18,324 matches
-
interpun mai multe variabile necontrolate și cu atât deci identificarea unei anumite valori este mai nesigură. Astfel, printr-o probă ce urmărește depistarea unor valori și atitudini, dar care apare pentru individ ca fiind una de imaginație, memorie sau abilitate lingvistică este dificil de decelat în final ce anume ține de valori sau atitudini propriu-zise și ce ține de memorie, imaginație sau inteligență verbală în sine. Discutând despre avantajele și limitele metodelor directe și indirecte, se cuvine menționat că ele se
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
pentru analiza cantitativă, în identificarea de categorii în text, în numărarea și asocierea lor. În ciuda extraordinarelor facilități investigaționale pe care le oferă utilizarea calculatorului, problema principală care rămâne este aceea a lipsei de izomorfism între conținutul (psiho)social și forma lingvistică: aceeași trăire, atitudine, idee, temă, până la urmă, poate fi prinsă în variate cuvinte și expresii, și invers, aceleași formulări lingvistice pot însemna realități socioumane diferite. Desigur, programele de calcul sunt tot mai mult perfecționate pentru a echivala cât mai corect
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
le oferă utilizarea calculatorului, problema principală care rămâne este aceea a lipsei de izomorfism între conținutul (psiho)social și forma lingvistică: aceeași trăire, atitudine, idee, temă, până la urmă, poate fi prinsă în variate cuvinte și expresii, și invers, aceleași formulări lingvistice pot însemna realități socioumane diferite. Desigur, programele de calcul sunt tot mai mult perfecționate pentru a echivala cât mai corect datele din limbajele celor două registre (social și lingvistic). Subzistă însă întotdeauna un risc datorită formidabilei plasticități a limbajului natural
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
fi prinsă în variate cuvinte și expresii, și invers, aceleași formulări lingvistice pot însemna realități socioumane diferite. Desigur, programele de calcul sunt tot mai mult perfecționate pentru a echivala cât mai corect datele din limbajele celor două registre (social și lingvistic). Subzistă însă întotdeauna un risc datorită formidabilei plasticități a limbajului natural. Cercetarea calitativă de tip comprehensiv lucrează tocmai în sensul flexibilizării interpretării în funcție de contextul semantic de suprafață și de adâncime, bazându-se pe subtilitatea spiritului de finețe al minții umane
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
studierea familiei o complementaritate a perspectivei din interior cu cea din exterior, lucru care în antropologia culturală s-a impus ca disocierea dintre analiza emică și analiza etică (vezi Zamfir, 1981; Iluț, 1983, 2003). Dubletul conceptual emic-etic este de inspirație lingvistică, fără a rămâne însă un simplu împrumut. De altfel, lingvistica, una dintre cele mai avansate discipline socioumane, a oferit în mai multe rânduri zonelor de cunoaștere învecinate nu numai sugestii terminologice, ci și material de construcție teoretico-metodologic. În cazul de
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
comunicării, „înțelesuri” unor fragmente acustice altfel neutre. Modul de abordare fonetic trebuie completat cu cel fonemic, cu cel al semnificațiilor acordate din interior. Or, este ușor de înțeles că distincția dintre „exterior-interior (nativ)” este profund operantă nu numai pentru palierul lingvistic al existenței socioumane, ci și pentru alte orizonturi ale ei. Termenii fonetic și fonemic s-au transformat, prin K. Pike (1967), în antropologia culturală și socială, în etic și emic, marcând pregnant deosebirea dintre descrierea și explicația realităților unui grup
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
care descendențauniliniară joacă rolul fundamental. Și într-adevăr, din totalul de 102 societăți ce au o atare terminologie, 90% prezintă un gen sau altul de uniliniaritate (Murdock, 1967). Studierea sistemelor terminologice este un vast și fascinant câmp de cercetare. Antropologia lingvistică, în special prin metoda analizei componențiale (am văzut, de exemplu, cum terminologia hawaiană este structurată pe două componente: sex și generație), în strânsă conlucrare cu antropologia socioculturală dezvăluie legături intime între factorii de mediu (geografic, economic, politic), organizarea socială și
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
au acoperire. Astfel, în ceea ce privește capacitățile intelectuale s-a constatat o oarecare superioritate la băieți (bărbați), începând de la 11 ani, în abilitatea de calcul matematic și reprezentare spațială, iar la fete (femei), începând tot de la 11 ani, o superioritate în abilități lingvistice (vocabular, gramatică, scris și citit). Nu s-au înregistrat diferențe semnificative între sexe în privința coeficientului de inteligență și creativitate. E de menționat că pe măsură ce studiile privind diferențele de capacități mentale s-au rafinat (au fost corectate instrumentele de testare, croite
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
