3,752 matches
-
realizate) sau dacă știe că producția pe care o va obține cu aceste mijloace moderne de producție își va găsi un debușeu mai bun și mai rapid în comparație cu a altor producători competitori, aducându-i profitul scontat. Consider că întreaga concepție marxistă referitoare la acest punct de vedere al supraproducției, bazat pe așa-zisa "anarhie" a producției, privește activitatea economică într-un mod unilateral, căutând să dovedească că, prin introducerea unor mijloace moderne de producție muncitorii vor avea mai mult de suferit
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
manual), reducându-i efortul fizic. Desigur, în spatele oricărei investiții există, în principal, ideea profitului, dar niciun capitalist nu neglijează aspectul calificării muncitorului, care va lucra cu o mașină perfecționată și care, în final, marchează caracterul social al "ușurării" muncii. Teoreticienii marxiști preferă să "uite" felul în care era condusă, de exemplu, o locomotivă care trebuia tot timpul alimentată cu cărbuni, față de o locomotivă modernă, electrică, ce poate porni și funcționa numai prin apăsarea a unui buton, conducătorul trenului urmărind pe un
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
avantaj pentru cumpărători (ei pot obține un produs corespunzător la un preț mai redus), dar și pentru întreaga economie, fiind un factor de progres în dezvoltarea ei. Din acest punct de vedere, Bernstein, care a fost un critic al ortodoxismului marxist, a susținut necesitatea implementării progresului tehnic ca factor de propulsie a progresului social și economic. Cu cât este mai mult studiată și analizată întreaga concepție marxistă referitoare la activitatea economică a societății capitaliste, cu atât mai mult se dovedește cât
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
ei. Din acest punct de vedere, Bernstein, care a fost un critic al ortodoxismului marxist, a susținut necesitatea implementării progresului tehnic ca factor de propulsie a progresului social și economic. Cu cât este mai mult studiată și analizată întreaga concepție marxistă referitoare la activitatea economică a societății capitaliste, cu atât mai mult se dovedește cât este de depășită, putând să-și păstreze, poate, doar valabilitatea istorică, specifică secolului în care a fost creată. Așa cum am mai amintit, în condițiile economiei capitaliste
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
și pe restrângerea nivelului său de viață, ci, din contra, pe o participare financiară la unele din beneficiile întreprinderii, la majorarea periodică a salariilor, la reducerea eforturilor de muncă etc. Desigur că o parte din aceste câștiguri ("profituri", în terminologia marxistă) vor fi reinvestite în producție, pentru cumpărarea de noi utilaje, pentru extinderea întreprinderii, pentru diversificarea producției și, ca atare, pentru angajarea unui număr mai mare de forță de muncă. Într-un studiu pe care l-a făcut Paul Mattick 40
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
în producție, pentru cumpărarea de noi utilaje, pentru extinderea întreprinderii, pentru diversificarea producției și, ca atare, pentru angajarea unui număr mai mare de forță de muncă. Într-un studiu pe care l-a făcut Paul Mattick 40, referitor la teoria marxistă a crizelor, el arată că Marx, corelând creșterea productivității muncii cu condițiile de viață ale muncitorilor, conchide că "... cu cât crește productivitatea, cu atât ea se regăsește într-o mai mare varietate [de produse n.n.], cu o bază din ce în ce mai limitată
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
maselor...". Din cele de mai sus rezultă că nici Marx și nici economiștii socialiști nu au ajuns la o concluzie reală și, ca atare, nu au venit cu un răspuns adecvat care să lămurească unele dintre contradicțiile (susținute de către teoria marxistă) care se manifestă în producția și comercializarea mărfurilor. De fapt, în concepția economică a acestor teoreticieni se manifestă un întreg lanț de contradicții, din care amintim unele. Astfel: În procesul de producție capitalist în care se creează supraproducția (și, odată cu
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
profitului, după afirmația lui Marx) se manifestă exploatarea forței de muncă, cu aspectul ei general sărăcia și limitarea consumului maselor largi. În asemenea condiții apare o întrebare firească, determinată de o contradicție la care nici Marx și nici apologeții teoriei marxiste nu au dat un răspuns: pentru cine se realizează această supraproducție, dacă masa mare a consumatorilor este săracă și nu își poate asigura decât modestele mijloace de subzistență? În ciuda unei asemenea situații, răspunsul se găsește în realitatea de necontestat în
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
