18,324 matches
-
ambasadă, cadastru, carantină, cesiune, confederație, congres, consiliu, consorțiu, constituție, consulat, decret, protocol, retrocedare, rezoluție, electori, tranzacție, suzeranitate, sufragiu, subvenție ș.a. cuvinte ca liberalism, burghezie, conservator, reacționar, amovibil, fiziocrați, germanofil, monarhist, reformă, remaniere, utilitarism, tiranie ș.a. dobândesc sensuri variate, în funcție de contextele lingvistice în care apar și de intențiile discursive ale jurnalistului. 5.2.1. Semie, polisemie și ambiguitate Analiza semantică a publicisticii eminesciene are în vedere statutul mesajului publicistic, variantă a discursului social, potrivit lui P. Charaudeau 378, capacitatea acestuia de a amalgama
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
sensurile, în funcție de contextul discursiv și de intențiile gazetarului: avocat morișcă intelectuală; arhiplebe plebea ulițelor orașelor; bandă de esploatare, de scelerați; blagomanii citate din literatura democratică și stropite din când în când de lacrimi; breaslă organizație a patrioților de meserie; cabazuri lingvistice; cacografie ortografie; cabuzan lepădătura societății; caracter catonian, problematic, moale ca ceara; căldare a patimilor; cioclovină slugă politică; clasă istorică, pozitivă, superpusă, feneanților; clică fără patrie, fără naționalitate certă; craidon curtezan, scos din cutie; erige proclamarea României în regat; feneanți trăiesc
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
a se preîmbla, populace, stafagiu ș.a., care apar în textele publicate în Curierul de Iași, dispar sau apar sporadic în articolele din Timpul. De asemenea, numărul dubletelor lexicale, sensibil redus față de cel prezent în presa epocii, oglindește lipsa unor norme lingvistice unitare în cea de-a doua jumătate a secolului al XIX-lea și încercările gazetarului de a identifica mijloacele de expresie cele mai potrivite pentru conținuturile transmise: adecvat/ adecvat, adesa/ adesea, adiutant/ adjutant, administrațiune/ administrație, citațiune/ citație, doftor/ doctor, financie
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
în carne vie", "a ieși cu mâna goală", "a pune la cale", "a fi cu mâinile legate", "a mânca pita lui Vodă" ș.a. au rolul de a caracteriza plastic un fapt, iar conotațiile semantice ale idiotismelor sunt influențate de contextul lingvistic în care apar. Din punct de vedere al inserției în text, Stelian Dumistrăcel identifică două maniere principale de integrare 395: fie prin formula citării paremiologice ("De acolo proverbul: toată lumea să moară, numai Manea să trăiască.", IX, 166; Povestea cântecului: pe
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de intensiune și extensiune ale unei expresii a limbii sunt echivalente conceptelor de proprietate și clasă și se pot aplica la diferite tipuri de expresii, inclusiv la propoziții. Din această perspectivă, semantica are o dublă deschidere: una empirică, definind semantica lingvistică, și alta non empirică, apropiată de teoria cunoașterii și interesată de obiectele conceptuale și de relațiile acestora cu lumea. Prin urmare, analiza semantică a limbajului politic eminescian nu se poate limita la o abordare în termeni intensionali, care să descrie
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
sensul cuvintelor și frazelor pe care le utilizează jurnalistul este dictat de datele situației de exprimare și de profilul publicului căruia se adresează. În acest sens, Emile Benveniste 401 subliniază că orice enunț, chiar dacă se bazează pe folosirea acelorași elemente lingvistice, reprezintă o acțiune singulară, care aparține cuiva, este inițiată într-un moment anume, într-un anumit context și asumată într-un mod anume. Prin urmare, semantica limbajului politic eminescian este modelată de maniera în care jurnalistul valorifică resursele codului în
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
până-n pânzele albe când ar fi să aibă gâlceavă cu boierii cei mari, că până la împăratul rabzi încăieratul având înscris, dar încă fără dânsul"424. Expresie a unui moment istoric determinat, limbajul politic eminescian ilustrează la nivel semantic particularitățile codului lingvistic utilizat în cea de-a doua jumătate a veacului al XIX-lea, relevând, dincolo de conținutul informațional caracteristic discursului mediatic, valorificarea la nivelul structurii profunde a unor mituri, credințe și simboluri naționale, care configurează opțiunile și atitudinile politice ale jurnalistului. 5
