18,324 matches
-
perspectiva gramaticii generativiste, dar în interiorul acestui vast ansamblu identificăm subansambluri cuprinzând fraze construite după regulile unor ideologii particulare. În vreme ce limba acționează mai degrabă la nivelul expresiei, ideologia organizează mai întâi planul conținutului, structura de profunzime a discursului. Astfel, o analiză lingvistică a impactului ideologiei asupra discursului politic ar avea ca sarcină izolarea structurilor care exercită constrângeri asupra locutorilor, exprimând adeziunea lor la credințele unui grup. Perspectiva nu anihilează în totalitate libertatea creatoare a locutorului care continuă să dispună de un anumit
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de sens, devine din ce în ce mai mare în cadrul discursului politic interesat să promoveze o lectură particulară a realității (un exemplu în acest sens îl oferă limba de lemn). Limbajul politic trădează ideologia care îl guvernează printr-o serie de mărci de natură lingvistică care permit identificarea spațiului din care provine locutorul, a sistemului de credințe și reprezentări care îl animă. În acest sens, analiza semantică a limbajului politic ar avea ca sarcină identificarea conotațiilor privilegiate la nivel ideologic și a restricțiilor semantice impuse
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
o creează. Newspeak-ul definește limba folosită de noua elită politică, în vreme ce masa vorbitorilor continuă să se înțeleagă în vechea limbă. Rolul lui nu este atât articularea unei ideologii particulare, cât, mai ales, împiedicarea heterodoxiei prin mutațiile operate la nivelul sistemului lingvistic. Spre deosebire de limbajul democratic, limbajul totalitar înregistrează o pondere net superioară în literatura de specialitate. Puterea aproape magică pe care o deține cuvântul în regimurile totalitare atrage atenția cercetătorilor, preocupați să identifice strategiile, rațiunile, efectele pe care le are limbajul în
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
științific, filosofic, religios, juridic, poetic ș.a., fiecare dintre acestea definindu-se prin trăsături specifice, atât la nivelul conținuturilor vehiculate, cât și la nivelul expresiei și al efectelor urmărite. Discriminarea și descrierea tipurilor de limbaj nu se limitează la ansamblul particularităților lingvistice (fonetice, morfologice, sintactice, lexicale), trebuind să facă apel la date extralingvistice ale domeniului de cunoaștere în care sunt vehiculate. Atât factorii lingvistici, cât și cei extralingvistici concură la configurarea unor profiluri distincte, caracterizarea fiecărui tip de limbaj realizându-se, de
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
nivelul expresiei și al efectelor urmărite. Discriminarea și descrierea tipurilor de limbaj nu se limitează la ansamblul particularităților lingvistice (fonetice, morfologice, sintactice, lexicale), trebuind să facă apel la date extralingvistice ale domeniului de cunoaștere în care sunt vehiculate. Atât factorii lingvistici, cât și cei extralingvistici concură la configurarea unor profiluri distincte, caracterizarea fiecărui tip de limbaj realizându-se, de regulă, prin raportare la trei elemente de referință: criteriul contextului, criteriul emitentului și cel al conținuturilor. Înțelegând limbajul ca logos semantikos, concepție
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de adoptarea unei atitudini față de conținuturile prezentate, reprezintă o altă trăsătură a limbajului filosofic care îl apropie de limbajul artistic. Ioan Oprea distinge un subiectiv ontologic, relativ la desemnare, la statutul referentului (a obiectului desemnat, a conformației noțiunii) și un subiectiv lingvistic, relativ la semnificația cuvântului, conferită de relația cu celelalte elemente ale limbii 89. Fără a atinge gradul de subiectivitate al limbajului poetic, limbajul filosofic poartă amprenta situării emitentului față de lumea analizată. Analizând specificul limbajului filosofic, Ludwig Wittgenstein 90 subliniază că, spre deosebire de
