18,324 matches
-
a fluxului experienței sezoriale, care se încheie printr-o sistematizare specială a lumii. Ne aflăm în fața unui nou principiu al relativității, după care cei ce observă lumea deduc aceeași imagine din același obiect sau fenomen fizic, numai dacă fundamentul lor lingvistic este asemănător.” (apud Tullio de Mauro, 1978:192). Acesta dezvoltă ideea că limba, chiar dacă nu creează realitatea, funcționează ca un fel de filtru, predispunându-ne să vedem numai anumite fragmente ale realității, în anumite nuanțe, funcție de limba pe care o
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
pur și simplu, concepția kantiană și o aplică la nivelul limbii, după care mai face un pas, spunând că limba maternă determină un anumit tip de experiență. În Tractatus logico-philosophicus, Wittgenstein, chiar dacă merge și pe ideea unui constructivism sau determinism lingvistic în ceea ce privește experiența ori cunoașterea lumii, are ca poziție centrală faptul că limbajul reprezintă sau reflectă lumea reală. Pentru gânditorul vienez, „totalitatea propozițiilor constituie limbajul.[...]. Propoziția este o imagine a realității. Propoziția este un model al realității, așa cum ne-o imaginăm
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
o copie a realității, ci mai degrabă o construcție ipotetică, un model al realității. Cu alte cuvinte, ca imagine a lumii reale și, astfel, ca depozitară a cunoașterii acesteia, o secvență discursivă este mai curând un produs al creativității noastre lingvistice. Totuși, această construcție nu e una aleatoare, ci una gândită în raport cu lumea reală, și care se vrea o reprezentare cât mai fidelă posibil a realității. Avantajul acestei „reflecții lingvistice” asupra lumii este acela că ea devine depozitarul experienței sau cunoașterii
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
o secvență discursivă este mai curând un produs al creativității noastre lingvistice. Totuși, această construcție nu e una aleatoare, ci una gândită în raport cu lumea reală, și care se vrea o reprezentare cât mai fidelă posibil a realității. Avantajul acestei „reflecții lingvistice” asupra lumii este acela că ea devine depozitarul experienței sau cunoașterii lumii reale, astfel încât, luând contact cu anumite intervenții discursive, dobândim o anumită cunoaștere a stării de lucruri la care se referă acea secvență discursivă. „Propoziția este o imagine a
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
întrucât este o imagine a realității”, dar, pentru a determina valoarea de adevăr a propoziției „realitatea este confruntată cu propoziția.” (idem: 57-59). Într-o concepție diadică asupra limbajului, inițiată de Saussure și acceptată de majoritatea structuraliștilor, concepție în care semnul lingvistic ca semnificant este legat de gând, idee, concept ca semnificat, lumea reală nu este luată în calcul, ea nu-și are un loc într-o astfel de abordare a limbajului. Doar într-o concepție triadică asupra limbajului lumea este reabilitată
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
nu este luată în calcul, ea nu-și are un loc într-o astfel de abordare a limbajului. Doar într-o concepție triadică asupra limbajului lumea este reabilitată, dându-i-se locul cuvenit. Într-o astfel de concepție o entitate lingvistică, deși exprimă gândirea (ca și în concepția diadică), aceasta din urmă nu poate fi decât despre lume (fie ea naturală, socială, spirituală). Concepție inițiată de Peirce, clarificată de Ogden și Richards, asumată de Wittgenstein în textul comentat mai sus. Pentru
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
care pretinde să o descrie, o exprimă ori o reprezintă.” (P. Ricoeur, 1999:98). În opoziție cu cele afirmate mai sus, un autor italian (Pagliaro) va afirma că „realitatea în complexitatea ei este în esență incomunicabilă. Fapt este că semnul lingvistic este doar o trimitere, o aluzie...” (apud Tullio de Mauro, 1978:197). Spre această idee va tinde și concepția wittgenseiniană în a doua parte a reflecțiilor gânditorului vienez, obiectivată în Cercetări filosofice. Cu toate acestea, adoptăm poziția conform căreia limbajul
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
slabă”, ca și reprezentare aproximativă, parțială sau chiar „fuzzy”. În concluzie, putem spune că limbajul determină constituirea experienței, cunoașterii lumii, dar în principal limbajul reprezintă sau reflectă lumea reală, devenind astfel depozitarul experienței, cunoașterii acesteia, prin fixarea ei în producțiile lingvistice (discursuri, texte). 1.3.3. Limbajul e act și acționează asupra interlocutorilor Teoria actelor de limbaj - a cărei teren de apariție a fost pregătit de Reinach și concepția sa asupra actelor sociale, de Gardiner cu cele patru mari tipuri de
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
ca mediu al constituirii cunoașterii sau experienței lumii, Gadamer va afirma că „înțelegerea lucrurilor însăși trebuie mai întâi să ia forma limbajului”, că limbajul este „mediul universal în care se produce înțelegerea” (apud R. Neculau, 2001:187,189). Iar relativismul lingvistic whorfian accentuează ideea că limba produce o organizare a experienței sau că limba maternă determină o anume experiență a lumii. Odată constituită, cunoașterea sau experiența au nevoie de un mediu în care să se fixeze; iar limbajul este, în acest
