2,398 matches
-
Abba Kovner, trecând prin Yoram Kaniuk și poezia lui Uri Zvi Greenberg, tinde spre reconstrucție și izbăvire. Pentru Shmuel Yosef Agnon sau Haim Hazaz și alții, speranța de izbăvire este prezentă, inclusiv în scrierile lor care nu au ca temă genocidul. Așteptarea religioasă tradițională și cea a tânărului stat, care se străduia să găsească un răspuns la distrugere pentru a putea continua să construiască o țară nouă, se întâlnesc astfel în conștiința națională aflată în formare 1. O saga națională care
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
stat, care se străduia să găsească un răspuns la distrugere pentru a putea continua să construiască o țară nouă, se întâlnesc astfel în conștiința națională aflată în formare 1. O saga națională care se caută între eroi și victime Memoria genocidului în Israel este deja invocată în Declarația de Independență, care face din stat răspunsul suprem la genocid. Mesajul era clar: evreii nu se mai puteau întoarce pe teritoriile unde fuseseră dispersați. Nu exista salvare în afara statului evreu, cheia viitorului lor
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
țară nouă, se întâlnesc astfel în conștiința națională aflată în formare 1. O saga națională care se caută între eroi și victime Memoria genocidului în Israel este deja invocată în Declarația de Independență, care face din stat răspunsul suprem la genocid. Mesajul era clar: evreii nu se mai puteau întoarce pe teritoriile unde fuseseră dispersați. Nu exista salvare în afara statului evreu, cheia viitorului lor. Totuși, în această epocă, atitudinea israeliană față de supraviețuitori este lipsită de empatie și simpatie. Ea este mai
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
evreu în lumea întreagă. Pe de o parte, se amintea memoria eroilor din ghetoul varșovian, a căror ștafetă fusese preluată de combatanții care-și sacrificaseră viața pentru independență și pentru ca evreii să aibă o patrie; pe de alta, se ignora genocidul care încețoșa imaginea glorioasă a unui popor activ și învingător. Eroul căzut pe câmpul de luptă pentru apărarea țării devine figura centrală a renașterii israeliene, lider și simbol al unității, într-o societate ce căuta să se înrădăcineze într-un
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
se observă o erodare a statutului lor, iar memoria lor începe să nu mai fie un ciment al solidarității sociale și naționale. Ca urmare, imaginea luptătorilor din ghetoul Varșoviei și a partizanilor intră în declin ca simbol principal al comemorării genocidului. În locul ei apare cea a victimelor și supraviețuitorilor. Discursul public despre genocid începe să se politizeze în Israel încă din anii 1950 pentru a răspunde exigențelor ideologice de moment. Controversa se poartă în jurul indemnizațiilor pe care trebuiea să le plătească
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
nu mai fie un ciment al solidarității sociale și naționale. Ca urmare, imaginea luptătorilor din ghetoul Varșoviei și a partizanilor intră în declin ca simbol principal al comemorării genocidului. În locul ei apare cea a victimelor și supraviețuitorilor. Discursul public despre genocid începe să se politizeze în Israel încă din anii 1950 pentru a răspunde exigențelor ideologice de moment. Controversa se poartă în jurul indemnizațiilor pe care trebuiea să le plătească Germania, destinate să finanțeze absorbția imigrației de masă provenind din Europa. Principiul
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
din Suez, precum și plecarea forțată a evreilor egipteni contribuie la consolidarea locului ocupat de amintirea Holocaustului în presă și în discursul politic. Egiptul este descris ca "putere nazistă în ascensiune", naționalizarea canalului este comparată cu Anschluss-ul, iar Nasser cu Hitler. Genocidul era atunci pe cale să modeleze concepțiile despre securitate ale Israelului. Procesul lui Eichmann, care începe în 1961 cu mărturiile supraviețuitorilor solicitate de el, introduce Holocaustul în conștiința israeliană și, apoi, în cea evreiască din diasporă. Evreii se identifică de acum
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
modeleze concepțiile despre securitate ale Israelului. Procesul lui Eichmann, care începe în 1961 cu mărturiile supraviețuitorilor solicitate de el, introduce Holocaustul în conștiința israeliană și, apoi, în cea evreiască din diasporă. Evreii se identifică de acum cu victimele și supraviețuitorii genocidului, care rupseseră tăcerea pentru a spune cu propriile cuvinte ce li se întâmplase. Este o revanșă împotriva persecutorilor, prin discursul cărora existaseră până atunci. Identitatea de victimă se transformă în țară în cea de acuzator și, prin această evoluție, supraviețuitorii
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
