18,324 matches
-
propoziții descriptive și ordonarea lor în secvențe), nu vom neglija orientarea argumentativă a secvențelor descriptive, cheia raporturilor acestora cu discursul în care sînt inserate. O îndelungată tradiție a analizat pînă acum diversele aspecte ale narativității. Vom arăta că o caracterizare lingvistică și textuală a secvențelor descriptive este astăzi posibilă și este chiar în măsură să ne ajute să înțelegem detaliile anumitor funcții definite în prima parte. Primul capitol va identifica din ce perspectivă lingvistica textuală permite abordarea ordonării textului descriptiv. Capitolul
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
o exercită asupra spațiului literar este deosebit de vizibilă în cazul descrierilor, atunci cînd părți coexistente în spațiu sînt dispuse într-o succesiune temporală. Ca o consecință, Lessing merge pînă la a delimita poezia descriptivă sau, mai mult, face ca violența lingvistică să marcheze lucruri motivînd succesiunea temporală narativă printr-o succesiune temporală reală, adică descriind obiectul pe măsură ce apare, haina pe măsură ce este îmbrăcată etc.". (1973, p. 17) 12. " Oralitatea realizează alăturarea dintre segmental și suprasegmental, scripturalul le disociază. Gesturile și decorurile nu
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
în misterele creației, ale compoziției, pînă în artificiile cele mai ingenioase ale spiritului", el ajunge să definească "figurile de gîndire dezvoltate" și să consacre zeci de pagini "feluritelor tipuri de descriere" (p. 420). Situînd această a doua parte de reflecție lingvistică și textuală în cadrul unei "tipologii a uzajului propriu-zis discursiv, adică hiperfrastic, al discursului"1, credem că o trecere în revistă a istoricului ce urmărește modul în care retorica a tratat descrierea ar putea să ne ajute la o mai bună
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
raportăm la GENURILE DE DISCURS considerînd poemul, teatrul, romanul, cu sub-genurile respective ca fiind genuri ale discursului literar; editorialul, faptul divers, reportajul fiind genuri ale discursului jurnalistic etc. Este vorba de forme discursive reglate la un nivel de intricație a lingvisticului în extralingvistic pe care îl plasăm provizoriu în afara cîmpului lingvisticii textuale propriu-zise. Tipologiile sînt orientate către discursuri și genuri discursive; astfel, ele nu permit ca descrierea să fie luată în considerare la modul general. Cel mult ele pot să abordeze
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
identifica intenții locale (a3) și/sau globale (b3). Cu alte cuvinte: textul presupune mărci locale drept suport de înscriere a operațiilor de anticipare și de control a activităților cognitive ale interpretantului și drept suport de înscriere a instrucțiunilor. Spre deosebire de lucrările lingvistice care se orientează doar asupra studiul mărcilor locale, noi insistăm și asupra instrucțiilor globale legate de secvențialitate; textul se prezintă ca un ansamblu de informații pe care destinatarul-interpretant va putea să și le reprezinte pe baza mărcilor referențiale (care trimit
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
nivel, ca pe un întreg. Am definit mai devreme secvența ca o suită de propoziții legate între ele ce progresează către un final (un final material, desigur, dar care depășește în (15) ca și mai departe în (16), limitele enunțului lingvistic, orientîndu-se către informațiile iconice co-textuale și articolele care îi urmează, și acestea cu final pragmatic: scopul, ținta textului care stabilește coerența-pertinența contextuală). Pentru a putea analiza formarea reprezentării descriptive, și, mai ales, dinamica acestei reprezentări, este absolut necesar să utilizăm
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
