1,491 matches
-
există o realitate obiectivă, și pe o epistemologie constructivistă (realitatea este creată prin modurile noastre de a organiza percepția și prin categoriile noastre de înțelegere). Postmodernismul, așa cum am mai spus altundeva, se bazează de fapt pe o răsturnare a raportului ontologie, epistemologie. În ceea ce privește analiza noastră observăm că una din ideile de bază a teoriilor radical constructiviste, sau post-moderne este sublinierea primatului individualității/ subiectivității: lumea, "realitatea" e numai pentru mine așa, aici și acum, iar pentru fiecare din ceilalți, tot aici și
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
Spre exemplu, unul din modelele combinării găsirii unei căi de mijloc celor două poziții are la bază filosofia realismului critic a lui Bhaskar (1997; 1998). Practic el subliniază luând poziție mai ales vizavi de abordările postmoderniste care suprapun epistemologia și ontologia separația între realitatea independentă de reprezentările noastre și cunoașterea realității care e supusă diferitelor tipuri de influențe; ceea ce înseamnă că îmbină ontologia realistă cu epistemologia relativistă, accentuând atât latura epistemologică, subiectivă a cunoașterii, cât și pe cea ontologică, intranzitivă (vezi
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
Bhaskar (1997; 1998). Practic el subliniază luând poziție mai ales vizavi de abordările postmoderniste care suprapun epistemologia și ontologia separația între realitatea independentă de reprezentările noastre și cunoașterea realității care e supusă diferitelor tipuri de influențe; ceea ce înseamnă că îmbină ontologia realistă cu epistemologia relativistă, accentuând atât latura epistemologică, subiectivă a cunoașterii, cât și pe cea ontologică, intranzitivă (vezi și Archer, 2002). Printre avantajele pe care Sharp vezi Archer et al. (1999:12) consideră că le oferă realismul critic (social) cercetării
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
subiectivă a cunoașterii, cât și pe cea ontologică, intranzitivă (vezi și Archer, 2002). Printre avantajele pe care Sharp vezi Archer et al. (1999:12) consideră că le oferă realismul critic (social) cercetării empirice se numără: ideea de triplă stratificare a ontologiei (nivelul empiric al experiențelor; nivelul evenimentelor; nivelul realității, al structurilor), ideea că actorii și structurile se află în relații de putere cauzale și că sarcina științelor sociale este tocmai explorarea lor (explicația trebuie să aibă în vedere atât structurile, cât
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
rezultatelor prin mai multe metode, în vreme ce complemetaritatea urmărește îmbogățirea tipurilor de explicații prin mai multe surse (vezi și Jick, 1979). Ideea de convergență sau confirmare e aplicabilă mai degrabă dacă asumăm o realitate independentă de actor / cercetător (epistemologia e subordonată ontologiei), adică avem o lume "a faptelor sociale ca lucruri" (vezi Durkheim, 2002), pe care o vedem din mai multe unghiuri (interpretări). Dacă însă asumăm unitatea actorului / cercetătorului cu realitatea (ontologia e subordonată epistemologiei), atunci realitate înseamnă chiar unghiurile (interpretările) diferite
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
asumăm o realitate independentă de actor / cercetător (epistemologia e subordonată ontologiei), adică avem o lume "a faptelor sociale ca lucruri" (vezi Durkheim, 2002), pe care o vedem din mai multe unghiuri (interpretări). Dacă însă asumăm unitatea actorului / cercetătorului cu realitatea (ontologia e subordonată epistemologiei), atunci realitate înseamnă chiar unghiurile (interpretările) diferite. Noi vom utiliza triangulația în primul rând în ideea complementarității, pentru a îmbogăți perspectivele asupra fenomenului investigat, și abia în plan secundar în scop confirmator. Practic, apelăm atât la triangulația
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
