177,866 matches
-
și Suti2, se adresează zeului numindu-l „mamă binefăcătoare a zeilor și a oamenilor”, cu un limbaj plin de Încredere și recunoștință care nu datorează nimic teologiei oficiale. În această direcție se formează, chiar spre sfârșitul dinastiei, cel mai cunoscut text religios din literatura egipteană, Imnul lui Aton1 - „soarele” În sens fizic, spre deosebire de Raxe "Ra", „soarele” mitologic -, care constituie „Învățătura” predicată de suveranul Amenofis al IV-lea Akhenaton. Deja În Îndrumările lui Ani se afirmase fără prea mare emfază că „zeul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
unde vrei, ca să dai viață oamenilor, așa cum i-ai creat tu. Tu, stăpânul tuturor, cel care trudești pentru toți. O altă caracteristică fundamentală a acestui zeu este imposibilitatea de a-l cunoaște, trăsătură care, chiar și În cele mai vechi texte este un atribut obligatoriu al divinității: „Cât de multe sunt lucrările tale! Ele sunt necunoscute privirii șoamenilorț, tu, zeu unic, În afara căruia nu mai există nici unul”. Tocmai pe această formulare se bazează o experiență cu desăvârșire nouă: intoleranța religioasă. Pluralul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
sunt lucrările tale! Ele sunt necunoscute privirii șoamenilorț, tu, zeu unic, În afara căruia nu mai există nici unul”. Tocmai pe această formulare se bazează o experiență cu desăvârșire nouă: intoleranța religioasă. Pluralul cuvântului „zeu” este interzis În scrieri și șters din textele În care apare cu o Înverșunare metodică; același lucru se Întâmplă cu numele zeului național, „regele zeilor”, Amonxe "Amon"-Raxe "Amon-Ra"xe "Ra". Regele al cărui nume Amenhotep (Amenofis) conține numele zeului detestat Își va spune Akhenaton, un apelativ compus
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
abia la sfârșit reușesc să-i acorde lui Horus locul său cuvenit, după ce Osiris Își trimite din lumea de „dincolo” mesagerii Întunecați ca să amenințe că Îi va lua În regatul său funerar pe toți cei care se vor opune dreptății. Textul este plin de episoade În spatele cărora se Întrezărește un mit specific, cum ar fi cel al decapitării lui Isisxe "Isis" de către fiul său Horus, Într-un moment de furie (la acesta va face aluzie mult mai târziu și Plutarh 2
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
specific, cum ar fi cel al decapitării lui Isisxe "Isis" de către fiul său Horus, Într-un moment de furie (la acesta va face aluzie mult mai târziu și Plutarh 2, fără a Îndrăzni să-l numească): dar a citi acest text ca pe hieros logos ar constitui o nedreptate făcută fericitei invenții egiptene a literaturii de amuzament și ar scoate-o dintr-un mediu În care se inserează firesc. În aceeași arie se găsește și povestea În care se narează despre
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
precădere În epoca ramsidă. În ansamblu, colonia se afla, prin definiție, Într-un mediu impregnat de religia oficială, având În vedere că era menită să se ocupe de pregătirea mormântului regal, În care litaniile solare, ghidurile pentru lumea de „dincolo”, textele mitologice ilustrau pereții, iar simbolurile și imaginile divine populau orice spațiu. Dar această religie este distantă, iar În casele lor sunt venerate micile zeități benefice, mai ales protectorii speciali Amenofis I și Ahmose-Nefertari despre care am vorbit deja; pe lângă acestea
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
și formule care valorează ca atare, unele În limbi străine (despre una dintre ele se spune că este În limba cretanilor)1, iar altele par a fi doar flatus vocis; există și numeroase amulete făcute uneori din materialele specificate În textele În care se vorbește despre ele, alteori din materiale variate. Unele au valențe particulare, dar cel mai răspândit dintre toate, ochiul uðat, acoperă toate nevoile omului și amintește de mitul ochiului lui Horusxe "Horus", care a fost scos de Sethxe
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
din necropola tebană. Oracolul lui Amonxe "Amon" de la Teba funcționa ca o instituție normală, cu cicluri care durau câteva zile, timp În care i se puneau zeului diferite Întrebări cu caracter administrativ sau de alt tip. Pot fi prezentate două texte diferite dintre care zeul trebuia să aleagă (practică ce va dăinui până În epoca creștină 1, cu două Întrebări pe două bilete puse În fața sfântului care trebuia să răspundă) sau se poate observa comportamentul statuii zeului care făcea semne prin care
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
