3,752 matches
-
un titlu provocator: Au delà du marxisme 37. Fostul conducător al Federației Internaționale a Tineretului Socialist beneficiază de o cunoaștere aprofundată a mișcării socialiste alături de experiența Marelui Război care l-a marcat pentru totdeauna. El dispune de o solidă cultură marxistă și de multiple informații în ceea ce privește realitățile internaționale, pe care le-a dobîndit predînd în Statele Unite și în Germania, la începutul anilor '20. El va pune în discuție socialismul tradițional și aproape neschimbat, apărat de POB, după Carta de la Quaregnon. Punctul
Europa socialiştilor by Michel Dreyfus [Corola-publishinghouse/Science/1438_a_2680]
-
Revoluției, ceea ce pentru teoreticianul belgian nu reprezintă decît o viziune prea optimistă a lucrurilor. După cum se vede, punctul de plecare este identic cu cel al lui Bernstein de acum trei decenii; este vorba despre o punere în discuție analogă discursului marxist, raționalist și pozitivist, încă larg răspîndit în Internațională și care servește drept limbaj de bază în analiza unei lumi aflate în plină evoluție. Totuși, revizionismul lui de Man își are originea într-o altă sursă: el integrează, într-adevăr, experiența
Europa socialiştilor by Michel Dreyfus [Corola-publishinghouse/Science/1438_a_2680]
-
mai profund al socialismului este acela de a ajuta milioanele de oameni să învingă un complex de inferioritate socială". În afara importanței primordiale acordate factorului subiectiv, este vorba aici despre punerea în discuție a noțiunii de plus-valoare și despre o analiză marxistă a clasei muncitoare: observăm amploarea unui asemenea demers și caracterul profanator al acestui revizionism față de care atacurile lui Bernstein par să fie mult limitate. Această revizuire a dogmei, această dezlănțuire împotriva marxismului este violent criticată de Vandervelde care, încă de la
Europa socialiştilor by Michel Dreyfus [Corola-publishinghouse/Science/1438_a_2680]
-
BIUSR), mai cunoscut și sub numele de Biroul de la Londra. În septembrie 1935, BIUSR beneficiază de două contribuții meritorii: într-adevăr, în cursul acestor luni se constituie Stînga Revoluționară (GR)* , făcînd parte din SFIO și Partidul Muncitoresc Spaniol de Unificare Marxistă (POUM). Cu toate că nu este afiliată la Biroul de la Londra, GR își apără politica. Cît despre POUM, acesta decide să adere la Birou încă de la fondarea sa. Aflată la apogeu, GR influențează aproximativ 50.000 de militanți ai SFIO, în timp ce, în
Europa socialiştilor by Michel Dreyfus [Corola-publishinghouse/Science/1438_a_2680]
-
106 deputați socialiști, capabili de a face presiuni asupra diferitelor guverne de dreapta care se succed. Găsindu-se în situația de a face "o cură de opoziție", SFIO ține prin secretarul său general din 1946, Guy Mollet 10, un discurs marxist dintre cele mai ortodoxe, discurs care o situează aparent mult mai la stînga în cadrul Internaționalei socialiste față de partidele german sau britanic. Cu toate acestea, dincolo de pozițiile sale doctrinare, SFIO va angaja lupta în cadrul Internaționalei, în legătură cu problema construcției europene. La acest
Europa socialiştilor by Michel Dreyfus [Corola-publishinghouse/Science/1438_a_2680]
-
sinonim eufemistic pentru noțiunea de clasă dominantă. O teorie a elitelor va fi prezentată fie ca un substitut al teoriei luptei de clasă, fie ca o complinire binevenită a acesteia, fie chiar ca un instrument ideologic de neutralizare a gândirii marxiste sau neomarxiste. Oricum, sociologii care și-au ales ca obiect studierea elitei - sau a elitelor - s-au crezut îndreptățiți să constate că orice societate empiric observabilă comportă una sau mai multe categorii de persoane care se consideră ori s-au
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
poziții preeminente fără a-și abandona limba de origine. Este procesul care a provocat în Belgia lupta de emancipare a mișcării flamande. Elitele și lupta de clasă Numeroși comentatori sunt de părere că teoreticienii clasici ai elitelor erau ostili concepțiilor marxiste și că una dintre preocupările lor era cea de a substitui teoriei „luptei de clasă” o viziune care în ochii lor mai adecvată evoluției sociale. Este, de exemplu, cazul lui Tom Bottomore, pentru care vederile teoretice ale lui Mosca și
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
atunci decât o formă a luptei de clasă care a dispărut, alte forme îi vor lua locul (Pareto, 1903, p. 455). Așadar, găsim la Pareto o opoziție dihotomică ce traversează cursul istoriei și care e la fel de fundamentală ca și opoziția marxistă dintre asupritori și asupriți: opoziția dintre dominatori și dominați sau dintre elite și mase. Dar lupta de clasă va genera neîncetat noi elite, fapt ce permite articularea unei teorii a claselor și a unei teorii a elitelor. Pentru Pareto, mișcările
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