pentru descriptar (pertinente în interiorul fiecărui "gen" și fiecărei situații de interacțiune). C. Schematizarea descriptivă 1. Ancorarea și atribuirea unei teme-titlu Pentru a aprofunda analiza reprezentării descriptive, poate că ar fi util să lăsăm la o parte, pentru moment, aria pur lingvistică, acordînd atenție cîtorva lucrări semiologice 5. Din această perspectivă, D. Apothéloz (1983) a încercat să delimiteze micro-activitățile specifice ce stau la baza schematizării descriptive. Să ne amintim, mai întîi, că însăși noțiunea de schematizare prezintă interesul de a semnala, în
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
sensul semnului le filtrează" (pp. 177-178). Acest semn este pentru noi tema-titlu, declanșatorul clasei-obiect, după următorul proces: ANCORARE Temă-titlu clasă-obiect Elemente sau aspecte ale obiectului organizate în fascicule de aspecte Această operație stă la baza funcționării descriptive în manifestările sale lingvistice, mai mult sau mai puțin dezvoltate. Să luăm un singur exemplu: următorul fascicul de aspecte: pipă, rînjet în colțul gurii, braț bine făcut, spanac, Olive, marinar trimit, foarte explicit, aproape pentru fiecare dintre noi, la Popeye și, invers, a spune
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
secvenței pe baza temei-titlu desprinse prin ancorare și atribuire: Tema-titlu Ancorare Expansiune (Definiție) (Repertoriu-nomenclatură Atribuire al obiectului discursului) Denumire (Obiectul discursului) COEZIUNE SEMANTICĂ Din punct de vedere al producției și al înțelegerii unei secvențe descriptive și pe un plan strict lingvistic, trebuie să facem distincția dintre referința virtuală declanșată de ancorare (așteptarea apariției unei clase abstracte, a unui fascicul de aspecte) și referința reală (clasă construită) produsă prin chiar desfășurarea secvenței descriptive. Reprezentarea descriptivă apare fie ca o confirmare (cunoscut, familiar
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
frecventă în descriere, trecerea de la obiectul familiar-cunoscut la obiectul în cauză. Astfel capetele, părul, urechile etc. Postului cel Mare și ale arătării din Chrétien de Troyes sînt transformate prin asimilare cu lumea animalieră sau a obiectuală. Din punct de vedere lingvistic, această operație se manifestă prin comparații (sistematice în (31) și (32), dar și în (33): "țeasta mai mare decît orice gloabă sau animal" și prin metafore: "[o tufă] de păr încîlcit", "urechi păroase" etc. J. Verne recurge la asimilare atunci
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
elementelor unei secvențe descriptive. Punct care trebuie teoretizat. C. Suprastructura descriptivă Trecerea operațiilor de limbaj postulate la ceea ce noi definim ca fiind suprastructura descrierii nu poate fi făcută decît simplificînd în continuare și plecînd de la macro-operații mai mult de natură lingvistică decît semiologică: aspectualizarea, pe de o parte, limitată, așa cum s-a mai spus, la dezvoltarea proprietăților și părților; intrarea în relație, pe de altă parte, ce cuprinde asimilarea despre care am discutat și punerea în situație menționată doar în analiza
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
curmat cursul în diegeză, termenul de "narativizare" poate duce la confuzii. Pare că ar fi de preferat să fie rezervat cazului în care apare o structură secvențială narativă. Or, în "descrierea homerică", structura rămîne descriptivă; sînt utilizate doar unele mărci lingvistice caracteristice povestirii. Este vorba doar de perfectul simplu și de organizatorii temporali de genul "deodată", "brusc" etc. Astfel, în acest exemplu din Hugo citat de Ph. Hamon (1981, pp. 157-158): (54) [1] Dintr-o dată se simți apucat de braț. Ceea ce
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
capitolului 3 arată că găsim la Homer mult mai multe feluri de descrieri, în mod inexplicabil uitate sau neglijate. Concluzie Descriere și argumentare Am insistat mai sus asupra caracterului dinamic al modelului pe care îl preconizăm. Vom încheia această parte lingvistică a studiului nostru prin analiza unui exemplu în care dinamica internă a descrierii este marcată de argumentare. Astfel, în pasajul descriptiv din La Chasse à l'ours de L. Bodard: (59) (...) Servitorul chinez: de cîte ori mă gîndesc la el
