2,751 matches
-
a interpretării legii salice, al cărei apărător stările se considerau, a permis lui Henric al IV-lea să recurgă în continuare numai la colaborarea notabililor 146, membri adunărilor acestora fiind desemnați de rege. În Anglia stările se adunau în Parlamente. Nobilimea engleză, ținută în ascultare de autoritatea lui Henric al II-lea (1154-1189), a răbufnit sub Ioan fără Țară (1199-1216) și Henric al III-lea (1216-1272). În Evul Mediu se aprecia că "domnia celui mai rău rege era de preferat celei
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
Regele Ioan fără Țară a "reușit" cel dintâi să unească toți supușii contra sa, stârnind o adevărată mișcare de "rezistență constituțională". Este momentul de trecere de la rezistența individuală la rezistența colectivă a stărilor. Despotismul regal a fost îngrădit de marea nobilime susținută de orășeni, mica nobilime provincială și clerul superior, iar rezultatul a fost, câțiva ani mai târziu, triumful unui Parlament colaborând cu regalitatea. Magna Charta reglementa, de la 1215, atât convocarea Marelui Consiliu (Magna Conciliu) cât și obligativitatea consimțământului clerului superior
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
reușit" cel dintâi să unească toți supușii contra sa, stârnind o adevărată mișcare de "rezistență constituțională". Este momentul de trecere de la rezistența individuală la rezistența colectivă a stărilor. Despotismul regal a fost îngrădit de marea nobilime susținută de orășeni, mica nobilime provincială și clerul superior, iar rezultatul a fost, câțiva ani mai târziu, triumful unui Parlament colaborând cu regalitatea. Magna Charta reglementa, de la 1215, atât convocarea Marelui Consiliu (Magna Conciliu) cât și obligativitatea consimțământului clerului superior (arhiepiscopi, episcopi, abați) și al
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
organizarea stărilor și a Parlamentului în sistem reprezentativ este o "iluzie a istoriei"151. Cortèsurile Spaniei și ale Portugaliei au fost menționate printre cele dintâi Adunări ale stărilor privilegiate din Europa medievală. Stările (brazos, estamentos) cuprindeau: clerul (brazo ecclesiastico), marea nobilime (grandes), mica nobilime a cavalerilor (caballeros, hidalgos) și reprezentanții orașelor (procuradores).152 În Catalonia și Valencia, prin excluderea marii nobilimi din Cortès, vor fi reprezentate în adunări doar trei "brațe". Funcția principală a Cortèsului consta în votarea impozitelor și subsidiilor
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
a Parlamentului în sistem reprezentativ este o "iluzie a istoriei"151. Cortèsurile Spaniei și ale Portugaliei au fost menționate printre cele dintâi Adunări ale stărilor privilegiate din Europa medievală. Stările (brazos, estamentos) cuprindeau: clerul (brazo ecclesiastico), marea nobilime (grandes), mica nobilime a cavalerilor (caballeros, hidalgos) și reprezentanții orașelor (procuradores).152 În Catalonia și Valencia, prin excluderea marii nobilimi din Cortès, vor fi reprezentate în adunări doar trei "brațe". Funcția principală a Cortèsului consta în votarea impozitelor și subsidiilor cerute de rege
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
fost menționate printre cele dintâi Adunări ale stărilor privilegiate din Europa medievală. Stările (brazos, estamentos) cuprindeau: clerul (brazo ecclesiastico), marea nobilime (grandes), mica nobilime a cavalerilor (caballeros, hidalgos) și reprezentanții orașelor (procuradores).152 În Catalonia și Valencia, prin excluderea marii nobilimi din Cortès, vor fi reprezentate în adunări doar trei "brațe". Funcția principală a Cortèsului consta în votarea impozitelor și subsidiilor cerute de rege. Treptat, ele au dobândit și facultăți legislative. Reprezentanții stărilor privilegiate se reuneau în același timp, dar își
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
deciziilor de interes teritorial în Landuri avea însă tradiție (fiind vorba de Landtaing, formă străveche Landtagului). În Boemia au funcționat, cum vom vedea în detaliu, trei tipuri de Adunări ale stărilor privilegiate: Dietele generale, provinciale (sjezdi) și adunări locale ale nobilimii 158. Un caz particular îl reprezintă Silezia în secolele XIII-XIV, ca parte a coroanei Boemiei. În această perioadă s-a constituit, și numai pentru acel timp, Dieta princiară (Fürstentag)159. Bula de Aur din anul 1356 stabilea autonomia deplină a
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
depinzând de propriul drept la succesiune (cum a fost stabilit din 1355) și de voința stărilor privilegiate. Când Carol al IV-lea a hotărât să realizeze o codificare a dreptului scris Majestas Carolina 160 în care să înscrie și drepturile nobilimii, opoziția stărilor s-a manifestat cu putere și au impus anularea acestora (definitio et limitatio). Limitarea puterii regale de către stări și Diete în Boemia, este urmarea repetatelor compromisuri cu marea nobilime și cavalerii. În anul 1436, prin Compactele de la Iglau
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