statului de către minoritățile cu vocație de elite guvernamentale. Adoptând aceeași orientare a gândirii, Raymond Aron consideră că regimurile sociopolitice sunt mai bine caracterizate prin „structura categoriilor conducătoare”, decât prin raporturile dintre clase (Aron, 1960, p. 276). În literatura de orientare marxistă, revoluțiile politice care ocazionează schimbarea categoriilor conducătoare sunt, în ultimă instanță rezultatul confruntărilor dintre clase. Acest lucru pare discutabil, Marx însuși recunoscând că toate revoluțiile din trecut au fost înfăptuirile unor minorități care și-au însușit beneficiul transformării revoluționare a
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
sensul modern. Or, aceste ordine prerevoluționare erau niște grupări stratificate în competiție. Revoluția Franceză este mai bine interpretată ca rezultat al rivalității dintre „ordine” sau „stări”, decât ca o înfruntare „orizontală”; starea a treia era un ansamblu ierarhizat. În eschatologia marxistă, Revoluția Proletară a viitorului trebuie să fie prima revoluție ale cărei fructe nu vor fi acaparate de o minoritate, întrucât clasa muncitoare revoluționară nu va mai fi încorporată într-un ansamblu ierarhizat. Ea va face revoluția pentru ea însăși, nepermițând
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
Jean-Jacques Rousseau. Remarcându-se prin insistența asupra autonomiei politicului, Alexis de Tocqueville face excepție, din acest punct de vedere, fapt care va contribui la creșterea actuală a interesului pentru opera lui. Însă teoria luptei de clasă, așa cum apare în tradiția marxistă, nu acordă statului și celor care-l servesc statutul de factor distinct în procesele schimbării sociale. Procesul istoric este constituit dintr-o confruntare a intereselor de clasă, comportând în fiecare epocă o clasă oprimată sau cel puțin dominată: sclavii în
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
produs întotdeauna sub impulsul unor minorități sau au numărat minorități printre beneficiari (Aron, 2002, p. 51). Așadar, până aici, ne putem limita la o suprapunere a ideii de clasă dominantă și a celei de elită conducătoare. În concepția de inspirație marxistă, această suprapunere nu e totuși o constantă a istoriei: ea nu este destinată să dureze. Revoluția proletară trebuie să se distanțeze de această eternă revenire a unor minorități la funcțiile de conducere. Punând capăt dominației burgheziei și regimului capitalist, clasa
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
revenire a unor minorități la funcțiile de conducere. Punând capăt dominației burgheziei și regimului capitalist, clasa muncitoare trebuie să pună capăt o dată pentru totdeauna tuturor antagonismelor de clasă și să facă posibilă instaurarea unei societăți fără clase. Viziunea de tip marxist a schimbării sociale se bazează deci pe ideea unei transformări radicale ce suprimă confruntările trecutului și face să devină caducă distincția dintre minoritatea conducătoare și majoritatea dominată. Asupra acestui punct, teoreticienii clasici ai elitelor (Pareto, Mosca și Michels) se îndepărtează
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
16-17). Alți teoreticieni pun mai mult în evidență autonomia politicului. Astfel, Alain Touraine se arată critic la adresa noțiunii de elită a puterii, în care el vede „fuziunea clasei conducătoare cu cea a responsabililor politici”. O asemenea fuziune, admisă de teoria marxistă clasică, i se pare imposibilă prin „instituționalizarea conflictelor sociale” care confirmă autonomia jocului politic (Touraine, 1973, pp. 247-254). El consideră, fără îndoială, că „orice decizie politică este predeterminată și limitată de natura dominației de clasă”. Astfel, un consiliu municipal care
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
L’Organisateur, în Oeuvres de Saint-Simon, publicate de membrii Consiliului instituit de Enfantin, vol. 4, Dentu, Paris, 1869, pp. 17-21 (ediție nouă, t. II, Anthropos, Paris, 1966). Teoria clasei timpului liber După felul în care este definită burghezia în optica marxistă, drept o clasă care prosperă prin însușirea unei părți a plusvalorii rezultate din activitatea productivă, este posibil să descriem întreaga elită ca pe o clasă care-și consolidează puterea datorită unui surplus de timp liber rezultat din activitatea altora. Această
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
a convergenței înainte ca ea să fi fost formulată, dar fără optimismul tehnicist al anilor de după război: în regimurile pluraliste, ca și în statele totalitare, puterea de facto trece în mâinile unei noi clase conducătoare. Burnham păstrează totuși din teoria marxistă ideea că proprietatea asupra mijloacelor de producție este cea care asigură puterea reală (Burnham, 1947, p. 155). De aceea, în opinia sa, managerii îi vor înlocui până la urmă pe birocrații politici, care nu vor putea decât să i se subordoneze
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
subordoneze (ibidem). În anii care au urmat, lui Burnham i s-a reproșat că și-a prezentat teza într-un mod mult prea schematic și că n-a făcut decât să înlocuiască, în mod simplist, clasa muncitoare, revoluționară, din vulgata marxistă, cu tehnocrați (Fougeyrollas, 1950, pp. 31-32). Nu-i mai puțin adevărat că argumentele lui Burnham au făcut obiectul a numeroase dezbateri. Liderul socialist Léon Blum a acceptat să prefațeze traducerea franceză a lucrării The Managerial Revolution și a declarat că
