158,516 matches
-
o bună plasare a ontologicului în orizontul tematic propriu logos-ului formal. Astfel, acesta nu este onticul (lucrul pentru "atitudinea naturală"), nici simpla exprimare (cuvântul sau termenul), nici logicul (formă a gândirii, ca sinteză între lucru și cuvânt, mai bine zis, între ontic și lingvistic), ci ființa dezvăluită prin logos-ul propriu, ceea ce am putea numi, pe urmele lui Heidegger, discurs despre adevărul ființei.33 Dar intervenția ființei nu complică problemele relațiilor dintre aceste instanțe: ontic, lingvistic, logic? Desigur! De fapt
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
legăturilor dintre enunțul originar judicativ și principiile formale ale logicii. Fără îndoială, el are un aspect formal; de altminteri, tocmai acesta ar putea constitui o condiție pentru unitatea celorlalte principii, unitate ce corespunde condiției de a fi "logic" (mai bine zis, sensului de "logic", adică de logic-formal sau judicativ). Dar pentru că în structura lui, ceea ce este formal (relația S P) rezistă "logic" prin conținutul (interpretarea, "valoarea") celor două poziții (S și P), cerut, se pare, el însuși de formă (acest principiu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
acest fragment, pe baza preeminenței clare a "ceea ce este veșnic identic cu sine" față de "ceea ce devine și piere" (acesta din urmă "neavând niciodată ființă cu adevărat"). Pare a fi clară, de asemenea, formula parmenidiană folosită aici de Platon, mai bine zis, accentul ontologic al diferenței dintre ceea ce este veșnic identic cu sine și ceea ce nu are niciodată ființă cu adevărat. Cu toate acestea, opțiunea "ontologică" pentru începutul cunoașterii (identitatea gândului cu ființa, ca început sintetic-originar al cunoașterii, ca "origine originară" a
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
avansa ideea că tocmai analitica (analytika pl.; analyo = "a examina în amănunt, a rezolva o problemă") împreună cu dialectica (dialectiké, to dialectikon; dialégo, diaghelesthai = "a discuta, a dialoga, a vorbi un limbaj particular")47 constituie modele ale discursului filosofic. (Mai bine zis, constituie împreună modelul ca atare al filosofiei.) Tradiția sistematică a analiticii și dialecticii începe (tot) cu Aristotel și este legată îndeosebi (tot) de proiectul logicii ca organon, instrument (la care au contribuit, cum bine se știe și cum a fost
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
spațiul celei mai riguroase științe: lucrul este impresia (în subiect), iar aceasta este exprimare în formă enunțiativă sau, altfel spus, în forma propozițiilor cognitive; adevărul este al acestora din urmă, dar el păstrează o anumită legătură cu "lucrul" (mai bine zis, cu starea de lucruri), cel puțin în înțelesul de "acord" al enunțului cu starea de lucruri pe care acesta o "re-dă"; 3) principiile care pun în regulă tot ce se află în orizontul discursivității, pe temeiul cărora sunt formulate problemele
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
semnificație formală, el ajunge, tocmai prin consacrarea de-naturării logos-ului ca logică, la punerea în ordine a analiticii și dialecticii ca modele ale oricărui tip de discurs. Așa încât, acestea două, deși nu vor fi "discipline" filosofice sau științifice, mai bine zis, domenii de cercetare "factuală" în privința aceasta, ele rămân la statutul inițial, acela de domenii ale logicii-organon -, vor căpăta statutul unor modele de discurs, mai bine-zis, funcționând în sensul pre-ordonării (pre-normării) spațiului de discurs în care se vor încadra toate demersurile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
analogie între inteligența divină și cea omenească. Aristotel pune problema puterii acesteia din urmă de a ajunge la știința veritabilă, care este filosofia primă. Or, în această privință, puterea omului de a cunoaște devine, totodată, o limită; sau, mai bine zis, invers: limita acesteia este tocmai puterea sa.79 O gândire care se gândește pe sine este dincolo de orice posibilitate: ea este act pur. De aici și faptul că eroarea, "oboseala" de gândire (pentru situația în care gândirea este în potență
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
care presupun "obiectualizarea". Pentru o dezlegare formală a aporiei care privește acest "salt" de la unitatea lumii și a eului (conștiinței) la subiect și obiect al cunoașterii, formă logică și conținut al ei etc., putem porni de la proiectul logicii-organon, mai bine zis, de la convențiile acesteia, devenite norme interne pentru orice gând, rostire sau făptuire omenească. Totodată, aceasta este linia "istorică" a evoluției gândirii omenești. În mod necesar, gândirea omului intră într-o "evoluție", dată fiind condiția sa de gândire care nu se
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
