16,255 matches
-
nesănătoasă". Sediile radiodifuziunilor și a centrelor de comunicații, dar și locațiile care adăposteau sediile PMR au fost puse sub protecția forțelor de ordine (Boca: 2001, 115; Stanciu: 2010, 44-45). Cele mai mari temeri ale autorităților se îndreptau către studenți și intelectuali. Recunoscând că în cămine condițiile de cazare, la fel ca și calitatea hranei servite în cantinele studențești, lasă de dorit, partidul sublinia necesitatea remedierii acestor neajunsuri dar și intensificarea activităților cu caracter politic printre studenți (Rețegan: 1995a, 122; Boca în
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
ani de dictatură horthistă, timp în care se desfășurase o acțiune sistematică de răspândire a otrăvii fascismului și șovinismului. Aceasta a făcut ca, pe lîngă elementele cinstite și sănătoase din rândurile muncitorilor din fabrici și uzine, ale țăranilor muncitori și intelectualilor legați de popor, în partid să pătrundă numeroase elemente carieriste, străine, cât și horthiști, szalasiști și alte elemente reacționare. Se știe doar că elementele dușmănoase folosesc orice prilej favorabil spre a pătrunde în partid în scopul de a-l slăbi
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
români au încercat să legitimeze, tardiv, duritatea măsurilor de precauție puse în aplicare pentru a preveni răspândirea fermentului revoluționar pe teritoriul românesc. Pe de altă parte însă, în România acelor vremuri lipsea un echivalent al cercului Petõfi. Lipsea și un intelectual marxist de anvergura unui György Lukács. Mișcările studențești din Timișoara, București, Cluj sau Iași erau în primul rând sociale și politice, și abia apoi intelectuale. Regimul se temea deci în primul rând de contagiozitatea socială și politică a crizei maghiare
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
marxiști autentici. Apoi să fie inserată în vocabularul ideologic de factură leninistă, pseudo-marxistă, cu alte cuvinte. Numai în acest fel se poate constitui disidența într-un fenomen organizat, într-o societate civilă embrionară. Însă România comunistă nu a avut niciun intelectual, niciun filosof marxist veritabil; ultimul gânditor de un astfel de calibru fusese Constantin Dobrogeanu-Gherea, însă acesta murise în 1920 (Shafir: 2007, 5-48). Nu a fost succedat niciodată de un György Lukács, deja amintit, de un Leszek Kołakowski, de un Adam
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
din noua direcție ideologică adoptată de către Moscova. Cu această ocazie, Miron Constantinescu lansează, într-un cadrul oficial, primele critici la adresa activității politice a prim-secretarului PMR. Incriminând activitatea ministerului de Interne de la sfârșitul anilor '40 și începutul anilor '50, ambițiosul intelectual comunist îl acuza pe Dej că, fiind la curent cu această situație, a tolerat-o, cauzând serioase prejudicii imaginii partidului. Se va spune poate de către unii că ridic lucruri nepotrivite cu privire la persoana tovarășului Gheorghiu-Dej. Nimeni însă nu este infailibil în
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
asemenea, nu îi lipseau apetența pentru eroism și conflict, ambele considerate ca având un rol regenerator pentru societățile umane (Meisner: 2008, 29-30). Apoi, la fel ca Stalin și ca semi-discipolul său, Ceaușescu, Mao nu avea încredere în tendințele "mic-burgheze" ale intelectualilor; spre deosebire însă de liderul sovietic și la fel ca cel român, Mao insista, fapt care îl apropie de leninismul revoluționar, asupra necesității educării comuniste a intelectualilor, nu a epurării lor (Tsetung: 1971, 457-459). De asemenea, "centralismul democratic" sau "disciplina
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