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
efectiv „sub presiune”, dar pentru alte motive decât o pretinsă identitate de interese cu masa populației. Vedem astfel cum reapare o linie de tensiune între elitele politice și cele economice. Teoriile manageriale și marxismul Cea mai mare parte a teoreticienilor marxiști au respins teza „revoluției manageriale” și au rămas fideli ideii că proprietatea asupra mijloacelor de producție rămâne determinantă. Totuși, unii marxiști au acceptat ideea înlocuirii antreprenorilor capitaliști cu o nouă elită managerială. Dar, paradoxal, ei au văzut în asta o
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
linie de tensiune între elitele politice și cele economice. Teoriile manageriale și marxismul Cea mai mare parte a teoreticienilor marxiști au respins teza „revoluției manageriale” și au rămas fideli ideii că proprietatea asupra mijloacelor de producție rămâne determinantă. Totuși, unii marxiști au acceptat ideea înlocuirii antreprenorilor capitaliști cu o nouă elită managerială. Dar, paradoxal, ei au văzut în asta o întărire a raporturilor capitaliste de producție. Dimpotrivă, alții au pretins că schimbările în compoziția clasei capitaliste au dat naștere unei mici
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
ei au văzut în asta o întărire a raporturilor capitaliste de producție. Dimpotrivă, alții au pretins că schimbările în compoziția clasei capitaliste au dat naștere unei mici elite de capitaliști financiari ce domină economia la ora actuală. Într-o versiune marxistă a teoriei manageriale, se admite fără înconjur că forma familială a capitalismului a dispărut din marile întreprinderi moderne. Totuși, nu se întrevede nicăieri o evoluție care să ducă la o ieșire din capitalism. Dimpotrivă, managerii sunt obligați să-și utilizeze
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
și pentru alții. Aceste forme de participare sunt definitorii pentru grupuri de interese solid structurate în sânul cărora interesele industriale și cele financiare se împletesc. Aceste diverse dezvoltări teoretice constituie un progres și în raport cu teoria managerială clasică, și în raport cu viziunea marxistă tradițională. Astfel, se vorbește acum despre elita întreprinderilor sau corporate elite, vizând categoria directorilor generali și cadrele superioare din marile întreprinderi. Pentru a pune în evidență configurații ale unor direcții articulate unele cu altele (interlocking directorships), tehnicile analizei rețelelor s-
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
așa ceva ar presupune ca generația copiilor să nu mai moștenească „mijloacele materiale, relațiile și cunoștințele de tot felul” care au permis părinților să acceadă în rândurile elitei conducătoare (Mosca, 1955, p. 329). Referitor la acestea, Mosca se declară împotriva concepțiilor marxiste, care văd în proprietatea privată (pământuri, capitaluri, mijloace de producție) principala cauză a reproducerii ereditare a influenței politice. Consideră că, dacă proprietatea asupra mijloacelor de producție ar fi transferată statului, asta nu ar atenua deloc transmiterea ereditară a pozițiilor influente
[Corola-publishinghouse/Science/2356_a_3681]
-
mărțișoare făcute de Onișor, fapt care a constituit pretextul pentru anchetarea în ziua următoare a lui Aristotel Popescu, Gheorghe Soroiu, Traian Blaga, Pafnutie Pătrășcanu și Aurel Tacu. Pătrășcanu, de exemplu, a fost întrebat cum s-au discutat în cameră cărțile marxiste și care este „organizarea legionară” din jurul lui Popescu, văzut ca șef4. Toate acestea demonstrează legăturile puternice pe care Țurcanu reușise să și le stabilească cu administrația închisorii la doar câteva săptămâni de la sosirea sa în Pitești. E semnificativă și prezența
[Corola-publishinghouse/Science/2118_a_3443]
-
politice ale victimelor, „școala” de la 4-spital ar fi fost exportată în toate camerele; or, acest lucru nu s-a întâmplat. Dimpotrivă, cei pe care Țurcanu îi credea devotați acțiunii sale și convinși de justețea ei aveau un regim preferențial: literatură marxistă, țigări, plimbare jumătate de zi în curtea exterioară. Ajutat de Gebac, Steier și alții, el le preda celorlalți noțiuni de ideologie marxist-leninistă și dialectică, spre a putea continua în alte penitenciare activitatea din Pitești. Unul dintre elevi, Vasile Badale, afirmă
[Corola-publishinghouse/Science/2118_a_3443]
-
se rugau. Țurcanu afirmă că, la Suceava, l-a întrebat pe Bogdanovici ce anume l-a determinat să pornească acțiunea de „reeducare”, iar acesta i-a răspuns că „naționalismul este îngust, iar internaționalismul este ceva mare, că a citit material marxist, în special operele lui Lenin, și că în ființa lui structura de legionar s-a clătinat mai demult și că a văzut mai demult că mișcarea legionară nu poate face față cerințelor timpurilor noi”1. Aceasta pare să fie însă
[Corola-publishinghouse/Science/2118_a_3443]