2,722 matches
-
lui Bobbio. Știința politică nu mai lasă pe seama filosofiei politice cercetarea celei mai bune forme de guvernare. Ba din contră, de curînd, în urma redescoperirii instituțiilor, acumulării de cunoștințe empirice și teoretice, a posibilității de a interveni concret în procesele de democratizare și de consolidare democratică, știința politică a acționat și acționează încă în direcția definirii caracteristicilor, dacă nu ale celei mai bune forme de guvernare, cel puțin a formelor de guvernare mai potrivite, în funcție de natura sistemelor politice, a sistemelor de partide
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
sînt, în mare, clasificate și analizate ca forme de participare politică. Conceptul în sine, pro-cesele legate de el și diferitele sale manifestări au dobîndit, așadar, un loc important în studierea politicii, mai ales într-o perioadă marcată de cereri de democratizare care constituie tot atîtea cereri de participare politică implicînd diferite domenii și niveluri ale sistemului politic. Din aceste motive, analiza participării politice se dovedește a fi esențială pentru înțelegerea politicii în epoca sufragiului universal și destul de dificilă și complexă, datorită
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
occidentală (absolutismul) și în lumea orientală (despotismul) nu au lăsat prea mult spațiu pentru afirmarea pe lungi perioade de timp a participării politice. Abia odată cu apariția formelor moderne ale statului în lumea occidentală, și mai ales cu primele tendințe către democratizarea internă, se poate vorbi în mod legitim de participare politică. Atîta timp cît se poate afirma că participarea politică a existat mereu, se cuvine să susținem că fenomenul a căpătat caracteristicile sale specifice după formarea statelor naționale, concomitent cu presiunile
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
poate vorbi în mod legitim de participare politică. Atîta timp cît se poate afirma că participarea politică a existat mereu, se cuvine să susținem că fenomenul a căpătat caracteristicile sale specifice după formarea statelor naționale, concomitent cu presiunile în vederea unei democratizări formale și substanțiale, însoțite de puternice schimbări culturale și social-economice. Participarea electorală Aceste procese au fost analizate în mod diferit. Cele mai importante dintre ele ar putea fi sintetizate astfel. Punctul de plecare al deciziei de a mări numărul participanților
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
se știe, experienței clasice a constituționalismului anglo-saxon i se datorează încercarea, pe deplin încununată de succes, de a înlocui gloanțele (bullets) cu buletinele de vot (ballots), ca instrument de rezolvare a conflictelor, de a număra capetele, în loc de a le tăia. Democratizare și participare În ceea ce privește legătura ce se poate face între procesul de democratizare și fenomenul participării politice, cea mai bună conceptualizare se poate întîlni la Rokkan, marele cercetător norvegian identificînd patru trepte instituționale, care, dacă sînt depășite, permit exercitarea și extinderea
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
deplin încununată de succes, de a înlocui gloanțele (bullets) cu buletinele de vot (ballots), ca instrument de rezolvare a conflictelor, de a număra capetele, în loc de a le tăia. Democratizare și participare În ceea ce privește legătura ce se poate face între procesul de democratizare și fenomenul participării politice, cea mai bună conceptualizare se poate întîlni la Rokkan, marele cercetător norvegian identificînd patru trepte instituționale, care, dacă sînt depășite, permit exercitarea și extinderea domeniului participării politice, înmulțirea posibilităților sale de afirmare și creșterea incisivității ei
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
forța parlamentară să poată avea influență directă asupra procesului decizional al executivului, atît prin unele forme, de regulă, proporționale, care să permită accesul partidelor mai mici, cît și prin intermediul instituționalizării responsabilității cabinetului față de majoritatea parlamentară? Mobilizarea socială Acest proces de democratizare dificil, de multe ori lung și anevoios, de obicei conflictual, este caracterizat și însoțit de înmulțirea oportunităților, a locurilor, a nivelurilor de participare, a numărului de participanți și a influenței lor asupra celor care dețin puterea și asupra deciziilor lor
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
să uitam că extinderea sufragiului s-a înfăptuit, de obicei, în urma bătăliei aprige dintre cei care dețineau puterea politică și cei care o sfidau din interiorul clasei dominante și din afara ei; că ritmuri și cadențe diferite au însoțit procesul de democratizare electorală și crearea unor structuri de partid și instituționale, în măsură să susțină participarea electorală; că în foarte multe țări dreptul la vot nu este nici permis, nici asigurat o data pentru totdeauna, ci este deseori revocat, exercitarea sa fiind expusă
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
