1,702 matches
-
pierdută în favoarea Italiei, teritoriile croate includeau acum Bosnia și Herțegovina, care constituiau de multă vreme obiectivul naționaliștilor. Achiziționarea acestor ținuturi complica însă structura etnică a statului. Din cei 6,5 milioane de locuitori ai lor, numai 3,4 milioane erau croați; existau și 1,9 milioane de sîrbi ortodocși, 700.000 de musulmani, 150.000 de germani, 18.000 de evrei și cîțiva italieni. Guvernul croat a fost recunoscut de Italia, Germania, Ungaria, Bulgaria, România, Slovacia, Finlanda, Spania, Japonia, Burma și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
nu-și vizitase niciodată regatul. Regimul Ustašei era deci în mare parte creația Italiei fasciste. Hitler avea o părere proastă despre acest stat; el avea o simpatie mai mare pentru sîrbi și greci, care luptaseră de partea lui. Proclamarea unei Croații independente a fost bineînțeles salutată inițial cu mare entuziasm. După cum scria Maček mai tîrziu: "Un val de entuziasm a cuprins Zagrebul în momentul acesta, asemănător celui care se manifestase în oraș în 1918, cînd fuseseră rupte legăturile cu Ungaria."9
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
îndîrjite. Administrația obișnuită s-a dovedit curînd ineficientă, creîndu-se condițiile instalării unei anarhii totale. Această situație s-a înrăutățit atunci cînd noua conducere croată a inițiat o politică de anihilare a treimii sîrbe a populației. Musulmanii s-au aliat cu croații împotriva sîrbilor, care erau adesea puși în fața alternativelor exterminării, expulzării sau convertirii la catolicism. Acolo unde a fost posibil, satele sîrbești au răspuns prin represalii împotriva vecinilor lor croați și musulmani, de multe ori cu ajutorul italienilor. În această stare de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
anihilare a treimii sîrbe a populației. Musulmanii s-au aliat cu croații împotriva sîrbilor, care erau adesea puși în fața alternativelor exterminării, expulzării sau convertirii la catolicism. Acolo unde a fost posibil, satele sîrbești au răspuns prin represalii împotriva vecinilor lor croați și musulmani, de multe ori cu ajutorul italienilor. În această stare de haos și război civil național era inevitabil ca pierderile să fie foarte mari; s-a estimat, de pildă, că au fost uciși în perioada aceasta aproximativ 350 000 de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
haos și război civil național era inevitabil ca pierderile să fie foarte mari; s-a estimat, de pildă, că au fost uciși în perioada aceasta aproximativ 350 000 de sîrbi.10 În același timp, pe linia credinței anterioare a naționaliștilor croați că sîrbii nu erau decît croați convertiți, a fost depus un efort de impunere a "reconvertirii". Cam 200.000-300.000 de ortodocși reprezentînd doar o mică parte din totalul populației au devenit catolici. Cînd politica aceasta nu a dat rezultatele
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
inevitabil ca pierderile să fie foarte mari; s-a estimat, de pildă, că au fost uciși în perioada aceasta aproximativ 350 000 de sîrbi.10 În același timp, pe linia credinței anterioare a naționaliștilor croați că sîrbii nu erau decît croați convertiți, a fost depus un efort de impunere a "reconvertirii". Cam 200.000-300.000 de ortodocși reprezentînd doar o mică parte din totalul populației au devenit catolici. Cînd politica aceasta nu a dat rezultatele scontate, guvernul a creat o biserică
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
impunere a "reconvertirii". Cam 200.000-300.000 de ortodocși reprezentînd doar o mică parte din totalul populației au devenit catolici. Cînd politica aceasta nu a dat rezultatele scontate, guvernul a creat o biserică ortodoxă croată; membrii ei erau considerați drept croați veritabili, dar de altă credință. Situația haotică provocată de masacrele și de proasta administrare a statului a dus la crearea unor condiții extrem de nefavorabile pentru puterile ocupante. Liderii Axei ar fi preferat desigur un guvern aflat sub o conducere tradițională
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
nu au beneficiat de o instruire corespunzătoare. Regimul Ustaša nu avea deci un sprijin militar experimentat sau pe care să poată conta. Deoarece toți comandanții din fruntea ierarhiei militare și majoritatea ofițerilor fostei armate iugoslave fuseseră sîrbi, existau firește puțini croați cu experiență și instruire adecvate. În Croația, ca și peste tot în Balcani, Axa a reușit să profite de nemulțumirile și de urile naționale. În 1943, după capitularea Italiei, teritoriul Dalmației care fusese ocupat de țara aceasta, a fost atribuit
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
