15,624 matches
-
însă, trebuie atrasă atenția asupra exprimării atât de alambicate și de căutate a lui Ovidiu, pentru a-i ura viață lungă lui Augustus, încât pare o simplă batjocură, sau poate un dublu joc în adevăratul sens al cuvântului. În elegia Tristele, V, XIV, Ovidiu își elogiază soția pentru fidelitatea ei: versurile poetului așadar o fac deja celebră. Trebuie să persiste în comportamentul ei fidel și se va bucura de aceeași glorie ca și Penelopa, Alceste, Andromaca, Laodamia, față de care Fabia are
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
humo mersis Amphiaraus equis; Si minus errasset, notus minus esset Ulysses; Magna Philoctetae vulnere fama suo est. Si locus est aliquis tanta inter nomina parvis, Nos quoque conspicuos nostra ruina facit. Între paranteze semnalăm că ar fi de-a dreptul tristă celebritatea, notorietatea¸cu care se mândrește poetul, dacă la baza relegării lui ar fi ceva infam, cum era fără îndoială (cel puțin pentru contemporanii mai iluminați decât sulmonezul), să o faci pe "mediatorul adulterului" chiar dacă e pentru nepoata împăratului și
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
fel ca Amfiarao, Capaneu, Ulise, Filoctete, făcuți celebri de tragica lor viață sau moarte. E o stare de spirit pe care Ovidiu nu o putea dezvălui decât în scrisorile către prietenii mai apropiați și soției (și din scrisoarea către Perilla, Tristele, III, VII, reies sentimente de acest fel), care trebuie repetăm să fi fost la curent cu adevărata cauză a relegării lui Ovidiu. Dacă, așa cum am văzut până acum, Fabia apărea ca o adevărată eroină, în inocența și fidelitatea ei față de
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
îndoială, și mai numeroasă. Prima scrisoare, trimisă din Pontus Euxinus lui Paulus Fabius Maximus, Ex Ponto, I, II, a fost compusă în anul 12 d.H., în același an în care, cum s-a văzut, erau publicate și ultimele cărți din Tristele. Nu suntem, însă, de părerea, exprimată de unii, că Paulus nu trebuie căutat printre destinatarii Tristelor și anume ale scrisorilor anterioare anului 12 d.H., nici cu concluzia acestora potrivit căreia Paulus intrase destul de târziu în preocupările epistolare ale Sulmonezului. Cum
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
lui Ovidiu, celor "doi sau trei, unul sau doi" prieteni intimi, care nu l-au abandonat pe poet în momentul dizgrației și, dat fiind că la aceștia "doi sau trei, unul sau doi" prieteni intimi se face aluzie și în Tristele, printre destinatarii acestor ultime scrieri trebuia să figureze, mai mult ca sigur, și Paulus Fabius Maximus 367. Nu numai apropierea care îl lega pe Ovidiu de Paulus ne împinge să subscriem la o asemenea concluzie, ci și rudenia la care
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
trepidând de neliniște (Vox... auxilio trepidis quae solet esse reis v. 117-118). Din nou apare comparația-praeteritio atât de puțin măgulitoare pentru Augustus chiar și în formularea sa negativă: "Nu trebuie să-l implori pe Termodonte (sau Terodamante, un rege de tristă faimă din Sciția, care avea pe post de gărzi lei hrăniți cu carne umană); nici pe crudul Atreus (care, din răzbunare împotriva fratelui Tieste, i-a ucis pe fiii acestuia Tantalus și Plistene, și a pregătit un prânz festiv cu
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
despre cauza propriu-zisă a exilului, nici măcar lui Paulus: Ovidiu recunoaște într-un distih din Tristia (III, VI, 11-12) că nu a dezvăluit secretul relegării nici măcar celui mai bun prieten 392; de altfel, dacă acest "secret" ar fi fost deja cunoscut (Tristele, I, I, 23; IV, X, 99), Ovidiu nu ar fi trebuit să aibă nicio reținere în a-l mărturisi. El însă rămâne așa de terorizat în fața lui Paulus, încât "oscilează între a mărturisi ambiguu și a nega ambiguu" (inter confessum
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
ca ablativ absolut, putea să mai însemne în epoca clasică: "pus deoparte, exceptându-l pe Cezar", salvo Caesare, lângă salva parens, putea sugera o idee cu totul opusă aceleia pe care formularea părea să o spună în mod direct. În Tristele, II, 205-6 apare o expresie, aproape identică, din care, dată fiind starea sufletească complexă a lui Ovidiu față de Augustus, nu este exclusă o ironie usturătoare: Fas prohibet Latio quemquam de sanguine natum, Caesaribus salvis, barbara vincla pati. Formularea echivocă, în loc să
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
Nu e deloc nedemn să lăudăm a ei frumusețe, Pentru care venerăm și premăritele zeițe. Soție lui, mătușă lui Cezar: o, glorie ție, O, doamnă demnă de sacra casă imperială!"427 Trebuie să remarcăm că poetul o numește femina princeps (Tristele, I, VI, 25), așa cum o face și cu Paulus Fabius Maximus: quorum tu princeps 428, singurul titlu pe care Augustus îl acceptase pentru sine429, și care trebuia să definească noua instituție imperială: principatul. Intenția lui Ovidiu e prea evidentă ca să
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
