177,866 matches
-
sămânța sa pusă În apele lacului Kansaoya (În geografia istorică H³m¿n-i Hilmand din Sistan și supravegheată de 99.999 de fravași ale unor oameni drepți (Yașt 13, 62; Marele Bundahișn XXXV, 60). Legenda, foarte elaborată, apare și În textele din limbă pahlavi (Boyce, 1975a, p. 285 și nota 34): sămânța lui Zoroastru strălucește pe fundul lacului, În care, la distanță de un mileniu una de alta, se vor scălda trei fecioare (Yașt 13, 142) care vor rămâne Însărcinate și
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Molé, 1961, p. 173). Cât despre escatologia individuală, și aceasta dezvoltă și reelaborează conceptele care apar in nuce deja În G³th³, cum ar fi motivul podului sufletelor și conceperea da¶n³xe "dae>na>" ca o „conștiință” sau un „eu interior”. Textele avestice din Wid¶wd³d 19, 26 sqq. și din Had½kht nask, precum și din diferite texte de limbă pahlavi, cum ar fi D³nest³n ș M¶n½g ș Xrad 2, 110 sqq., D³nest³n ș d¶nșg, 22sqq., Wizșdagșh³ ș Z³dspram 31 etc.
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
apar in nuce deja În G³th³, cum ar fi motivul podului sufletelor și conceperea da¶n³xe "dae>na>" ca o „conștiință” sau un „eu interior”. Textele avestice din Wid¶wd³d 19, 26 sqq. și din Had½kht nask, precum și din diferite texte de limbă pahlavi, cum ar fi D³nest³n ș M¶n½g ș Xrad 2, 110 sqq., D³nest³n ș d¶nșg, 22sqq., Wizșdagșh³ ș Z³dspram 31 etc., oferă un cadru destul de coerent și complet În ceea ce privește soarta sufletului după moarte (cf. Pavry, 1929
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
a astrologiei mesopotamiene - iar apoi a celei grecești - care, prin intermediul iranienilor, a ajuns În India, Încă din timpul ahemenizilor (Panaino, 1992b). Aceasta a fost abia mai târziu integrată În zoroastrism, după cum se observă din poziția doctrinară a acestuia reflectată În textele de limbă pahlavi (cf. MacKenzie, 1964, Henning, 1942b), Însă difuzarea sa În lumea iraniană este cu siguranță mult mai veche, având În vedere faptul că grecii l-au reprezentat pe Zoroastru ca pe un astrolog sau mag caldeu (cf. mai
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
eficacitatea și valoarea simbolică a literelor, cuvintelor și numerelor. Deși este baza orânduirii religiei care s-a transmis până astăzi, zoroastrismul sasanid are totuși destule trăsături specifice care Îl deosebesc de imaginea pe care o transmit despre el, de exemplu, textele de limbă pahlavi din secolul al IX-lea (Gnoli, 1985, pp. 55 sq.). Acest lucru se datorează În mare parte faptului că În cărțile zoroastriene din acea perioadă se reflectă credințele, sensibilitatea și aspirațiile unei comunități Încă numeroase, dar fără
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
care sunt rezultatul natural al Îmbinării și compromisului În fața unor exigențe diferite și uneori contrastante, tipice pentru perioadele istorice cum este cea sasanidă, În care puterea religioasă este, Într-un fel sau altul, strâns legată de puterea politică. În aceste texte nu găsim amestecul de elemente aproape „păgâne” care au marcat obiceiurile primilor Sasanizi, condiționați de o concepție despre regalitate tributară tradițiilor antice (Gnoli, 1971), așa cum o demonstrează, de exemplu, ofrandele sângeroase de la sanctuarul zeiței An³hșdxe "Ana>hșd" În Stakhr, aduse
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
un preot care a făcut o expunere a doctrinei zoroastriene pentru niște Învățați musulmani (cf. Zaehner, 1955, pp. 409-418). Zurvanismul a fost unul dintre factorii care, pe ansamblu, au contribuit la diferențierea imaginii zoroastrismului din epoca sasanidă de cea din textele religioase de limbă pahlavi și, parțial, de cea care se poate reconstitui pe baza izvoarelor musulmane (cf. Nyberg, 1958; Monnot, 1974; 1986a, pp. 78 sqq., 645 sqq.; 1986b, pp. 83 sqq., 171 sqq.). Nu se pune problema că În textele
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
