15,817 matches
-
evenimentele descrise de construcția cu se implică un grad mai mic de complexitate și un grad mai mare de elaborare a evenimentului (Cauza și proprietățile ei fiind integral transferate asupra Pacientului afectat). ● Archard (2008), în urma unui studiu de corpus consacrat verbelor "de ruptură", care au numai o variantă sau le acceptă pe amândouă (casser 'a se sparge', rompre 'a se rupe', exploser 'a exploda', éclater 'a izbucni', briser 'a se sparge'), ajunge la concluzia că prezența formei simple sau a celei
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
rupe', exploser 'a exploda', éclater 'a izbucni', briser 'a se sparge'), ajunge la concluzia că prezența formei simple sau a celei reflexive nu e legată de forța responsabilă de ruptură, ci de participarea subiectului intranzitiv la configurația dinamică descrisă de verb: forma cu se descrie interacțiunea dintre două surse de energie (între care și subiectul intranzitiv), în timp ce în cazul verbelor nonreflexive nu există decât o singură sursă. Se pune în valoare participarea activă a subiectului intranzitiv la procesul descris de verb
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
a celei reflexive nu e legată de forța responsabilă de ruptură, ci de participarea subiectului intranzitiv la configurația dinamică descrisă de verb: forma cu se descrie interacțiunea dintre două surse de energie (între care și subiectul intranzitiv), în timp ce în cazul verbelor nonreflexive nu există decât o singură sursă. Se pune în valoare participarea activă a subiectului intranzitiv la procesul descris de verb, în timp ce forma reflexivă îl ascunde. Recapitulare: Autorul Varianta nonreflexivă Varianta reflexivă Manoliu-Manea (1977) Subiectul = Instrumental Subiectul = Obiectiv Zribi-Hertz (1987
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
verb: forma cu se descrie interacțiunea dintre două surse de energie (între care și subiectul intranzitiv), în timp ce în cazul verbelor nonreflexive nu există decât o singură sursă. Se pune în valoare participarea activă a subiectului intranzitiv la procesul descris de verb, în timp ce forma reflexivă îl ascunde. Recapitulare: Autorul Varianta nonreflexivă Varianta reflexivă Manoliu-Manea (1977) Subiectul = Instrumental Subiectul = Obiectiv Zribi-Hertz (1987) imperfectiv perfectiv; lectură rezultativă Lagae (1992) accent pus pe proces accent pus pe starea finală Dobrovie-Sorin (2004) accent pus pe proces
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
proces așteptat/neașteptat, proces/stare finală, focus pe activitate/participant sau pe unul dintre participanți) arată că problema este complexă, iar diferența, foarte subtilă. Pentru limba română, situația pare să fie și mai complicată, având în vedere numărul mare de verbe afectate de acest tip de variație și apartenența lor la subclase semantice diferite. (a) Prima dintre analizele prezentate − forma reflexivă și cea nonreflexivă impun roluri tematice diferite − nu are putere explicativă, iar simpla schimbare a denumirii rolurilor tematice nu spune
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
la subclase semantice diferite. (a) Prima dintre analizele prezentate − forma reflexivă și cea nonreflexivă impun roluri tematice diferite − nu are putere explicativă, iar simpla schimbare a denumirii rolurilor tematice nu spune nimic despre diferența semantică dintre cele două variante ale verbului. (b) Analiza acestei diferențe în termeni aspectuali (Zribi-Hertz 1987) ar anula total abordările de tip "(neo)construcționist" ale inacuzativității, bazate pe aspect (vezi supra, 4.3.). Singura situație în care ipoteza diferenței aspectuale dintre cele două forme ar putea fi
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
considera − urmând observația lui Labelle (1992) − că numai varianta reflexivă este inacuzativă, pe când cea nonreflexivă este inergativă. Demonstrația lui Labelle este însă centrată pe teste sintactice, a căror relevanță este limitată (pentru anumite limbi sau pentru anumite subclase semantice de verbe inacuzative) și ignoră caracteristicile semantice comune ale celor două perechi, care pledează pentru încadrarea în aceeași clasă. (c) O propunere mai moderată pare a fi cea formulată de Lagae (1992) și Dobrovie-Sorin (2004) − incoativele cu se pun accentul pe starea
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
cu situația din limba română, pentru că Agentul/Cauza poate fi deopotrivă prezent/ă (exprimat/ă prepozițional) sau absent/ă atât în cazul formei reflexive, cât și al celei nereflexive. (f) Alte două analize se dovedesc inaplicabile la întreaga clasă de verbe cu variație. Manoliu-Manea (1993) a avut în vedere numai verbele care exprimă o schimbare naturală de culoare sau de condiție fizică, ideea că forma nonreflexivă exprimă procese naturale firești, iar cea reflexivă, procese cu un surplus de intensitate neputând fi
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