axa colectiv-individual, punctul de plecare al studiului empiric l-a reprezentat individul, iar identitatea colectivă a fost considerată o emergență, o rezultantă a identificărilor comune. Definiția identității socioculturale, de la care am plecat în analize, s-a bazat pe asumpția unei ontologii triplu stratificate și a fost următoarea: identitatea socioculturală este rezultatul unui proces continuu de identificare, similară cu a celorlalți, cu elemente aparținând dimensiunii latente (valori, memorii colective, simboluri etc.), actualizate prin și în anumite (și nu alte) trăiri (emoții, atitudini
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
ele au o solidă consistență internă și se prezintă de fapt ca dimensiuni. 16 Vezi ca modele paralele Blaga (orizonturi inconștiente, personanță, stil) sau Bădescu (planul darurilor, trăirile și planul intereselor lumești) în capitolul 4 -, dar și tripla stratificare a ontologiei în realismul critic (Bhaskar, 1997:4-17). La cel din urmă e vorba de distincția între: a) empiric (nivelul experiențelor); b) actual (nivelul evenimentelor); și c) real (nivelul structurilor) (Bhaskar, 1998, și Archer et al. 1999:12). 17 La Giddens (1979
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
fermă de la bun început, fiindcă este vizat, fără rezerve, tocmai faptul de a fi al "obiectului" și, desigur, al "subiectului", acesta din urmă constituindu-l pe cel dintâi. Din astfel de tematizări decurg anumite preocupări metodologice strâns legate de convențiile ontologiei, cum sunt psihologia descriptiv-fenomenologică, fenomenologia descriptivă, fenomenologia constitutivă, ontologia critică (de sorginte neokantiană), ontologia fundamentală, hermeneutica etc. Din perspectivă filosofică, relația dintre subiect și obiect este tematizată: a) fie direct, ceea ce înseamnă că ea primește de la bun început o "interpretare
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
tocmai faptul de a fi al "obiectului" și, desigur, al "subiectului", acesta din urmă constituindu-l pe cel dintâi. Din astfel de tematizări decurg anumite preocupări metodologice strâns legate de convențiile ontologiei, cum sunt psihologia descriptiv-fenomenologică, fenomenologia descriptivă, fenomenologia constitutivă, ontologia critică (de sorginte neokantiană), ontologia fundamentală, hermeneutica etc. Din perspectivă filosofică, relația dintre subiect și obiect este tematizată: a) fie direct, ceea ce înseamnă că ea primește de la bun început o "interpretare", adică o contextualizare (epistemică, practică etc.), ipostaza astfel dobândită
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
al "obiectului" și, desigur, al "subiectului", acesta din urmă constituindu-l pe cel dintâi. Din astfel de tematizări decurg anumite preocupări metodologice strâns legate de convențiile ontologiei, cum sunt psihologia descriptiv-fenomenologică, fenomenologia descriptivă, fenomenologia constitutivă, ontologia critică (de sorginte neokantiană), ontologia fundamentală, hermeneutica etc. Din perspectivă filosofică, relația dintre subiect și obiect este tematizată: a) fie direct, ceea ce înseamnă că ea primește de la bun început o "interpretare", adică o contextualizare (epistemică, practică etc.), ipostaza astfel dobândită constituind forma originară a relației
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de a rosti după logos-ul întreg, evitând, tocmai în măsura în care rostesc astfel, capcana ideologiei (a celei religioase, în primul rând), dar, filosofic vorbind, chiar unele excese tehnic-"fenomenologice". Pentru primul fapt, ar fi de amintit lucrările de logică și de ontologie ale lui Constantin Noica și cele "epistemologice" ale lui Lucian Blaga. Pentru cel de-al doilea fapt, lucrările antropologic-teologice ale lui Dumitru Stăniloae și ale lui André Scrima. Continuitatea de gând, firească în orizontul unei filosofii particulare, nu este, totuși
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