care muriseră în lagăre și al viitorului mai bun care trebuia asigurat noilor generații. Fondarea statului Israel câștiga astfel în moralitate. Toate sacrificiile erau justificate, precum și toate suferințele provocate palestinienilor. Acest stat era sacru, iar sacralitatea lui era indisociabilă de genocid. Procesul lui Eichmann legitima acest model de prezentare atât în statul evreu, cât și în diasporă. Dar nu era deloc o prezentare anodină. Pentru supraviețuitori, ea era cea a suferinței lor, pentru tinerii israelieni, un mod de a reînnoda legătura
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
un mod de a reînnoda legătura cu identitatea lor evreiască negată în primii ani ai întemeierii, iar pentru evreii din diasporă, un mod de a elibera vorbirea despre nenorocirile lor, dar și un îndemn de a-și elabora memoria în jurul genocidului și de a-și îmbogăți identitatea cu el pentru a continua să fie evrei. Catastrofa a oferit în același timp o justificare pentru supremația așkenazilor în Israel, menținându-le coeziunea în fața sefarzilor care, înainte de imigrația evreilor ruși, erau majoritari în
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
timp o justificare pentru supremația așkenazilor în Israel, menținându-le coeziunea în fața sefarzilor care, înainte de imigrația evreilor ruși, erau majoritari în țară, deși aproape invizibili în mecanismele statului și precari din punct de vedere socio-economic. Ulterior, legătura directă creată între genocid și statul Israel pe plan atât moral cât și politic apasă cu toată puterea asupra a ceea ce s-a numit datoria memoriei, care se confundă cu apărarea Israelului cu orice preț și în orice împrejurare. Într-adevăr, reactivarea temei Holocaustului
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
treptat, preiau și ele elemente rituale din liturghia tradițională. Procesul Eichmann însuși ia turnura unei povestiri sacre, narată de supraviețuitori, care accedeau astfel ei înșiși la sacralitate. O povestire sacră care ținea de acum loc de istorie și urzea memoria genocidului cu mai multă forță decât orice carte. Se produce astfel un soi de întâlnire între o memorie în formare care capătă o tonalitate religioasă și niște ritualuri colective al căror aspect religios nu este de neglijat. Din această perspectivă, organizațiile
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
se afla în conflict nu se putea face, fără îndoială, decât cu prețul încheierii acestui doliu, condiție necesară pentru ca poporul evreu să se întoarcă la o iudaitate mai sănătoasă, iar Israelul să nu mai folosească spaimele populației sale traumatizate de genocid și de prezentarea acestuia și să nu mai fluture spectrul distrugerii ca supremă justificare a unei politici belicoase ce depășea cu mult apărarea, legitimă, a dreptului la existență 3. Utilizarea care s-a dat datoriei de memorie nu-i era
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
suficiente, spectrul Holocaustului le ia locul. Astfel, după victoria fulgerătoare a Israelului în Războiul de Șase Zile, Abba Eban, un laburist, vorbind despre noile frontiere ale țării, desemna limitele ei anterioare ca "granițele Auschwitz-ului", asociind astfel conflictul israeliano-palestinian cu moștenirea genocidului. Venit la putere în 1977, Menahem Begin a știut apoi să folosească recurent această retorică, căutând astfel să moralizeze cucerirea, el fiind cel care a făcut din "Israel moștenitorul victimelor Shoah-ului"4. Acest discurs a alimentat temeri apocaliptice. În 1992
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
Acest discurs a alimentat temeri apocaliptice. În 1992, prim-ministrul Yitzhak Shamir afirma că orice negociere teritorială cu palestinienii ar fi sinucigașă, deoarece frontierele dinainte de 1967 nu erau nimic altceva decât cele ale Auschwitz-ului, preluând astfel termenii laburistului Eban. Treptat, genocidul legitimează ocupația. El este deturnat de la semnificația inițială și împiedicat să pătrundă în conștiințe ca un apel lansat tuturor celor care-i purtau amintirea. Apel pentru ca alți oameni, alte popoare, în alte zone, să nu se plece sub greutatea unei
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
ca atare, este de natură să trezească temeri ancestrale. Situația periculoasă în care s-a aflat Israelul în timpul războiului de Kippur din 1973 a zguduit puternic națiunea. Imediat după, se dezvoltă o înțelegere diferită a condiției disperate a evreilor în timpul genocidului, dublată de o determinare accentuată de a nu mai ajunge niciodată acolo. Din acel moment, Menahem Begin folosește "lecțiile" trecutului pentru a desemna o amenințare constantă și majoră, antisemitismul, și pentru a afirma absoluta necesitate de a acumula putere pentru
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
la asta spațiul acordat predării sionismului, nu mai rămâne mult pentru cea a lungii istorii a evreilor, care în mare parte s-a derulat în diasporă, ca să nu mai vorbim, evident, de istoria lumii. Desigur, ar fi fost inacceptabil ca genocidul să nu fie transmis de cărțile de istorie în Israel. Înțelegem totuși ponderea lui în învățământ, inseparabilă de cea a sionismului, unul servind cauza celuilalt. După eșecul campaniei din Liban din 1982, Israelul se arată incapabil să separe conjunctura politică