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
ocupă cu raportul semnului cu lumea pe care o desemnează; pragmatica, care studiază raportul semnului cu utilizatorii și beneficiarii lui. Sintactica studiază, așadar, relația sau conexiunea care se instituie, în interiorul unei secvențe discursive, între entitățile discursive componente, atât între entitățile lingvistice, cât și între entitățile logice. Relația dintre entitățile discursive este asigurată de ceea ce în literatura de specialitate s a impus sub numele de conectori. Conectorii, exprimând relațiile între entitățile discursive, rămân mereu aceeași, de aceea ei au fost numiți și
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
logice. Relația dintre entitățile discursive este asigurată de ceea ce în literatura de specialitate s a impus sub numele de conectori. Conectorii, exprimând relațiile între entitățile discursive, rămân mereu aceeași, de aceea ei au fost numiți și constante, iar diversele entități (lingvistice și logice) conexate de ei schimbându-se permanent, au fost numite și variabile. Entitățile sau variabilele lingvistice, adică termeni, propoziții, fraze sau enunțuri, pot fi corelate și integrate într-o secvență discursivă cu ajutorul conectorilor lingvistici, adică un „cuvânt sau grup
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
numele de conectori. Conectorii, exprimând relațiile între entitățile discursive, rămân mereu aceeași, de aceea ei au fost numiți și constante, iar diversele entități (lingvistice și logice) conexate de ei schimbându-se permanent, au fost numite și variabile. Entitățile sau variabilele lingvistice, adică termeni, propoziții, fraze sau enunțuri, pot fi corelate și integrate într-o secvență discursivă cu ajutorul conectorilor lingvistici, adică un „cuvânt sau grup de cuvinte din clasa adverbului sau a conjuncției a cărui funcție este să asigure legătura formală și
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
cărei rol este de legare a acestor propoziții în vederea obținerii unei propoziții compuse S.” (idem:125). Conectorii logici sunt unii din conectorii lingvistici ai limbajului natural, dar care au o valoare logică: și, sau, dacă...atunci, etc. Distincția între entități lingvistice și entități logice își are originea în concepția gânditorilor Port-Royal-ului, care este cunoscută sub numele de doctrina paralelismului logicogramatical. Ea susține ideea că limbajul funcționează logic, deoarece este purtătorul acestuia, limbajul neavând alt rol decât acela de a exprima gândirea
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
conectivitatea noncontradictorie” a valorilor de adevăr. 2.1. Corectitudinea și coeziunea gramaticală Orice construcție discursivă trebuie, pentru a putea fi percepută, decodată și înțeleasă corect, să fie produsă conform anumitor reguli sau norme gramaticale ce reglementează utilizarea corectă a codului lingvistic. Chiar dacă aceste reguli sunt convenții, care, ca orice convenții umane, sunt aproximative, respectarea lor ne ajută să dăm corectitudine gramaticală intervențiilor noastre discursive. Dacă respectarea regulilor gramaticale duce la expresii bine formate, nerespectarea lor poate duce la expresii rău formate
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
contemporană, 1998:199). La nivelul combinării sau conectării propozițiilor și frazelor (ce conțin cel puțin două propoziții) în secvențe discursive mai mari sau texte, ne întâlnim cu fenomenul numit coeziunea secvenței discursive sau a textului. „O secvență (șir) de unități lingvistice (de obicei propoziții) a căror legătură se manifestă prin anumite particularități gramaticale, particularități care apar cu precădere ca rezultat al relațiilor transpropoziționale. <<Legătura>> care asigură caracterul de <<tot unitar>> al unei astfel de secvențe este numită de către unii cercetători, în
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
o serie de expresii numite „mărci de coeziune”. Acestea ar fi: Recurența, repetarea integrală sau parțială a unor elemente lexicale, uneori chiar transformate. Paralelismul, repetarea unor structuri sintactice, dar completate cu elemente lexicale noi. Parafraza, repetarea conținutului într-o formă lingvistică diferită. Pro-formele, substituirea unor elemente lexicale prin „înlocuitori” fără sens propriu. Elipsa, repetarea unei structuri și a conținutului ei cu omisiunea unor părți lingvistice, etc. (cf. E. Vasiliu, 1990:30). Unii autori consideră însă, că doar prezența acestor „mărci de
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
repetarea unor structuri sintactice, dar completate cu elemente lexicale noi. Parafraza, repetarea conținutului într-o formă lingvistică diferită. Pro-formele, substituirea unor elemente lexicale prin „înlocuitori” fără sens propriu. Elipsa, repetarea unei structuri și a conținutului ei cu omisiunea unor părți lingvistice, etc. (cf. E. Vasiliu, 1990:30). Unii autori consideră însă, că doar prezența acestor „mărci de coeziune” într-un șir de enunțuri, nu fac din acesta un discurs sau o secvență discursivă. Un discurs bine format este acel șir de