textele religioase de limbă pahlavi și, parțial, de cea care se poate reconstitui pe baza izvoarelor musulmane (cf. Nyberg, 1958; Monnot, 1974; 1986a, pp. 78 sqq., 645 sqq.; 1986b, pp. 83 sqq., 171 sqq.). Nu se pune problema că În textele pahlavi nu ar exista suficiente indicii semnificative (H.S. Nyberg, R.C. Zaehner), Însă acestea nu constituie o tendință dominantă. Din contra, zoroastrismul sasanid trebuie să fi fost puternic impregnat de zurvanism (Christensen, 1944, pp. 141-178), deși este greu de spus că
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Areimaniosxe "Areimanios" (Gnoli, 1984b, p. 134 cf. supra, subcapitolul 3.2), este condamnată explicit Într-un fragment din cartea a IX-a din D¶nkard, În termeni asemănători celor cu care fusese exprimată anterior o condamnare analoagă a maniheismului (pentru texte legate de aceasta, cf. Zaehner, 1955, pp. 429 sqq.). Mitul lui Zurw³nxe "Zurwa>n" (cf. Schaeder, 1941) ne este cunoscut din izvoare creștine, armene (Teodor bar K½nay și Yohann³n bar Penkay¶) și siriace (Eznik din Kolb și Elizeu Vardapet), pe lângă
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
25 000 (Vitalone, 1985, p. 184), adică aproape numărul total al zoroastrienilor din Iranul de astăzi. În ceea ce privește istoria studiilor, hudșn³n-ii din secolul al IX-lea dețin un merit deosebit pentru opera de transmitere a tradiției religioase, În special prin copierea textelor, comentarea lor și, În unele cazuri, prin reelaborarea acestora. Ele vor deveni, Începând cu sfârșitul secolului al XV-lea, un important punct de referință pentru comunitatea zoroastriană a parsilor care s-a putut baza de multe ori pe experiența confraților
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
parsi s-a Îngrijit În mod special de conservarea tradiției religioase prin copierea manuscriselor. Tradiția manuscrită indiană depinde de cea iraniană și apare abia după secolul al XIV-lea (Boyce, 1968, p. 65). Parsii s-au Îngrijit și de traducerea textelor avestice și de limbă pahlavi, inițial În sanscrită - așa cum a făcut Neryosang Dhaval Între sfârșitul secolului al XI-lea și Începutul secolului al XII-lea cu Yasna, Khorda Avesta, D³nast³n ș M¶n½g ș Khrad și Șkand-gum³nșg wiz³r -, iar apoi
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
limbă pahlavi, inițial În sanscrită - așa cum a făcut Neryosang Dhaval Între sfârșitul secolului al XI-lea și Începutul secolului al XII-lea cu Yasna, Khorda Avesta, D³nast³n ș M¶n½g ș Khrad și Șkand-gum³nșg wiz³r -, iar apoi În gujarati. Diferite texte de limbă pahlavi au fost rescrise În alfabet avestic, adică În pazand, o formă mai inteligibilă de medio-persană datorită unei scrieri mai precise și mai puțin ambigue și, deci, Într-un fel sau altul interpretată (pa-zand „prin interpretare”; Boyce, 1979
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
pazand, o formă mai inteligibilă de medio-persană datorită unei scrieri mai precise și mai puțin ambigue și, deci, Într-un fel sau altul interpretată (pa-zand „prin interpretare”; Boyce, 1979, p. 169). Mulți scribi din diferite epoci s-au dedicat transmiterii textelor: printre aceștia merită menționați Ram Kamdin și fiul său Peshotan, care au activat În Broach la sfârșitul secolului al XIV-lea și Începutul secolului al XV-lea (Boyce, 1979, p. 171). Între Neryosang Dhaval și Ram Kamdin au existat mulți
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
au existat mulți alți scribi care au lucrat cu sârg pe manuscrise avestice și de limbă pahlavi (ibidem, pp. 165); de asemenea, și alți scribi și-au desfășurat activitatea după Ram Kamdin și Peshotan. Pentru această operă de transmitere a textelor, parsii sunt datori confruntărilor cu frații lor din Iran, spre care se Îndreptau nu doar pentru rezolvarea problemelor rituale, morale sau a celor care țineau de obiceiuri, ci și pentru a-și Îmbogăți patrimoniul literar sau pentru a-l Îmbunătăți
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
nu doar pentru rezolvarea problemelor rituale, morale sau a celor care țineau de obiceiuri, ci și pentru a-și Îmbogăți patrimoniul literar sau pentru a-l Îmbunătăți prin confruntări oportune. De exemplu, parsii au fost multă vreme lipsiți de unele texte importante din Avesta. Legăturile dintre cele două comunități au fost inexistente până În cea de-a doua jumătate a secolului al XV-lea, când un parsi, Nariman Hoshang, a ajuns În Iran (1477) de unde s-a Întors cu primul riv³yat (cf.