și ca semi-discipolul său, Ceaușescu, Mao nu avea încredere în tendințele "mic-burgheze" ale intelectualilor; spre deosebire însă de liderul sovietic și la fel ca cel român, Mao insista, fapt care îl apropie de leninismul revoluționar, asupra necesității educării comuniste a intelectualilor, nu a epurării lor (Tsetung: 1971, 457-459). De asemenea, "centralismul democratic" sau "disciplina de partid", "democrația de partid" și strategia instrumentării aliaților, indiferent de culoarea politică a leninismului asianizat, este mai apropiată de leninismul post-revoluționar decât de cel revoluționar (Tsetung
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
creat confuzie și a ascuțit partizanatele din interiorul elitei politice cehoslovace. Pe de altă parte, societatea a început să emită cereri tot mai îndrăznețe în direcția liberalizării. Au început să apară proteste studențești. Situația s-a amplificat și datorită aportului intelectualilor. Aceștia au încercat să ofere o reinventare marxistă a leninismului, să reformeze sistemul din interior, cu alte cuvinte, pentru a-l "democratiza", adaptându-l specificificităților cehoslovace (Golan: 1971; Shafir: 1984, 435-459; Sik: 1971, 1-10; Cioroianu: 2002, 137). Dezideratul intelectualilor a
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
aportului intelectualilor. Aceștia au încercat să ofere o reinventare marxistă a leninismului, să reformeze sistemul din interior, cu alte cuvinte, pentru a-l "democratiza", adaptându-l specificificităților cehoslovace (Golan: 1971; Shafir: 1984, 435-459; Sik: 1971, 1-10; Cioroianu: 2002, 137). Dezideratul intelectualilor a contribuit cel mai mult la destabilizarea regimului și a fost probabil motivul profund al deciziei sovietice de a invada, prin intermediul OTV, Cehoslovacia. Leninismul s-a dovedit însă imposibil de reformat în sens marxist, critic, ceea ce denotă mai degrabă inamiciția
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
înainte se răspândea numai sub formă de "zvonuri" ș.a.m.d. astăzi poate fi difuzat în mod public" (Răspunsul conducerii PCC... în Pătroiu: 1998, 79). Confirmând temerile Moscovei, tendințele conturării unei autentice societăți civile deveneau tot mai vizibile în Cehoslovacia. Intelectualii au jucat principalul rol în acest proces. Opunând ideologiei oficiale una de "protest" autodefinită drept ""umanism socialist universal"", intelectualii își propuneau să se comporte ca o ""conștiință critică a națiunii"", catalogând ""dogmatismul"" drept "lipsă de loialitate față de marxism-leninism" (Ludz: 1969
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
conducerii PCC... în Pătroiu: 1998, 79). Confirmând temerile Moscovei, tendințele conturării unei autentice societăți civile deveneau tot mai vizibile în Cehoslovacia. Intelectualii au jucat principalul rol în acest proces. Opunând ideologiei oficiale una de "protest" autodefinită drept ""umanism socialist universal"", intelectualii își propuneau să se comporte ca o ""conștiință critică a națiunii"", catalogând ""dogmatismul"" drept "lipsă de loialitate față de marxism-leninism" (Ludz: 1969, 34). Așa cum am menționat, intelectualii încercau imposibilul: o reconfigurare marxistă a leninismului. Extinzând argumentul, "dogmatismul" (leninist) era pus la
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
în acest proces. Opunând ideologiei oficiale una de "protest" autodefinită drept ""umanism socialist universal"", intelectualii își propuneau să se comporte ca o ""conștiință critică a națiunii"", catalogând ""dogmatismul"" drept "lipsă de loialitate față de marxism-leninism" (Ludz: 1969, 34). Așa cum am menționat, intelectualii încercau imposibilul: o reconfigurare marxistă a leninismului. Extinzând argumentul, "dogmatismul" (leninist) era pus la zid ca trădare a marxism-leninismului, în timp ce marxismul autentic era chemat să îi ia locul. Dar marxismul occidental, critic și autoreflexiv, chiar și marxismul lui Marx până la
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
