194 matches
-
limba germană, la editura bucureș teană Kriterion, în traducerea lui Georg Scherg, De dignitate Europae, cum suna prima variantă din 1988, a fost republicată în română în 1993, sub titlul Modelul cultural european, pentru ca acum aceeași variantă, dar cu titlul calchiat după latinește, să cunoască a doua ediție. Precum deschiderea unui evantai ale cărui palete, oricît de pestrițe, își primesc armonia din faptul că provin din același „cotor“, cărțile lui Noica din anii ‘70-‘80 se desprind toate din același tipar
Onomatopee și holomer by Sorin Lavric () [Corola-journal/Journalistic/4334_a_5659]
-
din poezia lui Grigore Vieru are predecesori. Poezia dorului și a înstrăinării la Victor Teleucă (p. 108-110) pare să vină pe filiera tânguirii romanțioase a lui Octavian Goga. Poemele Moldovenii și Băieții de la țară de Petru Zadnipru (p. 86-88) par calchiate după doina aceluiași Octavian Goga. Și Pavel Boțu (p. 134-135) mi se pare din aceeași stirpe. Nu mai încape deci îndoială că Grigore Vieru nu este singular: are afini atât în poezia basarabeană. Dar, mai ales, au cu toții (cei menționați
Privighetori printre vrăbii by Ion Simuț () [Corola-journal/Journalistic/11367_a_12692]
-
tiparele mitului și a căpăta, concretețe istorică. Îi putem găsi urmele în cunoscutul basm despre Cenușăreasa-Cendrillon-Aschenputtel, ca și în panetnica poveste Ca sarea în bucate. Nu la urmă, pattern-ul fiind iterat și în trama din Regele Lear, protagonista shakespeariană calchiind nu doar modelul comportamental și psihologic din basmele românești, dar și relatările privitoare la fetele lui Ler împărat. Analizând nu atât „neașteptata sărăcie” imaginativă, cum definea folcloristul Moses Gaster arhetipalitatea unui motiv, cât inovațiile lui, devierile de la paradigmă, amprenta unică
Shakespeare și colindele românilor by Radu Cernătescu () [Corola-journal/Journalistic/2971_a_4296]
-
glumețe (blogsnob), la care se adaugă numeroase adaptări ale familiei lexicale în cele mai variate limbi. Unii dintre acești termeni sînt preluați în română ca atare - e cazul lui blogging ("bloggingul despre locul de muncă", z.weblog.ro); alții sînt calchiați, de exemplu blogosferă - cu sensul "totalitatea blogurilor, comunitatea virtuală a bloggerilor": "blogosfera românească are nevoie de oameni noi" (subiectiv.ro). Adesea e greu de spus dacă e vorba de un calc sau de o creație independentă, similară în mod accidental
Bloguire by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/9839_a_11164]
-
pe care le sugerează imaginea adînciturii din perete sau din zid ("potrivire", "protecție", "loc de expunere a unui obiect de preț"; "izolare" etc.). Regăsim așadar fenomenul, foarte puternic azi, de grefare, pe mai vechi împrumuturi din franceză, a unor sensuri calchiate după corespondentele lor din engleză. În Wikipedia, formula niche market are ca echivalente, în germană - Marktnische, în italiană - nicchia di mercato, în spaniolă nicho de mercado, în franceză niche de marché; găsim același calc și în română: "pătrundeau din ce în ce mai agresiv
"De nișă"... by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/8404_a_9729]
-
destul de stîngace, căreia o analiză lingvistico-stilistică îi prevede mai curînd eșecul. În sine, procedeul de creație lexicală e bine-cunoscut: la noi, pentru a-l denumi, s-a răspîndit denumirea de cuvînt-valiză, un calc după franceză (mot-valise), care la rîndul său calchia englezescul portmanteau word, preluarea unei metafore folosite de personajul Humpty-Dumpty, în cartea lui Lewis Carroll, Through the Looking-Glass (în versiune românească: Alice în țara din oglindă). Termenul mai general, acoperind diferite forme de contopire, este în engleză blend; în italiană
"Fabulospirit" by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/9522_a_10847]
-
