167,936 matches
-
într-o tăcere absolută, ca un inginer, dar cu mînă sigură"12. Planul lui Brătianu fusese de la bun început ca România să intre în război de partea Aliaților, așa că și-a întins antenele secrete. Întrucît Puterile Centrale nu-i puteau oferi decît Basarabia, a optat pentru Transilvania și liberalii erau tradițional rusofobi, el și-a dat seama că retrocedarea Basarabiei era o acțiune sortită eșecului. Știa și că doar dezmembrarea Imperiului rus putea permite acest lucru; dacă nu, Rusia putea pune
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
1917, în timpul tulburărilor anarhiste rusești de la Iași) că dărîmarea casei lui Iorga ar putea fi o idee bună în vederea constituirii unui perimetru defensiv pentru reședința primului-ministru Brătianu, Iorga a replicat prompt: "De ce nu invers?"16. Părerea lui Iorga despre Brătianu oferă un bun exemplu de măsura în care era el în stare să piardă perspectiva atunci cînd lăsîndu-se în voia pornirilor lui afective se confrunta cu contemporanii săi fie într-ale istoriei, politicii sau literaturii. Brătianu era mai rezonabil în privința lui
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
de aceștia în lupta dintre români și unguri. Carpații sînt prezentați aici nu atît ca o barieră geografică, cît drept o coloană vertebrală a majorității românești de pe marile versante ale lanțului muntos. Serbia eroică și martiră (Vălenii de Munte, 1915) oferă splendide imagini de evocare istorică ale luptei pentru supraviețuire a vecinei de la apus a României. În Popoare turanice parazite (Vălenii de Munte, 1915), Iorga oferă o imagine deloc măgulitoare a "popoarelor turanice parazite": ungurii, turcii și bulgarii. Campania antisemită a
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
românești de pe marile versante ale lanțului muntos. Serbia eroică și martiră (Vălenii de Munte, 1915) oferă splendide imagini de evocare istorică ale luptei pentru supraviețuire a vecinei de la apus a României. În Popoare turanice parazite (Vălenii de Munte, 1915), Iorga oferă o imagine deloc măgulitoare a "popoarelor turanice parazite": ungurii, turcii și bulgarii. Campania antisemită a "Neamului românesc" scăzuse în intensitate odată cu declanșarea războiului. Citim relatări despre pretinsa lipsă de loialitate a evreilor față de România, despre simpatia evreilor față de Puterile Centrale
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
un popor, așa cum ieri acționau ca un Stat"70. Iorga a rămas alături de familia sa. Fiul lui cel mai mare, Petru, ofițer de carieră, trecea adesea prin Iași, vizitîndu-și aproape întotdeauna tatăl 71. La începutul lui 1917, Brătianu i-a oferit lui Iorga un post guvernamental (deoarece se formase un guvern "Național" conservator-liberal). Iorga a respins propunerea, spunînd: Nu mă pot implica să fiu răspunzător de o politică împotriva căreia am luptat ani de zile". L-a asigurat pe Brătianu că
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Dar Fasciotti i-a promis lui Iorga că da, va interveni. A primit asigurări similare și de la Saint-Aulaire, ambasadorul Franței. Ambasadorul englez, G. Barclay, n-a fost de prea mult ajutor. Ambasadorul Statelor Unite, Charles Wopicka, rămăsese la București, unde își oferea serviciile României, a căror valoare nu putea fi supraestimată după părerea lui Iorga. Ambasada americană de la Iași se afla în mîinile Secretarului acesteia, Andrews. Acesta a fost imediat de acord să se facă tot posibilul și s-a dovedit a
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
a ridicat glasul ca și cum ar fi vrut să fie auzit acolo unde se săpau tranșeele: Dar nu-mi pasă cine poartă stindardul țării noastre; nu văd decît steagul și doar steagul țării noastre îl apăr"95. Lui Iorga i se oferea o mare șansă, adică să devină liderul și purtătorul de cuvînt al generației care avea să iasă din tranșee. O generație care începea să-l privească ca pe liderul ei din cauza evidentei sale sincerități, onestități și incoruptibilități (cunoscute de toată lumea
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
opus renunțării la luptă. Dar jusqu'au boutismul lui Iorga nu era și poziția guvernului român. Sârbii, regele și conducătorii lor își croiseră drum prin Albania pînă în Corfu. Poziția geografică și situația din toamna și iarna 1917-1918 nu-i ofereau României o asemenea ieșire din încurcătură. Plus că istoria și tradiția sîrbilor în lupta pentru supraviețuire difereau de cele ale românilor. Dar Iorga s-a opus negocierilor cu Puterile Centrale începute de Marghiloman. I-a numit "Ghibelinii noștri"104. Regele
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