chiar și marxismul lui Marx până la urmă, reprezentau pentru leninism o formă de "deviaționism mic- burghez". Nu este de mirare deci că Moscova a optat pentru invazia Cehoslovaciei, fie și numai pentru menținerea stabilității politice derivată din leninism. Revenind la intelectuali, aceștia argumentau în favoarea unei raportări critice a oamenilor la mediul cultural înconjurător, acționând asupra lui creativ și construindu-l deci în funcție de necesitățile intelectuale proprii. De asemenea, conceptul de "practică" în sens leninist, de acționare în numele, pentru și din interiorul partidului
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
Dubcek sunt incontestabile. Inițiativele sale extrem de inovatoare pentru un lider comunist au avut o anvergură foarte mare și s-au constituit într-un simbol pentru disidența ulterioară cehoslovacă. Un simbol al puterii îndreptat împotriva puterii. Cu alte cuvinte, societatea și intelectualii au observat că pot obține nesperat de multe concesii din partea unui lider reformist și, de atunci încolo, nu au ezitat să le ceară. Dubcek nu a fost prețuit în sine, ci pentru liberalizările pe care cehoslovacii simțeau că i le
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
doar că Ceaușescu s-a bucurat în acea zi din august 1968 de cea mai mare popularitate din întreaga sa carieră politică. Nu numai categorii sociale mai puțin educate, ca muncitorii sau țăranii, i-au sprijinit discursul național-leninist; dimpotrivă, numeroși intelectuali au fost convinși de patriotismul și de buna sa credință, înscriindu-se ulterior voluntar în partid. S-au primit de asemenea numeroase scrisori de susținere a PCR în fața prezumtivei amenințări sovietice. Entuziaste ca ton, unele dintre ele îl transformau pe
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
noi pași în direcția devenirii ideologice a leninismului romantic. 6.6. "Gărzile patriotice" și "războiul popular". Securitatea națională în viziunea leninismului romantic "Am hotărât ca, începând de astăzi, să trecem la constituirea gărzilor patriotice înarmate, alcătuite din muncitori, țărani și intelectuali, apărătoare ale independenței patriei noastre socialiste" se angaja Ceaușescu în fața mulțimii adunate la 21 august pentru a asculta poziția conducerii române în raport cu evenimentele din Cehoslovacia. "Dorim ca poporul nostru să-și aibă unitățile sale înarmate pentru a-și apăra cuceririle
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
vedere științific", inconsistentă. "Dv. știți că nu toată populația l-a studiat pe Marx", îi reproșa Brejnev lui Ceaușescu. "În felul acesta opinia publică este indusă în eroare în ce privește adevăratele concepții ale lui Marx". Nu în ultimul rând erau incriminați intelectualii care redactaseră introducerea cărții (Andrei Oțetea și Gheorghe Zane), deoarece, deși condamnaseră "în mod just" orientarea externă a "țarismului rus, au uitat cu totul să spună că întemeietorii socialismului științific au subliniat în toate lucrările lor că țările balcanice datoresc
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
practică pentru combaterea ei nu au mai fost sporadice, cum se întâmplase până atunci, transformându-se în schimb într-o fațetă permanentă a asaltului leninismului romantic asupra societății. Sigur, Ceaușescu avea clar, în bună tradiție leninistă post-revoluționară, o aversiune față de intelectuali, a căror tendințe "șovăielnice" și spirit "mic-burghez" nu se lăsau realmente înlocuite de o conștiință autentic leninistă, "monolitică" în convingerea ei de a distruge realitatea "burgheză". A manifestat-o tot mai frecvent după primii ani care au trecut de când a
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
caracterizează însă societatea noastră este adeziunea deplină a milioanelor de oameni ai muncii de la orașe și sate, a uriașei majorități a populației, la cauza construcției socialiste, la politica marxist-leninistă a partidului comunist, nivelul înalt de conștiință al muncitorilor, țăranilor și intelectualilor care-și consacră toate eforturile înfloririi patriei socialiste. Orânduirea noastră este puternică, de neclintit, ea se bazează pe voința de fier a poporului, căruia nimeni nu-i mai poate smulge mărețele cuceriri revoluționare, care-și făurește astăzi destinul liber și