împărat: mai mult, aceasta este preocuparea lui constantă. Declarații de loialitate către Augustus am citit în scrisoarea către Graecinus (Ex Ponto, IV, IX, 105 și urm.). Acestea fuseseră deja exprimate ca jurăminte în epistola unică din cartea a doua din Tristele: "Pe mare, pe pământ, pe puterile cerului, pe tine însuți, zeu între noi prezent [i se adresează lui Augustus], jur: inima mea bătea pentru tine, o preamărite; și am fost al tău cu tot sufletul meu. M-am rugat ca
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
să atace motivarea din edictul imperial, pentru a dezvălui ipocrizia lui Augustus, care se agăța de un pretext, pentru a ascunde motivul adevărat. Cum se știe, sulmonezul ne oferă o dezbatere completă în unica elegia din cartea a doua din Tristele, pe care nu o vom aminti aici în întregime, ci vom scoate în evidență numai unele aspecte mai semnificative, care să dezvăluie adevărata opinie a lui Ovidiu cu privire la moralitatea sau lipsa de moralitate a lui Augustus. După ce am demonstrat, pe
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
riscul de a fi "dezaprobat" că nu ar mai fi existat Cezarii. IV. Restaurare: suprimarea libertății de către Augustus. Cum se va vedea, acest aspect este strâns legat de cel anterior 450. Când în unica epistolă din a doua carte din Tristele, Ovidiu insistă asupra libertății de care dispuneau toate manifestațiile artistice din antichitatea greacă și romană, adresează implicit o critică severă lui Augustus pentru că a suprimat această libertate dată romanilor încă din epoca republicană. Ovidiu simțea că măsurile legislative ale lui
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
antropofag. Chiar fără să vrea, adularea lui Ovidiu se trasformă în satiră și mai ales într-o sfidare a împăratului. Sunt numeroase pasajele în care apare această stare sufletească a sulmonezului. Deja în elegia unică din a doua carte din Tristele, Ovidiu (v. 118) își afirmă convingerea că "numele său este mare în ochii universului" și că "mulțimea de învățați îl cunoaște bine pe Naso" și îndrăznește să-l numere printre autorii care nu-s de disprețuit": Turbaque doctorum Nasonem novit
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
motiv al insistenței poetului asupra ideii de nicio vină (sau una foarte măruntă), care trebuie atribuită faptului că Ovidiu a scris Arta iubirii. Ar fi cu totul de neînțeles de ce ar fi dedicat Ovidiu cea mai lungă dintre scrisorile din Tristele, care constituie de fapt toată cartea a doua, unei cauze inventate sau care nu a prea contat în determinarea exilului poetului, fie ea pe baze reale sau pe baza unui pretext. 96 G. BOISSIER, op. cit., p. 144. 97 În plus
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
noi înclinăm să-i dăm dreptate lui și nu celor care consideră că epitetul sidereus face trimitere la un poem astronomic scris de Albinovanus. 237 Cf. mai sus, p. 92. 238 De obicei Atticus este considerat destainatarul următoarelor scrisori din Tristele: I, V; I, VIII; III, VI; IV, VII; V, IV (potrivit lui Ferrara și Lorentz); V, VI (Ripert); V, XIII (Lorentz). 239 Vezi de exemplu Tr., V, XIII, mai ales v. 10 sqq. 240 Vezi și mai jos, p. 193, cu
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
10 sqq. 240 Vezi și mai jos, p. 193, cu respectivele implicații, în cazul în care Curtius Atticus despre care se vorbește acolo este același cu al nostru. 241 Se pare că tot lui îi este adresată și scrisoarea din Tristele, III, XIV. 242 Unii îl identifică cu M. Junius Silanus C. f. (Wölffel, B. Dinter), în timp ce alții exclud o asemenea posibilitate (C. Graeber, G. Wartenberg): crf. A. SCHOLTE, op. cit., p. 21. 243 Și în scrisoarea III, XIV din Tristele, Ovidiu
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
din Tristele, III, XIV. 242 Unii îl identifică cu M. Junius Silanus C. f. (Wölffel, B. Dinter), în timp ce alții exclud o asemenea posibilitate (C. Graeber, G. Wartenberg): crf. A. SCHOLTE, op. cit., p. 21. 243 Și în scrisoarea III, XIV din Tristele, Ovidiu îi cere destinatarului să-i găzduiască cărțile: de aceea, destinatarul este identificat de unii comentatori cu Brutus. 244 Vezi mai sus, p. 97 și urm. 245 TACIT, Annales, IV, XXXIV. 246 Cf. A. SCHOLTE, op. cit., p. 23. 247 În
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
habet? (v. 21-22) Nam minus et minus est facies in imagine tristis;/ Visaque sunt dictis adnuere ora meis. (v. 73-74) 277 Cf. A. SCHOLTE, op. cit., p. 141, cu bibliografia menționată acolo. 278 GRAEBER consideră că și scrisoarea IV, IV din Tristele îi este adresată lui Messalinus; LORENTZ este de părere că îi este adresată lui Aurelius Cotta, unchiul lui Aurelius Cotta Messalinus; alții cred că destinatarul este Paullus Fabius Maximus; cfr. E. RIPERT, op. cit., nota respectivă. În rest nu există elemente
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
vom reveni în cele ce urmează. 302 Cf. E. LOZOVAN, Ovide et le bilinguisme (cu Note de N.I. HERESCU), în Ovidiana cit., p. 396 sqq. 303 Cf. SUETONIUS, De illustr. Gramm., XX; E. RIPERT, op. cit., notă la respectivele elegii din Tristele, III, XI și IV, IX. 304 Cf. A. ROSTAGNI, op. cit., II, p. 219; S. D'ELIA, op. cit., p. 150, nota 217. 305 Tristia, IV, IX, 15 sqq. 306 Cf. și observațiile pertinente ale lui PARATORE, în "Circolo Letterario" cit., p.