mult”, ceea ce nu denotă că sunt și mai fericiți, deoarece fericirea nu e reductibilă la distracție. • Celibatarii sunt însingurați (în engleză, distincția dintre a fi singur doar fizic și a fi singur psihosocial, a trăi singurătatea, este mai bine marcată lingvistic prin single pentru „singur” și lonely pentru „însingurare”). Persoanele singure consumă mai intens singurătatea psihosocială (însingurarea) decât cei căsătoriți, iar cei divorțați mai profund decât cei niciodată căsătoriți. În tot cazul, din necesitate sau ca opțiune liberă de viață, cu
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
întrucât induc membrilor familiei nevoia de a reflecta în alți parametri asupra problemei în cauză. Întrebările retorice, după cum le sugerează și denumirea, nu urmăresc nici culegerea de informații și nici nu îndeamnă direct la schimbare, ci reprezintă maidegrabă simple manevre lingvistice pentru a obține de la client răspunsul dorit, în vederea progresului terapeutic (Griffin, 1993). Unui tată care își neglijează copilul i seadresează, de exemplu, întrebări de genul: „Cum credeți că învață copiii să se comporte?”; „Pornind de la faptul că, cel puțin în
[Corola-publishinghouse/Science/2359_a_3684]
-
mai departe în același fel, atunci, vom demonstra că moldovenii și românii sunt o singură națiune”. După declararea independenței în 1991, moldovenismul a suferit o serie de mutații. O nouă orientare a sa, autointitulată moderată, pornind de la faptul că unitatea lingvistică a populației de pe ambele maluri ale Prutului nu poate fi negată, recurge la un nou argument, anume că populația are dreptul să-și numească limba așa cum dorește. Așadar, după 1991, celor două curente filo-român și filorus, existente în istoriografia și
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
cuvin a fi spuse și despre apariția noțiunii de limbă și popor moldovenesc, în ultimele două secole. Evenimentele decisive în constituirea acestora le-au reprezentat anexarea țaristă a Basarabiei în 1812 și dubla cucerire sovietică, în 1940 și 1944. Situația lingvistică din Basarabia din 1812 până în 1918 a evoluat de la bilingvism până la impunerea unei singure limbi oficiale, limba rusă. Cea din urmă a căpătat statut de singură limbă oficială, în timp ce limba română era limba majorității populației. Evoluția acestei situații și
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
limbii române a fost interzisă prin lege, inclusiv în școlile primare din ținuturile rurale. Până în 1905, orice folosire publică a limbii române a fost înlocuită cu limba rusă, inclusiv în documentele bisericești. Perioada 1905-1917 a fost una a creșterii conflictelor lingvistice, apărute odată ce redeșteptarea conștiinței naționale românești. În 1905 și 1906 zemstvele basarabene au cerut reintroducerea limbii române ca „limbă obligatorie de studiu” și „libertatea de studiere în limba maternă (română)”. În același timp, au început să apară primele ziare în
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
sporadic în corespondența autorităților școlare. În mod gradual, limba moldovenească devine singura denumire acceptată pentru limba vorbită de majoritatea populației băștinașe. Această situație s-a dovedit folositoare pentru cei care doreau o separație culturală a Basarabiei de România. Obiectivele politicii lingvistice rusești în Basarabia s-au schimbat de la interzicerea limbii române la dialectizarea ei. A. Arțimovici, un funcționar superior al Departamentului Educației cu sediul la Odessa, scria într-o scrisoare către Ministerul Instrucțiunii Publice (11 februarie 1863): „Opinia mea este că
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
să apară mari comunități de rusofoni. În perioada sovietică, moldovenii au fost încurajați să învețe limba rusă ca premisă obligatorie pentru accesul la învățământul superior, la un statut social și politic superior. Toate aceste acțiuni au dus la proliferarea împrumuturilor lingvistice rusești în limba băștinașilor. În 1956, în timpul reabilitării victimelor represiunilor staliniste, a fost făcut un raport special cu privire la statutul limbii moldovenești, în care se arăta, printre altele, că gramatica și vocabularul de bază al limbilor literare română și moldovenească erau
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
dintre cele trei popoare latine est-europene (moldovenesc, valah și ardelenesc). În urmă cu jumătate de secol, în 1943, Gheorghe Brătianu atrăgea atenția asupra efectelor revenirii la nedreptatea istorică din 1812: „Cu toate că principiile dreptului și respectului unității etnice și lingvistice își mai păstrează însă din valoarea pe care au avut-o odinioară, trebuie să-i informăm fără întârziere pe toți cei care au sarcina grea de a reconstrui Europa și lumea întreagă, despre interesul de prim ordin și despre dreptul
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
de comunicare interetnică. Așadar, aproximativ două treimi din populația republicilor unionale, altele decât Rusia însăși, foloseau limba rusă ca mijloc de comunicare cotidiană. În deceniile următoare, limba rusă a căpătat noi conotații: limbă de contact între naționalități, sursă de împrumuturi lingvistice și de îmbogățire a vocabularului altor limbi. Tentativa de construire a unei noi limbi, cea moldovenească, și a unei noi identități naționale, nu a fost un fenomen izolat, ci un proiect tipic de constituire a unei națiuni, urmat în multe
