2,910 matches
-
omise și ele în cazul condensării sintagmei sau compusului. În alte limbi, mai ales în cele de tip analitic, combinarea în compuse sau în sintagme stabile se realizează fără nicio marcă a raportului sintactic, prin simpla parataxă a elementelor substantivale constituente: engl. bedside "marginea patului", doghouse "cușcă pentru câini", science fiction (scris și science-fiction) "ficțiune științifică, literatură sau film cu caracter științifico-fantastic"; jap. kamikaze este format din cuvintele juxtapuse kami "spirit, zeu, dumnezeu" și kaze "vânt". Această caracteristică face ca multe
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
ne permite să tratăm în mod unitar aceste două unități de bază ale limbii, primele realizate la nivel sintactic, iar ultimele în calitate de cuvinte, la nivel lexical, dar implicând, de regulă, raporturi sintactice interne identice sau similare cu cele existente între constituenții sintagmelor stabile 96. De aceea, singura diferențiere care trebuie făcută între cele două categorii este că grupul sintactic stabil nu poate avea decât structură subordonatoare, pe când termenii compuselor se pot afla și în raport de coordonare (v. Dobridor, s.v. sintagmă
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
coordonați sunt puțin numeroase, iar cele formate din elemente aflate în raport de subordonare dețin o majoritate covârșitoare, avem, în principiu, două mari categorii de cuvinte rezultate prin condensarea sintagmelor și compuselor: unele redau determinantul, iar celelalte reproduc elementul regent; constituenții pot aparține unei clase lexico-gramaticale sau alteia, ceea ce reprezintă un criteriu suplimentar de distingere a tipurilor de condensare. Există totuși unele exemple de condensări din compuse ale căror elemente se află în raport de coordonare, precum și altele, care provin din
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
precum și altele, care provin din compuse formate cu elemente de compunere tematică. Pot fi identificate, așadar, mai multe tipuri de condensare, pe care le prezentăm în cele ce urmează, evidențiind cu aldine cursive elementul menținut. VII. 1. Condensarea compuselor cu constituenți aflați în raport de coordonare Dintr-un compus (de regulă substantiv, rareori o altă parte de vorbire) ale cărui elemente se află în raport de coordonare prin juxtapunere poate fi reținut, respectiv omis, oricare dintre elementele constituente, cel rămas preluând
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
lumii) < piano[-forte] sau [forte-] piano "idem" (instrument creat în sec. XVIII cu denumirea inițială grave cembalo col piano e forte); rom. rameză "mașină pentru întinderea și uscarea țesăturilor" < fr. rameuse[-sécheuse] "idem". VII. 2. Condensarea sintagmelor și compuselor cu constituenți aflați în raport de subordonare Faptul că această largă categorie sintagmatică cuprinde majoritatea exemplelor de condensare nu este accidental, ci se datorează preponderenței compuselor, respectiv exclusivității sintagmelor stabile formate din elemente aflate în raport de subordonare. Situația nu este însă
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
Omiterea temei de compunere și reținerea cuvântului cu existență independentă dintr-un compus tematic se aplică extrem de rar și, se pare, mai ales compuselor transpuse dintr-o limbă în alta, deci în condiții de opacifiere pronunțată a relației semantico-sintactice dintre constituenți sau când tema pare a fi de prisos, întrucât celălalt element nu are concurent cu un alt înțeles în limba receptoare, ori când baza compusă este polisemantică, iar prin condensare se elimină acest neajuns care poate duce la confuzii: fr.
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
din exemplele date până acum, condensarea lexico-semantică poate avea loc în trei circumstanțe distincte: a) fie ca evoluție internă, petrecută pe terenul unei limbi oarecare, situație în care un termen complex existent în limba respectivă se reduce la unul dintre constituenții săi, iar acesta devine un cuvânt diferit de omonimul său care intra în componența sintagmei; b) fie în procesul transformării treptate a unei limbi într-o altă limbă, care o moștenește pe prima ceea ce înseamnă, în fond, tot evoluție internă
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
c) fie în cadrul împrumutului lexical dintr-o limbă străină, când unitatea sintactico-semantică a unei sintagme sau a unui compus al limbii donatoare devine instabilă și se poate destrăma, limba receptoare adoptând, cu sensul întregii formații de bază, numai unul dintre constituenții acesteia. Între cele trei categorii de condensare nu există diferențe esențiale în privința rezultatelor procesului, ci numai în unele detalii ale mecanismului și resorturilor care îl declanșează și îl duc la bun sfârșit. Ceea ce atrage, se pare, mai mult atenția atunci când
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
însă aceeași eroare dacă identificăm un cuvânt rezultat prin condensare internă cu omonimul său aflat în structura termenului complex de bază, declarându-l astfel polisemantic, deși este clar că între sensurile lor nu există o filiație. Când suprimarea unuia dintre constituenți se petrece în cadrul unei și aceleiași limbi, trebuie admis că, la început, termenul simplu este utilizat în locul termenului complex cuvânt compus ori grup sintactic stabil pur și simplu din rațiuni de economie verbală, dar atât emițătorul mesajului, cât și receptorii
