707 matches
-
acum din proprietari de pământ sau, mai rău, din țărani (populație din mediul rural ocupată în agricultură) care nici măcar nu au pământ. În comunism, aceștia erau acei țărani cooperatori în a căror gospodărie nici un membru nu lucra ca salariat. În postcomunism este vorba de țăranii fără pământ sau cu pământ puțin. În comunism, cei mai săraci dintre salariați erau pensionarii celor mai prost plătite ramuri industriale, precum industria ușoară. În postcomunism, cei mai săraci dintre salariați sunt șomerii și pensionarii primilor
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
a căror gospodărie nici un membru nu lucra ca salariat. În postcomunism este vorba de țăranii fără pământ sau cu pământ puțin. În comunism, cei mai săraci dintre salariați erau pensionarii celor mai prost plătite ramuri industriale, precum industria ușoară. În postcomunism, cei mai săraci dintre salariați sunt șomerii și pensionarii primilor ani de după revoluție, adică ai anilor cu cea mai ridicată rată a inflației. Nici bogații nu mai sunt aceeași. Bogați existau și în societatea comunistă, lucru dovedit de faptul că
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
creșteri ale prosperității populației, aceste perioade au fost etichetate drept perioade de dominație politică neocomunistă - simple adaptări ale elitelor comuniste la condițiile lumii postcomuniste, prin irosirea „populistă” a resurselor societății - și considerate perioade mai puțin „reformiste” în istoria politică a postcomunismului românesc, indiferent de radicalitatea reformelor reale produse de guvernanți. Avem de a face cu un evident conflict între elite și populație, tradus prin atacul politic, ideologic, tehnic și cultural al elitelor împotriva oricărei distribuiri de resurse către populație. În aceste
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
politica românească o filosofie politică legată de prosperitatea populației au eșuat de fiecare dată. Împotriva tuturor evidențelor, ba chiar împotriva proceselor „naturale” de evoluție care presau pentru o sporire relativ rapidă a prosperității populației în perioadele de creștere economică ale postcomunismului, atât elitele intelectuale românești, cât și cele politice, indiferent de culoare, au continuat să predice - și să aplice în practica de guvernare - o ideologie a ascetismului și a sacrificiilor populației ca o condiție prealabilă a reformării societății. Ceea ce, după aproximativ
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
societății românești și nici de tranziția postcomunistă. Prioritățile tranziției postcomuniste românești nu numai că au fost de altă natură, dar au luat forme prin care distribuirea resurselor în defavoarea populației a devenit sursa principală de rezolvare a lor. Una dintre prioritățile postcomunismului a fost stabilirea elitelor conducătoare ale societății, a acelor elite care, pe de o parte, vor conduce politic societatea, iar pe de altă parte, vor beneficia de mecanismul principal de redistribuire din societate. Or, în această privință, imediat după revoluție
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
exterior și adoptată în interior ca principiu fundamental al tranziției. Tocmai preeminența pieței în economie și în viața socială urma să definească, pe de o parte, îndepărtarea de comunism, iar pe de altă parte, orientarea spre modernitatea lumii occidentale a postcomunismului. Dar nu mai era deloc clar ce rol urma să joace piața în ansamblul acestui mecanism și nici cum anume se va relaționa ea cu cealaltă componentă, la fel de importantă, a redistribuției, și care este redistribuirea resurselor de către stat. Deoarece ideologia
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mai era deloc clar ce rol urma să joace piața în ansamblul acestui mecanism și nici cum anume se va relaționa ea cu cealaltă componentă, la fel de importantă, a redistribuției, și care este redistribuirea resurselor de către stat. Deoarece ideologia dominantă a postcomunismului românesc consideră că, într-o economie și o societate organizate după regulile capitalismului modern, piața este dominantă și absolut „suverană” în materie de distribuție și redistribuție în societate, trebuie precizat aici că lucrurile nu sunt așa de simplă nici în
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mai puțin sau deloc legate de dezvoltare, de modernizare și de apropierea de lumea occidentală. Este, nu în ultimul rând, un exemplu de mecanisme diferite de finanțare a funcționării unei elite esențiale a lumii dezvoltate, elita academică. Printre altele, obiectivul postcomunismului era acela de a construi noi tipuri de elite - noi în raport cu fost lume comunistă - și de a găsi mecanisme specifice de asigurare a resurselor necesare funcționării. Problema postcomunismului românesc - și nu numai - era că, pornind de la particularitățile sociale, economice și
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
funcționării unei elite esențiale a lumii dezvoltate, elita academică. Printre altele, obiectivul postcomunismului era acela de a construi noi tipuri de elite - noi în raport cu fost lume comunistă - și de a găsi mecanisme specifice de asigurare a resurselor necesare funcționării. Problema postcomunismului românesc - și nu numai - era că, pornind de la particularitățile sociale, economice și politice ale perioadei de după revoluția din 1989, două lucruri erau incerte. Întâi, nu era deloc clar (adică nu se convenise la nivelul societății) care anume vor fi aceste
