14,532 matches
-
de a ști cum s] se comporte în urma unei educații publice, un individ ar putea s] își g]seasc] propria cale spre verticalitate moral]. Aceast] posibilitate ar ușura dificultatea pe care o presupune ideea revelației publice: f]r] a fi greșit, cei care nu au primit-o în mod direct sau c]rora le-a fost comunicat] nu au dreptul de a fi salvați. Pentru c], dac] p]gânii și-au g]sit calea spre virtute, înseamn] c] toți oamenii au
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
sistem, dreptul natural într] în conflict nu numai cu forma clasic] a utilitarismului, ci și cu teoriile contemporane ale drepturilor precum cea aminitit] mai sus. În concluzie, desi dreptul natural a contribuit la elaborarea teoriei moderne a drepturilor, ar fi greșit s] o clasific]m ca specie a celui dintâi. În mod asem]n]tor, ar fi o greșeal] s] clasific]m dreptul natural și utilitarismul că teorii absolut opuse. Deși sunt în dezacord asupra gradului de diversitate a ființelor umane
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
mult decat utilitariștii. Aceast] prezentare sumar] nu ofer], desigur, o explicație complet] a relației dintre teoriile dreptului natural și utilitarism. Este util ins] s] abord]m problemă în acești termeni deoarece putem astfel evita o eroare de proporții. Ar fi greșit s] credem c] dreptul natural și utilitarismul modern se afl] pur și simplu în opoziție, mai ales când una dintre teorii se confrunt] cu probleme controversate precum avortul și eutanasia. Cele dou] teorii sunt de acord asupra unui aspect central
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
pl]cere, ea nu trebuie realizat] pentru a obtine pl]cere: pl]cerea este unul dintre mijloace, scopul fiind procrearea. Totuși, punctul slab al acestui argument (mai ales în formele sale simpliste) iese cu ușurinț] la iveal]. Orice acțiune este greșit] dac] într] în contradicție cu o functie biologic] relevant]; ar însemna c] pan] și comportamente inofensive că s]rutul și scrisul (sau tehnoredactarea) sunt, de asemenea, greșite. Gură trebuie folosit] pentru hr]nire și (posibil) vorbire și nu pentru s
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
de fapt preferințe subiective ale indivizilor. Nu exist] deci scopuri bune sau rele în sine și nici mijloace bune sau rele în sine - chiar dac] asta presupune a face r]u altora. Totuși, deși a face r]u nu e greșit în sine, ar fi mai avantajos s] nu fac acest lucru în condițiile în care toți ceilalți nu îmi vor face r]u. O astfel de convenție este reciproc avantajoas] - nu trebuie s] irosim resurse în ap]rărea propriei persoane
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
vor face r]u. O astfel de convenție este reciproc avantajoas] - nu trebuie s] irosim resurse în ap]rărea propriei persoane sau a propriet]ții și putem pune bazele unei cooper]ri stabile. Deși a face r]u nu este greșit în sine, fiecare persoan] are de câștigat prin acceptarea convenției care definește aceast] acțiune ca fiind greșit]. Conținutul acestor convenții este subiect de negociere - fiecare persoan] va dori că acordul rezultat s] îi protejeze cât mai mult interesele, constrângându-le
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
ap]rărea propriei persoane sau a propriet]ții și putem pune bazele unei cooper]ri stabile. Deși a face r]u nu este greșit în sine, fiecare persoan] are de câștigat prin acceptarea convenției care definește aceast] acțiune ca fiind greșit]. Conținutul acestor convenții este subiect de negociere - fiecare persoan] va dori că acordul rezultat s] îi protejeze cât mai mult interesele, constrângându-le cât mai puțin posibil. Deși convențiile sociale nu sunt de fapt contracte, putem vedea în negocierea convențiilor
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
etice”; aceasta presupune existența unui element de imparțialitate sau de universalitate în domeniul eticii, iar argumentele în acest sens sunt prezentate în capitolul 14, „Etică lui Kant” și în capitolul 40, „Prescriptivismul universal”. S] urm]rim un exemplu: poate fi greșit în ceea ce m] privește, din punct de vedere moral, că eu s] îmi ucid bunicul pentru că astfel s] nu se poat] r]zgândi și s] m] dezmoșteneasc]? Presupunând c] aceast] crim] va servi interesului meu personal, dar va fi în detrimentul
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
personal și pe cel colectiv ca fiind niște finalit]ți dezonorante sau care ar trebui evitate în virtutea moralei, sunt de p]rere c] acestea nu constituie un temei suficient pentru a acționa. Susțin]torii teoriei amintite consider] c] exist] acțiuni greșite prin ele însele și care, prin urmare, nu pot fi acceptate ca mijloace de realizare a nici unui scop, fie el admirabil sau obligatoriu din punct de vedere moral. (intensitatea caracterului prohibitiv va fi dezb]țuț] ulterior) Filosofii numesc aceste perspective