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
rezultatul era ridicat la rangul de nouă limbă literară. Procesul de constituire de către regimul sovietic a „naționalității moldovenești” și a „limbii moldovenești”, începând cu 1924, a parcurs, până în 1940, o serie de etape, de căutări și reorientări a politicii lingvistice. Atunci când obiectivul prioritar era considerat anexarea Basarabiei, pentru care se afirma că se dispune de o legitimitate istorică (URSS ca stat succesor al Imperiului Țarist), se insista pe afirmarea identității moldovenești. Atunci când Basarabia era văzută ca un teritoriu intermediar pentru
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
de o legitimitate istorică (URSS ca stat succesor al Imperiului Țarist), se insista pe afirmarea identității moldovenești. Atunci când Basarabia era văzută ca un teritoriu intermediar pentru răspândirea ideilor revoluționare în România și în sud-estul Europei, se constata unitatea etnică și lingvistică a „moldovenilor” cu românii de peste Prut. Populația moldovenească din Transnistria, minoritară, semirusificată, semiucrainizată, analfabetă, rurală, în majoritate pasivă din punct de vedere politic și cultural, reprezenta un material experimental perfect pentru întemeierea unei noi națiuni și a unei noi limbi
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
naționale, întrucât transmiterea noilor idei se putea face mai ușor în limba română. Problema limbii moldovenești a fost discutată în presa locală și în lucrările unor lideri bolșevici locali în anii 1924-1925. S-a luat hotărârea amânării implementării noului model lingvistic, răspândirea ideologiei comuniste rămânând prioritară, rolul Basarabiei în acest plan grandios fiind important: „Republica Moldovenească ar putea juca același rol de factor politicopropagandistic pe care îl joacă Republica Bielorusă față de Polonia și cea Kareliană față de Finlanda. Unirea teritoriilor de ambele
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
românii constituiau în CC al PCM mai puțin de un sfert, în Guvern 27% iar în KGB 16,7%, iar în ministere procentul varia între 5 și 32. De asemenea, românii erau tratați cu suspiciune și în ce privește cercetarea lingvistică și istorică. În primul deceniu de stăpânire sovietică nici un român basarabean nu a fost angajat în sectorul de istorie al Institutului de Istorie, Limbă și Literatură. În buletinele de identitate românii din orașe au fost considerați „moldoveni” (cei de la sate
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
și stabilirea masivă în orașe a unei populații rusofone adusă din Rusia și Ucraina, precum și rusificarea aparatului de stat. Scurta perioadă a primei stăpâniri sovietice a Basarabiei, de mai puțin de un an, nu a rămas fără urmări pe plan lingvistic. La 16 mai 1941 era aprobată Noua ortografie a limbii moldovenești, elaborată sub conducerea lui I. D. Cehan, în cadrul Institutului Moldovenesc de Cercetări Științifice de la Tiraspol. Însă o politică coerentă în acest sens s-a putut întreprinde abia după revenirea
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
marii majorități a populației erau complet ignorate. Încă din 1936 romanistul M. V. Serghievski publica o lucrare în care anunța ideea dezvoltării de sine stătătoare a limbii moldovenești, în raport cu limba română, pornind de la teza unei „deosebiri inițiale în destinul istoric și lingvistic al moldovenilor și valahilor”, în sensul că moldovenii au fost influențați de slavii de est, iar valahii n-au cunoscut o asemenea influență. Deși el nu neagă unicitatea limbii literare folosite de locuitorii întregului spațiu carpato-danubian, consideră că specificitatea limbii
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
latin cu cel estic slav. Această versiune a etnogenezei moldovenești a fost acceptată și de conducerea Institutului de Cercetări Științifice din Chișinău, în frunte cu I. D. Ceban. În 1950 însă, Stalin publica un studiu în care, luând poziție față de teoria lingvistică a lui Marr, afirma că la încrucișarea a două limbi nu rezultă o a treia, ci una iese învingătoare, își păstrează structura gramaticală și fondul lexical de bază, în timp ce a doua își pierde calitatea și moare. Prin aceasta, teoria încrucișării
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]
-
evolua spre o completă rusificare, s-a acceptat că limba moldovenească și limba română sunt foarte asemănătoare, având în comun structurile gramaticale și un mare număr de cuvinte. Întrucât disputa a continuat, a fost necesară intervenția unor autorități în știința lingvistică de la Moscova, în persoana lui V. Vinogradov și a lui D. Mihalci, care au condamnat nevalorificarea învățăturilor lui Stalin despre încrucișarea limbilor și au criticat în mod direct pe Ceban pentru susținerea în continuare a caracterului slav al limbii moldovenești
„Poporul moldovenesc” şi „limba moldovenească” * De la anexarea țaristă la aniversarea a „650 de ani de la întemeierea Țării Moldovei” by Iulian Sînzianu () [Corola-publishinghouse/Science/91559_a_92365]