deopotrivă prezent/ă (exprimat/ă prepozițional) sau absent/ă atât în cazul formei reflexive, cât și al celei nereflexive. (f) Alte două analize se dovedesc inaplicabile la întreaga clasă de verbe cu variație. Manoliu-Manea (1993) a avut în vedere numai verbele care exprimă o schimbare naturală de culoare sau de condiție fizică, ideea că forma nonreflexivă exprimă procese naturale firești, iar cea reflexivă, procese cu un surplus de intensitate neputând fi extinsă și la alte subclase semantice. Nici analiza realizată de
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
ideea că forma nonreflexivă exprimă procese naturale firești, iar cea reflexivă, procese cu un surplus de intensitate neputând fi extinsă și la alte subclase semantice. Nici analiza realizată de Archard (2008) nu poate fi extinsă la alte subclase semantice decât verbele "de ruptură", care au făcut obiectul analizei sale. (g) Ultima analiză care trebuie verificată pentru limba română este cea propusă de Calude (2007), folosind sugestii din bibliografia anterioară: varianta nonreflexivă presupune focus pe participant, în timp ce forma reflexivă presupune focus pe
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Acest tip de analiză, deși pare atrăgător, nu poate fi probat prin teste. 6.1.3. O analiză potrivită pentru situația din română După cum se poate observa, niciuna dintre analizele prezentate nu poate fi direct aplicată la întreaga clasă de verbe inacuzative din română care au atât o variantă reflexivă, cât și una nereflexivă. Se poate vorbi numai de anumite preferințe manifestate de subclasele semantice. Analiza făcută de Archard (2008) pentru verbele de ruptură poate fi extinsă, pentru română, și la
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
nu poate fi direct aplicată la întreaga clasă de verbe inacuzative din română care au atât o variantă reflexivă, cât și una nereflexivă. Se poate vorbi numai de anumite preferințe manifestate de subclasele semantice. Analiza făcută de Archard (2008) pentru verbele de ruptură poate fi extinsă, pentru română, și la verbele care exprimă o transformare nelegată de un proces corporal. În cazul acestor verbe varianta nonreflexivă ar indica o singură sursă de energie și "ascunderea" subiectului (a), iar cea reflexivă, interacțiunea
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
inacuzative din română care au atât o variantă reflexivă, cât și una nereflexivă. Se poate vorbi numai de anumite preferințe manifestate de subclasele semantice. Analiza făcută de Archard (2008) pentru verbele de ruptură poate fi extinsă, pentru română, și la verbele care exprimă o transformare nelegată de un proces corporal. În cazul acestor verbe varianta nonreflexivă ar indica o singură sursă de energie și "ascunderea" subiectului (a), iar cea reflexivă, interacțiunea dintre două surse de energie, între care și subiectul (b
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Se poate vorbi numai de anumite preferințe manifestate de subclasele semantice. Analiza făcută de Archard (2008) pentru verbele de ruptură poate fi extinsă, pentru română, și la verbele care exprimă o transformare nelegată de un proces corporal. În cazul acestor verbe varianta nonreflexivă ar indica o singură sursă de energie și "ascunderea" subiectului (a), iar cea reflexivă, interacțiunea dintre două surse de energie, între care și subiectul (b): (a) O groapă de gunoi arde de cinci luni (nu se știe din
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
mic141 Aluatul de tarte nu trebuie frământat prea mult pentru că se împietrește la copt Dinții se îngălbenesc de la cafea Usturoiul se înverzește dacă îi pui sare De la caniculă se pălește porumbul. Ipoteza formulată de Manoliu-Manea (1993) este confirmată de preferința verbelor care exprimă o schimbare de culoare sau de condiție fizică pentru forma nonreflexivă, dacă procesul este firesc (a), și pentru forma reflexivă, dacă subiectul participă intens, procesul presupunând un surplus de intensitate (b): (a) Ion albește pe la 40 de ani
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
n-a nimerit dormeza și s-a ologit Șurubul s-a slăbit de la șocul puternic Copilul s-a spuzit de la căldura insuportabilă Nu s-a știrbit nimic din bucuria care mă invadase. Analiza propusă de Calude (2007) și exemplificată cu verbul a rugini ( Robinetele au ruginit după câțiva ani, focus pe participant, robinete, care are proprietățile necesare pentru a duce la capăt procesul; Robinetele s-au ruginit după câțiva ani, focus pe activitate, ruginirea, presupunând și existența unei cauze externe, de
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
proprietățile necesare pentru a duce la capăt procesul; Robinetele s-au ruginit după câțiva ani, focus pe activitate, ruginirea, presupunând și existența unei cauze externe, de exemplu umiditatea) ar putea fi extinsă − cu rezerva inexistenței unui test sintactic − și la verbele a mucegăi ( Pereții au mucegăit în timpul iernii/ Pereții s-au mucegăit din cauza umezelii), a putrezi (Copacul a putrezit/s-a putrezit), a râncezi (Uleiul a râncezit/Uleiul s-a râncezit) și a trece (Rana trece/ Rana se trece). Aceste cinci