bun, tu vei judeca șdocumenteleț fără vreun alt sfat”. Mari semne de afirmare șde două oriț din partea acestui zeu (trad. Kruchten). Cele două documente se pun În fața zeului, care Îl alege pe cel favorabil inculpatului și Îl refuză pe celălalt. Textul continuă cu alte Întrebări puse zeului, la date diferite, ceea ce arată că aceste consultări sunt destul de lungi și că reprezintă modul brutal și elementar În care teocrația intervine În lume, la toate nivelele: astfel, Încremenește În practica administrativă ceea ce se
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
care am vorbit la Început, care vorbește despre crearea lumii prin intermediul cuvântului și a voinței (sau a gândului) zeului Ptahxe "Ptah" și care integrează În povestire informații mitologice mai generale. Un rege nubian, Sciabaka, a pus să fie transcris un text, pe care „l-a găsit mâncat de viermi Între scrierile strămoșilor săi; nu poate fi citit de la Început la sfârșit”. Astfel, regele pune din nou În circulație un text care are acum o valoare aparte: textul slăvește o zeitate memphită
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
generale. Un rege nubian, Sciabaka, a pus să fie transcris un text, pe care „l-a găsit mâncat de viermi Între scrierile strămoșilor săi; nu poate fi citit de la Început la sfârșit”. Astfel, regele pune din nou În circulație un text care are acum o valoare aparte: textul slăvește o zeitate memphită (Ptah este zeul din Memphis) chiar Într-un moment În care Memphis este din nou capitală și propune o concepție de un materialism mai puțin brutal decât cel prezentat
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
să fie transcris un text, pe care „l-a găsit mâncat de viermi Între scrierile strămoșilor săi; nu poate fi citit de la Început la sfârșit”. Astfel, regele pune din nou În circulație un text care are acum o valoare aparte: textul slăvește o zeitate memphită (Ptah este zeul din Memphis) chiar Într-un moment În care Memphis este din nou capitală și propune o concepție de un materialism mai puțin brutal decât cel prezentat În alte părți. Însă interesul cultural rezidă
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
zeul din Memphis) chiar Într-un moment În care Memphis este din nou capitală și propune o concepție de un materialism mai puțin brutal decât cel prezentat În alte părți. Însă interesul cultural rezidă cu precădere În faptul că acest text, ilizibil din cauza vechimii și a condițiilor În care a fost transmis, este redescoperit și eternizat prin scrierea lui În piatră, căutându-se intenționat elementele arhaice (sau prezentate ca atare), aceasta fiind caracteristica Întregii culturi a epocii, care va Înflori pe
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
această nostalgie pentru un trecut care nu este utilizat atât pentru a-i recupera dinamic moștenirea ca punct de plecare pentru noi experiențe, ci mai degrabă pentru a găsi acolo un model la care să se adapteze. Se reia folosirea Textelor Piramidelor pentru mormintele stăpânitorilor, apare o nouă „ediție” a Cărții Morților care reglementează o tradiție textuală destul de complexă, se trece la reutilizarea unei limbi rituale și a unei scrieri care se complace În etalarea cunoașterii docte a textelor antice. Întoarcerea
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
reia folosirea Textelor Piramidelor pentru mormintele stăpânitorilor, apare o nouă „ediție” a Cărții Morților care reglementează o tradiție textuală destul de complexă, se trece la reutilizarea unei limbi rituale și a unei scrieri care se complace În etalarea cunoașterii docte a textelor antice. Întoarcerea În timp Însă nu este ușoară, mai ales În acest domeniu, iar realitatea religioasă are propriile sale valori, chiar dacă, În multe cazuri, acestea sunt ascunse sub culoarea arhaizantă. Se observă o Înflorire a cultelor locale, ceea ce permite revigorarea
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Îi era dedicat templul și Își celebra totodată propria divinitate În fața supușilor săi, preamărindu-și faptele, acum acestea tind să se Închidă prin numeroase coridoare circulare, iar pe ziduri se repetă la infinit scene minuțioase cu ofrande și se copiază texte teologice, ale căror secrete le cunosc doar preoții, scrise Într-o grafie din ce În ce mai convențională și mai criptică. Pentru noi, acestea sunt un izvor foarte bogat de informații, iar În istoria religiei egiptene sunt folosite ca izvor primar chiar și pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
la drum. A umplut de lumină privirea ochilor săi, iar lumina a fost... Tot ce gândea În inima ei Îndată Începea să existe. Astfel, ea a gândit bunăstarea (bæq)... iar Egiptul (bæqt) a Început să fie... (trad. Sauneron.) În aceste texte apare pentru prima dată teologia complexă a lui Amonxe "Amon"2, care a fost, pe rând, șarpele Kematefxe "Kematef" („Celxe "Cel" care și-a Împlinit timpul”), care după moarte a devenit șarpele Irtaxe "Irta" („Cel care a făcut pământul”), care
