2,337 matches
-
dîner réchauffé ne valut jamais rien20 [Cina reîncălzită nu făcu doi bani niciodată]. Situat la frontiera pozițiilor enunțiative <3> și <4>, acest gen de maxime la PS/PC explică de ce Benveniste a ezitat să integreze întrebuințările prezentului de definiție în enunțarea istorică luată ca prototip al enunțării distanțate. Maximele la imperativ (Iubiți mai degrabă sfatul decît lauda) constituie sub-genul de precepte sau reguli de acțiune și se situează la intersecția polilor <1> și <3> care au în comun faptul că propun
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
Cina reîncălzită nu făcu doi bani niciodată]. Situat la frontiera pozițiilor enunțiative <3> și <4>, acest gen de maxime la PS/PC explică de ce Benveniste a ezitat să integreze întrebuințările prezentului de definiție în enunțarea istorică luată ca prototip al enunțării distanțate. Maximele la imperativ (Iubiți mai degrabă sfatul decît lauda) constituie sub-genul de precepte sau reguli de acțiune și se situează la intersecția polilor <1> și <3> care au în comun faptul că propun o reprezentare discursivă conjunctă situației. Imperativul
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
27 ne semnalează numai relațiile preferențiale de forme. Așa se explică combinațiile narative frecvente PC-PS (polii <2> și <4>) și încadrarea lui <4> de către <2>, atît de caracteristică genului faptului divers clasic (T2). Acest tip de variațiune este specific oricărei enunțări textuale în act21. În alternanțele sau tranzițiile preferențiale, un singur parametru este variabil. O alternață verticală face să varieze caracterul conjunct sau disjunct al reprezentării discursive. Între polii <1> și <2>, poziția subiectului enunțării nu variază, ci rămîne implicată. Între
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
tip de variațiune este specific oricărei enunțări textuale în act21. În alternanțele sau tranzițiile preferențiale, un singur parametru este variabil. O alternață verticală face să varieze caracterul conjunct sau disjunct al reprezentării discursive. Între polii <1> și <2>, poziția subiectului enunțării nu variază, ci rămîne implicată. Între <3> și <4>, distanțarea enunțiativă domină. O alternanță orizontală între polii <1> și <2> face să varieze gradul de implicare a subiectului enunțării. Între <2> și <4>, diegetizarea este mai mult sau mai puțin
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
disjunct al reprezentării discursive. Între polii <1> și <2>, poziția subiectului enunțării nu variază, ci rămîne implicată. Între <3> și <4>, distanțarea enunțiativă domină. O alternanță orizontală între polii <1> și <2> face să varieze gradul de implicare a subiectului enunțării. Între <2> și <4>, diegetizarea este mai mult sau mai puțin asumată și legată de actualitatea enunțătorului-narator. Alternanțele diagonale, între polii <1> și <4> sau <2> și <3>, care fac să varieze parametrii într-un mod mai radical, sînt mai
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
polii <1> și <4> sau <2> și <3>, care fac să varieze parametrii într-un mod mai radical, sînt mai puțin frecvente decît cele două alternanțe precedente. Ca exemplu, în poemul Unei trecătoare de Baudelaire, deja examinat în cap. 3, enunțarea nu variază direct de la polul <4> (în catrene) la polul <1> (în terține), ci este atenuată de o trecere prin <3>, care servește drept tranziție: T18 UNEI TRECĂTOARE Asurzitoare, strada în jurul meu mugea IMP Înaltă și subțire, durere maiestuoasă, În
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
punctul de plecare: părinții sînt din nou despărțiți de fiul lor. Eludînd partea a doua a povestirii, naratorul își subliniază lipsa de interes pentru evenimentele înseși. După cum se vede, ceea ce îl interesează pe Borges se află în altă parte. 4. Enunțare narativă și surse ale cunoașterii Am văzut în capitolul 2 importanța problemei asumării enunțiative (PdV) a propozițiilor. În prima "En Junín o en Tapalqué refieren la historia" [e1], naratorul pretinde că a aflat povestea "Captivului" prin mediere. Textul începe cu
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
gesturi, că nu pătrunde în sinea personajului decît prin inferențe. Acumularea de verbe la perfect simplu înainte și după [e7b] întărește de altfel impresia de narațiune exterioară cu o foarte slabă sau chiar lipsă totală de asumare enunțiativă a enunțurilor (enunțare istorică exemplară). Vedem așadar cum întreaga povestire se caracterizată totodată prin incertitudine și printr-un cadru mediator continuu care nu se schimbă decît în ultima frază. Schimbarea este marcată prin modalizarea epistemică a vrea să știe și prin menționarea "numelui
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
mizăm pe ambiguitatea unei unități definite de către semantică și de către sintaxa frastică clasică: propoziția. Nu este vorba de o unitate la fel de virtuală ca propoziția logicienilor sau a gramaticienilor, ci de o unitate realizată efectiv și produsă printr-un act de enunțare, adică de un enunț. 5 Bucăți scurte grupate în volumul Nouvelles en trois lignes, Livre de Poche Biblio nr. 3298, 1998. 6 În limba greacă Thèma înseamnă "ceea ce este dat" prin discurs, ceea ce apare deci, ca un conținut cunoscut (notat
