18,324 matches
-
cînd, de fapt, aici acționează norma legiferată a limbii literare. Trebuie admis deci că există o normă a limbii literare (cutumiară sau legiferată) în paralel cu norma lingvistică de la nivelul limbii populare, aceasta fiind însă baza pentru cealaltă. Așa cum norma lingvistică produce o selecție între posibilitățile sistemului, norma literară produce o selecție a modelelor normei lingvistice, anulînd în primul rînd diversitatea teritorială a acesteia. Norma limbii literare nu se reduce însă la această selecție, operînd regularizări paradigmatice, readucînd în atenție elemente
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o normă a limbii literare (cutumiară sau legiferată) în paralel cu norma lingvistică de la nivelul limbii populare, aceasta fiind însă baza pentru cealaltă. Așa cum norma lingvistică produce o selecție între posibilitățile sistemului, norma literară produce o selecție a modelelor normei lingvistice, anulînd în primul rînd diversitatea teritorială a acesteia. Norma limbii literare nu se reduce însă la această selecție, operînd regularizări paradigmatice, readucînd în atenție elemente din fazele mai vechi ale limbii sau din alte limbi. Toate aceste operații se realizează
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
limbii este exagerată, se deviază în analogism. Influența scrierii și a limbii literare în general asupra vorbirii obișnuite face ca efectele manifestării voinței să se resimtă la nivelul limbii în întregime, chiar sub aspectul ei de limbă populară. Succesiunea schimbărilor lingvistice, deseori corelată cu evoluția socială a comunității care vorbește limba, nu presupune menținearea unui ritm constant de-a lungul istoriei limbii, încît există perioade de relativă stabilitate a limbii și perioade de modificare accelerată a ei. În cazul limbii populare
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
romanice). Existența acestei epoci-salt coincide cu slăbirea coeziunii în plan social și cu manifestarea liberă a bazei de articulație și a bazei psihologice în cazul însușirii unei limbi noi de către o populație, după teoria Philippide Ivănescu, sau cu slăbirea științei lingvistice, după opinia lui Coșeriu. Ca atare, epoca-salt înseamnă dispariția unei limbi și nașterea alteia și, prin aceasta, nașterea unui popor nou, fiindcă glotogeneza coincide cu etnogeneza. Și limbile literare cunosc epoci-salt, remarcabile în spațiul european îndeosebi în cazul formării limbilor
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
s-ar interveni. De fapt, tocmai evitarea acestei situații stă la baza efortului de normare, fenomenul de intenționalitate fiind presupus de rezultatul acțiunii de normare și de ceea ce s-ar întîmpla dacă normarea nu ar avea loc. Raportată la norma lingvistică, intenționalitatea reprezintă prima fază a manifestării voinței în normarea limbii, stabilindu-se necesitatea de a aprecia dacă un fapt sau un fenomen este convenabil, adecvat, corect, cuvenit, just etc. și de a obține un rezultat prin instituirea normei. Din acest
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
regulariza formele și de a înlătura ceea ce în limba vorbită este divergent față de exigențele sistematice. Voința poate în același timp crea, pornind de la resursele oferite de limba populară sau de la fazele anterioare ale limbii scrise, poate reactiva elemente din stadiile lingvistice vechi, poate propune elemente sau modele din alte limbi etc. Ca atare, voința normatoare are, în linii mari, două laturi, una regulatoare și una înnoitoare și, de aceea, se poate afirma că evoluția limbii literare este susținută de factori obiectivi
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
una regulatoare și una înnoitoare și, de aceea, se poate afirma că evoluția limbii literare este susținută de factori obiectivi (reprezentați de limba vorbită), dar se structurează sub supravegherea și cu aportul factorilor subiectivi. Normarea limbii și, îndeosebi, funcționarea normei lingvistice transformă aici o relație socială determinată doar de mediul cultural comunitar într-o relație mijlocită de instituții, care prescriu ceea ce este bine și rău, corect și incorect, permis și nepermis etc. Se realizează astfel o diviziune socială care diferențiază pe
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
exercită o permanentă presiune asupra indivizilor sociali pentru a respecta norma devenită regulă de conduită coercitivă. Deși implică eforturi deosebite pentru un anumit grup profesional (al specialiștilor), normarea reprezintă un proces mai puțin dificil decît cel de transformare a comportamentului lingvistic al întregii societăți. În principiu, ceea ce a realizat voința normativă ar trebui să devină o necesitate pentru membrii societății, instituirea teleologică, prin urmărirea unui scop determinat, manifestîndu-se printr-o mutație în bazele ontologice ale gîndirii și ale acțiunii umane 229
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