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
aceste perspective „deontologice” (deon în limba greac] însemnând datorie) și le opun celor „teleologice” (de la cuvântul telos care în limba greac] înseamn] scop). Adepții viziunii teleologice resping ideea potrivit c]reia exist] anumite tipuri de acțiuni care sunt corecte sau greșite prin ele însele, ei fiind de p]rere c] aprecierea între cele dou] tipuri de acțiuni se face prin prisma propriilor consecințe. Perspectiva teleologic] este dezb]țuț] în capitolele 19, „Consecințialismul” și 20, „Utilitatea și binele”. Eseul de fâț] pune
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
sine un r]u și mai mare (sau mai puțin bine). Din toate aceste afirmații este ușor de observat c] teoriile deontologice sunt departe de a fi consecințialiste sau comparative. Din punct de vedere deontologic, minciună nu este un fapt greșit în baza consecințelor negative aferente unor situații particulare sau generale, ci prin ins]și natura ei, așa încât ea r]mane un fapt greșit chiar și atunci când urm]rile pe care le-ar putea produce sunt pozitive. Perspectivele deontologice, spre deosebire de cele
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
departe de a fi consecințialiste sau comparative. Din punct de vedere deontologic, minciună nu este un fapt greșit în baza consecințelor negative aferente unor situații particulare sau generale, ci prin ins]și natura ei, așa încât ea r]mane un fapt greșit chiar și atunci când urm]rile pe care le-ar putea produce sunt pozitive. Perspectivele deontologice, spre deosebire de cele consecințialiste, nu sunt fondate pe o abordare imparțial] a intereselor și a bun]st]rii celorlalți. Cerându-ni-se a nu face r
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
de fapt foarte apropiate. În esenț], totul se reduce la ascunderea adev]rului. Fried (1978, pp. 9-10) afirmă urm]toarele: În orice caz normă deontologic] prezint] anumite limite și ceea ce dep]șește aceste limite nu mai este interzis. Astfel, este greșit s] minți, dar s] ascunzi adev]rul spre binele cuiva poate fi un fapt admisibil; iar aceasta pentru c] a ascunde adev]rul și a minți nu înseamn] același lucru. 2) Constrângerile deontologice sunt formul]ri restrânse, limitate. Acest aspect
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
puternic] (cu caracter inclusiv, cuprinz]tor): individul acționeaz] corect numai atunci când, prin acțiunile sale, este maximalizat] utilitatea și procedeaz] incorect în caz contrar. Consecințialismul promoveaz] un sistem etic închis, în sensul c] orice acțiune nu poate fi decât corect] sau greșit], iar pentru a fi permis] trebuie s] fie obligatoriu corect]. Din punct de vedere deontologic, o fapt] poate fi permis] chiar dac] nu reprezint] posibilitatea optim] (sau m]car bun]) de acțiune. În cazul consecințialismului, faptă este permis] numai în
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
nu a fost f]cut] din intenție (dac] nu a constituit modalitatea sau scopul acțiunii), individul nu este vinovat cu nimic (semnificativ). Atâta timp cât cineva nu a s]vârșit o fapt] rea în mod intenționat, nu se poate afirma c] a greșit. Natură leg]turii dintre acțiunea direct] și formularea strict] a normelor nu este dificil de înțeles. Dac] acțiunea prohibitiv] a normelor deontologice vizeaz] doar intențiile, putem afirmă c] minciună este diferit] de ascunderea adev]rului, deoarece minciunile sunt obligatoriu intenționate
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
care stau în spatele doctrinei deontologice. Ins] exist] chestiuni la care nu s-a g]sit inc] r]spuns și care merit] o analiz] mai atent]. 1) Care sunt tipurile de acțiuni greșite și ce anume face că ele s] fie greșite? Teorii precum consecințialismul ofer] o explicație teoretic] acțiunilor greșite, care este una deopotriv] simpl] și interesant] sub aspect intuitiv: a face un lucru greșit înseamn] a opta pentru o modalitate de acțiune care produce în lume mai mult r]u
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
dificil] și stabilirea tuturor consecințelor care decurg din ansamblul acțiunilor cuiva. Adepții consecințialismului consider] c] aceasta nu este o obiecție serioas], iar pe de alt] parte, deontologii arăt] c] și aceast] problem] de natur] practic] poate fi evitat]. Acțiunile sunt greșite tocmai prin natura sau felul lor, motiv pentru care nu este nevoie de speculații legate de consecințele lor viitoare și nici de o încercare de calculare a valorii lor. Se poate ins] afirmă c] sunt acțiuni greșite acelea care încalc