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
apare deci, ca un conținut cunoscut (notat în general cu termenul de "topic"). 7 În limba greacă, Rhèma înseamnă "ceea ce se spune" despre temă (numită și "comentariu"), ceea ce enunțul aduce nou (notat și cu termenul de "focus") și-i motivează enunțarea. În tezele din 1929 ale Cercului lingvistic de la Praga, Mathesius opune diviziunea formală în subiect și predicat gramatical diviziunii sale din fraza cehă în "temă și enunțare" (1969, p. 30). Am fi ispitiți să scriem remă-enunțare dacă riscurile confuziei terminologice
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
ceea ce enunțul aduce nou (notat și cu termenul de "focus") și-i motivează enunțarea. În tezele din 1929 ale Cercului lingvistic de la Praga, Mathesius opune diviziunea formală în subiect și predicat gramatical diviziunii sale din fraza cehă în "temă și enunțare" (1969, p. 30). Am fi ispitiți să scriem remă-enunțare dacă riscurile confuziei terminologice n-ar fi mai mari decît cîștigul. 8 Cercul lingvistic de la Praga și-a dat numele de "structuralist" (neol. strukturalismus) punînd accent pe conceptul fundamental de structură
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]
-
disforic într-o descriere etc.). A.2. O ancorare enunțiativă globală conferă unui text tonalitatea enunțiativă de ansamblu, în timp ce nenumărate schimbări de planuri enunțiative alternează. Avem astfel posibilitatea să distingem între cele câteva mari tipuri de reperaje enunțiative: 1. O enunțare (de "discurs" sau actuală) orală în care contextul este imediat în situație. Reperul este în acest caz: EU-TU-AICI-ACUM. 2. O enunțare (de "discurs" sau actuală) scrisă în care contextul trebuie să fie înscris în limbaj în vederea unei interacțiuni la distanță
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
de planuri enunțiative alternează. Avem astfel posibilitatea să distingem între cele câteva mari tipuri de reperaje enunțiative: 1. O enunțare (de "discurs" sau actuală) orală în care contextul este imediat în situație. Reperul este în acest caz: EU-TU-AICI-ACUM. 2. O enunțare (de "discurs" sau actuală) scrisă în care contextul trebuie să fie înscris în limbaj în vederea unei interacțiuni la distanță. 3. O enunțare non-actuală (numită "istorie" fr. histoire, concept preluat din studiile lui Benveniste și care cuprinde atât povestirea istorică, cât
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
sau actuală) orală în care contextul este imediat în situație. Reperul este în acest caz: EU-TU-AICI-ACUM. 2. O enunțare (de "discurs" sau actuală) scrisă în care contextul trebuie să fie înscris în limbaj în vederea unei interacțiuni la distanță. 3. O enunțare non-actuală (numită "istorie" fr. histoire, concept preluat din studiile lui Benveniste și care cuprinde atât povestirea istorică, cât și basmul, legenda sau povestirea științifico-fantastică); în acest tip de enunțare, subiectul-vorbitor se distanțează (am putea vorbi de o enunțare la distanță
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
fie înscris în limbaj în vederea unei interacțiuni la distanță. 3. O enunțare non-actuală (numită "istorie" fr. histoire, concept preluat din studiile lui Benveniste și care cuprinde atât povestirea istorică, cât și basmul, legenda sau povestirea științifico-fantastică); în acest tip de enunțare, subiectul-vorbitor se distanțează (am putea vorbi de o enunțare la distanță, numită tocmai din această cauză non-actuală). 4. O enunțare proverbială, a maximei sau a dictonului, caracterizată prin prezența unor forme pronominale non-personale universale (fr. ON cu echivalentul său SE
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
3. O enunțare non-actuală (numită "istorie" fr. histoire, concept preluat din studiile lui Benveniste și care cuprinde atât povestirea istorică, cât și basmul, legenda sau povestirea științifico-fantastică); în acest tip de enunțare, subiectul-vorbitor se distanțează (am putea vorbi de o enunțare la distanță, numită tocmai din această cauză non-actuală). 4. O enunțare proverbială, a maximei sau a dictonului, caracterizată prin prezența unor forme pronominale non-personale universale (fr. ON cu echivalentul său SE) și prezentul propriu-zis atemporal. 5. O enunțare a discursului
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
studiile lui Benveniste și care cuprinde atât povestirea istorică, cât și basmul, legenda sau povestirea științifico-fantastică); în acest tip de enunțare, subiectul-vorbitor se distanțează (am putea vorbi de o enunțare la distanță, numită tocmai din această cauză non-actuală). 4. O enunțare proverbială, a maximei sau a dictonului, caracterizată prin prezența unor forme pronominale non-personale universale (fr. ON cu echivalentul său SE) și prezentul propriu-zis atemporal. 5. O enunțare a discursului logic, teoretic, științific, în care referința nu mai este de ordin