autoritatea de un anumit tip, statut conferit la un moment dat de societate.) Dacă prin recunoaștere și prin accept social autoritatea devine operantă, se produce instituirea autorității, iar norma devine o realitate socială. Domeniul, așa cum se prezintă în cazul normei lingvistice, este alcătuit dintr-un șir de propoziții cu o anumită semnificație, care vizează o transformare a comportamentu-lui uman în ceea ce privește întrebuințarea limbii naționale. Așadar, norma este în ultimă instanță o informație, iar informațiile nu pot circula decît între ființe conștiente. Ca
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
administrației, astfel încît se poate vorbi de o autoritate a magistratului. Din caracterul practic al normării decurge că respectarea normei, chiar și după ce a fost instituită, se realizează prin-tr-o autoritate de sancționare 233, iar din acest punct de vedere, norma lingvistică este oarecum dezavantajată și, de aceea, chiar dacă este întemeiată științific, ea trebuie sprijinită guvernamental (dintr-o sferă socială total diferită, deci) pentru a deveni operantă, trebuie legiferată, de obicei de cineva din afara științei. Lucrurile devin și mai complicate în cazul
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
care cei care reprezintă autoritatea scrisului, în speță scriitorii, refuză să respecte norma, ca și cum marii scriitori își capătă acest rang de mari scriitori siluind limba. Se adaugă la aceasta faptul că deseori magistrații și chiar slujitorii școlii nu reprezintă modele lingvistice optime pentru comunitate 234. Prin operarea cu parametrii corect incorect pe terenul limbii se stipulează necesitatea de a urma regulile care garantează un anumit aspect al limbii. Ca atare, aderarea individului la limba literară reprezintă o integrare în social, nu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
privește întreaga sa viață în societate. Aducînd în discuție comunicarea, se profilează o altă perspectivă de a privi pe vorbitorul unei limbi. În această ipostază el este în postura de locutor sau de interlocutor, altfel spus de emițător al enunțurilor lingvistice (= actelor de vorbire) sau de receptor al acestora. În ultimă instanță se constată o dublă poziție a vorbitorului: aceea de a vorbi despre realitate, de a-și asuma această realitate prin numele obiectelor, și de a face schimb de informații
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
propria cunoaștere a limbii, dar aceasta nu este suficientă, investigația sprijinindu-se pe extrase din opere scrise sau pe înregistrări ale folosirii limbii în diferite regiuni sau în diferite medii sociale 235. Problema vorbitorului, avută în vedere de toate teoriile lingvistice elaborate pînă acum, indiferent de formația și de orientarea celor care le-au conceput, capătă adevăratul profil abia în lucrările unor gînditori ai secolului al XX-lea. S-a constatat mai întîi că există, îndeosebi la nivelul vocabularului, elemente care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
pe care le numește particule egocentrice (egocentric particulars), și a căror semnificație rezultă din această raportare. Dintre aceste cuvinte fac parte lexeme precum: acesta, acela, aici, acolo, acum, atunci. Tot asemenea raportări realizează, arată Russell, și timpurile verbale, adică noțiunile (lingvistice) de "trecut", "prezent" și "viitor". De aceea, atît cuvintele cît și noțiunile respective se grupează în sfera de investigație a pragmaticii, a unei discipline semiotice distincte. Pe o cale apropiată aceleia deschise de Bertrand Russell merge Emile Benveniste 237, care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
acest caz sînt vorbitorii) în cadrul actelor de vorbire. Din clasa participanților la actul vorbirii (eu tu el), Benve-niste arată că numai pronumele eu și tu sînt în relație cu instanța de discurs, cel de persoana a treia determinîndu-se în funcție de contextul lingvistic 238. Problema "naturii" pronumelui a fost avută în vedere și de Louis H j e l m s l e v239, care constată la Jan van Ginneken repartizarea acestei părți de vorbire într-o clasă specială a "adeziunii indicative", deosebită
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
al relației vorbitorului cu interlocutorul. Folosirea mijloacelor limbii în realizarea discursului de către cel care vorbește din propria perspectivă este, de altfel, un fenomen deosebit de extins, chiar dacă nu se iau în considerație aspectele ce țin de știința, conștiința și competența sa lingvistică, întrucît limba are elemente speciale ce pot fi antrenate pentru a îndeplini acest rol de asumare individuală a lumii comunicate. Astfel, la nivel lexical, s-a remarcat existența unor cuvinte al căror conținut nu se poate determi-na prin referință (prin
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
limba conține elemente specializate care să-i permită vorbitorului raportarea la sine. Cînd vorbește despre obiecte, el vorbește și despre sine, căci poziționează și apreciază aceste obiecte din perspectiva sa și, prin aceasta, nu este numai un creator în plan lingvistic, ci și un creator în plan ontic, prin instituirea limbii cu o funcție pragmatică. De obicei, prin vorbitor se înțelege locutorul, individul uman care desfășoară o activitate lingvistică finalizată prin acte de vorbire într-un anumit moment avut în vedere