by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1026_a_2534]
-
Valea tristăă și sentimentul securității De lucruri, CÎrlova se apropie totdeauna cu milă. O tristețe fundamentală, care n-atinge, totuși, proporțiile disperării, Însoțește demersul său liric. O tristețe și o blîndețe care vor să ocrotească o realitate fragilă, ea Însăși tristă, evanescentă (ruinurile, păstorul Întristat, filomila), supusă unei legi aspre: soarta: „Vin lîngă dînsul, pătruns de milă, Și cu blîndețe Îl Întrebai...”, Poezia nu este, În aceste condiții, o cuprindere, o asumare (ceea ce ar presupune o modificare), ci doar o tînguire
[Corola-publishinghouse/Science/1935_a_3260]
-
caută un obiect-ocrotitor. Ruinurile, natura, istoria sînt locuri de evaziune și de adăpost: „Ș’Întocmai cum păstorul, ce umblă pre cîmpii, La adăpost aleargă, cînd vede vijălii; Așa și eu acuma, În viscol de dureri, La voi spre ușurință cu triste vin păreri, Nici muzelor, cîntare, nici milă voi din cer O Patrie a plînge cu multă jale cer. La voi, la voi nădejde eu am de ajutor; Voi sînteți de cuvinte și de idei izvor”. Versurile citate mi se par
[Corola-publishinghouse/Science/1935_a_3260]
-
scenariul liric al lui CÎrlova. Poezia este Întîi, o ușurare, o eliberare din Încordarea interioară. Însă durerea a luat, Înainte de Întîlnirea cu obiectul ocrotitor (În cazul de față: ruinurile), culoarea și temperatura unei tristeți resemnate: „la voi spre ușurință cu triste viu păreri”. Aceste, „triste păreri” inițiale nu se modifică prin contactul cu un obiect aflat el Însuși În stare de stingere. Fuga dintr-un cerc de durere se Încheie cu intrarea În alt cerc al durerii. Obiectul liric a devenit
[Corola-publishinghouse/Science/1935_a_3260]
-
CÎrlova. Poezia este Întîi, o ușurare, o eliberare din Încordarea interioară. Însă durerea a luat, Înainte de Întîlnirea cu obiectul ocrotitor (În cazul de față: ruinurile), culoarea și temperatura unei tristeți resemnate: „la voi spre ușurință cu triste viu păreri”. Aceste, „triste păreri” inițiale nu se modifică prin contactul cu un obiect aflat el Însuși În stare de stingere. Fuga dintr-un cerc de durere se Încheie cu intrarea În alt cerc al durerii. Obiectul liric a devenit o capcană, adăpostul este
[Corola-publishinghouse/Science/1935_a_3260]
-
cu intrarea În alt cerc al durerii. Obiectul liric a devenit o capcană, adăpostul este o Închisoare mai mare, salvarea este o sursă nouă de suferință. Glasul interior ascultă acum „jalnicul glas” al lucrurilor ce pier, ochiul descoperă vederea „cea tristă” a pietrelor În ruină. Ocrotirea este, În fapt, o instalare Într-o durere mîngîietoare, adăpostul ia Înfățișarea unui mormînt: „Să viu spre mîngîiere să plîng p’acest mormînt.” Există la CÎrlova, ca la toți preromanticii, o anumită bucurie În durere
[Corola-publishinghouse/Science/1935_a_3260]
-
steag este de asemenea tot dulce: „ce privire dulce mie!” Tema dulcelui cheamă, În poezia lui CÎrlova, pe aceea a plăcerii sau a plăcutului. Ea ne conduce spre al doilea spațiu securizant al poetului, acela din Păstorul Întristat și Înserare: „trista vale”, pierdută la un capăt Într-o cîmpie plină de iarbă, străjuită la celălalt de vîrful unui munte. CÎmpia este Încoronată de o „dumbravă deasă”, iar valea este străbătută de o gîrlă șerpuitoare. În peisaj intră și fîlomila ce cîntă
[Corola-publishinghouse/Science/1935_a_3260]