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
de o enunțare la distanță, numită tocmai din această cauză non-actuală). 4. O enunțare proverbială, a maximei sau a dictonului, caracterizată prin prezența unor forme pronominale non-personale universale (fr. ON cu echivalentul său SE) și prezentul propriu-zis atemporal. 5. O enunțare a discursului logic, teoretic, științific, în care referința nu mai este de ordin situațional, ci este orientată înspre text și interdiscurs (textele și autorii citați în referință). NOI reprezintă aici fie o amplificare a relației dintre autorul textului și comunitatea
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
apropia pe autor (autorul lucrării respective, de exemplu) de cititorul său. Referințele spațiale (mai sus, mai jos, mai departe etc.) și temporale (înainte, după etc.) nu fac trimitere decât la textul pe care tocmai îl parcurgem. 6. Și, în final, enunțarea cu un caracter mai special, cea a discursului poetic, așa cum este ilustrat exemplul din poemul lui Desnos, care prezintă numeroase similitudini cu actul ilocuționar specific blestemelor ritualice. Într-adevăr, în acest extraordinar ritual de limbaj, blestemul nu trebuie nicidecum privit
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
oprit pe ticălosul cel nemernic care a bătut servitoarea care a muls vaca care etc. Gramaticalitatea versurilor nu este suficientă pentru a garanta succesiunii de tipul (1) o coeziune suficientă. Într-o singură frază tipografică și un singur act de enunțare se poate ajunge la zece niveluri de delimitare sintactică (expansiuni prepoziționale interne sintagmei nominale atribut clasic și inserția unei noi propoziții relative). Dacă, în poemul lui Desnos, lipsa de coeziune-repetiție este flagrantă, aceasta se datorează faptului că elementul de legătură
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
precum D. Combe, că "povestirea și comentariul sunt strâns legate între ele" (1989: 159). Se pare că odată cu încercarea de a da o definiție a povestirii, construită pe baza unei modalități asertive neutre, regăsim "vocea narativă" a lui Blanchot și "enunțarea istorică" a lui Benveniste, adică o definiție esențial enunțiativă a narațiunii. Încercând să identifice enunțul narativ de bază, D. Combe propune această definiție (asupra căreia voi reveni, precizând-o, în capitolul 2): În enunțul narativ de bază, tema va trebui
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
speciale, considerațiile lingvisticii clasice. Propoziția enunțată (sau clauza) este o unitate textuală identificată pe baza celor trei aspecte complementare, rezumate în schema ce urmează 10. Schema 3 * Aspectul referențial sau construirea unei reprezentări discursive. Dacă am separa reprezentarea discursivă de enunțare (de subiectiv), am putea vorbi, în termenii lui Charles Bally, despre "dictum". La rândul său, Searle vorbește despre "conținut descriptiv", susceptibil de a primi o anumită valoare de adevăr. La acest prim nivel, propoziția reprezintă o predicație: atribuirea de proprietăți
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
descriptiv", susceptibil de a primi o anumită valoare de adevăr. La acest prim nivel, propoziția reprezintă o predicație: atribuirea de proprietăți unei persoane. Așa cum a semnalat Benveniste, fapt lăsat destul de devreme uitării de lingvistica structurală, "referința este parte integrantă a enunțării " (1974: 82). Paul Ricoeur împărtășește aceeași opinie, venind cu o precizare importantă: Textul [...] nu există în afara referinței; rolul lecturii ca interpretare va fi tocmai cel de a construi referința"(1986: 141). A enunța sau a citi o propoziție înseamnă a
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
mai degrabă la asumare enunțiativă, este vorba aici de a acoperi un spațiu gol despre care vorbește Searle, între conținutul descriptiv al propoziției și aplicarea unei forțe ilocuționari în conținutul propozițional. Cum să gândești această "aplicare" fără să operezi ancorarea enunțării, prin care se definește caracterul valid al propoziției? Și, mai ales, cum să separi un "dictum" obiectiv de un "modus" subiectiv? Pentru construirea sensului, atât unele, cât și celelalte sunt total inseparabile. Împreună ele îi determină conținutul. * Aspectul textual de
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]
-
resping confuzia între aspectele enunțiative legate de asumare (distanțarea specifică propozițiilor care utilizează perfectul simplu în opoziție cu cele care sunt extrem de modalizate) și narațiunea propriu-zisă. O regretabilă confuzie a fost mult timp întreținută de către cei care au redenumit "povestire" "enunțarea istorică" a lui Benveniste. Începând cu Weinrich, Genette și Maingueneau o astfel de glisare terminologică duce la confuzia între planurile enunțiative și secvențialitate. Dacă perfectul simplu este, așa cum nota Roland Barthes într-un celebru articol, "piatra de temelie a povestirii
by Jean-Michel Adam [Corola-publishinghouse/Science/1083_a_2591]