și să conserve avantaje pentru unele grupuri organizate, în dauna cetățenilor mai puțin organizați și mai puțin organizabili. 2. NEO-CORPORATISMUL ÎNTRE REPREZENTARE ȘI PARTICIPARE Neo-corporatism și sindicate Versiunea dominantă a pluralismului, care face legătura între libera competiție dintre grupuri și democratizarea sistemului politic, a fost criticată atît de pe poziții neo-conservatoare, cît și de pe poziții neo-progresiste, în sens larg. Pornind de la ampla recunoaștere a modalităților de articulare și de intermediere a intereselor, Philippe Schmitter a ajuns să distingă un model de raporturi
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
ale parlamentelor), semnificative (în sensul că definesc din punct de vedere cantitativ reprezentarea și rolul guvernamental al candidaților și partidelor) se configurează drept unul dintre aspectele fundamentale, poate cel mai important, al democrației unui regim politic. În egală măsură privesc democratizarea regimului toate acele elemente care se referă la drepturile cetățenilor în termenii libertății de expresie și de organizare, de alegere a reprezentanților și, în fine, de acces la puterea executivă, explorate și puse în lumină de Stein Rokkan [1982, 141-166
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
este substanțial structurală: urmărește diferențierea partidelor pe baza caracteristicilor organizatorice. Cercetătorul norvegian Stein Rokkan a formulat cea mai complexă și convingătoare explicație genetică a nașterii partidelor. În cadrul unei analize macrosociologice a formării sta-telor-națiuni ale Europei occidentale și a proceselor de democratizare, Rokkan descoperă patru fracturi (clivaje) semnificative care pot sta, și chiar au stat la originea unor organizații politice reprezentative pentru anumite grupuri sociale. Centru / periferie În faza de constituire a statelor-națiuni se creează condiții pentru două potențiale clivaje: primul între
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
conservator, un partid agrar (sau un partid al unor minorități conștiente, consistente și concentrate), un partid liberal, un partid confesional și unul socialist. Fasciști și comuniști Nu sînt puține sistemele de partide din democrațiile occidentale care, după prima fază de democratizare, prin care au trecut cam în pe-rioada primului război mondial, au prezentat o configurație asemănătoare. Așadar, imediat după război au intervenit în sistemele de partid specifice democrației occidentale două clivaje nu sociale, ci politice. În cadrul dreptei s-a înregistrat o
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
utilă sau suficientă pentru a explica în mod convingător toate procesele de realizare a politicilor publice în democrațiile contemporane. Capitolul 9. REGIMURILE NEDEMOCRATICE 1. CÎTEVA DATE La începutul anilor '90, în pofida a ceea ce s-a numit al treilea val de democratizare (vezi capitolul 10), numărul regimurilor nedemocratice continua să fie net superior celui al regimelor democratice. Acestea din urmă, pe baza unui calcul destul de generos, erau 58, în timp ce regimurile nedemocratice erau 71. Este adevărat că a existat, mai ales datorită căderii
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
care guvernanții exercită puterea într-o manieră total arbitrară și o pierd, atunci cînd o pierd, tot prin intermediul forței. Toate aceste regimuri cu trăsăturile lor caracteristice, care constituie obiectul acestui capitol, trebuie să fie considerate regimuri nedemocratice. Tab. 9.1 Democratizarea în lumea modernă Anul State democratice State nedemocratice Procentul democratizării 1922 1942 1962 1973 1990 29 12 36 30 58 35 49 75 92 71 45,3 19,7 32,4 24,6 45,0 Notă: Cifrele se referă numai
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
o pierd, atunci cînd o pierd, tot prin intermediul forței. Toate aceste regimuri cu trăsăturile lor caracteristice, care constituie obiectul acestui capitol, trebuie să fie considerate regimuri nedemocratice. Tab. 9.1 Democratizarea în lumea modernă Anul State democratice State nedemocratice Procentul democratizării 1922 1942 1962 1973 1990 29 12 36 30 58 35 49 75 92 71 45,3 19,7 32,4 24,6 45,0 Notă: Cifrele se referă numai la statele cu cel puțin un milion de locuitori. Sursă
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
sînt în poziție privilegiată (deținătorii puterii) și grupurile sociale relativ, dar nu complet, marginalizate, adică nelipsite întru totul de resurse (pe care le vom numi "provocatoare"). Pe de o parte, regimurile autoritare apar, așadar, în urma victoriei grupurilor care se opun democratizării împotriva grupurilor care o doresc. Deținătorii puterii se dovedesc mai puternici decît provocatorii, dar pentru a împiedica victoria provocatorilor, sînt constrînși să apeleze la forță, să facă mai rigide modalitățile de guvernare, să excludă deschiderile politice și să închidă spațiile
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
la forță, să facă mai rigide modalitățile de guvernare, să excludă deschiderile politice și să închidă spațiile participării. Trebuie, așadar, să dea viață unui adevărat regim autoritar, prin colaborarea tutror instituțiilor și tuturor organizațiilor care se simt amenințate de o democratizare iminentă, dezordonată, neregulată. Dimpotrivă, cînd procesul democratizării rămîne deschis și deținătorii puterii politice acceptă intrarea în scena politică a grupurilor care, rînd pe rînd, se mobilizează, rezultatul va fi chiar un regim democratic [pentru o amplă frescă istorico-sociologică în acest