nu prea aveau de unde alege. Dar în primăvara lui 1918, ochii multor politicieni români erau îndreptați spre Basarabia; sosise clipa trezirii interesului față de acest străvechi pămînt românesc și a readucerii lui (cum spun românii) la "patria mumă". Primăvara lui 1918 oferea șanse în privința deschiderii spre Prut. În timpul mișcării revoluționare din 1917, populația Basarabiei a făcut parte din Republica Autonomă Moldovenească în cadrul Republicii Democrate Ruse. Dar o dată cu inițierea de către bolșevici a unei centralizări masive, Sfatul (cu sensul de consiliu sau Soviet în
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
România Mare rămînea o națiune subdezvoltată, împărțită în clase, unde vechiul sistem urma să fie restabilit de către Brătieni. Cîteva noi dificultăți extraordinare s-au adăugat la nenorocirile existente. Iorga nu voia sau nu putea să-și asume rolul de frunte oferit de generația tranșeelor. Prin aceasta a pierdut el ocazia de a deveni un lider politic important, liderul unei reînnoiri a României, de a prelua cîrma statului și de a face ceea ce dorise toată viața: să pună umărul cu onestitatea și
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
încununat de succes, dar, după război, a fost destul de modest ca să refuze orice rol politic 36. Editorialul acesta a stricat relațiile și eventuala colaborare a lui Iorga cu Averescu. Cea mai mare șansă a unei acțiuni politice i-a fost oferită lui Iorga de Ion Mihalache și de Partidul Țărănesc al acestuia. Mihalache avea concepții democrate. La vremea aceea, Iorga era și el partizanul democrației. Cooperarea dintre cei doi ar fi fost logică. Ulterior, dacă naționaliștii ardeleni ai lui Maniu li
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
din poporul român! Iorga lupta pentru unitate națională bazată pe sămănătorism. Trebuie să ținem seama și de ego-ul lui Iorga și de profundul său devotament pentru dinastie, ceea ce făcea ca această fuziune politică să fie problematică, chiar dacă Mihalache i-a oferit lui Iorga președinția partidului. Numeroasele negocieri dintre Mihalache și Iorga nu au dus la nici un rezultat 37. Iorga l-a atacat imediat pe Mihalache în "Neamul românesc", numindu-l "Caius Gracchus de la Topoloveni". Dar cel mai important obstacol în calea
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
funciare chiar și în Regat. A fost elaborată și o altă măsură foarte necesară unificării, reforma monetară. Fostul adversar al lui Iorga, acum aliat politic, Take Ionescu, făcea parte din guvernul Averescu ca ministru de externe. Acest lucru i-a oferit unele posibilități politice lui Iorga, care era tot mai izolat. Cuza fusese ales la Teaca în urma alegerilor aranjate de Averescu pe baza sterilei lui platforme antisemite. Brătianu își pregătea în secret revenirea la putere. Toată această ignorare a procesului democratic
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
alcătuit eventual din două partide. În realitate, abuzurile electorale continuau să fie în vigoare. Legile rămîneau literă de carte, dar guvernele făceau practic ceea ce aveau de gînd să facă61. Putem urmări viața parlamentară a acestei perioade din Jurnalele parlamentare. Ele oferă dovezi ample (chiar dacă nu foarte edificatoare) asupra standardelor din Cameră, unul dintre cele mai scăzute din istoria scrisă. Adevăratele probleme dispăreau sub un val permanent de atacuri la persoană, "justificări", "explicații", insulte și împroșcări cu noroi. Dacă Iorga era obișnuit
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
erau prea urgente ca să poată fi rezolvate de socialismul democrat; mulți credeau că era nevoie de un marxism mai radical care să atragă masele. În 1921 a fost înființat Partidul Comunist Român, dar comuniștii nu prea aveau ce să-i ofere unei țări a cărei populație era în proporție de 80% alcătuită din țărani. Cominternul i-a impus Partidului Comunist Român o platformă care prevedea autodeterminarea pentru Transilvania, Basarabia, Dobrogea și Bucovina, adică dezmembrarea României Mari. Acest lucru le-a dovedit
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
condamne aspectul jalnic pe care îl afișa conducerea românească în acest centru săsesc 77. În județul Trei Scaune, secuii manifestau după părerea lui Iorga o ură "asiatică" față de români. Episcopul Majláth refuza de ani de zile să-și ocupe postul oferit în Senatul României. În anii '30, Iorga comenta: "În Transilvania, evreii rămîn unguri, aristocrația ne închide ușa în nas"78. După război, Iorga avea intenții bune față de ungurii din Transilvania, atît creștini, cît și evrei, în cadrul României Mari. Dar atunci
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
fruntea politicii de maghiarizare forțată. Ei nu se simțeau (ca și coreligionarii lor din Bucovina) prea fericiți de sosirea oficialităților românești corupte din Regat, care îi hăituiau pe evrei. În 1923, prietenul lui Iorga, dr. Constantin Angelescu, ministru al învățămîntului, oferea (pe baza principiului "dezbină și stăpînește") mai multe școli evreiești decît ungurești în Transilvania. Evreii au reacționat prompt, trimițînd o petiție: "Noi sîntem unguri de credință evreiască; ne-am născut vorbind ungurește, am crescut vorbind ungurește, limbă de care este
