2,040 matches
-
mai târziu Balș, alcătuitorul regulamentului, prin aceea că acesta, ca și alte măsuri modernizatoare luate în Bucovina, s-au dorit a fi un model și o sursă de inspirație pentru principatul vecin al Moldovei 119. III.7. Sprijinitor al învățământului bucovinean Introducerea reformelor iosefine în domeniul bisericesc s-a aflat în legătură directă cu luarea unor măsuri amelioratoare în domeniul învățământului. În ideologia și practica reformismului iosefinist, promovat de Curtea din Viena, crearea cetățeanului luminat, având un minim de instrucție, apt
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
acest scop122, precum și la aducerea aici a unor învățători destoinici, din alte provincii 123. Totodată, se iniția acum pregătirea academică a viitorilor preoți și a învățătorilor "naționali", prin trimiterea la studii, în diferite centre ale monarhiei, a unor tineri studioși bucovineni 124. Școlile confesionale moldovenești de la Câmpulung, Cernăuți, Siret și Suceava au fost transformate în școli publice, fiind considerate de acum drept școli naționale pregătitoare pentru școlile principale și normale. Pentru a atrage la școală cât mai mulți copii, din toate
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
în limba română și rusă128. Câteva săptămâni mai târziu, Consiliul Aulic de Război din Viena făcea cunoscut episcopului Bucovinei, Mitropoliei ortodoxe de la Carloviț și Comandamentului General al Galiției că a hotărât tipărirea și trimiterea în provincie, pe cheltuiala Fondului bisericesc bucovinean, a 300 de exemplare din catehism, tipărite în română, germană și rusă, precum și a primei părți a manualului pentru directori și învățători, de îndată ce aceste lucrări vor fi tipărite 129. Răspunderea pentru traducerea din germană în română, ca și pentru tipărirea
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
și învățători, de îndată ce aceste lucrări vor fi tipărite 129. Răspunderea pentru traducerea din germană în română, ca și pentru tipărirea manualelor destinate Bucovinei i-a revenit concepistului Vasile Balș. Pentru a putea face față urgentei rezolvări a acestei probleme, boierul bucovinean a stăruit și, în cele din urmă, a reușit să obțină angajarea temporară a lui Ion Budai-Deleanu, pe care-l cunoștea din perioadele anterioare petrecute în capitala imperiului, în rândul cadrelor cancelariei Consiliului Aulic de Război, pe postul de copist
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
fel ca și în restul monarhiei 136. În școlile normale, principale și triviale existente sau care urmau să se înființeze, învățământul se reda numai bilingv, în limba germană și română, ceea ce va determina în timp un anumit particularism al învățământului bucovinean. Pe lângă aceste două limbi se mai avea în vedere introducerea limbii latine și grecești, în legătură cu crearea unui liceu, care urma să funcționeze în clădirile desființatei mănăstiri Sf. Ilie, fapt care "ar putea să exercite asupra sentimentelor locuitorilor țării o impresie
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
acestui concurent serios în exercitarea unui control absolut asupra estului și sud-estului european. Regulamentul stabilea, în spiritul ideilor iluministe ale epocii, de ridicare a gradului de instrucție și cultură a clerului, înființarea unui Seminar ortodox la Suceava, pentru nevoile bisericii bucovinene, ca școală latinească, dar cu limba de predare română. Pentru conducerea acestei școli, care urma să pregătească viitorii preoți, a fost adus, în primăvara anului 1786, de la Karlowitz, ieromonahul sârb Daniil Vlahovici 138. Acest cleric, despre care episcopul Bucovinei scria
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
mai ales prin intermediul administrației locale și al autorităților bisericești, care duc o veritabilă campanie propagandistică pentru antrenarea populației la opera de școlarizare-alfabetizare. Prin toate măsurile reformatoare luate în plan educațional în această perioadă, iosefinismul a favorizat ridicarea culturală a românilor bucovineni, la fel ca în Transilvania și Banat 144. Învățarea limbii germane, care devine, potrivit hotărârii împăratului Iosif al II-lea din anul 1787, obligatorie în învățământul mediu și superior 145, deschidea drumul tinerilor, indiferent de etnie sau religie, spre funcții
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
economice, profitabilă pentru veniturile statului, în noua provincie habsburgică, care intrase în cadrele imperiului, aidoma Galiției învecinate 150, ca o zonă predominant agrară, cu o activitate comercială mult redusă. Pentru dezvoltarea comerțului, autoritățile habsburgice au acționat în direcția transformării orașelor bucovinene în importante centre de producție și schimb comercial, spre a putea pune în valoare, sub raport economic, importanța poziției geografice a Bucovinei, în traficul comercial internațional dintre Moldova, Transilvania și Polonia 151. Totodată, noua provincie, aflată la granița posesiunilor Imperiului
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
