4,917 matches
-
îndepărta și mai mult temnița de lumea liberă. El face greoi și deseori inaccesibil accesul reprezentanților societății civile, al familiilor și cunoscuților în instituție. Nu doar arestaților le este limitat contactul cu aceștia, ci și cadrelor, care nu pot părăsi pușcăria înainte de program și nici nu pot desfășura activități de cooperare în sprijinul colegilor din alte organizații sau să le permită acestora accesul la locul de muncă. Iar sub sancțiunea divulgării secretelor de serviciu, nu pot face declarații presei sau specialiștilor
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
pentru a scăpa, se debarasează aruncîndu-le în sarcina altor deținuți, în cadrul unei ierarhii și al unor relații de putere bine stabilite. Dezvoltarea anormală a raporturilor de forță în interiorul închisorii a fost demonstrată științific de Phillip Zimbardo în experimentul menționat. Definirea pușcăriei ca o prefigurare temporară pe pămînt a pedepselor veșnice ale iadului a fost făcută de scriitori celebri, precum Miguel de Cervantes, Victor Hugo, Alexandre Dumas, Feodor Dostoievski, Oscar Wilde, Tudor Arghezi sau de o serie de foști deținuți politici. Chiar dacă
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
primele cinci tipuri în categoria comunicării non-verbale, ca modalități de reprezentare simbolice, distincte de conversație, pe care o voi analiza drept cea mai importantă formă de conservare a simbolismului carceral. Comunicarea non-verbală Orice individ care vine prima dată într-o pușcărie vizitator, arestat sau angajat observă că oamenii locului și-au dezvoltat un sistem de comunicare gestuală, mutuală foarte eficace: priviri cu subînțeles, ridicări din sprîncene, strîmbat din nas, scurte încruntări, semne obscene cu degetele sau cu alte părți ale corpului
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
afară, de o voință exterioară persoanelor aflate între ziduri. Mersul mărșăluit, cadențat și-a pierdut, în ultimii ani, din valoare, iar demilitarizarea l-a trecut în desuetudine, deși nu de puține ori mai pot fi observate picioare răpăind pe asfaltul pușcăriei în tactul ținut de un conducător de coloane: "Cadență, marș!". Rămășițele unei viziuni militarizate a instituției pot fi văzute în mersul cu trunchiul țeapăn, dar cu picioarele tîrîite. Această inadecvare a ținutei atrage atenția prin falsa preocupare pentru disciplină, care
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
adoptarea cu succes a comportamentului cerut, ceea ce generează uneori chiar o mulțumire interioară. Se ajunge în acest fel la "penitenciarizarea comportamentelor", la homo carceralus forme ale personalității exemplare, identificate total cu instituția, întîlnite la cadrele care nu mai pot părăsi pușcăria pentru un alt loc de muncă, deși nemulțumirile față de salariu sau de alte forme de recompensă sînt mari, precum și la deținuții care devin total inadaptați lumii libere, căutînd cu orice preț revenirea în închisoare. Însușirea unui limbaj corporal impus se
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
oficial șterge cu buretele acele cazuri specifice putînd pune în discuție ordinea instituțională. Ambiguitatea se creează prin juxtapunere sau combinare de cuvinte și fraze în modalități uimitoare sau prezentînd problemele dintr-o perspectivă nouă. Bunăoară, sintagma responsabilitatea față de societate a pușcăriei anulează toate abuzurile petrecute în interiorul ei, devenite total nesemnificative prin comparație cu acest măreț și convingător țel. În acest fel, întreaga complexitate a problematicii penitenciare se reduce la formule curățate de nuanțe, simple clișee verbale ușor de reținut și de
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
permanent. Cînd termenul crocodil ce desemna telefonul mobil a fost aflat de oficialități, s-a produs imediat înlocuirea lui cu aligator. Această mobilitate lingvistică are o rapiditate de difuzare neîntîlnită în alte medii. Prin desele mișcări de deținuți de la o pușcărie la alta, termenii devin naționali, fiind întîlniți în întregul sistem penitenciar. De pildă, jet sau sifon sînt cuvinte care identifică turnătorul în orice închisoare. Iar caleașca e un mijloc de comunicare și de transmitere a bunurilor, desemnînd în fapt o
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
Metro în care se pun exhivele (bilețelele) sau țigările, cafeaua, bananele, deodorantele, băutura, hainele sau orice altceva ce poate fi transportat cu tramvaiul (sfoara ce leagă două celule între ele). Există însă și particularități locale, termeni întîlniți doar în anumite pușcării. La Penitenciarul Timișoara, de exemplu, hidrant este cuvîntul folosit pentru a nominaliza un polițist sau un gardian discret; bomboana înseamnă cheie, otita telefon mobil, iar celularul este o încăpere de mici dimensiuni. Ariel este deținutul care fură lucruri de la colegii