urma o modă occidentală. Sintagma care s-a impus pînă la urmă pentru a desemna noul produs poate fi considerată încă o dovadă a rezistenței francofoniei românești: apă plată (�cară sticle cu apă plată românească", Evenimentul zilei 20.10.2003) - calchiază fr. eau plate. În concurență cu plat, mai există totuși, în stilul colocvial, și formula fără bule: �ei țin post de când se știu, tot cu pâinică și apă fără bule" (Forum România Liberă, 15.03.2002). Oricum, adjectivul plat are
"Apă plată" by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/12517_a_13842]
-
care validează impunerea unor termeni și sintagme, propune soluții ingenioase, cît mai firești în română, pentru sintagme mai ales din engleză pe care de multe ori avem tendința, din comoditate, de a le păstra ca atare sau de a le calchia în mod mai mult sau mai puțin transparent: "acte verbale", "condiții de reușită", "acțiuni redresive", "eul pozitiv" ( positive face), "formulări atenuate" ( understatements), "imaginea individuală" ( face), "procedee cu funcție de atenuare" ( softeners, mitigators, downgraders) etc. Limbaj și comunicare marchează un moment important
Pragmatismul pragmaticii by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/13689_a_15014]
-
seamănul său, pe care o încearcă într-adevăr, dar cu o mare simplitate, poetul recomandat. Andrei Peniuc merita o recomandare, fiindcă micile sale poeme, de o extremă "sărăcie" retorică, aproape lipsite de metafore și simboluri, notând gesturi și stări "comune", calchiate pe faptul cotidian cel mai modest și pe mici reverii ale comuniunii cu "semenii", transmit, aproape fără să ne dăm seama cum, o reală emoție lirică. Avem de-a face, de fapt, cu un fel de poezie "minimalistă" (un "precursor
Elegii minimaliste by Ion Pop () [Corola-journal/Journalistic/13869_a_15194]
-
dăm banii contra calității!" Replicile din zona învățământului au fost de două categorii. Prima, a obișnuitelor capete plecate, a venit imediat: "Sigur, bineînțeles, începem chiar de mâine reforma!" A doua, a șmecherilor bine școliți la universitățile serale ale comunismului, e calchiată după răspunsul dat lui Ceaușescu la somația lui Gorbaciov de a "implementa" și la București glasnost-ul și perestroika: "Dar bine, tovarășe Mihail Sergheevici, nu știați că noi am pus de mult în aplicare aceste măsuri?!" Iată deschiderea de compas
Ați fi de acord să se desființeze universitățile proaste? by Mircea Mihăieș () [Corola-journal/Journalistic/7588_a_8913]
-
muzică. Dintr-o reacție agresivă claustrofobă, Aldous Huxley și Timothy Leary doresc să transgreseze lumea aceasta iluzorie. Exemplele pot continua și cu alte nume la fel de celebre. Toate aceste gesturi ale toxicomanilor, oricât de inteligent sau de idiot ar fi argumentate, calchiază scenariul furibund al disperării. Cu toate că pare subliminală, justificarea autosalvării este cvasiprezentă: neînțelegând conștiința și lumea în care trăiau, o căuta dincolo; neîntâlnind muza, o provocau artificial; negăsindu-și zeul, îl dibuiau printre aburii obscuri ai drogului, o serie de drame
Fructul oprit din corpul nesănătos by Cristian Măgura () [Corola-journal/Journalistic/12186_a_13511]
-
Zafiu Se spune de obicei că, oricît de numeroase ar fi cuvintele împrumutate, influența unei limbi străine nu e foarte profundă, atîta vreme cît rămîne doar în plan lexical. Numai că, o dată cu cuvintele, se împrumută și asocieri de sensuri, se calchiază structuri și combinații de cuvinte, astfel încît, prin acumulare, fenomenul are și efecte asupra gramaticii, deci a scheletului limbii. Cazul participiului ofertat e deocamdată destul de izolat, dar fixarea în limbă a structurii pe care o presupune ar putea reprezenta un
"Ofertat" by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/8704_a_10029]
-
de mînă cu cineva, a se ține cu mîinile de burtă de-atîta rîs, a scoate castanele din foc cu mîna altuia, a-i pune Dumnezeu mîna în cap etc. E probabil ca expresia mîna a doua să fie relativ nouă - calchiată după franceză, unde de première main vs. de seconde main se folosesc mai ales pentru informații - "direct de la sursă" vs. "prin intermediari" - ; oricum, ne aflăm și în fața unei scăpări a dicționarelor. în română existau de altfel și alte expresii pentru