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
fundamental în științele sociale, modelele matematice utilizate, de pildă, în econometrie consideră că pot estima fără dificultăți dinamica nevoilor și dorințelor populației (Kydland, 2005), ceea ce înseamnă că „libertatea” însăși este determinată (sau poate fi tratată, statistic, ca și cum ar fi). Istoria postcomunismului românesc oferă însă o foarte interesantă lecție cu privire la libertatea de alegere care se poate deschide nu doar indivizilor, ci societăților în ansamblul lor. În momentul în care regimul politic al societății comuniste s-a prăbușit, odată cu acesta s-a prăbușit
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
asemenea la schimbarea radicală a regulilor de distribuire a veniturilor și bunurilor în societate, prin modificarea radicală a Codului Fiscal. Cu toate acestea, acum, la sfârșitul tranziției postcomuniste, gradul de libertate al organizării societății românești care a apărut la începuturile postcomunismului s-a redus simțitor. O bună parte dintre regulile stabilite inițial s-au perpetuat și au rămas în funcțiune de-a lungul întregii perioade. Alte reguli s-au stabilizat ceva mai târziu - de exemplu, regulile cu privire la proprietate - dar s-au
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
occidentală, iar companiile care au făcut investiții semnificative în România provin mai degrabă din „micile țări” ale Europei dezvoltate. „Colonizarea” Europei de est de către capitalul european s-a desfășurat mult mai lent și în mult mai mică măsură decât se așteptau politicienii postcomunismului, atât cei din Vest, cât și cei din țările foste comuniste. În România, ea a fost încă și mai lentă, fiind în mare măsură limitată la preluarea treptată a pieței interne de către produsele și serviciile occidentale - ceea ce se poate observa
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
investițiilor străine directe în zonele în care existau resurse naturale: țiței, cărbune, fier - funcționau în favoarea Capitalei și a unui număr mic de centre urbane, fiind incapabile să asigure dezvoltarea societății românești în ansamblul său. Prizonieri ai paradigmelor ideologice deformatoare ale postcomunismului, cei mai mulți dintre istoricii acestei perioade tind să ignore faptul că marile decalaje ce caracterizează diferențele între societatea românească și societatea occidentală dezvoltată au apărut și au crescut în această primă jumătate a secolului XX și au avut drept sursă principală
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
politicilor de dezvoltare regională sau locală. Această situație s-a reprodus și după 1989. Prin competiția pentru resurse pe care a declanșat-o nu numai între grupurile sociale mari de la nivelul întregii societăți, ci și între comunitățile locale sau regiuni, postcomunismul de până acum a accentuat și mai mult aceste mecanisme de redistribuire a resurselor naționale în favoarea unor zone punctuale și netransparent alese pentru alocarea investițiilor, îndrumarea investitorilor străini și dezvoltarea economică și socială pe baza resurselor naționale. S-a făcut
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
limitat la elitele acestor enclave și, în loc să fie distribuit, prin difuzare, în ansamblul societății, este mai degrabă exportat, adică în societatea europeană dezvoltată de care aparține. Două fluxuri socio-economice sugerează o asemenea evoluție: fluxul forței de muncă și fluxul capitalurilor. Postcomunismul românesc a fost caracterizat de un puternic dezechilibru în favoarea Occidentului în ambele aceste fluxuri, iar balanța transferului de forță de muncă (incluzând expertiza) și de capital, cel puțin în primul deceniu postcomunist, este puternic dezechilibrată în favoarea Occidentului dezvoltat. În toată
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
cu precizarea notabilă că prin capitalism democratic și dezvoltat se înțelegeau în egală măsură realitățile capitalismului occidental contemporan, dar și ale României interbelice, considerată la vremea aceea ca fiind integrată în capitalismul occidental. În sfârșit, a treia realitate, incertă, era postcomunismul însuși, considerat a fi drumul plin de suferințe purificatoare pe care societatea românească trebuie să-l parcurgă de la comunismul „rău” la capitalismul „bun”. La rândul său, motivul pentru care o ideologie atât de primitivă a avut un succes atât de
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
în paradisul mitic al islamului prin sinucidere în scopuri teroriste. Tot un asemenea dezechilibru explică și lipsa de înțelegere adecvată a „moștenirii comuniste” și o bună parte dintre comportamentele politico-sociale care s-au dovedit aberante și păguboase pe toată perioada postcomunismului românesc. Ceea ce a lipsit în echilibrul necesar dintre teorie și ideologia mitică cotidiană cu privire la comunism a fost teoria. Atât în etapa pregătirii revoluției, cât și în perioada imediat următoare acesteia, în România s-a format și răspândit o ideologie cotidiană