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
pentru a nominaliza un polițist sau un gardian discret; bomboana înseamnă cheie, otita telefon mobil, iar celularul este o încăpere de mici dimensiuni. Ariel este deținutul care fură lucruri de la colegii de detenție. Elev se traduce prin polițist, școala, prin pușcărie sau poliție, după caz. I se spune albalux deținutului care, obligat, spală rufele altuia. După cazarea în celulă, orice nou deținut este întrebat automat cîți metri are pe factură, altfel spus, cîți ani de detenție a primit. Cînd detinuții aud
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
lingurică, buză, strîmtoare, moluscă Sifon = denunțător. Similar: ciripeală, cloncănit, păcură, smoală, trîmbiță, a bate din buze, jet, a vărsa gușa, a măcăni, a vomita, caiafă, canar, țamblagiu Smardoi = deținut descurcăreț care are poziție avantajoasă în închisoare Specială = băutură (interzisă în pușcărie). Similar: Adio Mamă, aghiazmă, abureală, glicerină, ulei, drojdie, sodă, pimos, basamac, genocid, matrafox, moacă, penală, perfuzie Strîmb = neadevărat; mărturie falsă Șestache = a pîndi Șlongher = batistă Șmotru = corvoadă, muncă umilitoare, grea Șoaptă = denunț; semnifică turnătoria la cadre a unui eveniment din
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
sevicii altora. Similar: nepot Zăbală = a închide gura; hipic: a struni calul; semnifică muțenia în fața anchetatorului. Similar: mucles Folclorul Forma cea mai înaltă, elevată de exprimare a universului simbolic penitenciar o reprezintă arta, iar din cadrul ei se detașează folclorul de pușcărie. El oferă o posibilitate în plus de a înțelege specificul vieții carcerale. Și asta deoarece nu se cantonează în specificul unei instituții penitenciare (Rahova, Jilava etc.), ci are caracter național. Datorită frecventelor schimburi de deținuți de la o închisoare la alta
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
generalizat în întregul sistem punitiv românesc. Mai mult decît atît, a ieșit din granițele țării, răspîndindu-se și în închisorile țărilor vecine. De exemplu, refrenul "E greu, e greu, e foarte greu/ Aici unde sînt eu" poate fi auzit și în pușcăriile din Moldova sau Ungaria. În special cîntecele ardelene ("Pleacă trenul de recruți/ Încărcat cu deținuți" sau "Pușcărie, pușcărie/ Urîtă mi-ai fost tu mie") sînt fredonate și în centrele de detenție din Ungaria. Această răspîndire regională, est-europeană a fost facilitată
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
în închisorile țărilor vecine. De exemplu, refrenul "E greu, e greu, e foarte greu/ Aici unde sînt eu" poate fi auzit și în pușcăriile din Moldova sau Ungaria. În special cîntecele ardelene ("Pleacă trenul de recruți/ Încărcat cu deținuți" sau "Pușcărie, pușcărie/ Urîtă mi-ai fost tu mie") sînt fredonate și în centrele de detenție din Ungaria. Această răspîndire regională, est-europeană a fost facilitată de caracterul simbolic al folclorului penitenciar. În versuri de genul celor citate este condensată o explicație a
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
închisorile țărilor vecine. De exemplu, refrenul "E greu, e greu, e foarte greu/ Aici unde sînt eu" poate fi auzit și în pușcăriile din Moldova sau Ungaria. În special cîntecele ardelene ("Pleacă trenul de recruți/ Încărcat cu deținuți" sau "Pușcărie, pușcărie/ Urîtă mi-ai fost tu mie") sînt fredonate și în centrele de detenție din Ungaria. Această răspîndire regională, est-europeană a fost facilitată de caracterul simbolic al folclorului penitenciar. În versuri de genul celor citate este condensată o explicație a destinului
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
condamnat/ șapte ani și-o zi în plus/ să n-am dreptul la recurs"66. Sentimentul nevinovăției este asociat cu imaginea păsării închise în colivie și a lanțurilor ruginite, care sugerează trecerea nemiloasă peste cel încarcerat: "Și-am căzut la pușcărie/ ca pasărea, mamă-n colivie/ și-am căzut nevinovat, măi/ ca pasărea-s de supărat, măi/ lanțurile m-au ruginit/ și tăticu', mamă, n-a venit... Șapte lanțuri și-o cătușă/ mă țineau legat de-o ușă/ și de ușă
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
ajutor pentru pedepsirea procurorilor: "Cînd vii, mamă, joi la mine/ adu un pistol cu tine / un cuțit și un pistol/ să-l omor pe procuror". Gîndul răzbunării se îndreaptă și spre cei care l-au împins pe deținut pe drumul pușcăriei. Femeia este ținta urii, datorită trădării, părăsirii sau indiferenței ei: "Mă vîndu gagica mea,/ dar-ar filoxera-n ea,/ mama ei de pocnitoare/ vedea-o-aș cu burta mare". Scenariile răzbunării se justifică prin comparația situațiilor în care cei doi
