16,970 matches
-
așa fel încât să poată fi citite și separat. Primul studiu se concentrează asupra relației, în felul ei unică, dintre personalitatea și gândirea lui Wittgenstein. Cel de-al doilea este, în principal, o încercare de a situa filozofia lui de tinerețe. Ultimele trei își propun să scoată în evidență, din perspective diferite, profilul cu totul aparte al gândirii sale de mai târziu. Toate aceste studii au fost scrise în ultimii doi ani, pe fundalul unor preocupări intermitente pentru filozofia lui Wittgenstein
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
religia mamei. Ludwig a crescut într-o familie mare având trei surori și patru frați. Tatăl era un caracter deosebit de puternic și de autoritar. Faptul merită să fie menționat deoarece coliziunea cu autoritatea lui a contribuit la sinuciderea în prima tinerețe a doi dintre frații lui Ludwig. Ceea ce a făcut ca el și fratele său Paul să fie tratați apoi cu mai multă blândețe și înțelegere.6 Informații de primă mână despre firea și înclinațiile lui Ludwig Wittgenstein sunt cuprinse în
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
pretinde genialitate, multe idei ale lui Weininger se acordă cu opiniile pe care le-a exprimat tot timpul Wittgenstein. Gradul de concordanță lasă chiar să se presupună că scrierea lui Weininger, dintre toate cele pe care le-a citit în tinerețea sa, l-a influențat cel mai puternic și mai durabil.“13 Abia pe fundalul impresiei pe care i-a produs-o gânditorul și omul Weininger, cu deosebire contopirea lor într-o identitate unică, vom putea înțelege mai bine de ce Wittgenstein
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
Abia pe fundalul impresiei pe care i-a produs-o gânditorul și omul Weininger, cu deosebire contopirea lor într-o identitate unică, vom putea înțelege mai bine de ce Wittgenstein a fost atât de chinuit în adolescență și în prima sa tinerețe de gândul că este o ființă mediocră și s-a îndoit că merită să trăiască în acest regim al mediocrității. I-a mărturisit mai târziu prietenului său David Pinsent că aproape zece ani, între 1903 și 1912, a fost adesea
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
într-o scrisoare să citească aceste note, refuză să-i ofere însă argumente și explicații pentru afirmații lapidare și criptice pe care le conțin ele. Ceea ce îi va refuza, de fapt, și cititorului în versiunea finală a Tractatus ului. Din tinerețe și până la sfârșitul vieții, Wittgenstein va rămâne pe poziția că poate comunica bine doar cu cei care împărtășesc orientarea gândirii sale.28 Prima propoziție din „Cuvântul înainte“ al Tractatus-ului este: „Această carte va fi poate înțeleasă doar de acela care
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
manuscrisele, printre care se găsește și ultimul rezumat, scris cu creionul pe foi separate.“38 În martie 1916, Wittgenstein a fost trimis într-o unitate combatantă de artilerie a armatei austro-ungare de pe frontul rusesc. Pasajele finale ale lucrării sale de tinerețe, cele despre valori și sensul vieții, au fost extrase din însemnări scrise în lunile următoare, sub impresia confruntării celei mai directe cu primejdia morții. Le cerea comandanților săi să-l trimită în posturile de observație cele mai avansate, sub focul
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
sine, despre religie, literatură și artă, cu deosebire despre ceea ce a dorit să spună în Tractatus. Corespondența lor și, mai ales, relatările lui Engelmann sunt de cel mai mare interes pentru cunoașterea omului Wittgenstein și pentru lectura operei sale de tinerețe. Scrise în ultimii ani ai vieții lui Engelmann și neîncheiate, aceste amintiri au apărut la o jumătate de secol după elaborarea Tractatus-ului. Receptată mai întâi de Russell, de cei apropiați filozofului englez, precum și în Cercul de la Viena - un grup de
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
a lucra cu Ramsey. Unul dintre viitorii studenți ai lui Wittgenstein, care l-a cunoscut pe autorul Tractatus-ului la scurt timp după revenirea acestuia la Cambridge, a scris mai târziu că dorința de „a corecta“ abordarea caracteristică operei sale de tinerețe este ceea ce l-ar fi determinat să și reia activitatea filozofică.61 Este o sugestie discutabilă. În numeroasele convorbiri pe care le-a avut cu Ramsey, până la moartea prematură a acestuia, în ianuarie 1930, ca și în convorbirile cu Schlick
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
greu să o facă cu cei mai eminenți dintre profesorii de la Cambridge. În realitate, modul de a concepe și practica filozofia al lui Wittgenstein zădărnicea o bună comunicare cu acei filozofi al căror prototip era profesorul și prietenul său din tinerețe Bertrand Russell sau personalități proeminente ale Cercului de la Viena, ca Rudolf Carnap. Lui Moritz Schlick, pe care îl aprecia pentru relația lui relaxată cu preconcepțiile profesioniștilor filozofiei și pentru cultura lui înaltă, Wittgenstein îi scria, în 1932, în legătură cu un articol