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de implicare afectivă; dorința de a echilibra tradiția și modernitatea, sacralitatea și accesibilitatea. La nivelul vocabularului, remarcăm numărul însemnat de arhaisme, precum și specializarea semantică a unor cuvinte din vocabularul comun. Individualitatea limbajului religios este conferită de o serie de fenomene lingvistice specifice. Astfel, extinderea principiului simbolic determină utilizarea substantivelor comune și a pronumelor în calitate de nume proprii, ca substitute ale divinității: Tată, Părinte, Ție, Cel, El, Lui etc. La nivel morfologic, un alt aspect semnalat de Gh. Chivu este cel al articulării
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
istorică. Specificul limbajului juridic este dat, pe de o parte, de terminologia specializată, iar pe de altă parte, de caracterul său coercitiv. Mai puțin liber decât limbajul politic, cel juridic se caracterizează printr-un grad de inerție ridicat în ceea ce privește structurile lingvistice și sintactice folosite. Sub aspectul funcției stilistice, limbajul juridic poartă amprenta interacțiunii funcțiilor referențială, metalingvistică și conativă. Vizând o "activitate explicativ-justificativă de întemeiere a normei și de aplicare a ei, având în vedere recompunerea unor evenimente trecute din perspectiva calificării
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
și membrii societății. Limbaj politic vs. limbaj poetic Specific cunoașterii și comunicării artistice, limbajul poetic își construiește un referent propriu, autonom de lumea extraverbală, preexistentă. În calitate de instrument de comunicare al artei, limbajul este guvernat de funcția poetică, care convertește comunicarea lingvistică în comunicare estetică. Distingându-se prin dezvoltarea unor relații semantice și sintactice inedite, limbajul poetic se configurează între constrângerile sistemului lingvistic căruia îi aparține și elanurile creatoare ale emitentului. Mai mult decât orice alt tip de limbaj, cel poetic are
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de lumea extraverbală, preexistentă. În calitate de instrument de comunicare al artei, limbajul este guvernat de funcția poetică, care convertește comunicarea lingvistică în comunicare estetică. Distingându-se prin dezvoltarea unor relații semantice și sintactice inedite, limbajul poetic se configurează între constrângerile sistemului lingvistic căruia îi aparține și elanurile creatoare ale emitentului. Mai mult decât orice alt tip de limbaj, cel poetic are ca trăsătură definitorie expresivitatea, rezultat al viziunii originale a artistului. Caracterizat de regulă prin raportare la limbajul științific, considerat de Roland
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
expresivitatea, rezultat al viziunii originale a artistului. Caracterizat de regulă prin raportare la limbajul științific, considerat de Roland Barthes "gradul zero al limbajului", limbajul poetic are o configurație aparte și în raport cu celelalte limbaje. Astfel, dacă în mod obișnuit, încălcarea normelor lingvistice afectează receptarea mesajului, în cazul limbajului poetic, creatorul ignoră în mod deliberat "norma", iar libertatea pe care o manifestă este semnul originalității și al invenției creatoare. Abaterile ce caracterizează limbajul poetic, la nivelul expresiei verbale, determină ca între semnificația cu
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
poetic și limbajul comun își găsește rezolvarea prin conștientizarea transmutației în domeniul artei, în care, procesul de constituire a semnificației nu mai urmează regulile comune, având o structură și o funcționare proprii. Dacă pentru conștiința vorbitorului și a interlocutorului, semnul lingvistic preexistă procesul de comunicare, semnul poetic nu are o existență anterioară actului creației; el ia naștere prin negarea dialectică a semnului lingvistic. Anterior există numai posibilitatea și căile acestei negări"105. În cazul limbajului poetic, raportul dintre planul expresiei și
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
urmează regulile comune, având o structură și o funcționare proprii. Dacă pentru conștiința vorbitorului și a interlocutorului, semnul lingvistic preexistă procesul de comunicare, semnul poetic nu are o existență anterioară actului creației; el ia naștere prin negarea dialectică a semnului lingvistic. Anterior există numai posibilitatea și căile acestei negări"105. În cazul limbajului poetic, raportul dintre planul expresiei și planul conținutului este extrem de complex: expresia, semnificantul, dobândește rol activ în construirea semnificației, iar semnificatul devine la rândul lui semnificant de gradul