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
specific, identitatea participanților, relațiile de status, cadrul larg socio-cultural (credințele și valorile, doxa, elementele de interdiscurs etc.). Un concept cheie în abordarea pragmatică a limbajului politic eminescian este contextul comunicativ care înglobează, într-o accepție amplă, atât datele de natură lingvistică (vecinătăți lingvistice, strategii discursive, dimensiune intertextuală), cât și pe cele de natură extralingvistică (politica editorială a publicațiilor la care scrie Eminescu, specificul publicului țintă, finalitățile scrisului jurnalistic, referențialul politic reprezentat ș.a.). Investigarea publicisticii lui Mihai Eminescu nu poate face abstracție
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
participanților, relațiile de status, cadrul larg socio-cultural (credințele și valorile, doxa, elementele de interdiscurs etc.). Un concept cheie în abordarea pragmatică a limbajului politic eminescian este contextul comunicativ care înglobează, într-o accepție amplă, atât datele de natură lingvistică (vecinătăți lingvistice, strategii discursive, dimensiune intertextuală), cât și pe cele de natură extralingvistică (politica editorială a publicațiilor la care scrie Eminescu, specificul publicului țintă, finalitățile scrisului jurnalistic, referențialul politic reprezentat ș.a.). Investigarea publicisticii lui Mihai Eminescu nu poate face abstracție de mediul
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
Mihai Eminescu nu poate face abstracție de mediul germinativ al textelor, de contextul istoric și socio-cultural al epocii și nici de rolul și specificul presei în această perioadă. Majoritatea pragmaticienilor atribuie conceptului de context accepțiuni largi, care înglobează atât componenta lingvistică, cât și cea extralingvistică. Potrivit lui Hermann Parret 427, contextul integrează cinci componente: contextul verbal sau co-textul, contextul existențial al referințelor, contextul situațional, contextul acțional al fragmentelor discursive ca acte lingvistice și contextul psihologic al intențiilor, dorințelor și credințelor interlocutorilor. În
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
atribuie conceptului de context accepțiuni largi, care înglobează atât componenta lingvistică, cât și cea extralingvistică. Potrivit lui Hermann Parret 427, contextul integrează cinci componente: contextul verbal sau co-textul, contextul existențial al referințelor, contextul situațional, contextul acțional al fragmentelor discursive ca acte lingvistice și contextul psihologic al intențiilor, dorințelor și credințelor interlocutorilor. În analiza publicisticii eminesciene, avem în vedere patru dimensiuni ale regimului contextual care își pun amprenta asupra semnificațiilor limbajului: * contextul istoric și socio-cultural al veacului al XIX-lea, care oferă materia
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
al relației individuale dintre jurnalist și publicul cititor, vizând finalități, roluri, statuturi, intenții ce guvernează actul de comunicare; * contextul referențial, reprezentat de evenimentele de politică internă și internațională din cea de-a doua jumătate a secolului al XIX-lea; * contextul lingvistic, intra- și intertextual, înglobând vecinătăți textuale, relații de intertextualitate, tipologii ale textelor jurnalistice etc. Jurnalistul aparține unui context istoric și socio-cultural bine determinat care oferă conținuturile limbajului publicistic și construiește un orizont de așteptare particular din partea publicului receptor. Restrângând cadrul
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
Eminescu și receptori aparținând generațiilor posterioare momentului Eminescu; c) prin raportare la gradul de obiectivitate al receptării, delimităm receptorii obiectivi de cei subiectivi, părtinitori. Fără a avea pretenția epuizării ipostazelor receptorului publicisticii eminesciene, subliniem că gradul de cultură și competențele lingvistice ale cititorului modelează mesajul politic, imrpimându-i valențe semnificative distincte. În acest sens, adeziunea la o ideologie, apartenența etnică, epoca în care se înscrie, competențele lingvistice de care dă dovadă, identitatea socială ș.a. își pun amprenta asupra receptării, favorizând interpretări antinomice