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
care îi pluteau în fața ochilor. Este momentul în care Wittgenstein a întrevăzut noi obiective și căi noi ale reflecției filozofice. Ele reprezentau, sub multe aspecte, o ruptură cu acea orientare a gândirii care își găsește expresia în opera lui de tinerețe. Și, în acest sens, un nou început. Filozofia Tractatus-ului reprezintă un examen critic al limbajului, un efort de a identifica ceea ce distinge propozițiile cu sens, propozițiile care pot aduce o contribuție la cunoașterea realității, de alte propoziții cum sunt principiile
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
Wittgenstein a oferit o singură indicație. Într-un „Cuvânt înainte“ pentru acel manuscris care va fi publicat sub titlul Cercetări filozofice, după ce menționează discuțiile pe care le-a purtat asupra Tractatus-ului cu Ramsey, Wittgenstein evocă critica făcută lucrării sale de tinerețe de către un alt coleg de la Cambridge, economistul italian Piero Sraffa și adaugă: „Acestui imbold îi datorez ideile cele mai pline de consecințe ale acestei scrieri.“ Despre ce putea să fie vorba? Sraffa, un adversar al lui Mussolini, care se refugiase
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
Wittgenstein.) La Cambridge și, apoi, într-o scurtă ședere în Norvegia, Wittgenstein gândea discutând tot timpul cu prietenul său David Prinsent, căruia i-a dedicat Tractatus-ul. Primele formulări ale unor gânduri care ocupă o poziție centrală în opera lui de tinerețe apar în notele pe care i le-a dictat lui Moore, cu ocazia vizitei pe care i-a făcut o acesta în Norvegia, în primăvara anului 1914. Ultima perioadă a elaborării Tractatus-ului stă sub semnul discuțiilor îndelungate pe care le-
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
tot timpul, dar când ziua trece sunt doar obosit și trist.“107 Dorința de a reveni la filozofie devine tot mai puternică. În septembrie 1943, Wittgenstein propune Editurii Cambridge University Press publicarea manuscrisului Cercetărilor filozofice alături de textul scrierii sale de tinerețe. Oferta lui va fi acceptată în ianuarie 1944. În februarie, Wittgenstein părăsește grupul de cercetare de la Newcastle. De la Cambridge, pleacă la Swansea, unde lucra pe atunci Rush Rhees. Universitatea îl eliberase de obligații didactice până în toamnă pentru a-și putea
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
avut doar la religie, o confirmare timpurie a sensibilității sale deosebite pentru probleme de ordin moral. Pentru amănunte, vezi R. Monk, op. cit., pp. 32-33. 10 Hermine Wittgenstein, op. cit., p. 24. 11 Una din mătușile lui Ludwig, Anna, a luat în tinerețe lecții de pian cu Brahms și a rămas prietenă cu el până la moartea compozitorului. Hermine povestește că, odată, când Brahms a participat la un concert în casa lor părintească, ea și cu sora ei, Gretl, l-au așteptat la ușa
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
54-55.) TRACTATUS-UL ȘI „SFÂRȘITUL FILOZOFIEI“ „ Această carte va fi poate înțeleasă doar de acela care a gândit el însuși odată gândurile ce sunt exprimate în ea sau, cel puțin, gânduri asemănătoare.“ L. Wittgenstein, „Cuvânt înainte“ la Tractatus Opera de tinerețe a lui Wittgenstein 1 a fost și este socotită și astăzi o lucrare foarte originală. Toți cei care i-au acordat atenție sunt de acord în această privință. Nu însă și în ceea ce privește răspunsul la întrebarea în ce fel este ea
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
asupra căreia s-au intersectat reflecțiile unora dintre cei mai reprezentativi filozofi, cercetători ai naturii, eseiști, scriitori și artiști ai timpului și ai locului a fost cea a întinderii și limitelor comunicării prin limbaj. În contextul acestor preocupări, scrierea de tinerețe a lui Wittgenstein va putea fi caracterizată drept un examen critic al posibilităților de comunicare proprii limbajului. Obiectivul ei central era să răspundă la întrebarea cum este posibilă, în genere, descrierea realității prin limbaj. Altfel spus, să răspundă unor interogații
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
Dacă așa stau lucrurile, atunci centrul Tractatus-ului l-ar constitui ceea ce am putea numi „o teorie a propoziției“. Unii comentatori vorbesc despre o asemenea teorie. Voi spune că atenția lor este fixată de fața mai vizibilă a Tractatus-ului. Scrierea de tinerețe a lui Wittgenstein li se înfățișează drept o nouă încercare de a evalua critic pretențiile de cunoaștere ale filozofiei prin determinarea limitelor a ceea ce poate fi spus. O încercare ce a fost întreprinsă cu noi mijloace, și anume cu instrumentele
