1,702 matches
-
croații susținuseră pînă atunci tendința democratică și descentralizatoare în domeniul economic, precum și în cel politic și cultural. Ei doreau astfel acordarea unei autorități cît mai mari posibile administrației și organizațiilor de partid din republica lor. În ciuda economiei lor relativ bogate, croații pretindeau că Belgradul, adică Serbia, exploata celelalte republici. Ei scoteau în evidență faptul că marile bănci, cele mai importante companii de asigurări și cele mai prospere întreprinderi își aveau sediile în capitală. Viața financiară a țării era concentrată tot aici
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
că Belgradul, adică Serbia, exploata celelalte republici. Ei scoteau în evidență faptul că marile bănci, cele mai importante companii de asigurări și cele mai prospere întreprinderi își aveau sediile în capitală. Viața financiară a țării era concentrată tot aici. Oficialii croați erau deosebit de preocupați de situația comerțului exterior; ei erau convinși că republica lor nu primea partea care i se cuvenea din valuta străină, susținînd că sume mari erau obținute de industria turismului pe coasta dalmată și că 80 % din comerțul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de Miko Tripalo și de Savka Dabčević-Kučar, grupul acesta cerea o mai mare descentralizare politică a guvernului și o reformă a prevederilor din domeniile bancar și valutar. S-a manifestat în același timp o puternică reînviere a sentimentului național al croaților, care a atins punctul culminant în ultimele luni ale anului 1971. Un rol de frunte în cadrul acestei mișcări a fost jucat de Matica Hrvatska (Mama Croația n.t.), care a devenit un veritabil partid politic naționalist. Aceasta era o organizație
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
devenit un veritabil partid politic naționalist. Aceasta era o organizație culturală fondată în anii '40 ai secolului al XIX-lea care încuraja învierea amintirilor trecutului istoric al Croației, inclusiv a nemulțumirilor, precum și a realizărilor națiunii și ale eroilor ei. Naționaliștii croați prezentaseră spre sfîrșitul anului o serie de propuneri extremiste care, după cum au fost rezumate de o autoritate în problemele iugoslave, cereau o modificare a constituției croate ce urma să includă o definire precisă a Croației ca "stat național suveran al
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cel la secesiune." Croata urma să fie unica limbă oficială, autoritățile croate aveau să exercite controlul deplin asupra tuturor taxelor pe venit percepute în Croația [...] să existe o politică monetară croată și o bancă cu putere de emisie separate. Recruții croați din Armata Populară Iugoslavă urmau, firește să-și presteze stagiul militar numai în Republică și să existe o armată teritorială croată autonomă.41 Tito urmărise cu atenție în tot acest timp evenimentele din Croația. În iulie 1971 el atrăsese în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
o intensificare și mai mare a activităților naționaliste, conducerea de partid din Croația neținînd cont de avertismentele lui Tito, acesta a intervenit hotărît. Declarația sa din ziua de 2 decembrie, citită la radio și la televiziune, îi ataca pe naționaliștii croați și considera că vinovate de declanșarea crizei erau în primul rînd problemele ideologice din cadrul partidului, lipsa unei educații marxiste adecvate și tolerarea ideilor pro-occidentale în școli și universități. Înăbușirea activităților naționaliste care a urmat a fost ajutată de faptul că
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
socialiste, el nu avea intenția să aplice aceste principii și în cazul republicilor iugoslave. Nu putea fi vorba de căi separate de înaintare spre socialism în cadrul Iugoslaviei. Nu numai Croația, ci și alte republici au simțit greutatea acestor decizii. Naționaliștii croați militaseră pentru politici economice liberale și pentru descentralizare în politică. Erau luate acum măsuri împotriva elementelor "liberale" din Slovenia, Macedonia și Serbia. În octombrie 1972, șeful Partidului Comunist Sîrb, Marko Nikezić, și-a pierdut funcția, fiind făcute și alte schimbări
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
relativ bine regimului comunist. Limba lor distinctă, care a beneficiat de o recunoaștere deplină, și lipsa unei alte soluții politice practice i-au determinat să devină suporteri de nădejde ai federației iugoslave. Cu toate acestea, ei s-au alăturat plîngerilor croaților în privința sprijinului financiar pentru construirea fabricilor politice și și-au exprimat temerile relativ la numărul mare de emigranți care plecau să lucreze în străinătate. La celălalt capăt al scării economice, locuitorii Muntenegrului erau relativ mulțumiți. Considerîndu-se în general ca fiind sîrbi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și regiunea autonomă a Vojvodinei, s-a încercat evitarea fricțiunilor naționale majore prin menținerea atentă a echilibrului. Grupul dominant din Bosnia-Herțegovina era în 1971 cel al musulmanilor, care