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
a avea pretenția epuizării ipostazelor receptorului publicisticii eminesciene, subliniem că gradul de cultură și competențele lingvistice ale cititorului modelează mesajul politic, imrpimându-i valențe semnificative distincte. În acest sens, adeziunea la o ideologie, apartenența etnică, epoca în care se înscrie, competențele lingvistice de care dă dovadă, identitatea socială ș.a. își pun amprenta asupra receptării, favorizând interpretări antinomice ale aceluiași semnificant. Adresându-se unui public eterogen, limbajul politic eminescian este guvernat de principiul accesibilității, jurnalistul gestionând atent repertoriul mijloacelor de exprimare. Printre mijloacele
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
comunicare între interlocutori. În acest sens, limbajul politic eminescian implică o relație interactivă jurnalist-cititor, explicit exprimată în corpul articolelor. Adresându-se unui public eterogen, care dispune de competențe variate de decodare a mesajului jurnalistic, ținând de niveluri distincte de educație lingvistică și politică, limbajul eminescian denotă selecția atentă a mijloacelor de exprimare. Alegerea modalităților discursive este dictată în primul rând de nivelul de accesibilitate al acestora: din acest punct de vedere, distingem în cadrul publicisticii eminesciene două tipuri de texte, specializate (studii
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
de acte: locuționare (acțiunea de a enunța ceva la un moment dat), ilocuționare (acțiunea de a ne asuma ceea ce spunem) și perlocuționare (acțiunea de a determina schimbări în comportamentul interlocutorului). Din această perspectivă, utilizarea unui limbaj și a unor categorii lingvistice individuale echivalează cu producerea unor efecte particulare la nivel de receptare. Guvernată de finalități specifice, vizând legitimarea ideilor și opțiunilor politice, educarea și persuadarea publicului cititor, responsabilizarea opiniei publice cu privire la problemele țării, exprimarea atitudinii și a opțiunilor politice ale gazetarului
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
am prezentat în acest capitol analiza funcțională a acestuia, constând în investigarea limbajului-obiect din perspectiva triadei morrisiene: sintaxă, semantică și pragmatică. Virtuțile integratoare ale demersului semiotic, care permite recursul la un inventar metodologic amplu, au oferit premisele pentru identificarea mecanismelor lingvistice de semnificare/ resemnificare a evenimentelor din spațiul politic, specifice publicisticii eminesciene. Analiza sintactică (transfrastică și frastică) a condus la identificarea trăsăturilor ce definesc sintagmatica semnelor verbale în publicistica eminesciană, în strânsă legătură cu finalitățile persuasive ale limbajului publicistic. De asemenea
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
decât prin comparare cu texte care au aceeași tipologie și același referent evenimențial. Analiza contrastivă are la bază tehnici ale lingvisticii computaționale, care vizează, în principal, investigații de natură lexico-semantică. Disciplină relativ nouă, lingvistica computațională utilizează tehnici computerizate de analiză lingvistică, implicând algoritmi, structuri de date și modele formale ale reprezentării, precum și tehnici ale inteligenței artificiale. Procesarea limbajului natural cu inventarul metodologic al informaticii oferă posibilitatea prelucrării unor corpusuri de dimensiuni mari, stabilirea unor pattern-uri la nivel semantic și sintactic
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
metaforică; * valorificarea virtuților analogiei; * prezența construcțiilor retorice, bazate pe acumularea de repetiții. Aspectul eterogen al limbajului publicistic din această epocă, vizibil în numărul însemnat al dubletelor lexicale și gramaticale din paginile publicațiilor, este determinat în principal de lipsa unor norme lingvistice unitare. Două sunt problemele importante cu care se confruntă limbajul publicistic în secolul al XIX-lea: 1) necesitatea îmbogățirii lexicului cu termeni desemnând noile realități științifice, tehnice, culturale, politice; 2) stabilirea unor norme fonetice și gramaticale unitare. Contribuția presei se
