282 matches
-
se cere discutată problema literarității acestui tip de scrieri. Aceste două probleme tind să se confunde, în sensul că frânturile de ficționalizare servesc drept argument de valoare și, invers, calitățile literare ale unui text pun la îndoială referențialitatea sa. Problema literarității atinge disproporția, flagrantă, dar niciodată reglată, care rămâne între interesul teoreticienilor și cel al publicului. În ciuda apariției unor texte de referință despre literatura factuală, încă nu există un câmp de studiu specific, consacrat acestui subiect. Este important de urmărit rolul
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
tinde să claseze, să arhiveze și să ordoneze evenimentele în timp. Odată luat în evidență de către istorie, evenimentul concentraționar ar fi ca oricare altul. Însă povestirea despre lagăr refuză să-i abandoneze istoriei ceea ce este trăit. 1.3. Sub semnul literarității: "documentul artistic" Dintre textele care formează literatura concentraționară, cel mai adesea se aduc în discuție cele cu valențe literare, pentru că acestea s-au dovedit cele mai rezistente în timp. Fără calități literare evidente, acest gen de texte poate pierde progresiv
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
de o parte, s-a crezut că, prin sublinierea calităților literare ale unei opere se pune la îndoială autenticitatea, suferința și sinceritatea autorului, subminând astfel valoarea documentară. Al doilea motiv care explică, în acest caz, reticența critică în abordarea chestiunii literarității rezidă în caracteristicile derutante ale acestor scrieri menite să transmită experiența detenției. De aceea, fără a defini precis operele, critica le încadrează în genurile literare existente în funcție de câteva criterii superficiale, fără a menționa problemele mai profunde care însoțesc caracteristicile scrierilor
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
întrebare vizează însăși apartenența acestor scrieri la categoria literaturii, iar dacă se admite că aceste texte sunt literatură, se pune întrebarea dacă ele reprezintă un gen literar distinct. Abordăm pe rând aceste probleme, referindu-ne mai întâi la conceptul de literaritate. Delimitarea unui specific literar pune probleme importante și depinde de punctul de observație, pentru că literatura nu are o esență independentă (estetică, ficțională sau de alt tip) și se caracterizează prin coexistența unor elemente eterogene. Există un număr foarte mare de
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
sau de alt tip) și se caracterizează prin coexistența unor elemente eterogene. Există un număr foarte mare de accepții ale termenului de "literatură" (literatura ca totalitate a scrierilor, literatura ca sistem, literatura ca totalitate a discursurilor care au specifică trăsătura "literarității", literatura ca artă, literatura ca profesie etc.)69, dar vom discuta problema având în vedere sensul de scrieri caracterizate de literaritate. De cele mai multe ori, se pune semnul echivalenței între ficțional și literar, respectiv între factual și non-literar. Totuși, ficțiuni precum
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
de "literatură" (literatura ca totalitate a scrierilor, literatura ca sistem, literatura ca totalitate a discursurilor care au specifică trăsătura "literarității", literatura ca artă, literatura ca profesie etc.)69, dar vom discuta problema având în vedere sensul de scrieri caracterizate de literaritate. De cele mai multe ori, se pune semnul echivalenței între ficțional și literar, respectiv între factual și non-literar. Totuși, ficțiuni precum visul, minciuna sau mitul interesează pentru realul deformat sau transpus pe care îl conțin, în vreme ce un text literar este valorizat tocmai
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
într-un singur cuvânt "fictivizare"70. Un reper important în această problemă rămân formaliștii ruși. În încercarea de a defini "natura literaturii", ei par să fi redus complexitatea literaturii la una dintre ipostazele sale fundamentale, limbajul specific. Roman Jakobson identifică literaritatea cu "ceea ce face dintr-un mesaj verbal o operă de artă"71. Judecând după prezența funcției poetice a limbajului în texte diferite, R. Jakobson extinde sfera noțiunii de literatură, care nu mai este văzută drept o categorie absolută, ci una
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
operă de artă"71. Judecând după prezența funcției poetice a limbajului în texte diferite, R. Jakobson extinde sfera noțiunii de literatură, care nu mai este văzută drept o categorie absolută, ci una contingentă, de vreme ce enunțuri din diferite genuri pot manifesta literaritate, trăsătură predominantă a operei literare. Această reducție li s-a reproșat ulterior, pe baza observației că nu putem face abstracție de dimensiunea pragmatică, de cea istorică și de relația mesajului cu realitatea extratextuală. În realitate, atât teoretizarea procedeului de "insolitare
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
73. În studiul său Arta ca procedeu din 1913-1914, Șklovski afirmă că scopul imaginii este "de a crea o percepere aparte a obiectului, de a crea vederea lui și nu simpla sa recunoaștere"74. Se pune problema de a determina literaritatea mai ales în cazul textelor aflate la granița dintre pseudoreferențial și referențial, deci regulile pragmatice merg în sensul integrării non-literarului în literar mai mult decât invers. În acest scop, de o mare importanță sunt semnalizările paratextuale și metatextuale, care fac