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
etimonului complex, uneori determinând schimbări formale, gramaticale (de gen, număr etc.) sau semantice. Totuși, condensarea nu poate avea loc dacă nu există un anumit grad de cunoaștere a limbii donatoare: pentru ca termenul complex străin să fie redus la unul dintre constituenții săi este necesar ca cel puțin unul dintre aceștia să fie recunoscut ca unitate lexicală. Această identificare, măcar formală, nu întâmpină dificultăți dacă împrumutul se petrece pe cale cultă printre altele, și datorită faptului că separația dintre constituenții etimoanelor sintagmatice și
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
la unul dintre constituenții săi este necesar ca cel puțin unul dintre aceștia să fie recunoscut ca unitate lexicală. Această identificare, măcar formală, nu întâmpină dificultăți dacă împrumutul se petrece pe cale cultă printre altele, și datorită faptului că separația dintre constituenții etimoanelor sintagmatice și ai compuselor nesudate este de obicei marcată în scris sau dacă unul dintre elementele componente se regăsește în limba receptoare (rom. șpiral, de pildă, a putut fi detașat din germ. Spiral[pumpe] întrucât segmentul final a fost
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
dar secvența schalen nu a fost identificată cu sensul său "coajă, pieliță", de aceea cuvântului i s-a putut atribui în română un înțeles oarecum diferit. De aici rezultă că, indiferent de împrejurările care permit divizarea etimonului complex străin în constituenții săi, starea deficitară a cunoașterii limbii donatoare transpare în domeniul semantic: deși unul dintre elementele constitutive este identificat formal și, eventual, semantic, iar perceperea semantismului etimonului complex și segmentarea acestuia sunt, de cele mai multe ori, corecte, cel puțin unul dintre constituenți
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
constituenții săi, starea deficitară a cunoașterii limbii donatoare transpare în domeniul semantic: deși unul dintre elementele constitutive este identificat formal și, eventual, semantic, iar perceperea semantismului etimonului complex și segmentarea acestuia sunt, de cele mai multe ori, corecte, cel puțin unul dintre constituenți nu poate fi "tradus" exact, astfel încât el este considerat fie suficient (deci de reținut), fie neglijabil (deci de omis) pentru exprimarea înțelesului întregii formații complexe. Acest proces este facilitat și de faptul că, spre deosebire de condensările interne, elementul reținut din sintagma
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
cele mai multe ori, în formula regent + determinant; regentul este substantiv, adjectiv sau verb, iar determinantul substantiv, adjectiv, numeral sau adverb; poate fi omis fie determinantul, fie elementul determinat; conversiunile produse ca efect al condensării și reducerea compuselor tematice la unul dintre constituenți au loc după aceleași reguli. Ceea ce poate trezi dubii în privința apartenenței noilor cuvinte la una sau la alta dintre cele trei categorii de condensări menționate este nu numai identitatea tipologică a acestora, ci și faptul că atât rezultatele condensării, cât
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
idem", fie din etimonul acestuia, germ. Pick[hammer]. Cele două posibilități au însă la bază același mecanism al condensării: ajuns într-un mediu lingvistic străin, grupul sintactic sau compusul limbii donatoare își pierde coeziunea internă, iar cel puțin unul dintre constituenții săi rămâne fără motivație, astfel încât oricare dintre aceștia poate fi omis fără nicio pierdere semantică: fr. water, indiferent că a fost detașat din fr. water-closet sau direct din engl. water-closet, a fost considerat suficient să exprime noțiunea "veceu, closet", de vreme ce
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
poznáz-, szkimbáletc.). Trebuie remarcat, de asemenea, că menținerea regentului și omiterea determinantului este mai frecventă în cazul împrumuturilor prin condensare, în comparație cu condensările interne. În rest, ambele categorii de condensări renunță la mărcile (prepoziții, sufixe etc.) care indicau raportul sintactic dintre constituenții termenului complex de bază și care însoțeau elementul omis și / sau pe cel reținut (fr. bled, arom. căpak'e, rom. hurmuz, huscă, mischet, stamboală, engl. petrol, magh. szpuma, la fel ca și rom. cuvânt < cuvânt [de onoare], fr. essence < essence
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
constă, pe de o parte, într-o scurtare a formei fonetice a unui termen sintagmatic sau compus al limbii respective sau al unei limbi străine donatoare, proces care nu are loc în mod aleatoriu, ci se oprește la granița dintre constituenții lexicali ai termenului complex. Acest lucru înseamnă că fie secvența omisă, fie aceea reținută, fie ambele au fost recunoscute, identificate într-un fel sau altul (eventual prin falsă analiză), cel puțin formal, dacă nu întotdeauna și semantic, drept unități lexicale
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