număr cât mai mare de meseriași și negustori din Banat și Transilvania, ori din provinciile ereditare ale imperiului sau din diferite zone ale Germaniei și așezarea lor în orașele Cernăuți, Siret și Suceava. Măsurile luate au favorizat stabilirea în orașele bucovinene a meșteșugarilor germani, cu un nivel ridicat de pregătire profesională, aparținând celor mai diverse profesiuni, care, alături de cei indigeni, urmau să satisfacă nevoile interne și să furnizeze produse manufacturate pentru export. Se miza pe faptul că Moldova învecinată constituia un
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
de luat în considerație pentru o dezvoltare viitoare, dat fiind faptul că unele meserii, precum cea de lăcătuș, tinichigiu, șelar, rotar, pălărier, zidar, sticlar, ceasornicar, farmacist, brutar etc., nu erau răspândite în Moldova vecină, iar produsele fabricate de acești meșteri bucovineni puteau să aibă o bună desfacere acolo 159. Această dependență de comenzile venite din afara graniței provinciei a fost o caracteristică ce a influențat dezvoltarea meșteșugurilor în Bucovina în toată perioada, continuând până târziu, spre jumătatea secolului al XIX-lea. La
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
producerea și desfacerea mărfurilor necesită timp, credite și bani. Produsele manufacturate în Bucovina urmau a fi desfăcute, prin intermediul negustorilor locali, care călătoreau în scopuri de afaceri, în toate părțile, de jur împrejurul provinciei 160. Politica autorităților habsburgice a vizat atragerea în orașele bucovinene a unui număr cât mai mare de negustori, mai ales armeni, din Galiția și din Moldova, existând chiar proiectul, nepus însă în practică, de întemeiere a unei colonii comerciale armenești de către marii negustori armeni din Galiția, Grigore și Ioan Nikorowicz
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
autorităților centrale austriece mai multe propuneri, în care reia și amplifică parte din ideile avansate în memoriul din 1780, privitoare la dezvoltarea orașelor și a comerțului în Bucovina 163. În acest sens, el a militat pentru modernizarea administrativă a orașelor bucovinene, sprijinind și aducând noi propuneri, ameliorative, proiectului generalului Enzenberg din decembrie 1785, ce prevedea introducerea instituției magistratului sau a municipalității, ca formă nouă de organizare pentru orașele Cernăuți, Siret și Suceava. Acesta avea în frunte un jude, ajutat de un
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
atribuțiile sale responsabilități administrative, juridice, polițienești, pompieristice, edilitar-urbane etc. Rezultat al ideologiei reformiste iosefiniste, noua instituție administrativă orășenească a răspuns unor scopuri politice precise de egalizare, uniformizare și de încadrare în normele generale de administrare a Imperiului habsburgic. Magistratul orașului bucovinean, răspunzând cerințelor dezvoltării economico-sociale ale epocii, se rupe de tradiția administrativă orășenească medievală moldovenească și se constituie într-o primă formă modernă de organizare administrativă urbană, cu multe elemente de drept burghez, care au în vedere un anumit grad de
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
și se constituie într-o primă formă modernă de organizare administrativă urbană, cu multe elemente de drept burghez, care au în vedere un anumit grad de autonomie, atribuții decizionale și executive, judecătorești, fiscale și polițienești 165. În târgurile din orașele bucovinene se desfăceau însemnate cantități de făină, rachiu, vin și alte mărfuri alimentare, precum și lemne de foc și de construcție, produse meșteșugărești ș.a. Dar, obiectul principal al comerțului desfășurat în zilele de târg îl constituiau vitele 166. Negustorii bucovineni plecau de
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
din orașele bucovinene se desfăceau însemnate cantități de făină, rachiu, vin și alte mărfuri alimentare, precum și lemne de foc și de construcție, produse meșteșugărești ș.a. Dar, obiectul principal al comerțului desfășurat în zilele de târg îl constituiau vitele 166. Negustorii bucovineni plecau de multe ori cu vitele achiziționate la târgurile săptămânale din Bucovina sau din Moldova, în Transilvania sau chiar mai departe, în provinciile din interiorul imperiului sau în Prusia, cu scopul de a le revinde în mod profitabil. Unii negustori
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
Suceava 170, iar în august 1786, conferirea rangului de oraș comercial liber pentru Suceava 171. În vederea amplificării legăturilor comerciale, cât și pentru încadrarea negoțului Bucovinei în acela practicat între hotarele Imperiului habsburgic, în anul 1785, pe baza rapoartelor aceluiași concepist bucovinean privitoare la funcționarea vămilor la granița cu alte provincii imperiale, autoritățile centrale austriece au acordat negustorilor bucovineni posibilitatea de a se aproviziona cu mărfuri și de a desface propriile mărfuri în Transilvania, Galiția și Ungaria, fără a plăti vamă172. Totodată
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
legăturilor comerciale, cât și pentru încadrarea negoțului Bucovinei în acela practicat între hotarele Imperiului habsburgic, în anul 1785, pe baza rapoartelor aceluiași concepist bucovinean privitoare la funcționarea vămilor la granița cu alte provincii imperiale, autoritățile centrale austriece au acordat negustorilor bucovineni posibilitatea de a se aproviziona cu mărfuri și de a desface propriile mărfuri în Transilvania, Galiția și Ungaria, fără a plăti vamă172. Totodată, Balș a dat îndrumări privitoare la trimiterea în provincie a unor mari negustori vienezi și a sprijinit