"Secănd" by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/15801_a_17126]
-
-se tradiția asimilării mai multor influențe (de la sarma la borș, la șnițel, ștrudel, pizza sau hamburger). Una dintre zonele în care etimologia poate face unele surprize simțului lingvistic comun mi se pare aceea a "fructelor de mare": sintagma e tîrzie, calchiată după franceză (acum se înmulțesc indicațiile de tip "produse seafood"), dar acoperă o realitate orientală și mediteraneană cu care lumea românească se familiarizase mai de mult, prin comerțul balcanic. Filologii, cititorii de literatură din secolul al XIX-lea sau ascultătorii
Culinare by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/16212_a_17537]
-
Malamud, la rangul de virtute supremă, atotmântuitoare, ceea ce reduce, cred ei, autenticitatea și obiectivitatea narațiunii. „Rahmunes, spunem noi în ebraică - explica Yakov Bok în Cârpaciul (1966) -, îndurare. N-avem voie să uităm de ea" în numele acestei rahmunes, negustorașul Morris Bober, calchiat după Max Malamud, tatăl scriitorului, îl iartă pe băiatul de prăvălie care-l jefuise și-i siluise fiica și se încăpățânează să-l convertească la iudaism pentru a face din el un om de omenie. „Orice om este evreu, deși
Viață modelată de operă (2) by Felicia Antip () [Corola-journal/Journalistic/6008_a_7333]
-
nouă epocă, Platon - care va fi din nou alungat din cetate - avertizează: dacă nu învățăm să ne îndoim, și epoca noastră o să dispară. Cartea lui Ackroyd, bijuterie de înțelepciune, umor, moralitate, satiră, creatoare poate a unui nou gen, pe care, calchiind SF, l-aș numi "philosophy-fiction", este una dintre cele mai entuziasmante apariții ale ultimilor ani. Peter Ackroyd. Documentele lui Platon. Roman. Traducere și note de Fraga Cusin. Postfață de Mihaela Anghelescu Irimia. Ed. Polirom 2002. Omul balcanic Nici "omul balcanic
Omul grec by Grete Tartler () [Corola-journal/Journalistic/15483_a_16808]
-
austro-germane (și în special din direcția canonului romantic austro-german) de a se replica prin amprentare sau impregnare în „corpurile” culturilor mai mici, deci mai maleabile și permeabile la o asemenea acțiune, în intenția de a supraviețui - chiar și în formele „calchiate” ale romantismelor etnice - amenințării unui colaps iminent, datorat supra-acumulărilor conceptuale care s-au manifestat din plin în contextul romantismului târziu în interiorul spațiului cultural austro-german. Astfel, eficiența generativă a concepției muzicale romantice austro-germane inhibă tot mai mult energia lui evolutivă prin
Fenomenul compresiei stilistice ?n muzica european? (II) by Oleg Garaz () [Corola-journal/Science/83140_a_84465]
-
cuveni antologate. Puține propoziții de critică a comunismului atît de pline de miez și de constrîngătoare expresiv găsim în literele românești. Glumind, am putea afirmă că poetul și-a ispășit păcatul compromisului final cu anticipație. Artificialitatea programului comunist, primejdia utopiei, calchiate după paradigmă religiei, sterilitatea deopotrivă estetică și morală a doctrinei apar denunțate în trăsături a caror incisivitate e grăitoare azi, nu mai puțin decît la începutul anilor '30, cînd au fost înscrise în pagina de gazeta, cu funcție de... indulgenta șui
Psihologie argheziană (I) by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/18099_a_19424]
-
Ion Stanomir - Mihail Sadoveanu în 1952 - Nimic nu poate egala, în regimurile de democrație populară calchiate după tiparul sovietic, prestigiul de care se bucură clasicul, ortografiat întotdeauna cu majusculă, maestrul către care se îndreaptă generații de tineri scriitori în căutarea îndrumării, cel în consistența căruia tradiția se întâlnește cu încrederea în inevitabilitatea progresului pe care partidul