am spus); dar el poate, de asemenea, să fie în ton cu ceea ce tradiția impune, admirându-i monumentele de la mai mare sau mai mică distanță. Se află însă, în schițele acestui demers, și o constrângere esențială: nu poate fi evitată "ontologia originară", luarea în considerație a "ființei" filosofiei; dar nu poate fi ocolită nici originaritatea sa "filotică". Fiindcă tocmai prin acestea două originaritatea ontologică și cea filotică ale filosofiei -, readuse la "conținutul" care a motivat ivirea filosofiei, pot fi reconstruite liniile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ambelor instanțe, anume pe cele ale gândirii cu cele ale exprimării.25 Categoriile au însă, chiar în contexte aristotelice, o funcție prin ele însele sub unghi ontologic. Din acest motiv, tratatul despre Categorii apare mai degrabă ca o lucrare de ontologie, decât de logică; faptul acesta va fi mai bine descris în contextul reducției judicative a dictaturii judicativului, așa încât, aici nu vor fi semnalate decât unele aspecte necesare tematizării problemei formalizării (de-naturării) logos-ului și pregătirii "poziției" din care va fi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
stare de lucruri poate fi "semnificată" și prin simpla noțiune). Așadar, este firesc să fie angajată o perspectivă ontologică în discurs, deschizând astfel o cale pentru problema adecvării cuvântului la lucru, mai bine-zis, a cuvintelor legate la stările de lucruri. Ontologia aristotelică din Categorii este însoțită de o lingvistică, iar nu invers; astfel putem înțelege îndreptățirea scopului "logic" al întregului Organon, pe care și l-a propus Aristotel: "respingerile sofistice". Dar astfel putem înțelege un fapt cu mult mai important decât
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
identității orizonturilor tematice ale celor două serii de fapte. Lucrul și "obiectul" aparțin orizontului ontic; cuvântul și conceptul, celui lingvistic. Nu avem aici nici o dificultate de justificare, dată fiind, pe de o parte, formula "realistă" "naturalistă", mai bine zis a ontologiei fregeene, iar pe de altă parte, modelul de filosofie a limbajului pe care îl propune Frege, corespunzător unui veritabil "eveniment" cunoscut sub numele de "turnură lingvistică", eveniment încă cercetat, dată fiind importanța sa logică și filosofică, chiar și astăzi. Care
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
identitatea, noncontradicția și terțul exclus. Dar am putea spune că însuși sistemul aristotelic al categoriilor își are fundamentul în acest enunț (S este P). Și, de asemenea, filosofia și știința de la Aristotel încoace; apoi, așa cum afirmam și ilustram mai sus, ontologia presocratică (în bună parte); și, desigur, ideologia din toate timpurile. Chiar teologia negativă, de la bun început refractară față de orice "formulă" a cunoștinței, doctrinele agnostice încifrate în "maxime" ale înțelepciunii, exprimările de natură simbolic-metaforică ce refuză sistematic intrarea în forme predicative
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
felul acesta, mizând și pe a doua diferență, ajungem însă la problema ontologică, poate chiar la vestita "diferență ontologică"; iar aceasta actualizează altă problemă, relativ la opera aristotelică, aceea a legăturii dintre logică (având în structura sa analitica și dialectica) și ontologie.65 Ce înțeles poartă la Aristotel ultima diferență (păstrând limbajul parmenidian, dintre ceea-ce-este și ceea-ce-nu-este)? Cu ea mai suntem în orizontul dictaturii judicativului, de vreme ce condiția strict formală a adevărului este depășită? Potrivit tradiției filosofice, ceea-ce-este (Binele, ființa ca ființă, Primul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
logicii-organon și prin cele două modele de discurs, analitica și dialectica, i-a consacrat puterea și i-a construit "mijloacele" intervenției sale regulative și mai cu seamă constitutive în discursivitatea de orice tip. O meontologie ca o condiție a unei ontologii veritabile: acesta ar fi sensul unei reajustări a topos-ului discursivității, pornind de la ideea adevărului -corespondență, de la cea a corectitudinii, care o subordonează, formal (judicativ) pe cea dintâi, de la celelalte elemente ale spațiului judicativ, în "formă" și active deja în