alcătuiau 39,6 % din populație, față de 37,2 % sîrbi și 20,6 % croați. Luînd prin 1968, după multe oscilații și compromisuri, decizia de a-i considera pe musulmanii vorbitori de limbă sîrbă drept o a șasea "națiune" separată și aflată pe același plan cu slavii de sud, pe motiv că islamul este în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și o religie, autoritățile de stat au încurajat dezvoltarea lor. În Vojvodina, care avea o majoritate sîrbă de 55,8 %, cea mai puternică minoritate era cea maghiară, care forma 21,7 % din populație; regiunea avea și locuitori slovaci, români și croați. O grijă deosebită era manifestată față de concilierea ungurilor, precum și față de acordarea de drepturi culturale tuturor grupurilor. Astfel, limbile naționalităților majore erau toate recunoscute oficial. În anii '70, conducerea iugoslavă s-a confruntat cu o perpetuare a problemelor analizate pînă acum
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
1978 a mers tot pe linia centralismului și a rolului lui Tito. În ciuda reluării criticilor la adresa naționalismului din republici, a fost totuși făcută o încercare de schimbare a bazei federale a statului. Au fost practic rezolvate multe dintre obiecțiile naționaliștilor croați din domeniul economic. Croației i s-a acordat dreptul de a păstra o mai mare parte a valutei străine cîștigate de ea, iar rolul marilor bănci și întreprinderi care își aveau sediile la Belgrad s-a redus. Deosebit de important era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
al șaptesprezecelea. La vremea respectivă, cea mai mare parte a lor se aflau sub jurisdicția Imperiului Otoman și aparțineau bisericii ortodoxe; credința și faptul că erau cu toții sub stăpînirea otomană au constituit sursele majore ale unității lor. O mică parte, croații și slovenii catolici, românii și sîrbii ortodocși se aflau sub dominație habsburgică. Locuitorii Balcanilor, în mare parte țărani, au trăit anumite experiențe comune. Principalele lor legături erau cele cu familiile și comunitățile lor locale; ocupațiile care le asigurau traiul erau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
francez de după război a menținut vie încrîncenarea în privința aranjamentelor de pace și a dus la intensificarea nemulțumirii naționalităților care considerau că fuseseră nedreptățite. Diplomații italieni și apoi cei germani au exploatat în avantajul lor indignarea ungurilor față de pierderea Transilvaniei, nemulțumirea croaților față de dominația sîrbilor în Iugoslavia și hotărîrea bulgarilor de a menține în actualitate chestiunea Macedoniei. Toate acestea și alte fricțiuni istorice au constituit piedici în calea încercărilor de asigurare a unității balcanice sau de organizare a unor eforturi comune în vederea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Romanian People. Bucharest: Editura Sport-Turism, 1981. Oțetea, Andrei, ed. The History of the Romanian People. New York: Twayne, 1970. Seton-Watson, Robert W. A History of the Rumanians from Roman Times to the Completion of Unity. Cambridge: Cambridge University Press, 1934. SÎRBII, CROAȚII ȘI SLOVENII Auty, Phyllis. Yugoslavia. New York: Walker, 1965. Clissold, Stephen, ed. A History of Yugoslavia from Early Times to 1966. Cambridge: Cambridge University Press, 1966. Dedijer, Vladimir, Ivan Božić, Sima Čirković și Milorad Ekmečić. History of Yugoslavia. Traducere de Kordija
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
of the Socialist Republic of Romania, 1971. Eidelberg, Philip Gabriel. The Great Rumanian Peasant Revolt of 1907: Origins of a Modern Jacquerie. Leiden: Brill, 1974. Jowitt, Kenneth, ed. Social Change in Romania, 1860-1940. Berkeley: Institute of International Studies, 1978. SÎRBII, CROAȚII ȘI SLOVENII Djilas, Milovan. Land without Justice. New York: Harcourt, Brace & Co.,1958. Petrovich, Michael Boro. A History of Modern Serbia, 1804-1918. 2 vol. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1976. Rogel, Carole. The Slovenes and Yugoslavism, 1890-1914. Boulder, Colo.: East European Quarterly
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Radić, Ștefan, 130; 139-141; 145-147 Radić, Pavle, 146; 147 Radoslavov, Vasil, 43; 113; 155 Rajk, László, 298 Rallis, D., 251 Rallis, Ghiorghios, 390; 391 Ranković, Alexandru, 268; 292; 295; 346; 354; 355; 357; 362 Rădescu, Nicolae, 262; 263 Regatul Sîrbilor, Croaților și Slovenilor, vezi și Iugoslavia, 116; 117; 184 Reichsrat, 55; 136 Ribar, Ivan, 246 Ribbentrop, Joachim von, 202; 206; 211; 214; 216; 241 Ricardo, David, 305 Rijeka, 69; 119; 134; 166; 241 Ristić, Jovan, 35; 38; 215; 404 România, vezi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
colaborării revoluționarilor din toate țările, o unire a forțelor lor. În toamna lui 1848, Adam Czartoryski și-a extins și intensificat, în sensul arătat mai sus, străduințele. Bystrzanowski a fost trimis cu scrisori de la Bastide (30 septembrie) la maghiari și croați, cărora li se promitea sprijin francez în cazul unui război franco-austriac, în primăvara lui 1849, în timp ce șeful partidei aristocratice trata cu Teleki planul transformării Ungariei într-un stat federal. Promisiunile franceze erau însă lipsite de temei. De altfel, agenția poloneză