Despre cărturar ca soldat credincios by Ion Stanomir () [Corola-journal/Imaginative/13844_a_15169]
-
Le Zéro et l'Infini. Era un pionier într-o literatură a dezvăluirilor care va marca secolul. Descria mecanica angajarii, sclavia unor intelectuali, propaganda legată de infailibilitatea partidului, teoria că propria personalitate trebuie total subordonată cauzei. Personajul central, Rubașov, fusese calchiat pe trăsăturile lui Buharin, adeptul preferat de Lenin care a intrat în moara lui Stalin și a fost desfigurat. Era o treaptă nouă în logica servirii unei ideologii, o idee care ar justifica omorul unor inocenți - linie deschisă de Dostoievski
Micile infirmități ale oamenilor mari by S. Damian () [Corola-journal/Journalistic/11194_a_12519]
-
nu știu) cine e autorul acestor romane, fie el namila de Tolstoi. * În aceeași ordine de idei, Cronicarul n-are idee cine traduce filmele de pe Discovery sau Animal Planet. Dar a remarcat că traducerile sînt adesea aproximative ori chiar greșite, calchiind primitiv expresii englezești (care au echivalente consacrate în românește), ceea ce le face să pară fără sens. Culmea ridicolului l-a atins traducerea numelui unei faimoase nave germane de război. Traducătorul (sau traducătoarea) n-auzise, vădit, de Otto von Bismark și
Actualitatea by Cronicar () [Corola-journal/Journalistic/13333_a_14658]
-
numai pe jumătate dreptate. Modernismul nostru interbelic este unul "impur" și, așa zicând, simultaneist. În el se regăsesc influențe romantice, simboliste, parnasiene, pur moderniste, dar și avangardiste. Și aceasta fiindcă literatura română, în uriașul ei efort de recuperare a decalajului, calchiază formule și poetici aflate, în Vest, în succesiune istorică. Așa cum Eminescu este, simultan, romantic și clasic (ceea ce, într-un alt spațiu cultural, ar reprezenta o contradicție în termeni), Bacovia poate figura ca simbolist, ca modernist și ca anticipator al postmodernismului
Iluzii pierdute (II) by Daniel Cristea-Enache () [Corola-journal/Journalistic/8283_a_9608]
-
va defecta. Nava trecea liniștită prin zonele moarte Alphae, Nimphae, Centauri, Nausi, Grasele Galbene, și în acest timp Samuel dormea congelat sau își vedea de educația Margaretei, desfășurată într-un orășel minunat din secolul XXI, aflat la poalele unor munți calchiați după Apalași. La sutele de ani artificiali acumulați prin hibernare se adăugară pe nesimțite douăzeci de ani de căsnicie activă și ireal de fericită, aproape fără suișuriși coborâșuri, luminoși ca într-un serial de televiziune fără personaje negative. Totul funcționa
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2226_a_3551]
-
merge bine și mizerabili când o duc prost. Cum am mai spus odată: au tăiat capete și s-au grăbit imediat să-și pună perucile câștigate. Artificiul este hemoglobina lor... Vorbind de francezi - nu știu dacă ideea de Franța se calchiază pe cazurile francezilor luați separat -, simt, în orice caz, că ceea ce am spus despre ei este prea categoric, să zicem că nu traduce decât impresia generală pe care o lasă francezul în calitate de turist, când are de-a face cu localnicii
Nocturnal by Tarangul Marin () [Corola-publishinghouse/Imaginative/1360_a_2889]
-
alături/ Despre atingere/ În abstractul fără chirie/ Din Lexicon/ De atunci/ Ne căutăm prin cuvinte” (,,El”). Asumându-și o ,,duritate” proprie literaturii ,,feminine”, de la Hortensia Papadat-Bengescu Încoace: ,,De ce cânt partituri,/ Adică: nechez/ De ce repet că un cuc/ Adică: singur/ De ce calchiez că o scoică/ Adică: limitată/ De ce filosofez că vântul/ Adică: În fugă/ De ce luminez ca mine/ Cea mai «nuă dintre toate?” (,,Alte Întrebări”). Nu plac poemele ,,demonstrative” (gen Haiku ori Gerunzii) pentru că se lasă apăsate de o ,,teza” anume sau
Mălin: vestitorul revoluției by Ion N. Oprea () [Corola-publishinghouse/Journalistic/1671_a_3104]