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
de guvernare, să excludă deschiderile politice și să închidă spațiile participării. Trebuie, așadar, să dea viață unui adevărat regim autoritar, prin colaborarea tutror instituțiilor și tuturor organizațiilor care se simt amenințate de o democratizare iminentă, dezordonată, neregulată. Dimpotrivă, cînd procesul democratizării rămîne deschis și deținătorii puterii politice acceptă intrarea în scena politică a grupurilor care, rînd pe rînd, se mobilizează, rezultatul va fi chiar un regim democratic [pentru o amplă frescă istorico-sociologică în acest sens, Moore 1969]. Democratizarea întreruptă Pe de
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
Dimpotrivă, cînd procesul democratizării rămîne deschis și deținătorii puterii politice acceptă intrarea în scena politică a grupurilor care, rînd pe rînd, se mobilizează, rezultatul va fi chiar un regim democratic [pentru o amplă frescă istorico-sociologică în acest sens, Moore 1969]. Democratizarea întreruptă Pe de altă parte, regimurile autoritare apar în urma democratizării încercate într-o manieră prea rapidă, rămasă incompletă și întoarsă asupra ei înseși. Mai ales în urma primului război mondial, cererile de participare și de influență politică din rîndul maselor mobilizate
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
acceptă intrarea în scena politică a grupurilor care, rînd pe rînd, se mobilizează, rezultatul va fi chiar un regim democratic [pentru o amplă frescă istorico-sociologică în acest sens, Moore 1969]. Democratizarea întreruptă Pe de altă parte, regimurile autoritare apar în urma democratizării încercate într-o manieră prea rapidă, rămasă incompletă și întoarsă asupra ei înseși. Mai ales în urma primului război mondial, cererile de participare și de influență politică din rîndul maselor mobilizate, și pînă nu demult ținute în afara sistemului politic, vor merge
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
întîi ierarhia internă; pe de altă parte, nu este în măsură să garanteze o tranziție controlată pînă ce ea însăși nu este recunoscută. Colapsul unei instituții militare (destul de rar) poate deschide drumul către revenirea civililor la putere, dar nu garantează democratizarea împotriva zvîcnirilor defensive ale ofițerilor implicați în regimul autoritar. Pe lîngă aceasta, practicabilitatea regimului democratic ce înlocuiește guvernele și regimurile militare depinde de redefinirea unor condiții pe baza cărora erau construite acele guverne și acele regimuri și, în mod special
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
esența discursului filosofic, teoretic, politic, empiric asupra democrației. Totuși, chiar ținînd seama de aceste problematici inevitabile, analiza prezentată în acest capitol se va concentra aproape exclusiv asupra constituirii, funcționării, transformării și asupra problemelor regimurilor democratice. Cele mai recente valuri de democratizare au dus la apariția celui mai mare număr de regimuri democratice care au existat vreodată. Pe lîngă aceasta, au apărut regimuri democratice și în arii geografice și în spații culturale considerate pînă nu de mult puțin receptive, dacă nu chiar
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
de a concura pentru susținere 5a.Dreptul conducătorilor politici de a concura pentru voturi 6. Surse alternative de informare 7. Instituțiile care realizează politici guvernamentale depind de voturi și de alte modalități de exprimare a preferințelor Sursă: Dahl [1971, 3]. Democratizarea Referindu-se la schema de mai sus, Dahl arată că aceasta poate fi folosită pentru a evalua procesele istorice de democratizare și deci pentru a situa diferite sisteme politice. Schema mai poate fi de folos și în încercarea de a
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
care realizează politici guvernamentale depind de voturi și de alte modalități de exprimare a preferințelor Sursă: Dahl [1971, 3]. Democratizarea Referindu-se la schema de mai sus, Dahl arată că aceasta poate fi folosită pentru a evalua procesele istorice de democratizare și deci pentru a situa diferite sisteme politice. Schema mai poate fi de folos și în încercarea de a distinge două dimensiuni: cea a contestării în relația cu autoritățile și cea a participării influente. Procesul prin care se urmărește lărgirea
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]
-
urmărește lărgirea activităților de participare poate fi numită cuprindere și conduce către regimuri cuprinzătoare, în care toți sau aproape toți au posibilitatea de a participa, dar care nu sînt neapărat concurențiale, pentru că puterea continuă să fie controlată de către elitele dominante. Democratizarea derivă din unirea a două procese: liberalizarea și cuprinderea. Reușita sa constă în crearea unor regimuri poliarhice. Dahl este cel care le definește astfel, folosind un termen de origine greacă, pentru că în aceste regimuri nici un grup nu este în măsură
Curs de ştiinţă politică by Gianfranco Pasquino [Corola-publishinghouse/Science/941_a_2449]