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mai dificil de înțeles de ce, imediat după succesul revoluției, componenta teoretică a ideologiei cu privire la comunism nu a cunoscut o dezvoltare la fel de explozivă și nu a reușit să influențeze semnificativ cunoașterea despre societatea comunistă și, pe această bază, practica politică a postcomunismului. Unul dintre motive ar trebui căutate chiar la nivelul politicii. Este cert faptul că politicienii români, în căutare de sprijin electoral, au preferat să-și bazeze discursul politic mai degrabă pe miturile ideologiei cotidiene decât pe elaborările teoretice care le
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
însă distrugătoare - căci, invers decât își dorea tehnocrația industrială a comunismului, mitul nu a fundamentat un efort național de înnoire tehnologică, ci o politică postcomunistă de privatizare fără restructurare ce a contribuit substanțial la criza economică din primul deceniu al postcomunismului. Alte asemenea mituri au fost susținut, politic, precum cel care se referea la ineficiența economică a „coloșilor industriali”. Prin coloși industriali se înțelegeau marile combinate sau întreprinderi industriale ale economiei socialiste, iar politica economică rezultată din adoptarea acestui mit drept
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
au fost susținut, politic, precum cel care se referea la ineficiența economică a „coloșilor industriali”. Prin coloși industriali se înțelegeau marile combinate sau întreprinderi industriale ale economiei socialiste, iar politica economică rezultată din adoptarea acestui mit drept principiu politic al postcomunismului a condus la distrugerea - prin reorganizare - a unor întreprinderi industriale integrate sau care pur și simplu aveau dimensiuni mari și angajau un mare număr de muncitori. Un exemplu spectaculos este destrămarea producătorului român de tractoare - „Tractorul” Brașov - în nu mai
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
capitalistă „mărunțeau” întreprinderile fostei industrii socialiste, capitalismul dezvoltat trecea la concentrări uriașe de capital în domeniul comunicațiilor, al construcțiilor de automobile, al industriei aviatice, al instituțiilor financiare și bancare etc. La fel de puțin susținută teoretic era și prelungirea, pe cale politică, în postcomunism a mitologiei comuniste cu privire la economie și societate. Un grup de politicieni postcomuniști, răspândiți inițial în mai multe partide politice - de la PSM, PS, PUNR etc. și până la PRM -, iar apoi reuniți, cea mai mare parte în PRM, au capitalizat electoral pe seama
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
pentru aproape un deceniu. Pe scurt, combinația dintre politică și mitologia ideologiei cotidiene, care descrie rețeta simplă a succesului electoral în primii ani de după comunism, era suficientă pentru a bloca, în mare măsură, influența teoriei în construirea unei ideologii a postcomunismului care să se bazeze, măcar parțial, pe înțelegerea caracteristicilor comunismului în general și a comunismului românesc în particular. Partidele politice nu au avut nevoie de o înțelegere mai pragmatică a acestuia nici pentru obținerea de succes electoral, nici pentru proiectarea
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
ale reformelor, cât și indirect, prin crearea unui spațiu larg pentru tranziția spontană. Următoarea tranziție a societății românești, tranziția către prosperitate, nu se mai poate baza pe dominația ideologiei cotidiene. Ea trebuie să se întemeieze pe cunoașterea științifică atât a postcomunismului, cât și a capitalismului dezvoltat, căreia să i se asocieze sistemul de valori care conduce la guvernarea și dezvoltarea socială în folosul populației. Este vorba tot de o ideologie, căci valorile și alegerile politice continuă să joace un rol important
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
continuă să joace un rol important în orientarea cunoașterii, însă una puternic desprinsă de mitologia cotidiană și bine ancorată în cunoașterea științifică. Iar primul pas care trebuie făcut în această direcție constă în a respinge paradigmele mitologice ale comunismului și postcomunismului consacrate, prin eforturile grupurilor intelectuale dominante, după prăbușirea acestuia. Construite sub dominația publică a unei intelectualități cu prioritate umaniste, care și-a întemeiat autoritatea intelectuală mai degrabă pe disidența politică față de comunism și postcomunism decât pe cunoașterea științifică a funcționării
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
respinge paradigmele mitologice ale comunismului și postcomunismului consacrate, prin eforturile grupurilor intelectuale dominante, după prăbușirea acestuia. Construite sub dominația publică a unei intelectualități cu prioritate umaniste, care și-a întemeiat autoritatea intelectuală mai degrabă pe disidența politică față de comunism și postcomunism decât pe cunoașterea științifică a funcționării sistemului comunist și a societății socialiste, și a cărei înțelegere a economiei și societății era nu doar minimă, ci și puternic deformată, aceste paradigme au explicat trecerea de la comunism la capitalismul democratic și dezvoltat
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]