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
la Debrețin și în Transilvania emisarii polonezi și-au făcut simțită din plin prezența și bunăvoința. De la Paris, după cum vom vedea, Czartoryski conducea întreaga rețea poloneză a reconcilierii. Michal Czajkowski, Lenoir, apoi Bystrzanowski acționau ca mediatori între maghiari, sârbi și croați; tot Michal Czajkowski și Bystrzanowski, la care s-a adăugat Ilinski, erau principalii promotori polonezi ai împăcării româno-maghiare. Ziarul „La Pologne” observa ca generalii polonezi Bem și Dembinski, precum și sârbul Damianici, au încercat să impună ungurilor recunoașterea egalității și a
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
rezultă limitele gândirii și acțiunii lui Bem. Protocolul din 18 mai 1849, încheiat la Paris, a fost în cea mai mare măsură opera lui Adam Czartoryski, care, împreună cu cehul Rieger, izbutise să-i convingă pe Teleki și Pulszki să acorde croaților, sârbilor și românilor deplină autonomie. Din nefericire, Kossuth respinse acordul. Totuși, acel protocol - cum bine observase Handelsman - a înlesnit acțiunea emisarilor polonezi și românii pe lângă Avram Iancu în legătură cu formarea unei legiuni româno-polone. Atingerea acestui din urmă obiectiv presupunea însă acceptarea
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
doreau o confederație compusă din Ungaria, Polonia, Țara Românească și Moldova, însă fără slavii de sud. Interesul pe care polonezii îl arătau slavilor de sud supăra pe maghiari. Din acest punct de vedere și referindu-se în mod concret la croați, care primeau arme din Franța, Kossuth i-a spus în iulie 1849 lui Wl. Zamoyski că politica lui Adam Czartoryski era „inamică ungurilor și funestă însăși Poloniei, căci Polonia nu va renaște dacă Ungaria va cădea. Însă prințul [Adam Czartoryski
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cerea Croația, Slavonia și Banatul sârbesc, iar la București și Iași erau revendicate teritoriile românești de peste munți - cereri drepte - la care, însă, maghiarii, împinși de o vanitate regretabilă ce domina liberalismul, declarau că nu cunosc nici cehi, nici slovaci, nici croați, nici români: „nu există în Ungaria [...] decât maghiari și supuși maghiari” pretindeau ei. În această situație foarte complexă, românii și polonezii se apropiau în cea mai mare măsură de înțelegerea înaltelor țeluri pe care viitorul apropiat pentru români, mai îndepărtat
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
în poloneză și latină, pregătește o ediție trilingvă a Evangheliilor. Doctrina luteranismului îi apropie și impresionează pe catolicii din Moldova. Pretutindeni, arma propagandei este folosirea limbii naționale. În aceeași epocă, spre 1550-1551, apare un catehism reformat pentru sloveni și pentru croați. Cronicarul polonez Orechovius notează că erezia se întinde pretutindeni, pînă în Rusia. Pentru a contracara influența Reformei, s-au impus două metode: represiunea și competiția. Prima este aplicată de Ștefan Rareș și Alexandru Lăpușneanul. Ofensiva împotriva armenilor din 1551, condusă
by CATHERINE DURANDIN [Corola-publishinghouse/Science/1105_a_2613]
-
schimb, În Regatul ungar (fără țările croato-slovene), recensământul din 1900 indică un total de 16.721.574 locuitori, dintre care 8.588.834 erau de naționalitate maghiară (51,4 la sută), în timp ce 8.132.740 erau români, germani, ruteni, sârbi, croați etc., adică 48,6 la sută. Dacă includem și țările croato-slovene, în Regatul ungar populația maghiară reprezenta doar 45,4 la sută (Goldiș, 1976, p. 89). 12 Exemplarul consultat, disponibil în colecția Bibliotecii de Litere a Universității Babeș-Bolyai, secția Română-Maghiară
[Corola-publishinghouse/Science/84968_a_85753]
-
apărute odată cu expansiunea economică de la finele secolului al XIX-lea. Austro-Ungaria și-a văzut blocate de politica Rusiei intențiile expansioniste în direcția Mării Egee. Imperiul său se confrunta și cu dificultăți interne, din cauza mișcărilor de eliberare națională ale slavilor de sud (croați, sloveni, bosniaci etc.), ale cehilor și românilor. Germania se afla în fața unei opoziții de interes economic, devenise a doua putere industrială a lumii după SUA. Împăratul Wilhelm al II-lea dorea să-i asigure o poziție strategică, materii prime, piețe
by GHEORGHE BICHICEAN [Corola-publishinghouse/Science/948_a_2456]
-
aflat și ceea ce știa: că politica, religia, vechile vrăjmășii, prostia unită cu incultura și infama condiție umană șterseseră acel loc de pe fața pământului cu un război care pusese față În față părinți, prieteni, vecini. Masacrați de naziști și aliații lor croați În cursul celui de-al doilea război mondial, de astă dată sârbii o luaseră Înainte, cu două vorbe: purificare etnică. Markovic avea o familie mixtă, aidoma celor pe care le Încuraja politica de integrare a mareșalului Tito; dar bătrânul mareșal
[Corola-publishinghouse/Science/2117_a_3442]