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
cînd m-oi libera/ să-mi moară familia/ viața ta eu ți-o voi lua". Și în timp ce ea se distrează, se recăsătorește sau profită de dragostea altor bărbați, deținutului nu îi rămîne decît masturbarea: "Eu fac harta României/ pe cearceaful pușcăriei". De multe ori pușcăriașul e surprins încercînd să dialogheze cu Dumnezeu, reproșîndu-i destinul pe care I l-a dat: "Nu știu Doamne ce-i cu mine/ ce caut la pușcărie/ cu ce Doamne Ți-am greșit/ tare rău m-ai
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
îi rămîne decît masturbarea: "Eu fac harta României/ pe cearceaful pușcăriei". De multe ori pușcăriașul e surprins încercînd să dialogheze cu Dumnezeu, reproșîndu-i destinul pe care I l-a dat: "Nu știu Doamne ce-i cu mine/ ce caut la pușcărie/ cu ce Doamne Ți-am greșit/ tare rău m-ai pedepsit/ m-ai băgat la pușcărie/ viață grea mi-ai dat Tu mie/ Doamne, rău m-ai pedepsit/ că ziua mi s-a-mplinit/ s-a-mplinit la pușcărie/ să fiu singurel pe lume
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
surprins încercînd să dialogheze cu Dumnezeu, reproșîndu-i destinul pe care I l-a dat: "Nu știu Doamne ce-i cu mine/ ce caut la pușcărie/ cu ce Doamne Ți-am greșit/ tare rău m-ai pedepsit/ m-ai băgat la pușcărie/ viață grea mi-ai dat Tu mie/ Doamne, rău m-ai pedepsit/ că ziua mi s-a-mplinit/ s-a-mplinit la pușcărie/ să fiu singurel pe lume". În alte cîntece, i se explică lui Dumnezeu situația tristă din pușcărie: "Doamne, libertatea mea/ e
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
cu mine/ ce caut la pușcărie/ cu ce Doamne Ți-am greșit/ tare rău m-ai pedepsit/ m-ai băgat la pușcărie/ viață grea mi-ai dat Tu mie/ Doamne, rău m-ai pedepsit/ că ziua mi s-a-mplinit/ s-a-mplinit la pușcărie/ să fiu singurel pe lume". În alte cîntece, i se explică lui Dumnezeu situația tristă din pușcărie: "Doamne, libertatea mea/ e la maior la curea/ mi-e dor tare de-un copan/ dar nu pot de Moș Prodan/ că e
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
m-ai băgat la pușcărie/ viață grea mi-ai dat Tu mie/ Doamne, rău m-ai pedepsit/ că ziua mi s-a-mplinit/ s-a-mplinit la pușcărie/ să fiu singurel pe lume". În alte cîntece, i se explică lui Dumnezeu situația tristă din pușcărie: "Doamne, libertatea mea/ e la maior la curea/ mi-e dor tare de-un copan/ dar nu pot de Moș Prodan/ că e pe tură pîndar/ și mă arde c-un bulan". Creatorul e invocat uneori chiar și pentru a
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
se adresează divinității, iar invocarea lui Dumnezeu se face uneori la fiecare strofă, ca o formă de suport moral și de accentuare a sentimentelor de părăsire, neputință, tristețe sau răzbunare: "Doamne, numai eu mă zbat cu gîndul... Doamne, sînt la pușcărie... Doamne, a secat sufletu-n mine... Doamne, mîncat sînt de lanțuri grele... Doamne, pușcăria m-a mîncat/ Doamne, mă mir, Doamne, cum am să scap". Disperarea dusă pînă la sinucidere, ca formă de evadare și de răzbunare pentru viața grea
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
o formă de suport moral și de accentuare a sentimentelor de părăsire, neputință, tristețe sau răzbunare: "Doamne, numai eu mă zbat cu gîndul... Doamne, sînt la pușcărie... Doamne, a secat sufletu-n mine... Doamne, mîncat sînt de lanțuri grele... Doamne, pușcăria m-a mîncat/ Doamne, mă mir, Doamne, cum am să scap". Disperarea dusă pînă la sinucidere, ca formă de evadare și de răzbunare pentru viața grea suportată după gratii, e cîntată într-unul din cele mai frecvent întîlnite cîntece de
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
m-a mîncat/ Doamne, mă mir, Doamne, cum am să scap". Disperarea dusă pînă la sinucidere, ca formă de evadare și de răzbunare pentru viața grea suportată după gratii, e cîntată într-unul din cele mai frecvent întîlnite cîntece de pușcărie, ce a circulat din 1948 și pînă în prezent în variate forme: "Dar-ar Dumnezeu să dea/ să ardă baraca mea/ să rămînă numai parii/ să se-nțepe comisarii.... Să ardă și coridorul/ pe unde venea maiorul." Persistența timp de
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]
-
și pînă în prezent în variate forme: "Dar-ar Dumnezeu să dea/ să ardă baraca mea/ să rămînă numai parii/ să se-nțepe comisarii.... Să ardă și coridorul/ pe unde venea maiorul." Persistența timp de decenii a unor cîntece de pușcărie demonstrează rădăcinile adînci ale culturii penitenciare românești. Dincolo de schimbările petrecute în sistemul punitiv în ultimii ani, spațiul carceral generează în România un tip de folclor ce seamănă izbitor de mult cu cel din închisorile naziste și comuniste. Atît deținuții, cît
by BRUNO ŞTEFAN [Corola-publishinghouse/Science/998_a_2506]