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
tipul unor analize de texte, producții de texte și manipulări ale unor noțiuni teoretice introduse pe tot parcursul cărții 1. A. Exerciții de analiză Principiu: formarea unor competențe de înțelegere a unor texte descriptive acordînd atenție anumitor cunoștințe și deprinderi (lingvistice și non-lingvistice) ce apar pe parcursul actului de lectură. EXERCIȚIUL A.1. Explicați de ce portretul lui Eartha Kih, apărut în Libération, este dificil de citit. Eartha Kih, cum să vă spun, este o Crawford de culoare, deșirată, care cîntă precum copilul
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
determinarea alegerii se face în funcție de ceea ce scriptorii își imaginează față de situația anterioară (relația din cuplu și statutul celor doi actori) și anticipează o urmare posibilă a acțiunii. Observația 4: Pentru a reface textul, scriptorul trebuie să recurgă la cîteva manipulări lingvistice de suprafață pentru a omogeniza extrasele (Exemplu: timpurile verbale). EXERCIȚIUL B.5. O clasă de-a III-a, după ce a făcut o excursie la Paris, trebuie să scrie un jurnal de călătorie destinat părinților și prietenilor, presupunînd că majoritatea dintre
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
Cl. Simon sau A. Robbe-Grillet). la evidențierea specificului așezării în text a descriptivului (selecție lexicală, planul textului, spațial sau temporal, punere în formă a propozițiilor descriptive...). 3. Exerciții de conceptualizare Principiu: manipularea cunoștințelor predate în ceea ce privește descrierea în scopul verificării competențelor lingvistice dobîndite [secțiune îngrijită de F. Revaz]. EXERCIȚIUL B.13. Comparați următoarele patru secvențe descriptive. Arătați asemănările și/sau deosebirile realizînd pentru fiecare structura ierarhică (= arborele descriptiv). (Pentru textul A, a se considera doar al doilea paragraf). Textul A [Sepia (Sepia
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
gramatici ale limbii române și felurite dicționare. Prin scrierile istorice ei continuă eforturile de reconstituire a trecutului național, începând de la etnogeneză, depuse de cronicari, de Dimitrie Cantemir și de stolnicul Constantin Cantacuzino, îmbunătățind suportul documentar și, implicit, argumentația; pe tărâm lingvistic, Dimitrie Eustatievici, de pildă, a alcătuit în 1755-1757 prima gramatică a limbii române. Lucrările fundamentale, redactate fie în latină, fie în română, fie în amândouă limbile (integral sau rezumativ), aparțin corifeilor Ș.A. Unele au fost editate, antum sau postum, altele
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289563_a_290892]
-
principalei opere istorice a lui Samuil Micu, având drept model Hronicul vechimei a romano-moldo-vlahilor al lui Dimitrie Cantemir: Brevis historica notitia origines et progressu nationis daco-romanae (alcătuită în 1778). În schimb, s-au editat cele două realizări majore pe tărâm lingvistic: Elementa linguae daco-romanae sive valahicae (1780), întâia gramatică tipărită, și anume cu caractere latine, la care a colaborat și Gh. Șincai, și Lexiconul de la Buda (1825, realizat cu participarea mai multor cărturari, între care și Petru Maior), iar târziu, Istoriia
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289563_a_290892]
-
de documente, ca și Istoria pentru începutul românilor în Dachia (1812) și Procanonul (alcătuit în 1783, editat în 1894) de Petru Maior, De originibus populorum Transilvaniae... și Fundamenta grammatices linguae romanicae... de Ion Budai-Deleanu. Liant al tuturor scrierilor istorice și lingvistice ale reprezentanților Ș.A., ideea romanității neamului și a latinității limbii e susținută cu accente individuale ce nuanțează opiniile, diferențiindu-le între ele. Toți ardelenii atribuie poporului român origine pur romană, afirmând că dacii au fost fie exterminați, fie împinși spre