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
ar fi fost cele două perioade, trebuia găsită cu orice preț o legătură. Israelul reia istoria Holocaustului pentru a-și modela și consolida saga națională. Se prelungește lectura teologică impusă la începuturile întemeierii statale. Viața în diaspora condusese inevitabil la genocid, iar crearea statului avea să împiedice repetarea acestuia. Această teologizare în definitiv clasică se îmbogățește cu elemente noi, extrase de astă dată din realitatea politică a momentului, printre care exigența securității. Totodată, genocidul începe să fie prezentat teologic ca un
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
statale. Viața în diaspora condusese inevitabil la genocid, iar crearea statului avea să împiedice repetarea acestuia. Această teologizare în definitiv clasică se îmbogățește cu elemente noi, extrase de astă dată din realitatea politică a momentului, printre care exigența securității. Totodată, genocidul începe să fie prezentat teologic ca un mister impenetrabil. Ideologizarea, sacralizarea și consolidarea lecturii teologice merg de acum împreună, justifică politica dusă față de palestinieni și se repercutează asupra manierei în care evreii din diasporă se percep pe ei înșiși. Ca
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
repercutează asupra manierei în care evreii din diasporă se percep pe ei înșiși. Ca urmare, istoria evreilor iese din istoria globală, și tocmai atunci lucrările care-i sunt consacrate devin din ce în ce mai numeroase. Prevalează o memorie în mare parte iudaizată a genocidului. În acest context se instaurează religia Shoah-ului, care este și o religie a identității. Statul Israel, drept consecință și răspuns la Holocaust, stimulează sentimentul de culpabilitate al lumii, copleșită de empatie față de el7. Faptul că acest sentiment constituie o barieră
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
de culpabilitate al lumii, copleșită de empatie față de el7. Faptul că acest sentiment constituie o barieră pentru dezvoltarea antisemitismului ține de justiție, dar mai degrabă utilizarea care i s-a dat în deturnează de la orizontul lui natural. Conștientizarea provocată de genocidul evreiesc putea duce la o responsabilizare universală, ai cărei beneficiari naturali și legitimi ar fi fost toate victimele opresiunilor, persecuțiilor și masacrelor. Or, ideologizarea genocidului și sacralizarea lui au limitat efectul mesajului, fără să împiedice cu nimic banalizarea lui, nici
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
utilizarea care i s-a dat în deturnează de la orizontul lui natural. Conștientizarea provocată de genocidul evreiesc putea duce la o responsabilizare universală, ai cărei beneficiari naturali și legitimi ar fi fost toate victimele opresiunilor, persecuțiilor și masacrelor. Or, ideologizarea genocidului și sacralizarea lui au limitat efectul mesajului, fără să împiedice cu nimic banalizarea lui, nici a memoriei lui. Amintirea exterminării este din ce în ce mai mult scoasă în față imediat ce țara se confruntă cu întrebări și dileme grave. În timpul Războiului din Golf din
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
aceștia din urmă sunt o referință pentru nativi. Biruitorii de ieri simt că au devenit victimele de astăzi, în timp ce victimele de ieri au devenit biruitorii de astăzi 8. Trecutul diasporei și experiența sa ucigașă dau sens prezentului și viitorului Israelului. Genocidul nu este doar o componentă esențială a identității israeliene, ci și un factor de unificare în societatea israeliană. El umple golul creat de slăbirea identității israeliene și dovedește relativa ei întoarcere la o iudaitate mai tradițională, la un iudaism alcătuit
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
de a se dedica viitorului și de a nu se mai agăța mereu de simbolurile, ceremoniile și lecțiile Holocaustului. După el, raportul societății israeliene cu palestinienii trece printr-o teamă existențială profundă care se hrănește dintr-o interpretare particulară a genocidului, potrivit căreia lumea întreagă este împotriva evreilor, iar evreii sunt victime eterne. El vede aici victoria tragică și paradoxală a lui Hitler. Fără a nega importanța istorică a memoriei colective, el consideră că a-i determina relația cu prezentul și
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
alte mituri importante pentru a-și construi viitorul, ca acelea ale excelenței și creativității 11. Îndemnând la uitare, Yehuda Elkana ataca cel mai important element de legitimare a ideologiei sioniste. De altfel, oare Israelul și-a amintit cu adevărat de genocid și de amploarea lui universală? De fapt, răspunde intelectualul și universitarul israelian Moshe Zuckermann, încă de la început, și în toate etapele istoriei sale, inclusiv după ocupația din 1967, Israelul a refulat Holocaustul și i-a folosit imaginea ca pe o
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]