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de altă parte, de finalitățile discursive, care impun o configurație particulară funcțiilor pe care le îndeplinește limbajul în actul comunicării. Constituirea limbajelor specializate este guvernată atât de factori extralingvistici (circumscriși istoriei politice și culturale a societății), cât și de factori lingvistici, vizând raportul limbaj comun-limbaj specializat. Istoricitatea limbajului determină mutații consistente, atât la nivelul variantelor înregistrate, cât și la nivelul trăsăturilor fiecărei variante în parte. Identitatea limbajului politic, ca reflectare a raportului dintre esența ființei umane și organizarea social-politică a existenței
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
actului de comunicare și nici împlinirea dezideratelor politice. Perspectiva semiotică presupune o înțelegere unitară a celor trei niveluri de analiză (sintaxă, semantică și pragmatică), fiecare dintre acestea conducând la redimensionarea celorlalte două. În vreme ce sintaxa este pur formală, vizând structura expresiilor lingvistice și relațiile dintre acestea, semantica are în vedere raporturile de semnificație dintre expresii și obiecte sau concepte, regulile lor de evoluție, iar pragmatica surprinde relațiile psihologice și sociologice dintre participanții la actul de comunicare. Demersul semiotic urmărește stabilirea topografiei enunțării
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
Apreciată drept una dintre cele mai dezvoltate ramuri ale semioticii, analiza sintactică vizează studiul relațiilor dintre semne și relevarea structurii logico-gramaticale. Heinrich F. Plett afirmă că, din punct de vedere sintactic, textul este format dintr-o înșiruire ordonată de semne lingvistice, guvernată de o serie de reguli combinatorice 111. Din această perspectivă, analiza sintactică a limbajului politic are în vedere: identificarea unităților de conținut (topoi tematici, cuvinte- cheie); caracterizarea structurii de profunzime, prin definirea relațiilor logico-formale dintre unitățile de conținut; stabilirea
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
organizării sintactice, limbajul politic trebuie să răspundă unor exigențe de coeziune, susținute la nivel discursiv prin prezența mărcilor specifice. Proprietate esențială a discursului, coeziunea vizează ansamblul trăsăturilor care asigură unitatea sintactică a unei manifestări discursive, prin legăturile operate între unitățile lingvistice (propoziții, fraze). Analiza coeziunii limbajului politic are ca premisă conceperea acestuia ca o textură în care fenomene lingvistice distincte asigură, simultan, continuitate și progresie discursului. Coeziunea, ca proprietate a actului discursiv, este asigurată de capacitatea elementelor verbale explicite, co-prezente în
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
specifice. Proprietate esențială a discursului, coeziunea vizează ansamblul trăsăturilor care asigură unitatea sintactică a unei manifestări discursive, prin legăturile operate între unitățile lingvistice (propoziții, fraze). Analiza coeziunii limbajului politic are ca premisă conceperea acestuia ca o textură în care fenomene lingvistice distincte asigură, simultan, continuitate și progresie discursului. Coeziunea, ca proprietate a actului discursiv, este asigurată de capacitatea elementelor verbale explicite, co-prezente în structura discursivă, de a realiza legături intradiscursive de sens, prin aplicarea regulilor gramaticale. Printre principalele mijloace de realizare
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
medieze, să modeleze, să predetermine înțelegerea semnificației de către receptor, în condițiile în care politicianul se adresează unui public eterogen și extrem de vast. Pe aceeași linie de interpretare, O. Ducrot distinge două componente de bază în interpretarea semantică a unui enunț lingvistic: o componentă lingvistică propriu-zis spusă și o componentă retorică 118. Componenta lingvistică asigură un înțeles "literal" enunțurilor, iar componenta retorică "interpretează" enunțul, integrându-l unei situații de comunicare precise. În alți termeni, sensul este definit în afara cadrului enunțiativ, iar semnificația