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289563_a_290892]
-
obligat să-și revizuiască unele din concluziile sale formulate în primii ani de cercetare. Este cunoscută faimoasa dispută dintre Chomsky și Piaget (1978) privind relația dintre înnăscut și construit (sau învățat) în gîndire și limbaj. Chomsky pune accentul pe structurile lingvistice înnăscute, iar Piaget pe aspectele construite (5 bis, p. 19). Ce oferă pedagogiei teoria operatorie a inteligenței? O bază psihologică mult mai elaborată pentru un învățămînt activ. Teoria este o premisă pentru un învățămînt prin excelență euristic. Operațiile se constituie
by Ion Gh. Stanciu [Corola-publishinghouse/Science/957_a_2465]
-
procesului de comunicare (transmitere) din educație asupra reproducției culturale și sociale. Pe această linie, relevante sînt contribuțiile sociologului englez BASIL BERNSTEIN. În dezvoltarea teoriei sale, el se fundamentează pe unele rezultate ale cercetărilor sociologice cu privire la vorbire și limbaj: 1) mediul lingvistic exercită o influență formativă asupra ființei umane; 2) modelul vorbirii este diferențiat de la o cultură la alta; 3) prin vorbire, copilul capătă o identitate socială specifică. B. Bernstein face precizarea că, în cadrul aceleiași culturi, utilizarea limbajului este diferită, în funcție de clasa
by Ion Gh. Stanciu [Corola-publishinghouse/Science/957_a_2465]
-
de la o cultură la alta; 3) prin vorbire, copilul capătă o identitate socială specifică. B. Bernstein face precizarea că, în cadrul aceleiași culturi, utilizarea limbajului este diferită, în funcție de clasa socială. În orice limbaj se disting mai multe moduri de vorbire, forme lingvistice sau coduri; constituirea lor este dependentă de relațiile sociale existente. La rîndul lor, codurile sînt cele care în mod esențial transmit cultura și, prin aceasta, condiționează comportamentul (10, p. 59). Existența unor forme diferite ale relațiilor sociale determină coduri lingvistice
by Ion Gh. Stanciu [Corola-publishinghouse/Science/957_a_2465]
-
lingvistice sau coduri; constituirea lor este dependentă de relațiile sociale existente. La rîndul lor, codurile sînt cele care în mod esențial transmit cultura și, prin aceasta, condiționează comportamentul (10, p. 59). Existența unor forme diferite ale relațiilor sociale determină coduri lingvistice diferite. Aceasta înseamnă că, o dată cu învățarea vorbirii, se însușesc și exigențele structurii sociale care le-au creat. Potrivit teoriei lui B. Bernstein, deci, experiența copilului rezultă, pe de o parte, din contactul cu lumea și, pe de altă parte, din
by Ion Gh. Stanciu [Corola-publishinghouse/Science/957_a_2465]
-
atît formală, cît și informală. Codul restrîns nu permite decît cu mare greutate accesul la un cod elaborat. Insuccesul școlar al unor copii, apreciază B. Bernstein, este o formă de handicap de origine culturală, ce le este transmis prin intermediul procesului lingvistic; în consecință, între viața familială și cerințele școlare apare o discontinuitate ce nu poate fi depășită de toți copiii. Iată cum transmiterea culturală, realizată prin școală, conduce la un anumit gen de reproducție socială. Pornindu-se de la concluziile cercetărilor lui
by Ion Gh. Stanciu [Corola-publishinghouse/Science/957_a_2465]
-
oricare ar fi instrumentele de măsură care prelungesc aceste organe de simț. Afirmarea unei cunoașteri umane infinite (care exclude orice zonă de non-rezistență), simultană cu afirmarea limitării corpului nostru și a organelor noastre de simț, ni se pare un artificiu lingvistic. Ansamblul nivelurilor de realitate al obiectului și al zonei sale complementare de non-rezistență constituie obiectul transdisciplinar. Diferitele niveluri de realitate a obiectului sunt accesibile cunoașterii umane datorită existenței diferitelor niveluri de realitate a subiectului, care se află în corespondență biunivocă
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]