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
alții - care a contribuit la lărgirea orizonturilor culturale ale Învățaților parsi: aceștia au Învățat metodele filologiei și ale istoriei (Duchesne-Guillemin, 1958, pp. 1-37). Încetul cu Încetul, parsii au devenit capabili să-și Înțeleagă și să-și valorifice propria tradiție. În ceea ce privește textele de limbă pahlavi, au ajuns să le citească corect, după un timp Îndelungat În care pierduseră cheia pentru descifrarea limbii scrise Într-un alfabet bogat În semne polivalente și caractere aramaice. Însă Întâlnirea cu occidentalii, care au adus Înnoiri importante
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
al bogatei familii Kama (Kulke, 1978, pp. 84, 104, 120 sq.), educat la școala lui F. Spiegel la Erlangen, Kharshedji Rustomji Kama (cf. supra), a pus, cu multă clarviziune, bazele cercetării științifice a zoroastrismului la parsi, promovând studierea și editarea textelor avestice și de limbă pahlavi. Printre discipolii săi s-au aflat unii dintre cei mai importanți cercetători parsi: J.J. Modi, M.N. Dhalla - deja citați -, Khvasji Kanga, autor al unei traduceri În gujarati a Avestei, al unei gramatici și a unui
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
importanți cercetători parsi: J.J. Modi, M.N. Dhalla - deja citați -, Khvasji Kanga, autor al unei traduceri În gujarati a Avestei, al unei gramatici și a unui dicționar avestic (1900); Tehmuras Anklesaria, care a editat Yasna, Wisprad și Wid¶wd³d și diferite texte de limbă pahlavi (Bundahișn etc.), de care s-au Îngrijit și fiul acestuia Behramgore Anklesaria și Bamanji Nusservanji Dhabar. În 1916, numele său este dat celui mai important institut pars pentru studierea neconfesională a religiei, „K.R. Kama Oriental Institute” din
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
tehnic, această procedură comparativă nu diferă substanțial de cea prin care lingvistul istoric reconstruiește elemente ale limbii indo-europene (se va vorbi deci despre Împrumuturi, elemente de substrat, inovații paralele etc.); diferă totuși prin faptul că elementele comparate sunt reprezentate de texte sau de conținuturi intelectuale, independente de forma lingvistică În care s-au conservat. Georges Dumézil are marele merit de a fi individualizat și descris Într-un apreciabil număr de lucrări publicate, care acoperă o perioadă de o jumătate de secol
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
acestei situații se regăsește În exclamația mediusfidius „Pe zeu! Jur!” Pe de altă parte, este evident că, În perioada istorică, acest Dius Fidius ajunge, ca divinitate, doar o relicvă a trecutului, astfel Încât nici la nivelul ritualului, nici la cel al textelor nu putem găsi o confirmare ulterioară a importanței pe care trebuie să o fi avut În perioada predocumentară. Însă chiar și cu această rezervă, cadrul indo-european este suficient de clarificat de datele concordante indiene, iraniene, germanice, chiar latine: prima funcție
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
război tras de cai. Și lumea iraniană l-a cunoscut pe Indraxe "Indra", desigur identic cu omologul său vedic, Însă reforma zoroastriană l-a plasat În rândul demonilor (da¶va) și a rămas pentru totdeauna acolo, fapt atestat de două texte târzii (Vd. X, 9 și XIX, 43), fără a mai fi recuperat printre zeii zoroastrismului ulterior, cum s-a Întâmplat cu alte figuri, mai norocoase, ale panteonului inițial indo-iranian (nu este cazul să presupunem, asemenea lui Gnoli ș1980ț, că Indra
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
său apar două figuri divine. Una dintre ele este Vayuxe "Vayu", ușor de comparat cu vedicul V³yuxe "Va>yu". Acesta din urmă era propriu-zis zeul Începuturilor (care poate fi deci comparat cu latinul Ianu, cf. Dumézil, 1947), dar Încă din textele vedice apare strâns legat de Indraxe "Indra": se pot analiza În acest scop, de exemplu, Rig-Veda I, 135, I, 139, IV, 46, unde cei doi zei sunt preamăriți Împreună, și Rig-Veda IV, 46 și IV, 48, unde Indra apare chiar
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
derivă direct de la cei doi, Sfinți Nemuritori, iranieni) aceeași aventură imorală pe care tradiția indiană o atribuie celor doi N³satyaxe "Na>satya" (cei doi fac avansuri unei femei, iar aceasta rezistă până la capăt propunerilor lor): este așadar clar că, deși textele iraniene nu vorbesc despre aceasta, aceeași aventură trebuie să le fi fost atribuită și celor doi „Sfinți Nemuritori”, ceea ce demonstrează ulterior analogia perfectă cu N³satya. În ceea ce privește lumea greacă, descoperim urmele clare ale gemenilor divini suverani ai funcției a treia În
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
sunt surogate. Lucrurile nu ar fi putut sta altfel Într-o cultură religioasă care vedea ca bază a Întregii realități jertfa Omului Primordial. În Grecia exista o amintire clară a unor asemenea jertfe: ne vorbesc Încă despre ele miturile și textele literare. Este suficient să ne gândim la faptul că Agamemnonxe "Agamemnon", pentru a-și asigura protecția zeilor În timpul călătoriei spre Troia, se pregătise să o jertfească pe fiica sa Ifigeniaxe "Ifigenia", salvată În ultimul moment printr-o miraculoasă intervenție divină
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
urmează convertirea poporului (Gschwantler, 1976). Ultimele grupuri de slavi păgâni au fost eliminate prin violență, iar În 1168 a fost distrusă cetatea Arcona, din regiunea baltică, ultimul punct de rezistență al vechii credințe. Deși, după cum am spus deja, nu există texte autohtone din epoca precreștină și informații despre religia primitivă a slavilor, putem totuși culege câteva date despre etapele cele mai vechi din analiza lexicului slav, care cel puțin ne vor spune care sunt culturile indo-europene de care se apropie cel
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]