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
să predetermine înțelegerea semnificației de către receptor, în condițiile în care politicianul se adresează unui public eterogen și extrem de vast. Pe aceeași linie de interpretare, O. Ducrot distinge două componente de bază în interpretarea semantică a unui enunț lingvistic: o componentă lingvistică propriu-zis spusă și o componentă retorică 118. Componenta lingvistică asigură un înțeles "literal" enunțurilor, iar componenta retorică "interpretează" enunțul, integrându-l unei situații de comunicare precise. În alți termeni, sensul este definit în afara cadrului enunțiativ, iar semnificația se construiește în cadrul
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
care politicianul se adresează unui public eterogen și extrem de vast. Pe aceeași linie de interpretare, O. Ducrot distinge două componente de bază în interpretarea semantică a unui enunț lingvistic: o componentă lingvistică propriu-zis spusă și o componentă retorică 118. Componenta lingvistică asigură un înțeles "literal" enunțurilor, iar componenta retorică "interpretează" enunțul, integrându-l unei situații de comunicare precise. În alți termeni, sensul este definit în afara cadrului enunțiativ, iar semnificația se construiește în cadrul circumstanțelor de comunicare care fundamentează un discurs. Nu putem
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
precise. În alți termeni, sensul este definit în afara cadrului enunțiativ, iar semnificația se construiește în cadrul circumstanțelor de comunicare care fundamentează un discurs. Nu putem vorbi de semnificație decât în cadrul unui act de comunicare efectiv, care actualizează potențialul semantic al structurilor lingvistice utilizate. Abordările semantice ale limbajului politic înregistrează de-a lungul timpului două direcții principale de cercetare: una terminologică, urmărind identificarea, definirea și încadrarea termenilor politici în tipologia limbajelor de specialitate, alta discursivă, vizând conotațiile și specificul vocabularului politic, prin raportare
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de lexic, în special cu cel juridic-administrativ și cu cel publicistic. Analiza semantică debutează cu stabilirea unui inventar lexical, cu indicarea ocurențelor fiecărei unități lexicale în parte, pentru reconstituirea ulterioară a distribuției lor. Semnificația fiecărui cuvânt este reconstruită în cadrul contextului lingvistic imediat, al așa-numitelor colocații, și are ca premisă ideea că sensul cuvintelor depinde de un univers de discurs deja constituit 121. În politică, fiecare cuvânt poartă urmele utilizărilor anterioare, iar neglijarea dimensiunii interdiscursivității afectează eficiența manifestărilor discursive. Analiza lexicului
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
politică își elaborează propriul lexic, în funcție de istoria sa, de instituțiile și parametrii vieții sociale. Factorului spațial i se alătură factorul timp în determinarea variației lexicale, pentru că epocile istorice își structurează vocabularul în consonanță cu propriile valori, manifestând preferințe pentru structuri lingvistice și valori semantice particulare. Fără a putea delimita cu fermitate granițele unei terminologii politice, asistăm astăzi la interferențe între vocabulare specifice unor domenii de cunoaștere extrem de îndepărtate. Lucrările de specialitate subliniază existența unui fenomen de migrație a termenilor dintr-un
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
un contract de comunicare specific, căruia interlocutorii trebuie să i se supună. Teoria actelor de vorbire Potrivit lui John Langshaw Austin 133, modul în care utilizatorii folosesc semnele poate fi descris, din punct de vedere pragmatic, pe trei paliere: folosind semnul lingvistic sau, mai exact, emițând o frază într-un context dat, comunicatorul (omul politic sau jurnalistul care tratează teme politice) spune ceva (care are un anumit sens) planul locutoriu; face ceva spunând ceea ce spune planul ilocutoriu; și induce, făcând ceea ce face
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]