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
reia caracterul greșit al acțiunii este legat sau explicabil prin prisma consecințelor sale negative sau prin faptul c] ea cauzeaz] mai mult r]u decât bine. Dar apare urm]toarea întrebare: ce anume face ca o acțiune s] fie considerat] greșit]? De ce sunt aduse în discuție tocmai aceste acțiuni și nu altele? Deseori, deontologii fac apel la intuiția moral] obișnuit], c]reia îi imprim] o nuanț] tradiționalist]. Acțiunile care figureaz] pe lista lui Nagel sunt și au fost mult] vreme considerate
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
aceste abord]ri (apelul la intuiția moral], cu sau f]r] referire la înv]ț]turile teoreticienilor renumiți; apelul la principiul fundamental care reprezint] sursă tuturor interdicțiilor deontologice specifice; ipoteza potrivit c]reia raționamentele normative sunt elaborate în funcție de ceea ce este greșit sau corect) nu este satisf]c]toare. Apelurile la „înțelegerea moral] obișnuit]”, la „morală comun]” sau la „bunul-simț etic” nu pot constitui dovezi teoretice plauzibile în favoarea unei doctrine etice, chiar dac] aceasta se bucur] de o origine distins] și îndelungat
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
devin suspecte de incoerent] cu privire la problema conflictului grav și iremediabil între obligații. Ca urmare a inc]lc]rii normei deontologice prin refuzul de a minți o singur] persoan] în scopul protej]rii altor cinci, rezult] c] orice acțiune realizat] este greșit] (iar rezultatul nu este în mod obligatoriu o consecinț] a unei acțiuni anterioare greșite - proprii sau aparținând altcuiva). Dac] normele deontologice sunt absolute (categorice) și nu este permis] inc]lcarea lor, rezult] c] adesea action]m greșit indiferent ce am
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
noțiunea de „greșeal]” nu poate fi privit] ca având o influent] absolut] sau categoric]; aflat în situația de a alege între a minți și a face r]u cuiva, individul trebuie s] aprecieze care dintre cele dou] alternative este mai greșit]. Având în vedere acest lucru, putem remarcă apropierea de consecvențialism decât de deontologie. 3) Deși, dup] cum s-a observat, este esențial] restrângerea normelor deontologice precum și diferențierea acțiunilor permise (care au totuși urm]ri negative) de cele nepermise (constând în
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
situație un fapt este sau nu cu adev]rât interzis? Dac] normele deontologice nu posed] aceast] capacitate, teoriile deontologice sunt în pericol s] se destrame luând forma unui pluralism etic cu accent profund intuiționist. Se afirm] c] numeroase lucruri sunt greșite, dar r]mane la latitudinea fiec]ruia s] stabileasc] influență prohibitiv] pe care normele o exercit] în situații specifice și gravitatea faptului. O asemenea poziție este dezb]țuț] în plan filosofic de c]tre Jonathan Dancy în acest volum (vezi
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
nefericit în care se aplic] principiul de mai sus)? Este greu de imaginat cum ar putea cineva s] demonstreze c] decizia de a acționa sau nu pentru salvarea unei națiuni (acțiune care, în situații mai puțin extreme, ar fi considerat] greșit]) nu este o decizie moral]. Aceast] viziune sugereaz] c] anumite circumstanțe nefericite ne absolv] oarecum de îndeplinirea obligației de a acționa moral. Atunci cand „morală tradițional]” a fost pentru prima dat] formulat] și susținut], gama situațional] și pericolul catastrofei sau posibilitatea
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
care sunt importante din punct de vedere moral, o important] pe care noi trebuie s] o percepem. Ce ne spun aceste principii morale? De pild], principiul „s] nu furi” ne sugereaz] c] toate acțiunile care au ca rezultat furtul sunt greșite. Principiul este fals dac] este vorba de o singur] acțiune de furt care nu este deloc greșit]. Un exemplu opus unui presupus principiu moral ar consta doar într-o acțiune interzis] de principiu sau într-o acțiune greșit], dar care
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]
-
Ce ne spun aceste principii morale? De pild], principiul „s] nu furi” ne sugereaz] c] toate acțiunile care au ca rezultat furtul sunt greșite. Principiul este fals dac] este vorba de o singur] acțiune de furt care nu este deloc greșit]. Un exemplu opus unui presupus principiu moral ar consta doar într-o acțiune interzis] de principiu sau într-o acțiune greșit], dar care este cerut] de principiu. Dar, probabil, în acest caz toate principiile morale sunt false. Pentru fiecare principiu
[Corola-publishinghouse/Science/2264_a_3589]