adevărului. Dintre toate "facultățile" cunoașterii opinia, raționamentul, știința și intelectul intuitiv doar acesta din urmă produce adevărul ca atare, fără nici un pericol de eroare. Din acest punct de vedere, adevărul este ca atare ceva formal, asemenea intelectului intuitiv, mai bine zis, principiului ca obiect al său. Numai că adevărul, deși prin natura sa ceva formal, reprezintă o corespondență, între formă (S P) și anumite "fapte". Cum sunt procurate aceste fapte? Desigur, prin inducție. Rostul acesteia se lămurește acum: unul dintre termenii
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de la "pozițiile" pe care noțiunile le pot avea în alcătuirea acesteia. Operațiile și relațiile noționale își dobândesc sensul prin "participarea" la judecată. Iată încă un motiv pentru care cercetarea de față se concentrează de la bun început către judecată, mai bine zis, către structurile de raționare alcătuite din judecăți, după reguli "necesare". Corectitudinea este, în genere, o însușire formală a demersurilor de cunoaștere, care, deși sunt complexe în sensul că sunt alcătuite din mai multe judecăți, legate între ele în mod necesar
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
stricte; dacă ar fi fost vorba despre o inversiune a sensului operațiilor de constituire silogistică, atunci demersul său nu ar avut șansa de a fi cel "corect". Așadar, chiar această direcție "pe dos" este căpătată de cunoașterea însăși; mai bine zis, pentru a respecta punctul de vedere al lui Aristotel, nu de cunoașterea pur și simplu, ci de știință. Aristotelic vorbind, așadar, silogismul este o construcție care se bizuie pe termeni, pe trei termeni, dintre care doi sunt dați și trebuie
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
la o unitate. De aceea este firească întrebarea: ce relevanță propriu-zis obiectivă mai poate avea obiectul, în asemenea condiții? Pentru a răspunde, trebuie deschisă o altă perspectivă, corespunzătoare sensului de experiență posibilă și, în consecință, sensului de timp, mai bine zis, de raport de timp. 3.2.1.5. Raportul de timp și experiența posibilă Mai devreme semnalam cele trei contexte de apariție a timpului în scenariul criticii rațiunii pure kantiene și ipostazele temporale corespunzătoare. Le reiau, în vederea unei referiri, pe cât
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
despre sinteze care implică obiecte sensibile, așa cum se întâmplă în cazul în care operează intelectul (și chiar imaginația transcendentală). Dar să fie vorba despre un fel de analitică aplicată unor concepte care nu-și au sursa în intelect (mai bine zis, nu fac parte din tabela kantiană a celor douăsprezece categorii)? Strict formal, Kant consideră că forma logică a raționamentului este aceea care susține operaționalitatea rațiunii. Dar această formă trebuie gândită nu în sine, ci după cele trei tipuri de raporturi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
un fel de epoché, de suspendare a operației naturale de "valorizare" a lucrurilor după criterii psihologice, individuale (fără să fie implicată aici, în vreun fel, abstracția de natură științifică sau metafizică). Autorul ne avertizează deseori că termenii (cuvintele, mai bine zis) nu au înțelesul "ontic", obiectivant pentru referentul lor, ci un sens existențial, legat de Dasein și de originaritatea acestuia ca posibilitate de a se constitui pe sine, constituind orice altceva în "lumea" sa. De aici două dificultăți majore în înțelegerea
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
urmare, ține de o constituție de ființă, care este dată, dar care, în ciuda acestui fapt, rămâne in actus și, întrucâtva, ascunsă înțelegerii. Necesitatea însă ține de actul scoaterii din ascundere, în sensul punerii în evidență, a acestei constituții, mai bine zis, de faptul că Dasein-ul nu poate fi decât Dasein și trebuie să fie astfel: fiind, tocmai în acest chip, întru posibilitatea sa cea mai proprie: se pune pe sine în sens și pune orice altceva intră în orizontul său; punerea
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
este", nu este reconstruită în registrul ontologic propriu-zis. Totuși, în contextul precizat, tema capătă de la bun început o dimensiune ontologică, fiindcă sistemul de referință, orizontul tematic deschis de filosof pentru a cuprinde problema lui "este", îl reprezintă Dasein-ul; mai bine zis, "adevărul" ca expresie a stării de deschidere proprii atât ființei cât și ființării căreia îi este constitutiv faptul de-a-fi în lume: Dasein-ului. O asemenea reorizontalizare fenomenologic-ontologică a problemei lui "este" (de fapt, ființa este fenomenul ca atare) este suficientă formal
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
sunt încă deschiși, amândoi "termenii", către o interpretare proprie (în sens de a primi o valoare, de a deveni obiect intențional care și-a preluat deja sensul propriu, dar nu și umplerea). A fi ceva înseamnă timp: prezentuire; mai bine zis, păstrând gândul despre timp, efectivitate, după aprecierea lui Kant sau a lui Heidegger, sau arătare de sine și punere în față, "acum", după gândul lui Cantemir.200 Fiindcă cei doi termeni sunt doar deschiși către o ipostază a lor, prin