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
moarte a devenit șarpele Irtaxe "Irta" („Cel care a făcut pământul”), care, mort și el, a devenit zeul Amon istoric. Trei zei care sunt de fapt unul singur ce evoluează În timp la Medinet Habu, Karnak, Luxor. Tot din aceste texte se cunoaște cu destulă acuratețe mitul, desigur mai vechi, al lui Ogdoad din Hermopolis (care În vechime se numea „Cetatea celor Opt”). Mitul povestește despre haosul acvatic originar În care se aflau În amorțeală patru cupluri divine, ai căror masculi
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
și Kauketxe "Kauket"), nedefinitul (Huhxe "Huh" și Hauhetxe "Hauhet"), necunoscutul (Amunxe "Amun" și Amaunetxe "Amaunet"). În acest Întuneric se formează un tumul inițial deasupra căruia, dintr-un ou misterios, se naște soarele, Raxe "Ra", și se pune Început lumii. Unele texte mitice pot fi datate, altele nu. Dar există o summa a cunoașterii teologice care a fost salvată, din dorința de a supraviețui Într-o lume care Începuse să se transforme spiritual și intelectual. Explicațiile teologice rămân În continuare cele pe
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
terasă și prevăzut, mult mai târziu (la sfârșitul celui de-al III-lea mileniu Î.Hr.) cu o centură de turnuri templiere (zigurate); templele A, B, C, D, E; așa-numitul Templu cu Pilaștri, unde s-a păstrat arhiva primelor texte ale cetății și ale umanității; Templul Roșu; Complexul ziguratului lui Anxe "An", având În vârf așa-numitul Templu Alb. În diferite orașe s-au mai descoperit și alte temple a căror fizionomie culturală corespunde celei de la Uruk și Gemdet NaÌr
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
atenția noastră este absorbită, datorită atestării epigrafice, aproape exclusiv de „prezența” sumerienilor, pe de o parte, și Într-o măsură mai mică a akkadienilor, pe de altă parte. Această situație, care se dovedește reală Încă din momentul primei apariții a textelor propriu-zise (Uruk IV, Gedmet NaÌr etc.), În 3 200/3 100 Î.Hr., va dura până la sfârșitul celui de-al III-lea mileniu Î.Hr., ba chiar va acoperi o mare parte din etapa Isin-Larsa (cca 2 003-1 760 Î
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ele (epitetele): cel puțin 32 pentru perioada presargonică și 160 pentru cea sargonică 2. Observăm imediat că multe dintre divinitățile panteonului semitic - adică zeitățile „predicate” cu titluri semite - sunt identice În ceea ce privește numele și fizionomia cu divinitățile care se Întâlnesc În textele sumeriene. Mai mult, s-a demonstrat că unele divinități sumeriene au trecut În panteonul akkadian Încă din timpuri străvechi, dar și În etapele următoare; de asemenea, au fost și divinități akkadiene care au trecut În panteonul sumerian. Nu mai este
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Lullû" babilonian, Adamxe "Adam" din Bibile etc.). Abia mai târziu Începe să se pună problema teologico-filozofică a originii zeilor: acest lucru se Întâmplă, mai mult sau mai puțin, la sfârșitul mileniului al II-lea Î.Hr., așa cum o demonstrează două texte akkadiene (babiloniene) din perioada respectivă. b) „Teogonia de la Dunnu” Primul este un text mitologic intitulat Teogonia de la Dunnu, care, deși ne este cunoscut doar prin intermediul unor documente fragmentare (În jur 100 de rânduri din textul complet) aparținând unei epoci târzii
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
pună problema teologico-filozofică a originii zeilor: acest lucru se Întâmplă, mai mult sau mai puțin, la sfârșitul mileniului al II-lea Î.Hr., așa cum o demonstrează două texte akkadiene (babiloniene) din perioada respectivă. b) „Teogonia de la Dunnu” Primul este un text mitologic intitulat Teogonia de la Dunnu, care, deși ne este cunoscut doar prin intermediul unor documente fragmentare (În jur 100 de rânduri din textul complet) aparținând unei epoci târzii, apare totuși la sfârșitul mileniului al II-lea Î.Hr. Textul povestește că
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Hr., așa cum o demonstrează două texte akkadiene (babiloniene) din perioada respectivă. b) „Teogonia de la Dunnu” Primul este un text mitologic intitulat Teogonia de la Dunnu, care, deși ne este cunoscut doar prin intermediul unor documente fragmentare (În jur 100 de rânduri din textul complet) aparținând unei epoci târzii, apare totuși la sfârșitul mileniului al II-lea Î.Hr. Textul povestește că zeii s-au succedat la conducerea cetății Dunnu (de localizare incertă) Încă de la Începutul lumii. Există cupluri divine și progeniturile lor: din
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]