de produse și de prețuri creată în condițiile producției capitaliste moderne oferă posibilități de alegere și decizii de cumpărare după veniturile fiecărui consumator, deci problemele legate de dubla exploatare sunt relative, foarte discutabile. În concepția unor economiști, adepți ai teoriei marxiste de analizare a crizelor economice, apare ideea conform căreia aceste crize economice însoțesc sistemul capitalist și ajung să fie un regulator al procesului acumulării capitaliste. Alți analiști consideră că, în concepția lui Marx. teoria acumulării este același lucru cu teoria
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
pentru un produs (sau pentru mai multe produse) cu o mai mare solicitare (fapt rezultat în urma unor ample studii de marketing) și, pe de altă parte, de dorința acestuia de a obține un profit mai mare. În acest sens, teoria marxistă este marcată de o notă de confuzie prin modul de exprimare; pe de o parte Marx susține că forța acumulării capitaliste nu este satisfacerea consumului, ci un factor subiectiv: goana după profit. În același timp, tot el afirmă că nu
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
creează, după Marx, o breșă în tendința de scădere a ratei profitului; de aceea el consideră că crizele economice provin direct din procesul acumulării de capital, guvernat de legea valorii. De asemenea, există o ambiguitate și în ceea ce privește punctul de vedere marxist, conform căruia capitalul care a moștenit contradicțiile și totalitatea efectelor negative, poate, totuși, acționa pe o perioadă mai lungă de timp [de la prosperitate (înviorare) până la momentul de apogeu al crizei economice (avânt)], în care oferta, deși depășită de cerere, determină
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
determină creșterea substanțială a deficitului bugetar național, cu tot cortegiul său de mari efecte economice negative. La toate acestea se mai adaugă un factor neeconomic, dar care este important și pe care nici Marx, și nici alți adepți ai teoriei marxiste nu l-au luat în considerare. Acest factor are un rol deosebit în declanșarea și evoluția unei crize economice. Este vorba de factorul uman, de psihologia lui, înainte, în timpul și după terminarea unei crize economice. Starea de panică provocată de
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
sau macroeconomic. În concepția lui Engels și a lui Marx și prin prisma materialismului istoric 68 existența claselor sociale este determinată de structura economică fundamentală a societății, a muncii și a proprietății. Din acest punct de vedere, Marx și toți marxiștii iau în considerare existența a doi factori fundamentali care determină poziționarea diferitelor clase sociale: ─ factorii obiectivi dovedesc existența acelorași tipuri de relații față de mijloacele de producție. În această categorie sunt incluși oamenii dintr-o clasă care își asigură condițiile de
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
baza unor asemenea criterii, Marx și Engels consideră că, în capitalism, societatea este împărțită în două mari categorii: proprietarii și ne-proprietarii mijloacelor de producție. Categoriei sociale a "micilor burghezi" nu li se acordă o importanță deosebită, întrucât, în opinia marxiștilor, aceștia sunt proprietari ai mijloacelor de producție, pe care le folosesc ei înșiși și nu angajează sau "exploatează" altă forță de muncă. În această categorie sunt incluși micii meseriași, micii negustori și cei mai mulți dintre profesioniști. Factorii amintiți mai sus pot
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
caz, nu ar putea fi socotiți ca factori prioritari în interpretarea noțiunii de clasă socială. În primul rând, asemenea factori nu sunt suficienți pentru a explica poziția "de clasă" și nici nu pot fi considerați ca un imbold (așa cum pretind marxiștii) al unui conflict permanent între clasele sociale, manifestat prin "lupta permanentă de clasă". În al doilea rând, concepția lui Marx și Engels legată de clase și "lupta de clasă" în societatea capitalistă se bazează pe niște postulate și teorii empirice
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
sociale. Prof. Ralf Dahrendorf 72 consideră că cei mai mulți dintre sociologi, până la Werner Sombart 73 și Max Weber 74, au asociat conceptul de clasă socială cu diverse tipuri și aspecte sociale, în special cu cele referitoare la stratificarea socială. În literatura marxistă, definirea claselor sociale se referă la locul pe care îl ocupă o clasă socială într-un anumit sistem de producție istoricește determinat și prin raportul în care se află față de mijloacele de producție, prin rolul pe care îl are în
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
reclamă și publicitate, de exemplu, sunt socotiți ca "neproductivi". Un paradox al vremurilor noastre este și faptul că producția de armamente este considerată ca fiind tot o activitate productivă. Referitor la aceleași principii de catalogare a muncii, Marx și toți marxiștii au omis (voit sau nu) să explice caracterul muncii unui profesor (sau a oricărui salariat) care, atunci când este angajat la o școală (sau la o instituție) privată, poate fi considerat că desfășoară o activitate "productivă" (în sensul concepției marxiste), întrucât