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
au valorificat sensuri ale acestui proiect, cu toate că Immanuel Kant nu vizează explicit o reconstrucție ontologică; în planul "criticii rațiunii pure" nu apare întocmai intenția unei reconstrucții filosofice care să își asume de la bun început, adică în mod originar, statutul de "ontologie". Există însă o mulțime de elemente ale construcției kantiene (concepte, idei, simple gânduri, argumente, aporii etc.) pe baza cărora poate fi deschis planul unei interpretări ontologice, fapt valorificat, de altminteri, așa cum am precizat mai sus, de unii interpreți. Mai departe
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
valorifica și eu astfel de elemente. (Pornind de la ultima observație, capătă înțeles și diferența dintre, pe de o parte, perspectiva și orizontul unei construcții filosofice ca atare, ceea ce numim teorie filosofică, nevalorificată explicit de Kant în sensul originar al unei ontologii, prin proiectul său al criticii rațiunii pure, iar pe de altă parte, perspectiva și orizontul interpretării construcției filosofice, valorificate de unii dintre interpreții lui Kant în sensul originar al unei ontologii, pornind de la structura, funcțiile, actele subordonate criticii rațiunii pure
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
nevalorificată explicit de Kant în sensul originar al unei ontologii, prin proiectul său al criticii rațiunii pure, iar pe de altă parte, perspectiva și orizontul interpretării construcției filosofice, valorificate de unii dintre interpreții lui Kant în sensul originar al unei ontologii, pornind de la structura, funcțiile, actele subordonate criticii rațiunii pure; diferența în cauză este semnificativă de pe poziția unei "hermeneutici filosofice", instrumentată însă, pentru a fi suficient întemeiată, cu ajutorul anumitor metode filosofice, cum sunt, de exemplu, metoda fenomenologică, metoda analitică, cea istoriologică
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
la el), cu toate că fenomenologia heideggeriană are multe alte deschideri poate chiar prea multe, dar nu suficient de adunate către o recondiționare non-judicativă a propriilor sale temeiuri. Partea desfășurată din proiectul heideggerian reprezintă, oricum, o analitică; sensul ei este acela de "ontologie fundamentală", adică, așa cum precizează autorul, de teorie asupra semnificației pre-ontologice a Dasein-ului; iar această semnificație constă în faptul că Dasein-ul este ființarea căreia îi este propriu un act de înțelegere a ființei; de aici decurge "preeminența sa ontică și ontologică
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
temei De la bun început forma (metodologică a) scoaterii la iveală "pre-formează" (pre-deternimă, prejudecă) întrebarea despre temeiul tuturor lucrurilor. Întrebarea este esențială pentru "metafizică", iar pentru că temeiul se află în "diferență ontologică" față de ceea ce el întemeiază, ea este esențială și pentru "ontologie", așa cum acestea au fost croite la începuturile istorice ale filosofiei. Heidegger vizează, cel puțin indirect, însuși statutul istoric și tematic al acestor două discipline: pe al celei dintâi, în sensul de a-i gândi limitele istorice și posibilitatea de a
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
la iveală ..." devine un veritabil act-de- principiu, care conservă celelalte calități ale sale, semnalate mai devreme: formă, cale de reconstrucție filosofică, procedeu "analitic". Dar de ce este atât de semnificativ actul acestei scoateri la iveală a unui temei pentru proiectul unei ontologii fundamentale, pe care și-l propune filosoful german? Și de ce trebuie să fie atât de atent cu el interpretul care țintește dincolo de rolul lui de a susține demersul ontologic propriu-zis, interesat fiind de rostul unei "analitici", în genere? Și, în
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]