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
și P ce trebuie "legați"), însăși judecata căpătând preeminență operațională, constitutivă, care va avea drept urmare dacă nu cumva a avut deja constituirea unui "orizont" în care va fi cu putință apariția oricărui sens, a oricărei constituiri cu sens, mai bine zis, corespunzător judecății înseși: este vorba despre "judicativ". O identificare a judecății cu însuși cogito-ul luat în general ar fi prematură, nu însă și lipsită de rost; ar fi prematură, fiindcă în ordinea firească a constituirii "lumii" fie aceasta "lume logică
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
vorba despre timpul tot una cu ființarea unui subiect și timpul "abstract" al Celuilalt, identificat el însuși cu ființarea reprezentată de subiectul Celălalt; poate fi vorba, de asemenea, despre timpul subiectiv, originar, și timpul obiectiv, al constituirilor obiective, mai bine zis, despre care vorbește Husserl. Primul cuplu de termeni timpul ca atare și timpul conceput într-o formă abstractă de către un subiect nu are o semnificație deosebită în contextul de față, pentru că prin el este înfățișată o ipostază a timpului doar
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
fi asumat ca reper pentru o analogie, fiindcă cele trei sensuri ale timporizării judicative, survenirea trecutului, prezentuirea și chemarea viitorului, constituie ele însele timpul ca atare, dar numai în măsura în care toate participă la un fel de "prezentare", de "clipă" mai bine zis, foarte asemănătoare cu structura retențial-protențială despre care vorbește Husserl.201 Totuși, ce ar putea reprezenta timpul (ca ființare a) Celuilalt? De unde vine "sensibilitatea" unui subiect pentru un asemenea timp și ce înzestrare are acesta pentru a prinde timpul ca ființare
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
obiectivitatea timpului) pe valabilitatea generală a unor scheme ale gândirii, în fapt, veritabile trasee noetice acreditate judicativ. Tocmai această obiectivitate formală creează putința de a fi a nimicului, a întunericului, acesta din urmă înțeles ca durată (temporală) neîmplinită, mai bine zis, ca șir de astfel de durate, conturate doar, însă goale. Timpul nu poate fi în el însuși, ca proprie durată; iar dacă ar fi, atunci chiar că nu ar fi nimic; poate nici măcar nimicul; aceasta, doar dacă el operează judicativ
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
originar pentru judicativ, el poate primi cumva, trebuie să primească și sensuri non-judicative. Oricum, reducția judicativă trebuie să-l obțină prin exercițiul unei gândiri sigure de sine, coerente și consecvente cu propriile reguli (legi). În non-judicativ, însă, sensurile mai bine zis, semnificațiile par a se distribui în mod liber, prin hotărâre.206 Ne-am format o vagă reprezentare despre această cale a hotărârii libere atunci când am discutat despre poziția adevărului la granițele dictaturii judicativului, aflat, adică, deja, dincolo de acestea, în orizont
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
sunt: timpul, ființa, ființarea conștientă, în-ființarea, ființa ființării; constituirea lor judicativă nu ar fi posibilă însă fără revenirea continuă la regulile de constituire a celor două aspecte ale judecății. Non-judicativul a apărut deja ca un tărâm al libertății, mai bine zis, al hotărârii libere. Dar cine se hotărăște? Și de ce a trebuit introdus aici sensul de ființare conștientă aflată în legătură cu ființa? De ce capătă preeminență, chiar în perspectiva unei rupturi a gândului despre timp de convențiile dictaturii judicativului, fel de fel de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ideea preeminenței ființării reflexive, preeminență tradusă prin deschiderea temporală mai accentuată a acestei ființări; dar nu poate fi vorba despre o îndepărtare a timpului din determinarea (temporală) a celorlalte ființări; căci, în fapt, fiecare ființare este timpul însuși, mai bine zis, durată umplută obiectual. Direcția fenomenologică indicată mai devreme, prin termenul reducție, ca fiind potrivită înțelegerii preeminenței ființării conștiente în "lumea timpului" este, de fapt, răspunzătoare pentru fenomenul în cauză: doar procedând astfel și nu se poate în alt chip avem
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
discurs (și în elementele de bază ale acestuia, propozițiile și componentele sale); și aceasta chiar dacă se multiplică aparițiile sensului înțeles, judicativ, ca plinătate obiectuală a unei durate prin veritabile ipostaze ale sale: "semnificație", "referință", "idee", "gând", "adevăr", toate "obiecte" propriu zise acum, spre deosebire de statutul lor de "proprietăți" după convențiile primei formalizări a logos-ului, și chiar atunci când ea refuză, din perspectiva anumitor "teorii semantice", orice sens pentru "sens". Fără îndoială, cercetările semantice pe care le invocam mai devreme scot la iveală
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]