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
spre darea afară de noutăți, spre deslușirea terminilor întrebuințați (s.n.) în Regulamentul organic, spre încurajarea celor ce se ostenia, spre lauda celor ce adăuga oricât de puțin la prunca noastră literatură"495. Receptiv la inovații, limbajul publicistic contribuie la înlocuirea calculilor lingvistici cu împrumuturi neologice: brâul pământului înlocuit cu ecuator, casa păstrătoare cu bancă, mergere înainte cu progres, stare împrejur cu circumstanță ș.a. Treptat, formațiile perifrastice greoaie apar doar izolat, ca simple curiozități lingvistice, iar limbajul câștigă în fluență și eleganță. În
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
la inovații, limbajul publicistic contribuie la înlocuirea calculilor lingvistici cu împrumuturi neologice: brâul pământului înlocuit cu ecuator, casa păstrătoare cu bancă, mergere înainte cu progres, stare împrejur cu circumstanță ș.a. Treptat, formațiile perifrastice greoaie apar doar izolat, ca simple curiozități lingvistice, iar limbajul câștigă în fluență și eleganță. În concluzie, specificul limbajului politic cultivat de presa românească din secolul al XIX-lea este configurat, pe de o parte, de caracterul istoric al limbii, într-o epocă în care normele limbii literare
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
Pe această linie de interpretare, analiza limbajului eminescian oferă informații relevante privind opțiunile și concepțiile politice ale gazetarului; b) cea de-a doua premisă a demersului analitic a vizat orizontul integrator al semioticii care, prin dialogul deschis între discipline precum lingvistică, sintaxă, semantică, pragmatică, favorizează o mai bună înțelegere a structurii și funcționalității limbajului obiect, în cazul nostru a limbajului politic eminescian. Asumarea ca obiect a operei eminesciene poate părea o întreprindere aventuroasă pentru orice cercetător, date fiind multitudinea exegezelor și
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
mijloacele de expresie la problematica abordată, urmărind efecte particulare la nivelul receptării. Preocupat de normarea și modernizarea limbii literare, Eminescu mărturisește țelul de a impune o limbă literară clară, asigurând în același timp continuitatea cu limba textelor vechi românești. "Maimuțărelile lingvistice" ale colegilor de breaslă devin ținta ironiilor jurnalistului, care nu ezită să intre în polemică cu cei care se fac vinovați de coruperea limbii. Prin varietatea și modernitatea expresiei jurnalistice, publicistica eminesciană se impune ca paradigmă a limbajului publicistic modern
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
publicistic eminescian, care imprimă articolelor o gramatică particulară, dincolo de variabilele organizării de suprafață (pamflet, cronică, notă informativă, articol polemic etc.). Abordarea transfrastică a permis identificarea mecanismelor relaționale de obținere a coeziunii în publicistica eminesciană, dintre care amintim: recurența unor secvențe lingvistice, utilizarea conectorilor interfrastici, unitatea sistemului pronominal și verbal, prezența deicticelor, folosirea pro-formelor, cultivarea paralelismului și a anaforei ș.a. La nivelul arhitecturii transfrastice a articolului, distingem organizarea simetrică a propozițiilor, frecvența intercalărilor, folosirea cu predilecție a paralelismului sintactic și a inversiunilor
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]
-
statele europene, limba constituie o dimensiune esențială a problematicii publicisticii eminesciene. Atrăgând atenția asupra necesităților de normare și de modernizare a limbii române, Eminescu se lansează într-o campanie acerbă împotriva "limbii păsărești", cultivată de presa vremii, și a fluctuațiilor lingvistice vizibile la nivelul discursului gazetarilor. Jurnalistul susține că fiecare înnoire pe terenul limbii trebuie să aibă la bază tradiția și evidențiază pericolele modernizărilor pripite. Fără a se opune înnoirilor, Eminescu critică "formele goale" și jurnaliștii care "fabrică vorbe nouă, risipind
by MIHAELA MOCANU [Corola-publishinghouse/Science/979_a_2487]