naționale. În 1943, după capitularea Italiei, teritoriul Dalmației care fusese ocupat de țara aceasta, a fost atribuit regimului Ustaša. Croația Mare din acest an era deci formată, cu excepția Istriei și a portului Rijeka, din toate ținuturile revendicate anterior de naționaliștii croați. Prin împlinirea visurilor și atingerea obiectivelor naționaliștilor de care fuseseră atît de grav frustrați pînă atunci, liderii Ustašei au cîștigat într-adevăr o oarecare susținere populară. Un exemplu de patimă exacerbată care putea fi stîrnită de asemenea chestiuni este dat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
sîrbească, acești oameni aveau ceea ce va deveni o viziune tot mai nerealistă asupra situației din țară. Preocuparea principală era legată de nemulțumirile din trecut și de problemele perioadei interbelice, dintre care cea mai importantă fusese constituită de controversele îndîrjite dintre croați și sîrbi. Influențați de relatările privind masacrarea sîrbilor din Croația, ei nu voiau să mai respecte termenii stabiliți în 1939 la Sporazum, care îi lăsaseră pe mulți sîrbi sub administrația croată. Primul șef al guvernului în exil a fost generalul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
mondial, națiunea sîrbă pierduse 20 % din populația ei drept urmare a pierderilor de pe cîmpul de luptă, a bolilor și a privațiunilor. În prima perioadă a ocupației puterilor Axei au existat informații despre masacrarea sîrbilor, primite nu numai din teritoriile controlate de croați, ci și din regiunea Kosovo, care era sub stăpînire albaneză și italiană. Preocupați de temerile privind o sinucidere națională, comandanții cetnicilor, care se așteptau la o victorie zdrobitoare a Aliaților, nu vedeau rostul unor acțiuni care ar fi putut eșua
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
1941, ei erau în favoarea extinderii jurisdicției teritoriale a Serbiei și a dobîndirii unei poziții absolut dominante în rîndul regiunilor naționale. În ciuda faptului că un astfel de program ar fi putut fi atrăgător pentru sîrbi, el nu prezenta nici o atracție pentru croați, macedoneni, albanezi, sloveni și pentru musulmanii bosniaci, care alcătuiau la urma urmei majoritatea populației iugoslave. În schimb, una dintre principalele atracții pentru mișcarea partizanilor era atitudinea ei față de chestiunea națională. Tito însuși, care avea o origine țărănească amestecată croato-slovenă, s-
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
războiului, ele se reduseseră la 10.000-12.000 de oameni, majoritatea lor fiind apoi prinși și împușcați. Însuși Mihailović a fost capturat, judecat și executat în iulie 1946. Cel mai sîngeros episod a fost însă cel legat de soarta suporterilor croați ai regimului Pavelić. Deși o mare parte a croaților s-au grăbit la sfîrșitul războiului să intre în rîndurile învingătorilor, alții nu au reușit să facă acest pas fie din cauză că erau compromiși de activitățile lor din timpul războiului, cazul membrilor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
oameni, majoritatea lor fiind apoi prinși și împușcați. Însuși Mihailović a fost capturat, judecat și executat în iulie 1946. Cel mai sîngeros episod a fost însă cel legat de soarta suporterilor croați ai regimului Pavelić. Deși o mare parte a croaților s-au grăbit la sfîrșitul războiului să intre în rîndurile învingătorilor, alții nu au reușit să facă acest pas fie din cauză că erau compromiși de activitățile lor din timpul războiului, cazul membrilor organizației Ustaša și ai Gărzii Casei, sau pentru că nu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
devenit membri ai guvernului lui Tito: Šubašić, Milan Grol, liderul Partidului Democrat Sîrb, și Juraj Šutej, colaborator apropiat al lui Šubašić și membru al Partidului Țărănesc Croat. A fost instituită în acest moment o regență formată dintr-un sîrb, un croat și un sloven. După cum era de așteptat, ea l-a numit premier pe Tito și l-a însărcinat cu formarea unui guvern. Pe lîngă funcția de prim-ministru, Tito și-a asumat-o și pe cea de ministru de război
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
perioada interbelică, statul a fost împărțit în șase republici: Bosnia-Herțegovina, Croația, Macedonia, Muntenegru, Serbia și Slovenia. Au fost înființate în cadrul Serbiei două provincii autonome: Kosovo, cu o majoritate albaneză, și Vojvodina, cu o populație mixtă alcătuită din unguri, români, sîrbi, croați, slovaci și ucraineni. Erau recunoscute patru limbi importante: croata, macedoneana, sîrba și slovena; albaneza și maghiara aveau un statut de limbi acceptate în regiunile autonome. Cele trei organizații religioase majore, catolică, ortodoxă și musulmană, continuau să funcționeze, dar cu limitarea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
dintre prieteni. Dușmanii, fie ei conaționali sau ocupanți străini, erau tratați fără milă și cu cruzime, atitudine care avea să se perpetueze și în cadrul regimurilor postbelice și să afecteze politica acestora față de opoziția politică. Masacrarea albanezilor din Kosovo și a croaților la Bleiburg a fost descrisă mai sus. Luptele de gherilă din munți, unde nici una din părți nu lua în mod normal prizonieri și nu avea grijă nici de răniții din rîndurile adversarului, erau deosebit de crîncene. Milovan Djilas, cea mai faimoasă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