lexicale. b) Condensarea se manifestă ca fenomen sintactic de amalgamare a valorilor și funcțiilor (ca și a semantismului) constituenților termenului complex; elementele componente, având la început funcții sintactice diferite, fuzionează într-o singură unitate lexicală, care, preluând forma unuia dintre constituenți, își asumă una sau alta dintre cele două funcții. În ceea ce privește structura sintactică a etimonului, regentul este menținut mult mai frecvent în cazul împrumutului prin condensare decât în cel al condensărilor interne, acestea preferând omiterea regentului și reținerea determinantului; majoritatea cazurilor
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
formare a cuvintelor. 68 Vezi TLG, pp. 232-234. 69 Deși această intenție nu era străină nici gramaticii tradiționale, ea devine prioritară în teoriile lingvistice de tip structuralist, funcțional și generativ-transformațional, cu deosebire în metoda de lucru a adepților analizei în constituenți imediați, care aplică și dezvoltă ideea saussuriană de sintagmă. 70 În lingvistica românească poartă denumirea de adjectiv pronominal. 71 Vezi, de pildă, George David Morley, Explorations in Functional Syntax: A New Framework for Lexicogrammatical Analysis, [London], Equinox Publishing House Ltd
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
constă în: creșterea debitului sudoral până la 1,3 kg/h. Dacă lichidul respectiv nu este înlocuit, se poate ajunge la o stare de deficit hidric (în timpul orelor de program până la 6% din masa corporală). Odată cu transpirația, se pierd și alți constituenți (sodiu, vitamine, etc.); activarea circulației cu creșterea debitului circulator; mărirea frecvenței respiratorii. Temperatura mediului de lucru influențează sănătatea și performanțele angajaților prin: combinația temperaturii cu umiditatea (vezi figura 8.10.); durata de expunere la condiții termice din afara zonei de confort
[Corola-publishinghouse/Science/2059_a_3384]
-
modeste vehicule de reprezentare, așa cum apar ele simțului vizual comun ("ochiului vegetativ", în expresia lui Blake). Adevărată opera de artă, situată în Eternitate, escamotează toate reprezentările convenționale și eludează toate formele posibile, dobândind, de aceea, calități paravizuale și paraverbale 127. Constituenții săi ontologici devin părți integrante din viziunea divină, care, în ierarhia propusă de poet poartă numele, precum vom vedea în continuare, de viziune cvadrupla. 5. Unitate absolută. A treia și a patra dintre caracteristicile enumerate proiectează opera de artă blakeană
Demiurgul din Londra. Introducere în poetica lui William Blake by Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Science/1394_a_2636]
-
are loc, în opinia mea, transformarea lui Christos într-un simbol al viziunii cvadruple, cu rol eliberator. Jerusalem, ambițiosul magnum opus blakean, este centrat asupra ideii de "libertate spirituală", finalitatea sa fiind soteriologica. La Blake, cunoașterea, artă și religia sunt constituenții vastului domeniu al imaginației vizionare, care, la rându-i, alcătuiește trupul lui Christos. Astfel, cele trei clase de viziuni, întocmai celor trei niveluri de semnificație, sunt reconstruite în interiorul celei de-a patra, iar cercul se închide (libertatea socială, traversând crize
Demiurgul din Londra. Introducere în poetica lui William Blake by Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Science/1394_a_2636]
-
printre multe altele, și în numele arhanghelilor. E așadar, înainte de toate, un spirit al aerului și al văzduhului. Și vine de acolo de unde există prin esența lui, dintr-un spațiu fără țărmuriri și fără opreliști, acela al libertății în sine, până la constituentele sale de capriciu și de joc, și de răsfăț în sine și de sine. Imanentă naturii și combinațiilor ei infinite, împletită cu hazardul, străină de orice transcendență. Îngerii sunt înscriși într-o dependență și o ierarhie din care nimeni nu
Ahile sau Despre forma absolutã a prieteniei; Ariel sau Despre forma purã a libertãþii by Petru Creţia () [Corola-publishinghouse/Science/1373_a_2880]
-
etnometrologia), a se vedea Alexander Jefrey, op. cit., p. 275. footnote>, lipsindu-l de posibilitatea unor decizii libere și acțiuni personale de succes. Modelul lui Parsons<footnote Parsons Talcott, The Structure of Social Action, New York, Free Press, 1937. footnote> avea, drept constituenți, două elemente de natură obiectivă (condițiile și mijloacele care alcătuiau situația) și trei elemente subiective (agentul, scopul și munca). Comportamentul conform normelor este baza menținerii stării de fapt („order”). El scrie că „mijloacele prin care procesele au loc În conformitate cu o
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
oxidici. Faza solidă e constituită din cristale aflate în suspensie, care aparțin unor specii minerale cu punct de topire ridicat. Faza gazoasă e reprezentată de compușii volatili ca : H2O, HF, HCl , SO2, N2, O2, CO , CO2, etc. De regulă acești constituenți volatili se găsesc dizolvați în faza lichidă și numai în anumite situații (de exemplu modificarea bruscă a temperaturii sau presiuniiă sunt exolviți și formează o fază gazoasă independentă. Prin mișcare ascendentă magmele pot ajunge la suprafață și se numesc lave
TRANZIŢII DE FAZĂ by Liliana Tatiana Nicolae () [Corola-publishinghouse/Science/91669_a_93218]