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
ține cont de variabilitatea istorică a conceptului de literatură, dar nu înseamnă că acest tip de abordare contestă ansamblul deja stabil, fixat, al operelor cu valoare recunoscută aparținând fiecărei literaturi naționale. Aceste opere sunt caracterizate de ceea ce G. Genette numește "literaritate constitutivă", care "este oarecum, în limitele istoriei culturale a omenirii, imprescriptibilă și independentă de orice evaluare"75. În esență, însă, specificul literaturii este dificil de tranșat. Literatura se caracterizează prin variabilitate istorică și culturală, neputând fi definită pornind de la o
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
culturale a omenirii, imprescriptibilă și independentă de orice evaluare"75. În esență, însă, specificul literaturii este dificil de tranșat. Literatura se caracterizează prin variabilitate istorică și culturală, neputând fi definită pornind de la o singură trăsătură ontologică distinctivă. Trăsătura distinctivă a literarității se relevă din punct de vedere empirico-descriptiv, aceasta fiind coexistența caracterului ficțional și a limbajului specific. Definirea literaturii poate fi analizată numai în evoluție, deoarece literatura se dovedește o construcție lingvistică dinamică. Această idee a fost repetată de majoritatea teoreticienilor
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
de I. N. Tînianov, care exprimă limpede că "ceea ce este fapt literar pentru o epocă, va fi un fenomen lingvistic ținând de viață socială pentru altă epocă și invers, conform sistemului literar în raport cu care se situează acest fapt"76. Așadar, literaritatea textelor este marcată de confruntarea dintre scriitori (emițători) și cititori (receptori). Motorul evoluției este tocmai negarea gustului artistic dominant, a așteptărilor create în cititor de tradiția literară. Evoluție literară înseamnă dizolvare continuă a principiilor deja automatizate ale construcției poetice, acționată
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
construcție noi, opuse celor deja stabilizate. Constatăm că problema diferenței specifice, care ar permite stabilirea distincției literar/nonliterar cere mai degrabă a abordare pragmatică. Paul Cornea, cel care ajunge la concluzia că aspectul lingvistic nu poate fi absolutizat în definirea literarității 77, creditează acest tip de abordare, ceea ce presupune ca cititorul confruntat cu un text despre a cărui apartenență nu are nici o informație să decidă dacă e sau nu literar printr-un proces de "recunoaștere". Despre varianta "recunoașterii realității lor în
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
care am fi scris un capitol separat, dacă am fi avut cât de cât material. Dar nu avem. De nici un fel"242. Tocmai aceste lacune de informație pun sub semnul întrebării caracterul exclusiv documentar al operei și o deschid spre literaritate. Abundența de informații din Arhipelagul GULAG este supusă ficționalizării. Ea nu poate fi transmisă ca atare, neprelucrată. Grija pentru documentar, specifică lui Soljenițîn, nici nu presupune, de altfel, transpunerea unui material atât de bogat fără a-l organiza. Aici intervine
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
ciudățenii - simte nevoia de a da glas unei experiențe traumatizante, de a-și reface și împlini viața, de a și-o reconstrui după valorile în care credea. Relatarea este spontană, lipsită de artificii, într-o rostire alertă, puțin interesată de literaritatea textului și aproape total preocupată de derularea tensionată, vie a evocării, a dialogurilor. Un laitmotiv al întregii proze memorialistice (multe secvențe poartă titlul Scrisori de la Varatic) este descrierea și „punerea în scenă” a figurilor din mănăstirea în care M.-M
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/288039_a_289368]
-
el.”. Ființă imateriala, de dincolo de spațiu și de timp, Antipa se strecoară prin zid. Viziru, în urma pactului, este obligat să scrie într-un ritm alert, personajul părând a determina creația. Această, complexă, corespunde matricei plurivalente a lui Antipa, analogon al literarității: stării de exuberanta, bucuriei de a fi, de a pătrunde în esențialitatea umană - Eros, Mithos și Thanatos - urmărind destinul eroului alternează cu lipsa unui scop clar, cu gratuitatea. Valeriu Cristea crede că ambiguitatea, caracterul indefinit ale personajului își au modelul
Colegiul Naţional "Cuza Vodă" din Huşi : 95 de ani de învăţământ liceal by Costin Clit () [Corola-publishinghouse/Memoirs/643_a_1320]
-
un revelator pentru reflexul mentalitar. În studiul „Fonction du cliché dans la prose littéraire” din volumul Essais de stylistique structurale (1970), Michel Riffaterre decelează două modalități de întrebuințare a clișeului : 1. ca element constitutiv al scriiturii unui autor, marcă a literarității prin raport cu limbajul curent ; 2. ca o funcție mimetică a unor stiluri și idiolecte semnalat prin semne tipografice precum ghilimelele sau italicele, printr-un comentariu sau chiar de context. O didactică și sintetică trecere în revistă a întregii problematici