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
clasificare a lor în părți de vorbire, și reguli sintactice de combinare, înlănțuire a cuvintelor în propoziții, fraze, discursuri sau a cuvintelor în propoziții, a propozițiilor în fraze și a frazelor în discursuri, texte. În timpul enunțării, noi combinăm, conexăm enunțuri lingvistice mai mici în unități mai mari având o anumită intenție comunicativă. Această combinare sau conexare trebuie să prezinte o anumită adecvare sau compatibilitate între entitățile lingvistice, adică acea “caracteristică de distribuție a unei unități lingvistice de a accepta, în procesul
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
în fraze și a frazelor în discursuri, texte. În timpul enunțării, noi combinăm, conexăm enunțuri lingvistice mai mici în unități mai mari având o anumită intenție comunicativă. Această combinare sau conexare trebuie să prezinte o anumită adecvare sau compatibilitate între entitățile lingvistice, adică acea “caracteristică de distribuție a unei unități lingvistice de a accepta, în procesul combinării, legarea de una sau de alte unități, unitățile care permit legarea, apărând împreună (fiind deci co - ocurente), sunt compatibile.” (Bidu-Vrânceanu, 1997:115). Deși termenul de
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
enunțării, noi combinăm, conexăm enunțuri lingvistice mai mici în unități mai mari având o anumită intenție comunicativă. Această combinare sau conexare trebuie să prezinte o anumită adecvare sau compatibilitate între entitățile lingvistice, adică acea “caracteristică de distribuție a unei unități lingvistice de a accepta, în procesul combinării, legarea de una sau de alte unități, unitățile care permit legarea, apărând împreună (fiind deci co - ocurente), sunt compatibile.” (Bidu-Vrânceanu, 1997:115). Deși termenul de adecvare este folosit de Searle pentru a desemna relația
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
din perspectivă pragmatică avem, mai curând, o adecvare a lumii la limbaj, întrucât prin actele noastre de limbaj - în special prin actele ilocuționare și perlocuționare - noi căutăm să transformăm lumea. Din punct de vedere sintactic, avem o adecvare a entităților lingvistice între ele, în primul rând, datorită cerinței de corectitudine gramaticală, dar și intenției comunicative, adică cerinței ca adecvarea dintre cuvinte și enunțuri să răspundă realizării scopului pentru care au fost puse în joc. Astfel, deși intențiile comunicative sunt diverse, putem
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
comunicative, adică cerinței ca adecvarea dintre cuvinte și enunțuri să răspundă realizării scopului pentru care au fost puse în joc. Astfel, deși intențiile comunicative sunt diverse, putem vorbi, din perspectivă semantică, de o intenție teoretică sau cognitivă, adecvarea dintre entitățile lingvistice trebuie să reflecte relația dintre concepte, și astfel relația dintre lucruri. Din perspectivă pragmatică, putem spune că avem o intenție acțională sau practică, adecvarea dintre unitățile discursive trebuind să răspundă eficienței intervenției discursive în acțiunea asupra celuilalt, și prin el
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
încearcă să acționeze prin actul său de limbaj, cu alte cuvinte intenția locutorului este una acțională sau practică. Pe dimensiunea conectivă, sintactică a intervenției sale discursive, locutorul vizează însăși construcția discursivă, cu alte cuvinte în timpul combinării, înlănțuirii sau conectării entităților lingvistice, acesta este atent la însuși acest proces sintactic, intenția lui fiind aceea de a închega o secvență discursivă adecvată sau compatibilă din punct de vedere sintactic. Fenomen care este surprins prin sintagma “intenționalitate metalingvistică.” Capitolul 3 DIMENSIUNEA COGNITIVĂ A COMUNICĂRII
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
perceptive, pe care le obținem în acest contact direct cu lumea, sunt transpuse, la nivelul proceselor cognitive, mai întâi în reprezentări, apoi în concepte, idei, gânduri sau judecăți și raționamente. Aceste conținuturi ale gândirii au de cele mai multe ori o formă lingvistică, dacă ne gândim la Peirce care spunea că ideea este de fapt un “semn interior” și la ipoteza limbajului gândirii. Prin urmare, limbajul contribuie, astfel, la construirea gândirii, dar, mai ales, servește ca mediu de obiectivare a acestor conținuturi psihice
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]
-
astfel, la construirea gândirii, dar, mai ales, servește ca mediu de obiectivare a acestor conținuturi psihice. Pe traseul senzații -> percepții -> reprezentări -> concepte, judecăți, raționamente -> cuvinte, enunțuri, discurs, individul uman încearcă să cunoască lumea și să o fixeze într o formă lingvistică, spre exemplu textul. Dar individul uman nu are experiența lumii, nu cunoaște lumea doar printr-un raport direct, nemijlocit cu ea, ci și prin intermediul practicii discursive, prin discursul sau textul celuilalt. Așadar, într-o situație de comunicare locutorul, adresându-se
COMUNICAREA VERBALĂ / De la Cunoaștere la Acţiune by Constantin Romaniuc () [Corola-publishinghouse/Science/658_a_1041]