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
iobăgești și ameliorarea raporturilor juridice dintre stăpâni și țărani, pe baza așezământului lui Grigore III Ghica din 1776188, printr-o mai echitabilă repartiție a dărilor, prin educație și învățământ, să realizeze modernizarea lumii rurale, stabilitatea masei țărănești și transformarea țăranului bucovinean într-un adevărat membru al statului. Între altele, acesta a fost și sensul patentei imperiale din 1786, tradusă în română de concepistul Vasile Balș, cu titlul Așezământul lui Iosif II pentru țăranii din Bucovina 189. III.9. Incidentul Lupul Balș
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
192. Incertitudinea ce plana asupra scopurilor în care Lupu Balș întreprindea călătoria în afara granițelor Imperiului otoman, precum și neliniștea stârnită de bănuiala că aceasta s-ar face cu scop de spionaj "în slujbă grecească și turcească", l-au îndemnat pe concepistul bucovinean să-i răspundă cu prudență, avertizându-și fratele că, în acest caz, își punea în primejdie onoarea și chiar viața. Dacă însă călătorea prin Europa pentru a scăpa de un regim tiranic, în care "viața, averea și cinstea nici un preț
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
Bucovinei, s-a stabilit în Polonia, unde se ocupa cu expedierea de corespondență. La Nagni fusese în vară serdarul Balș, iar primul venise apoi la Suceava, sub pretextul intenției de a construi acolo o moară. Ca atare, șeful Administrației militare bucovinene ordonase stricta lui supraveghere 205. Înaintând împăratului Iosif al II-lea rapoartele lui Beddaeus și Enzenberg, contele Hadik își exprima din nou părerea că nu era cazul să fie luate măsuri împotriva concepistului Balș, deoarece loialitatea și acțiunile sale sincere
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
sale, ce erau expediate prin poștă, precum și cu interceptarea scrisorilor trimise pe căi secrete 206. În urma acestor intervenții, a declarațiilor de fidelitate și loialitate ce răzbăteau din corespondența interceptată 207, precum și a notelor lămuritoare pe care le-a dat concepistul bucovinean Curții imperiale în privința acuzațiilor aduse, pe parcursul primei jumătăți a anului 1786, acesta va fi scos de sub urmărire, în urma hotărârii imperiale de a i se da deplină crezare 208. III.10. Legăturile cu masoneria Într-o capitală cosmopolită, aflată în plină
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
domeniile politico-administrative, fiind o instanță intermediară între Guberniu și forurile judecătorești, la nivel districtual 229. Administrația ținutală a Bucovinei era subordonată în toate problemele politice, publice și camerale Guberniului Galiției și Curții de Apel din Lemberg. În fruntea forului administrativ bucovinean se afla un căpitan ținutal, ce era subordonat direct guvernatorului sau Statthalter-ului Galiției. Reședința Administrației ținutale a Bucovinei era stabilită în orașul Cernăuți, fosta capitală provincială de până atunci 230. Prin hotărârea împăratului din 6 august 1786, Bucovina era scoasă
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
Karg, Haimerle, Froidevo, contele Krukowiecki și Nikorowicz; precum și consilierul aulic Dornfeld, din partea Cancelariei Aulice Unite Boemiano-Austriece; iar din partea Consiliului Aulic de Război: consilierii aulici Türkheim și Webern și concepistul Vasile Balș235. În urma discuțiilor purtate, în cadrul cărora s-a remarcat boierul bucovinean, membrii comisiei au acceptat referatul, aducându-i unele corecturi și îmbunătățiri ce vizau, în principal, înființarea de judecătorii civile pentru judecarea pricinilor și introducerea treptată a normelor de drept roman în judecarea proceselor, pe măsură ce codurile de legi austriece vor fi
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
reședință a provinciei, toate urmând să intre în funcție începând cu 1 februarie 1787. Tribunalul provincial și Curtea de Apel (Landrecht und Appelationgericht) din Lemberg erau desemnate a avea același rol și pentru Bucovina, fiind instanță de judecată a nobililor bucovineni, a celor trei orașe: Cernăuți, Siret și Suceava și a mănăstirilor 237. Totodată, a fost acceptată propunerea lui Vasile Balș de încadrare a boierimii bucovinene în rândul stării nobiliare galițiene, pentru a putea participa la lucrările seimului galițian 238. Boierimea
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]
-
erau desemnate a avea același rol și pentru Bucovina, fiind instanță de judecată a nobililor bucovineni, a celor trei orașe: Cernăuți, Siret și Suceava și a mănăstirilor 237. Totodată, a fost acceptată propunerea lui Vasile Balș de încadrare a boierimii bucovinene în rândul stării nobiliare galițiene, pentru a putea participa la lucrările seimului galițian 238. Boierimea bucovineană urma să primească, în anumite condiții, titluri de noblețe după sistemul occidental. Această propunere va fi pusă în practică prin patenta imperială din 14
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1474_a_2772]