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
a mucegăi ( Pereții au mucegăit în timpul iernii/ Pereții s-au mucegăit din cauza umezelii), a putrezi (Copacul a putrezit/s-a putrezit), a râncezi (Uleiul a râncezit/Uleiul s-a râncezit) și a trece (Rana trece/ Rana se trece). Aceste cinci verbe se diferențiază de toate celelalte prin absența unei variante tranzitive/neparticiparea la alternanța cauzativă (*Timpul a ruginit robinetele, *Umezeala a mucegăit pereții, *Ploaia a putrezit copacul, *Timpul râncezește uleiul, * Alifia trece rana) și se diferențiază prin restricțiile de selecție a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Umezeala a mucegăit pereții, *Ploaia a putrezit copacul, *Timpul râncezește uleiul, * Alifia trece rana) și se diferențiază prin restricțiile de selecție a subiectului: entitatea la care trimite subiectul trebuie să aibă anumite proprietăți care să permită realizarea procesului descris de verb (poate să (se) ruginească numai un obiect metalic, pot să (se) mucegăiască și să (se) putrezească numai anumite substanțe organice, poate să (se) râncezească numai un produs care conține grăsimi, poate să (se) treacă numai o entitate care are capacitatea
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
ruginească numai un obiect metalic, pot să (se) mucegăiască și să (se) putrezească numai anumite substanțe organice, poate să (se) râncezească numai un produs care conține grăsimi, poate să (se) treacă numai o entitate care are capacitatea de regenerare). Pentru verbele a (se) cocli, a (se) oxida, în cazul cărora este valabilă aceeași restricție de selecție a subiectului ca mai sus, varianta nereflexivă pare a fi preferată pentru citirea generică, dacă verbul este la prezent (a), iar varianta reflexivă pare a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
numai o entitate care are capacitatea de regenerare). Pentru verbele a (se) cocli, a (se) oxida, în cazul cărora este valabilă aceeași restricție de selecție a subiectului ca mai sus, varianta nereflexivă pare a fi preferată pentru citirea generică, dacă verbul este la prezent (a), iar varianta reflexivă pare a fi preferată dacă este exprimată o cauză sau o condiție externă (b) sau în cazul utilizărilor metaforice (c): (a) Aurul coclește Fierul nu coclește, ruginește Lingurile de metal coclesc repede Aluminiul
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Aceste grăsimi artificiale se oxidează în clipa în care intră în contact cu aerul (c) Minciuna se coclise și se cerea lustruită Se îmbătase boierul de se coclise turtă Imaginea domnului se cam coclise în ultima vreme. În cazul unor verbe de schimbare de stare care exprimă procese durative, intensitatea etc. (accelera, diminua) și al celor trei verbe aspectuale (continua, porni, sfârși), se poate observa preferința pentru formele nonreflexive atunci când subiectul, implicit, are capacitatea de a deține controlul asupra acțiunii și
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
coclise și se cerea lustruită Se îmbătase boierul de se coclise turtă Imaginea domnului se cam coclise în ultima vreme. În cazul unor verbe de schimbare de stare care exprimă procese durative, intensitatea etc. (accelera, diminua) și al celor trei verbe aspectuale (continua, porni, sfârși), se poate observa preferința pentru formele nonreflexive atunci când subiectul, implicit, are capacitatea de a deține controlul asupra acțiunii și tendința de a folosi formele nereflexive în cazul proceselor total necontrolate 142: Grupurile auto/ING/Poșta română
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
NASA/Știința/Succesul/UE/Cursa/Mașina pornește (de aici/cu dreptul) Valul scumpirilor/Calvarul/Vânzoleala se pornește; Adevărul/Minciuna/Omul sfârșește (aici/prin a-l găsi pe Dumnezeu) Viața/Noaptea/Lumea/O căsnicie/ O relație se sfârșește acum. Două dintre verbele care aparțin acestei clase par să se fi specializat deja semantic, impunând restricții selecționale stricte subiectului (a coace/a se coace, a răci/a se răci). În plus, numai varianta reflexivă poate fi pusă în relație cu cea tranzitivă: Vaccinul
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
varianta reflexivă poate fi pusă în relație cu cea tranzitivă: Vaccinul/Urechea/Buba/ Rana coace Grâul/Mărul/ Fructul se coace Ion coace mere/*bube Copilul/ Omul/Cățelul răcește Cafeaua/Supa/Vremea se răcește Ion răcește supa/*copilul. În cazul câtorva verbe care circulă în limbaje specializate (a (se) aglutina, a (se) diftonga, a (se) necroza) și care tind să se fixeze în forma reflexivă, nu par să existe diferențe semantice. Se poate vorbi numai de o tendință de specializare stilistică. De
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]