Majestas Carolina 160 în care să înscrie și drepturile nobilimii, opoziția stărilor s-a manifestat cu putere și au impus anularea acestora (definitio et limitatio). Limitarea puterii regale de către stări și Diete în Boemia, este urmarea repetatelor compromisuri cu marea nobilime și cavalerii. În anul 1436, prin Compactele de la Iglau, Sigismund de Luxemburg era redus la nivelul de "președinte onorar al unei republici oligarhice"161. La umbra unor monarhii slabe, cum au fost și cele ale lui Vladislav Jagello (1490-1516), supranumit
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
Cunoscută la început sub denumirile congregatio communis, congregatio generalis, la fel ca și primele adunări din Boemia, Transilvania, Croația și Slovenia, Dieta Ungariei (orszaggyülés) a fost organizată începând cu secolul al XIII-lea171. Alături de Dieta regatului au funcționat adunări locale ale nobilimii comitatense (közgyülés). Organizarea lor este legată de modificările politice datorate crizei de sistem a regatului maghiar în secolul al XIII-lea și transformarea comitatului regal în comitat nobiliar. În acest fel, o parte din puterea regală este deja uzurpată de
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
comitatense (közgyülés). Organizarea lor este legată de modificările politice datorate crizei de sistem a regatului maghiar în secolul al XIII-lea și transformarea comitatului regal în comitat nobiliar. În acest fel, o parte din puterea regală este deja uzurpată de nobilime, care va impune partajul contractual al suveranității. Conform hotărârii Dietei din anul 1298, doi membri aleși de Dietă făceau parte din Consiliul regal, Dieta asigurându-și astfel controlul asupra Consiliului. Decretul a rămas în vigoare până în anul 1301 și apoi
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
până la instaurarea absolutismului regal. În Țările Nordice s-au format, în procesul feudalizării, adunări provinciale (Landsting) și comunale (Herredsting). Din secolul al XIV-lea s-a instaurat și în aceste regate monarhia stărilor. În Suedia Reiksdag (adunarea reprezentativă) reunea clerul, nobilimea orașelor și țăranii liberi. După Uniunea de la Kalmar (1397) adunările au căpătat un caracter și o structură diferită: Danehof, dieta obișnuită și periodică până în anul 1431, reunea numai nobilii, iar Landstings și-au pierdut importanța, atribuțiile lor fiind transferate nobilimi
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
nobilimea orașelor și țăranii liberi. După Uniunea de la Kalmar (1397) adunările au căpătat un caracter și o structură diferită: Danehof, dieta obișnuită și periodică până în anul 1431, reunea numai nobilii, iar Landstings și-au pierdut importanța, atribuțiile lor fiind transferate nobilimi. După anul 1413 Adunările de stări au funcționat sub denumirea Herredag. În Rusia țaristă, stimulată de fenomenul instituțional european, Ziemskii Sobor (Adunarea țării) întrunită între 1550-1650, a fost prin organizare și funcționare diferită de Adunările de stări occidentale 172. Duma
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
prin organizare și funcționare diferită de Adunările de stări occidentale 172. Duma boierilor controla întreaga viață politica a țării. Se vorbește despre o adunare convocată de țar "pentru a primi sfat", de înalți funcționari ai Bisericii și ai Statului, despre nobilimea obligată la serviciul militar și de locuitori ai cetății aflați în serviciul țarului, în unele cazuri și de orășeni, despre "cinurile" societății ruse, din rândul cărora se convoca Adunarea țării. Mult mai precisă este constituirea Dietei în Serbia pe vremea
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
era reprezentativă. Regele convoca la "sfat" pe cine dorea, în principal baronii și episcopii. Adunarea avea doar atribuții judecătorești, nu legifera și nici nu vota subsidii 178. Din această perioadă în regat se vor constitui ordinele sau stările privilegiate: cler, nobilime și, mai târziu, "starea a treia" (tiers état). Regele Franței nu va putea menține permanent cele trei stări în echilibru 179, stări care, treptat, vor limita puterea monarhică. Tradiția adunărilor are caracter de continuitate între secolele al VIII-lea și
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
sfătuiți"181. Sfatul se acorda rar și neregulat. În vederea realizării propriilor interese supușii se aliau, adunându-se în mod obișnuit pentru a impune, ori a încerca să impună regelui hotărârea lor. Carol cel Mare nu accepta să împartă puterea cu nobilimea, chiar dacă a avut în vedere existența și importanța clasei militare, căreia i-a conferit imunitate 182. El nu a transferat din prerogativele regale nici nobilimii, nici Bisericii. În secolul al IX-lea regii cereau tuturor marilor seniori ai regatului și
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
încerca să impună regelui hotărârea lor. Carol cel Mare nu accepta să împartă puterea cu nobilimea, chiar dacă a avut în vedere existența și importanța clasei militare, căreia i-a conferit imunitate 182. El nu a transferat din prerogativele regale nici nobilimii, nici Bisericii. În secolul al IX-lea regii cereau tuturor marilor seniori ai regatului și chiar episcopilor, să depună jurământ de fidelitate. Dar suveranul va trebui să țină seama de vasalii săi, care dispuneau de o forță militară remarcabilă, ajutor