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
bătrânețe, boală sau incapacitate de muncă", "dreptul la învățătură", drepturile culturale și politice ale minorităților, egalitatea sexelor, dreptul de a face parte din PCR, din care făceau parte "Cetățenii cei mai înaintați și cei mai conștienți din rândurile muncitorilor, țăranilor, intelectualilor și ale celorlalte categorii de oameni ai muncii"; urmau apoi dreptul de a face parte din diferite "organizații obștești", toate subsumate partidului și, nu în ultimul rând, "libertatea cuvântului". Oricât am fi de tentați să îl ironizăm, ultimul drept se
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
primele două, din diferite motive, de prezența unei intelectualități critice dispusă să dea glas nemulțumirilor unui proletariat tot mai debusolat de finalitatea guvernărilor leniniste care pretindeau că l-au transformat în axis mundi. În România, o alianță între muncitori și intelectuali împotriva regimului nu a existat. Asta nu înseamnă că nu s-au manifestat, ocazional, voci critice la adresa regimului; exemplul de mai sus este doar cel mai cunoscut, nu singurul. Apoi, nu au lipsit proteste ale studenților și, mult mai cunoscute
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
nesănătoase și acte huliganice" au fost însă sporadice și, mai important, sinergia muncitori-intelectuali a lipsit cu desăvârșire din peisajul social românesc. Punând între paranteze menirea lor critică și lăsându-se instrumentați, chiar convinși de mesajul leninismului romantic, marea majoritate a intelectualilor din România a preferat fie să colaboreze direct, fie să nu își facă publică lipsa de simpatie la adresa regimului (Shafir: 1978, 29-39; Shafir: 1983a, 393-420; Shafir: 1984, 435-459; Shafir: 1985; vezi și Shafir în Adam Matei, Momescu: 2010a, 17-21). În
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
jumătate în urmă "Proletari din toate țările, uniți-vă"" declama emfatic Ceaușescu "de la înalta tribună a Congresului" al XII-lea al PCR, "este mai actual ca oricând. În noile condiții istorice el ar trebui însă completat cu apelul: "Muncitori, țărani, intelectuali, forțe progresiste, antiimperialiste de pretutindeni, popoare din toate țările, uniți-vă în lupta pentru progres și pace, pentru lichidarea imperialismului și colonialismului, pentru libertate națională și socială, pentru dezvoltare liberă și independentă! Acționați ferm pentru colaborare, pentru destindere, pentru securitate
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
activitate a societății, la cuceririle științei și culturii nu este posibil fără cunoașterea limbii țării unde trăiești. De altfel, nu se poate concepe astăzi un învățământ superior fără studenți care să cunoască 2-3 limbi de circulație internațională. Nu putem forma intelectuali de înaltă pregătire fără a asigura condiții ca tinerii să stăpânească, în afară de limba proprie, o serie de limbi străine cum sunt rusa, germana, franceza, engleza. Aceasta este o cerință obiectivă! Deci problema însușirii limbii române nu trebuie privită în sensul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
lumii și moralității "burgheze". Aceasta nu era decât un partener temporar și circumstanțial, colaborarea traducându-se printr-o subminare permanentă a dușmanului ideologic concomitent cu profitarea la maximum de pe urma slăbiciunilor de care dădea dovadă. Nu trebuie uitat aici nici rolul intelectualilor aserviți regimului, care întrețineau antisemitismul și un "profascism" uneori latent, alteori aproape manifest (Shafir: 1983b, 223-243), contribuind astfel substanțial la consolidarea eșafodajului ideologic romantic leninist. Germanii au reprezentat o altă minoritate importantă în România lui Ceaușescu. La fel ca și
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]