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
toți marxiștii au omis (voit sau nu) să explice caracterul muncii unui profesor (sau a oricărui salariat) care, atunci când este angajat la o școală (sau la o instituție) privată, poate fi considerat că desfășoară o activitate "productivă" (în sensul concepției marxiste), întrucât, prin activitatea lor, creează profit pentru proprietarul școlii sau instituției respective, în timp ce, aceleași activități, desfășurate însă în școli sau instituții de stat, unde nu se urmărește obținerea de profit, se consideră munci "neproductive". Putem oare desprinde de aici concluzia
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
85, aceasta fiind înlocuită cu noțiunea de rentabilitate 86. Dacă ar fi să desprindem o concluzie în funcție de rezultatele reale (și nu din datele oficiale ale statisticilor mistificate) ale economiei socialiste, putem spune că, prin teoria sa, Marx, și în general marxiștii, au făcut un mare deserviciu "clasei muncitoare". După Revoluția rusă din 1917, ulterior transformării Rusiei într-o țară socialistă și mai apoi când țările satelit ale Uniunii Sovietice, din Europa răsăriteană și din alte colțuri ale lumii, au devenit țări
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
conștiinței ei de clasă) și, prin concentrarea și centralizarea capitalurilor. Cât de reale și valoroase pot fi considerate în prezent asemenea afirmații? În aceeași ordine de idei se încadrează și opinia lui Henri Lefebvre,88 care spune că: "Marx și marxiști au ridicat istoria manifestării contradicțiilor [între clasele sociale n.n.] la cel mai înalt nivel [amplificându-le și ridicându-le la rangul de "legi sociale obiective" n.n.] prevăzând prin aceasta sfârșitul societății capitaliste". De asemenea Hans-Herman Hoppe 89 afirmă: "Angajându-se
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
de fapt să stârnească indignarea cititorului față de brutatlitatea prin care s-au format averile capitaliste". De fapt, pe această cale, Marx a ocolit o problemă pe care el a considerat-o ca fiind elucidată. Profesorul Hoppe menționează în lucrarea Teoria marxistă a claselor că Marx a căutat să abată atenția de la faptul că teza lui era, în fond, una cu totul alta: chiar și în ipoteza în care s-ar presupune existența unui capitalism așa-zis "curat" (expresia lui Hoppe), adică
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
capitalistul care angajează mână de lucru (după opinia lui Marx) este direct angrenat într-un proces de exploatare, ceea ce Marx a considerat a fi fost cea mai mare contribuție a sa la analiza economică. O evaluare mai atentă a teoriei marxiste a exploatării muncitorilor, dovedește că prețurile factorilor de producție (în mod specific salariile plătite muncitorilor) sunt cu mult mai mici decât prețurile de vânzare a produselor finite. Muncitorul, de exemplu, primește un salariu care reprezintă echivalentul bunurilor de consum ce
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
de consum ce pot fi produse în trei zile lucrătoare, dar el muncește efectiv cinci zile pentru acest salariu, producând bunuri de consum ale căror volum și valoare depășesc remunerația primită. Produsele celor două zile reprezintă plusvaloarea (în sensul terminologiei marxiste), pe care capitalistul și-o însușește în mod gratuit. De fapt, afirmă Hoppe, muncitorul consimte la efectuarea unui "târg" (cu capitalistul) de stabilire a salariului. Acest "târg", este o acceptare de către muncitor a unui bun prezent (salariul), în schimbul unui timp
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
și de risc90 pe care acesta le acceptă. Din cele de mai sus rezultă că interesele celor doi participanți la tranzacția salariului (muncitorul și reprezentantul firmei capitalistului) nu au un caracter antagonist, așa cum a fost prezentat de întreaga literatură economică marxistă, ci se bazează pe o înțelegere mutual benefică. Făcând o comparație între pozițiile celor două clase sociale din sistemul capitalist, de condițiile de activitate ale muncitorului într-un sistem socialist și a necesității luptei de clasă, trebuie să ne fie
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]
-
se angajeze un muncitor (salariat), remunerarea muncii era stabilită pe baza criteriilor amintite; ca atare nu exista niciun fel de diferențiere și niciun fel de stimulent al muncii. Astfel, se poate confirma opinia multor economiști teoreticieni, după care întreaga teorie marxistă a "exploatării omului de către om" și a nevoii de lichidare a acesteia printr-o revoluție de tip socialist aparține unei adevărate fantasmagorii, atât din punct de vedere economic, cât și social și juridic. Conform literaturii marxiste, conflictele sociale care au
Crizele economice şi ciclicitatea lor by Alexandru Berca [Corola-publishinghouse/Administrative/935_a_2443]