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
principii laici de a impozita clerul fără autorizarea sa. Interdicția a fost cuprinsă în trei Bule papale succesive: Clericis laicos (1296), Asculta fili și Una sanctam (noiembrie 1301 decembrie 1302)188. Excomunicarea rămânea fără efect. Regele avea de partea sa nobilimea și puternicul patriciat. Față de orașe, politica lui Filip cel Frumos a fost favorabilă, găsind în ele sprijinul militar și financiar de care avea nevoie. La 10 aprilie 1302, în Catedrala Notre-Dame din Paris, Statele Generale erau convocate pentru a delibera
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
o adunare cu un caracter total diferit prevestea viitorul principal atribut al acestora: ridicarea subsidiilor (l'ost) în vederea unui război general cu Flandra. Eșecul suferit în acest război a creat o dublă nemulțumire (în privința subsidiilor și a înfrângerii) care, unind nobilimea cu orașele, a determinat apariția primelor Ligi. M. Guizot a susținut că rolul acestor adunări a fost mediocru, având mai mult un caracter moral, regele urmărind în principal să primească acordul "națiunii" pentru actele sale și neacceptând o colaborare reală
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
ca de altfel și pentru orașe, numărul reprezentanților era fixat de rege. Deliberarea, astfel cum este ea cunoscută deja cu prilejul primei convocări a Statelor Generale (1302), se făcea separat, pe stări. După moartea lui Filip al IV-lea marea nobilime începe să recâștige privilegiile. Din anul 1314 Statele Generale, apoi și cele provinciale, au exercitat dreptul de a aproba impozitele extraordinare, întărindu-și în acest fel poziția față de rege. În același an s-a născut ideea unui control asupra regalității
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
stări și apropierea orașelor de puterea centrală. Mai devreme sau mai târziu, Adunările de stări au apărut și în alte regiuni ale Franței. În regiunea Velay 197 stările s-au organizat la începutul secolului al XIV-lea, ca reacție a nobilimii de a-și apăra privilegiile contra impunerilor fiscale ale coroanei. Clerul juca un rol secundar, iar reprezentanții orașelor apar la mijlocul secolului al XV-lea și numai prin consilierii orașului principal Puy. Stările din Velay au conservat mult timp caracterul lor
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
Query, Agenais, Rovergue și Bigorre. După ce în anul 1351 această "sincronizare" s-a repetat, ea dispare pentru o lungă perioadă de timp, urmare a politicii regale. În această etapă orașele jucau cel mai important rol în adunarea provincială. Clerul și nobilimea asistau în mod neregulat, întrucât pentru votarea subsidiilor principala funcție a Statelor provinciale li se cerea acordul doar pentru ridicarea impozitelor de la supușii lor. Stabilirea sumei, condițiile și procedurile de percepere erau de competența orașelor. De aceea reprezentanții stărilor se
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
foarte timpuriu, dezvoltându-se repede într-un sistem. Legătura strânsă cu administrația locală, autonomă la scara întregii provincii, le conferea o coeziune particulară. De altă parte, stările însemnau aici "vârfurile" orășenilor bogați, adevărații conducători ai Languedoc. Divergențele de interese cu nobilimea nu au fost atât de categorice ca în nordul Franței, datorită particularităților de dezvoltare și implicare a acesteia: plătea impozite directe după mărimea pământurilor, participa activ la schimburile comerciale iar reprezentanții săi ocupau funcții de consilier. Mai mult chiar, Statele
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
funcții de consilier. Mai mult chiar, Statele Generale din Languedoc s-au doveit a fi un instrument important și comod pentru colectarea impozitelor. Prezintă particularități importante pentru studiul istoriei Adunărilor de stări și Statele provinciale din Guyenne (unde spre deosebire de Languedoc nobilimea nu era constrânsă să accepte impozitul direct (taille réelle) și cele din Bourgogne. Trei provincii din nordul Franței Bretania, Normandia și Picardia aveau, la rândul lor, organe reprezentative locale. Statele Generale din Franța, înfățișând un tablou atât de diversificat, permit
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
ideea controlului regalității, născută în anul 1314. Cu dorința manifestată de a nu aplica Marea Ordonanță, Delfinul Carol a părăsit Parisul și a convocat la Compiègne, în mai 1358, sesiunea Statelor Generale din Nord, în care majoritatea o dețineau deputații nobilimii și ai unor orașe din nordul Franței, atașate monarhiei. Reușind să rupă unitatea celor trei stări privilegiate, Delfinul Carol a pus capăt opoziției și a restabilit autoritatea regală. De acum stările apar supuse regelui. Tentativa Statelor Generale de a-și
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]