un centru al violențelor și controverselor. Belgradul a încercat să administreze ținuturile ei sub numele de "Serbia de Sud" și să-i trateze pe locuitorii ei drept sîrbi. Deși conflictele naționale nu au avut aici intensitatea celor dintre sîrbi și croați, ele au constituit realmente un element care avea să slăbească pe viitor statul iugoslav. Deja menționata IMRO (Organizația Revoluționară Macedoneană Internă) a Macedoniei, care era acum pro-bulgară, coopera cu Ustaša croată, ambele primind sprijin din partea italienilor și a ungurilor. În
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Chestiunea macedoneană, ca și alte controverse naționale, au fost discutate pe larg la întrunirile Partidului Comunist Iugoslav și ale Kominternului. Pentru partidul iugoslav, principalul punct al problemei era dacă statul lor reprezenta o uniune a celor trei "triburi", adică sîrbii, croații și slovenii, sau era într-adevăr bazat pe o naționalitate iugoslavă. La început, macedonenii nu erau considerați drept o entitate separată. O conferință din 1923 a partidului a acceptat poziția federală și a fost chiar de acord cu faptul că
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
În loc să ajute dezvoltarea economică a Iugoslaviei, se părea că Uniunea Sovietică avea de gînd să ia măsuri împotriva riscului de a avea o potențială rivală. Așa cum comenta un tînăr comunist la vremea aceea: De-a lungul întregii istorii, sîrbii și croații au trudit pentru alții -, ei bine, am fost la fel de buni pe cît se spunea despre noi, așa că nu trebuia decît să fim tot așa și pe mai departe. Urma să săpăm ca să scoatem cărbune și minereuri, dar nu să construim
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
crize. Se declanșase deja un conflict fundamental între zonele dezvoltate, Slovenia, Croația și, într-o măsură mai mică, Serbia și regiunile înapoiate, Macedonia, Muntenegru și Bosnia. Disputele cu adevărat ranchiunoase aveau să-i implice însă pe vechii adversari, sîrbii și croații, și, în cadrul republicii sîrbești, sîrbii și albanezii. În 1966 a izbucnit un conflict în legătură cu chestiunile sensibile ale opoziției față de reformele liberale, de puterea poliției secrete și de poziția puternică a republicii Serbia în cadrul Iugoslaviei. Potrivit recensămîntului din 1971, sîrbii alcătuiau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Iugoslaviei și, ca și în trecut, ei stîrneau și acum gelozia celorlalte naționalități. Din cauza faptului că Belgradul era atît capitala Serbiei cît și a națiunii, se manifesta o tendință puternică de identificare a centralizării guvernului cu dominația sîrbească. Nu numai croații, ci și albanezii, musulmanii bosniaci, macedonenii și slovenii priveau cu suspiciune acțiunile sîrbilor. Exista o oarecare justificare a atitudinii lor: armata, poliția și forțele de securitate erau într-adevăr formate în cea mai mare parte din sîrbi. Să ne amintim
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
demisioneze din toate posturile pe care le ocupa, dar nu a fost adus în fața instanței. El și colaboratorii lui apropiați au fost pur și simplu pensionați. Atît sîrbii cît și nesîrbii au privit cazul Ranković ca pe o chestiune națională; croații și celelalte naționalități considerau că repurtaseră o victorie. Relativa libertate de care se bucurau cetățenii iugoslavi în comparație cu vecinii lor socialiști era în a doua jumătate a anilor '60 demonstrată în multe privințe de viața dusă de aceștia. Deosebit de important era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
aveau sub treizeci de ani, iar 63,2 % erau bărbați.38 Exista o îngrijorare foarte răspîndită în privința influenței sîrbești asupra guvernului croat. Faptul că profundele antagonisme din trecut erau încă vii poate fi dedus din următorul citat referitor la atitudinea croaților: Metafora pentru tot ce era învechit, centralist și totalitarist era "Belgrad." Belgradul, capitala Serbiei. Serbia, a cărei faimoasă "burghezie sîrbească" a dominat și exploatat nemilos mai bogatele și mai sofisticatele Croația și Slovenia în timpul Iugoslaviei antebelice și care a încercat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de unii în privința creării unui sentiment național "iugoslav." În 1967 a fost instalată în Adunarea Federală aparatura destinată traducerii simultane. Chiar dacă problema limbii era importantă, cele mai mari nemulțumiri croate erau de natură economică. Ca membri ai unei republici bogate, croații susținuseră pînă atunci tendința democratică și descentralizatoare în domeniul economic, precum și în cel politic și cultural. Ei doreau astfel acordarea unei autorități cît mai mari posibile administrației și organizațiilor de partid din republica lor. În ciuda economiei lor relativ bogate, croații
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]