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
perspectiva sa și, prin aceasta, nu este numai un creator în plan lingvistic, ci și un creator în plan ontic, prin instituirea limbii cu o funcție pragmatică. De obicei, prin vorbitor se înțelege locutorul, individul uman care desfășoară o activitate lingvistică finalizată prin acte de vorbire într-un anumit moment avut în vedere. Acesta este un sens restrîns al termenului, valabil la nivelul vorbirii, căci, la nivelul limbii, vorbitorul este individul uman capabil să desfășoare o activitate lingvistică, într-un mediu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
desfășoară o activitate lingvistică finalizată prin acte de vorbire într-un anumit moment avut în vedere. Acesta este un sens restrîns al termenului, valabil la nivelul vorbirii, căci, la nivelul limbii, vorbitorul este individul uman capabil să desfășoare o activitate lingvistică, într-un mediu lingvistic determinat, indiferent de orice condiționare temporală, spațială, socială sau de altă natură, în virtutea științei, conștiinței și competenței sale lingvistice. Partea a doua : DETERMINĂRILE ȘI RELAȚIILE LIMBII Știința lingvistică Fiecare vorbitor posedă o cunoaștere a limbii, a
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
finalizată prin acte de vorbire într-un anumit moment avut în vedere. Acesta este un sens restrîns al termenului, valabil la nivelul vorbirii, căci, la nivelul limbii, vorbitorul este individul uman capabil să desfășoare o activitate lingvistică, într-un mediu lingvistic determinat, indiferent de orice condiționare temporală, spațială, socială sau de altă natură, în virtutea științei, conștiinței și competenței sale lingvistice. Partea a doua : DETERMINĂRILE ȘI RELAȚIILE LIMBII Știința lingvistică Fiecare vorbitor posedă o cunoaștere a limbii, a sistemu-lui și a normei
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
valabil la nivelul vorbirii, căci, la nivelul limbii, vorbitorul este individul uman capabil să desfășoare o activitate lingvistică, într-un mediu lingvistic determinat, indiferent de orice condiționare temporală, spațială, socială sau de altă natură, în virtutea științei, conștiinței și competenței sale lingvistice. Partea a doua : DETERMINĂRILE ȘI RELAȚIILE LIMBII Știința lingvistică Fiecare vorbitor posedă o cunoaștere a limbii, a sistemu-lui și a normei ei, care se obiectivează în faptul de a ști anumite elemente ale limbii și de a ști cum se
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
este individul uman capabil să desfășoare o activitate lingvistică, într-un mediu lingvistic determinat, indiferent de orice condiționare temporală, spațială, socială sau de altă natură, în virtutea științei, conștiinței și competenței sale lingvistice. Partea a doua : DETERMINĂRILE ȘI RELAȚIILE LIMBII Știința lingvistică Fiecare vorbitor posedă o cunoaștere a limbii, a sistemu-lui și a normei ei, care se obiectivează în faptul de a ști anumite elemente ale limbii și de a ști cum se folosește limba pentru a realiza activitatea lingvistică ce se
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
LIMBII Știința lingvistică Fiecare vorbitor posedă o cunoaștere a limbii, a sistemu-lui și a normei ei, care se obiectivează în faptul de a ști anumite elemente ale limbii și de a ști cum se folosește limba pentru a realiza activitatea lingvistică ce se concretizează în actele de vorbire. Cunoașterea, știința despre ceva, reprezintă rezultatul unei învățări sau al unei descoperiri. În discuțiile despre limbă apare deseori interesul de a afla ce învățăm atunci cînd învățăm o limbă și destul de rar de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
unei învățări sau al unei descoperiri. În discuțiile despre limbă apare deseori interesul de a afla ce învățăm atunci cînd învățăm o limbă și destul de rar de a afla ce știm atunci cînd știm o limbă. Se înțelege că știința lingvistică (cunoașterea unei limbi) este altceva decît știința limbii sau lingvistica, cele două științe sau cunoașteri fiind diferite prin obiect, prin statut epistemologic, prin scopuri etc. Știința lingvistică reprezintă suma cunoștințelor care fac posibilă folosirea limbii de către individ, posedarea acestor cunoștințe
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
a afla ce știm atunci cînd știm o limbă. Se înțelege că știința lingvistică (cunoașterea unei limbi) este altceva decît știința limbii sau lingvistica, cele două științe sau cunoașteri fiind diferite prin obiect, prin statut epistemologic, prin scopuri etc. Știința lingvistică reprezintă suma cunoștințelor care fac posibilă folosirea limbii de către individ, posedarea acestor cunoștințe, în cazul în care privesc limba maternă, repartizînd individul la o anumită comunitate lingvistică (și etnică în cele mai multe cazuri). Ca să poată folosi limba, vorbitorul cunoaște, pe de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]