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
de matematică", citînd afirmația lui Iorga că "toate elementele valoroase ale corpului didactic sînt alungate". Articolul conchidea: După cum vedeți, ceea ce îl preocupă pe Iorga este să-i mențină pe jidani în facultățile românești"93. Autorul cărții de față ar putea oferi zeci de astfel de exemple. Iorga era în corespondență și cu un "intelectual evreu de cultură germană din Cernăuți", care avea un interes constant față de literatura română 94. Sau cu un evreu ungur, o notabilitate a orașului Carei din Transilvania
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
ne gîndim la o paralelă instructivă. Alianța israelită a obligat statul român victorios să țină sub control excesele antisemite și să acorde drepturi civile evreilor români neasimilați (mulți dintre ei abia știau să vorbească românește), dar atunci cînd și-a oferit serviciile evreilor unguri, aceștia au refuzat. Nu era în obiceiul evreilor unguri să caute ajutor la străini împotriva compatrioților lor. V. Vázsonyi, liderul mulțimilor de evrei, declara în 1924: "Tratatul de la Versailles e o pacoste pentru națiunea noastră, el nu
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
073 421 Dreptul 1,743 470 Echilibrarea procentajului studenților români și evrei este evidentă la facultățile de drept și filosofie, acestea fiind domeniile destinate funcțiilor administrative sau sinecurilor. Evreii încercau să se specializeze în diferite profesii, dar economia românească nu oferea suficiente posibilități. Numărul foarte mare de studenți evrei l-a făcut pe Codreanu să exclame îngrozit: Vom avea oare o intelectualitate alcătuită din asemenea elemente?" (referindu-se la evrei)105. În anii '20, nu numărul de studenți evrei a fost
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Lituania. Numerus clausus, a redus drastic numărul de studenți evrei înscriși la universitate. Guvernul, ținînd seama de articolul 60 din Tratatul de la Versailles și de implicațiile lui internaționale, nu putea garanta un numerus clausus. Ar fi putut oare Iorga să ofere tineretului o alternativă practică? Era greu de găsit o asemenea alternativă; totuși, dacă Iorga ar fi dat dovadă de mai multă abilitate politică și și-ar fi asumat conducerea generației tranșeelor, poate că s-ar fi impus cu autoritate drept
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
practică? Era greu de găsit o asemenea alternativă; totuși, dacă Iorga ar fi dat dovadă de mai multă abilitate politică și și-ar fi asumat conducerea generației tranșeelor, poate că s-ar fi impus cu autoritate drept omul care putea oferi o alternativă. Ce-ar fi făcut acel Iorga din 13 martie 1906? Iorga nu voia nici măcar atunci să devină revoluționar. Dar situația din 1922 nu semăna cu aceea din 13 martie 1906 și, ca naționalist, nu putea pune România față
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
etc. În 1926, atunci cînd Argetoianu (asociat politic al lui Iorga la vremea aceasta) a aflat toate acestea, și-a dat în mod loial demisia din Consiliul de Administrație al băncii lui Blank. La un moment dat, Blank i-a oferit lui Iorga președinția Partidului Țărănesc, în caz de refuz declarînd că va publica documentele referitoare la sprijinul acordat fiului său, Mircea. La care Iorga l-a amenințat pe Blank că-l dă în judecată 133. Cît de naiv a putut
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
ci un naționalist român care a scris, a gîndit și a activat (și a fost asasinat de Legiune) înaintea Holocaustului. Holocaustul a apărut după asasinarea lui Iorga. Viața și activitățile sale, ostilitatea sa față de rasism (mai ales față de rasismul german) oferă o imagine a ceea ce ar fi fost poziția sa dacă ar fi fost în viață. Dacă am vrea să analizăm sinceritatea "revizuirii" atitudinii față de chestiunea evreiască, am putea totodată să trasăm o paralelă între sinceritatea lui Iorga și cea a
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
de "balcon la Marea Venețiană" (Marea Adriatică). Indiferent de simpatia pe care o nutrea Iorga față de Italia, el a recunoscut întotdeauna că țărmul de est al Adriaticii este locuit de slavi și albanezi, care erau deosebit de nemulțumiți de pretențiile italienilor. A oferit în cartea sa cîteva mostre elocvente ale "zigzagurilor", naivității și visurilor sale. Îi sfătuia pe albanezi ca, "dată fiind lipsa populației, să se inspire din vitalitatea aromânilor vecini cu ei" și "să opteze pentru protectoratul Italiei", care nu avea să
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]