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
tradițională și kantiană de o „filozofie științifică“ de orientare empiristă și pozitivistă. Tentația de a situa Tractatus-ul în primul rând prin raportare la această confruntare era, prin urmare, puternică. Această încadrare, indiferent de însemnătatea care va fi atribuită operei de tinerețe a lui Wittgenstein, face însă să scape cu totul vederii ceea ce constituie originalitatea ei. Cei care văd Tractatus-ul, înainte de toate, drept o critică empiristă a metafizicii îl vor citi ca pe o contribuție în domeniul teoriei cunoașterii și al filozofiei
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
sens în vaste teritorii ale literaturii filozofice. Aprecieri critice standard la adresa Tractatus-ului, care pot fi găsite în scrierile unor filozofi de orientare speculativă, existențialistă, marxistă sau neomarxistă din a doua jumătate a secolului trecut, pornesc de la presupunerea că lucrarea de tinerețe a lui Wittgenstein ar fi constituit punctul de plecare și de sprijin al empirismului logic.78 Dincolo de unele apropieri la suprafață, există deosebiri profunde și ireductibile de orientare a gândirii între Tractatus și acea „reformă a filozofiei“ care a fost
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
deoarece sugerează că există ceva despre care ar trebui să se tacă. Or, despre tot ceea ce există în mod real se poate vorbi și ar trebui să se vorbească. Este o observație care semnalează o neînțelegere elementară. Perceperea scrierii de tinerețe a lui Wittgenstein drept o operă reprezentativă pentru o critică a metafizicii, care se întemeiază pe principiile noii filozofii empiriste a cunoașterii 79, o percepere favorizată de reacțiile la Tractatus ale lui Russell și ale unor membri influenți ai Cercului
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
aceste enunțuri, „să se ridice deasupra lor“. A formula enunțuri filozofice, a enunța teze doar pentru a depăși prin ele enunțurile și problemele filozofice în genere, iată cea mai originală mișcare a gândirii care a fost propusă prin opera de tinerețe a lui Wittgenstein! Autorul aprecia în „Cuvântul înainte“ rezultatul la care a ajuns - nu există obiective legitime ale unei cercetări filozofice distincte de activitatea științifică propriu-zisă - drept ceva „intangibil și definitiv“. El era, desigur, conștient că încrederea în posibilitatea de
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
După părerea mea, Wittgenstein din perioada mai târzie nu a avut predecesori în istoria gândirii. Opera lui semnalează o îndepărtare radicală de acele căi pe care a pășit până atunci filozofia.“6 Este subliniată astfel nu numai ruptura dintre filozofia tinereții și cea mai târzie, ci și îndepărtarea celei din urmă de tot ceea ce a fost până atunci filozofia. Și Rush Rhees, executorul testamentar al lui Wittgenstein și, alături de Elisabeth Anscombe și von Wright, editorul multora din manuscrisele sale, credea că
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
avut-o la recunoașterea greșelilor din Tractatus discuțiile sale cu Frank Ramsey și îndeosebi cu Piero Sraffa. Von Wright susține că sub impulsul acestei critici Wittgenstein ar fi abandonat crezurile filozofice de care s-a lăsat condus în opera de tinerețe și a pășit pe căi noi. „El (Wittgenstein) spunea că discuțiile cu Sraffa l-au făcut să se simtă ca un copac căruia i-au fost tăiate toate ramurile. Că acest copac a putut deveni din nou verde s-a
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
nu a primit o inspirație din afară asemănătoare aceleia pe care a primit-o într-o epocă mai timpurie de la Frege și Russell.“8 Cititorul Cercetărilor va reține și modul detașat în care are loc aici raportarea la opera din tinerețe. În § 23, de exemplu, se aprecia drept „interesantă“ compararea a ceea ce se spune aici despre varietatea genurilor de cuvinte și propoziții cu ceea ce au spus logicienii despre structura limbajului și se adaugă în paranteză: „De asemenea și * Toate citatele din
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
percepe cu mai multă ușurință ceea ce este nou în modul său de a gândi. Tot ceea ce se poate spune pornind de la aceste exprimări este că Wittgenstein a fost departe de a mai considera „adevărul gândurilor“ formulate în scrierea lui de tinerețe drept „intangibil și definitiv“, așa cum s-a exprimat el în „Cuvântul înainte“, scris în 1918. Nu se poate însă afirma la fel de categoric dacă Wittgenstein a văzut în gândurile sale mai târzii o continuare a filozofiei Tractatus-ului sau, dimpotrivă, germenele unui
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]