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
activității logico-lingvistice, A. dovedește asimilarea nuanțată a unei bogate lecturi teoretice, evitând impasurile unor controverse din critica actuală. Așa, de pildă, premisa potrivit căreia metafora este principiul structurant al limbajului în general, nu doar în literatură, ridică problema conceptului de literaritate ca definitoriu pentru specificul literaturii, pe care autorul o soluționează plasând literatura și nonliterarul într-o relație metaforică. Figură a retoricii ori a poeticii, metafora se manifestă și este analizabilă în plan lingvistic, capitolul despre metafora lingvistică urmărind, în cadrul filosofiei
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/285501_a_286830]
-
Waters scrie veritabile thriller-uri inspirate de istoriografie!), cea de-a doua este mult mai consecventă cu respectarea adevărului istoric (deși numeroși comentatori i-au reproșat lui Gregory anumte "erori" de cronologie cam bizar, judecînd după natura necondiționat flexibilă a literarității!). Se poate observa că preocuparea Philippei Gregory (născută în Kenya, în 1954, dar crescută și educată în Anglia) pentru istoria britanică a dus, de-a lungul timpului, la conturarea unei opere epice impresionante prin dimensiuni și, deopotrivă, prin succesul de
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
The Golden Notebook/ Carnetul auriu, publicat de autoare în 1962 (și tipărit recent, la Polirom, într-o frumoasă versiune românească*) a rămas drept arhetipul prin excelență al scriiturii unde principiul ideologic-social depășește, prin importanță, toate celelalte posibile ramificații simbolice ale literarității. Textul creio nează povestea scriitoarei Anna Wulf care deține patru carnete cu informații/analize mai mult sau mai puțin introspective despre viața ei. Carnetele au culori metafo rice: negru (segmentul narativ referitor la experiența Annei în Africa), roșu (fragmentul despre
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
senzația că ar fi "bîntuit", fie și în subsidiar, de compulsii teoretice implicite!). Într-un anumit sens, el vrea să surprindă însăși esența literaturii, elementul absolut de identificare a textului artistic, structura sa bazică și indivizibilă, numită odinioară, de către formaliști, literaritate. Ce este literaritatea? Prozatorul răspunde indirect prin jocul simbolic al alternanței lumilor din roman că ar fi tocmai abilitatea de a investi realul anodin cu semnificații transcendente, de a atribui "fizicului" valențe "metafizice", de a transfigura materialitatea brută cu ajutorul învăluirilor
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
fi "bîntuit", fie și în subsidiar, de compulsii teoretice implicite!). Într-un anumit sens, el vrea să surprindă însăși esența literaturii, elementul absolut de identificare a textului artistic, structura sa bazică și indivizibilă, numită odinioară, de către formaliști, literaritate. Ce este literaritatea? Prozatorul răspunde indirect prin jocul simbolic al alternanței lumilor din roman că ar fi tocmai abilitatea de a investi realul anodin cu semnificații transcendente, de a atribui "fizicului" valențe "metafizice", de a transfigura materialitatea brută cu ajutorul învăluirilor eterice, derivate din
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
http://www.presidency.ro/static/ ordine/RAPORT FINAL CPADCR.pdf Consiliul Național pentru Studierea Arhivelor Securității, Arhivele Securității, Editura Nemira, București, 2004. Constantinescu, Silvia, Exil. Oameni și idei, Editura Curierul Românesc, Skogås, 1995. Corbea, Andrei, Despre "teme", Explorări în dimensiunea antropologică a literarității, Editura Universității "Al.I. Cuza", Iași, 1995. Cornea, Paul, Interpretare și raționalitate, Editura Polirom, Iași, 2006. De Flers, Al., René, Radio Europa Liberă și exilul românesc, Editura Vestala, București, 2005. Djuvara, Neagu, Amintiri din pribegie (1948-1990). Ediția a II-a
by MIHAELANICOLETA BURLACU [Corola-publishinghouse/Science/1012_a_2520]
-
Vavilonului, ed. cit., pp. 343-344. 158 Idem, Pragul. Unde scurte V, ed. cit., p. 99. 159 Vintilă Horia, apud Florin Manolescu, Enciclopedia exilului literar românesc: 1945-1989, ed. cit., p. 380. 160 Andrei Corbea, Despre "teme". Explorări în dimensiunea antropologică a literarității, Editura Universității "Al.I. Cuza", Iași, 1995, p. 74. 161 Nicolae Florescu, Întoarcerea proscrișilor, Editura "Jurnalul Literar", București, 1998, p. 84. 162 Eva Behring, op. cit., p. 72. 163 Ibidem, p. 69. 164 Ibidem, p. 71. 165 Monica Lovinescu, La apa
by MIHAELANICOLETA BURLACU [Corola-publishinghouse/Science/1012_a_2520]
-
însă că nu acesta e obiectivul principal al demersului nostru, profunzimea operelor celor trei obligând la mai mult decât o simplă și tehnicistă analiză a "actului lecturii" ori a "scriiturii". Aceasta, deoarece valoarea celor trei scriitori depășește cu mult problema literarității cărților lor, personalitatea lor marcând în mod evident și pozitiv finalul unui secol încărcat de intoleranță politică și religioasă, exemplul lor constituindu-se într-un model de urmat, ce ne-ar putea ajuta să facem față provocărilor unui nou secol
by Adrian Vasile SABĂU [Corola-publishinghouse/Science/984_a_2492]