707 matches
-
la conducerea politică și a administrației, iar pe de altă parte, sistemele de valori dobândite prin educație, (sau așa-numitele „mentalități”), variabilă ce caracteriza atât politicienii - sau numai unele partide politice -, cât și cea mai mare parte a populației. Deoarece postcomunismul însuși a fost interpretat în termenii aproape exclusivi ai unei confruntări între voințele politice și subculturi, această paradigmă în care determinanții principali sunt de natură psihologică și culturală a dominat într-atât abordarea realităților din perioada postcomunistă, încât a determinat
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
piață, iar noua economie capitalistă va fi cu siguranță una de piață, atunci nici industria socialistă nu se potrivește cu industria orientată către piață și, în consecință, trebuie distrusă sau măcar nu trebuie prețuită prea tare. Drept pentru care politicienii postcomunismului s-au întrecut în a o distruge și vinde la prețuri foarte mici. Paradigma comună a capitalismului și comunismului referitoare la valențele superioare ale producției industriale nu poate explica tocmai faptul că, din această rădăcină comună a producției, se desprind
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
sistemul de piață și sistemul administrativ s-a bazat pe coruperea funcționarilor în toate sistemele birocratice, de la cel al întreprinderii de producție și până la cele ale administrației locale și centrale, ori ale sistemelor de distribuție ale statului. În această privință, postcomunismul nu a inventat nimic nou - el a găsit relația gata pregătită din comunism. Dar merită amintit că nici comunismul nu a inventat nimic nou, el găsind relația gata pregătită din capitalismul timpuriu al României precomuniste care, la rândul său, l-
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
Dar merită amintit că nici comunismul nu a inventat nimic nou, el găsind relația gata pregătită din capitalismul timpuriu al României precomuniste care, la rândul său, l-a preluat din vremuri chiar mai vechi. Dacă, însă, există o diferență specifică postcomunismului în materie de corupție - adică de legătură între o economie „gri”, întotdeauna de piață, și principalul sistem de distribuție - la constă în faptul că piața „gri” a postcomunismului a utilizat pe scară largă corupția pentru a influența cel mai radical
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
preluat din vremuri chiar mai vechi. Dacă, însă, există o diferență specifică postcomunismului în materie de corupție - adică de legătură între o economie „gri”, întotdeauna de piață, și principalul sistem de distribuție - la constă în faptul că piața „gri” a postcomunismului a utilizat pe scară largă corupția pentru a influența cel mai radical proces al tranziției postcomuniste: privatizarea proprietății asupra capitalului deținut de stat. Dacă piața „gri” a societății comuniste era atât de vastă, atunci ea trebuie să fi dispus de
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
românească încă își mai păstrează gradul de libertate de care am vorbit. O critică de natură ideologică ce poate fi adusă modelului societății comuniste schițat mai sus consideră că respectivul model ignoră două dintre elitele pe care ideologia dominantă a postcomunismului le consideră esențiale pentru explicarea tranziției: Securitatea și elita „nivelului al doilea” al structurii de putere comuniste, adică funcționarii de rang mediu și tinerii politicieni ai comunismului. Or, tocmai acestea două sunt considerate a fi principalele beneficiare ale tranziției postcomuniste
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
acestea două sunt considerate a fi principalele beneficiare ale tranziției postcomuniste în ideologia dominantă a epocii actuale, iar în modelul de față ele nu ocupă nici un loc. De fapt, elita politică a societății comuniste nu ocupă nici un loc în modelul postcomunismului, deși este luată în seamă în modelul societății socialiste. Tot timpul s-a presupus că ea ar fi existat până la revoluție, dispărând odată cu aceasta. Asta nu înseamnă, evident, că oamenii care făceau parte din elita respectivă au dispărut și ei
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
revoluție, dispărând odată cu aceasta. Asta nu înseamnă, evident, că oamenii care făceau parte din elita respectivă au dispărut și ei odată cu revoluția, și tocmai pe faptul că unii dintre ei au avut o viață lungă și plină de succese în postcomunism se bazează în mare parte teoria cu privire la neocomunismul românesc. Dar, din punct de vedere sociologic, există o mare diferență între biografia unui om (sau dosarul său de cadre, cum era ea considerată ea pe vremea comunismului) și apartenența acestuia la
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
au penetrat viitoarele elite ale noii societăți, dar pentru fiecare exemplu optimist de acest fel pot fi găsite unul sau mai multe exemple pesimiste, de indivizi care, deși au făcut parte din fostele elite, nu s-au putut descurca în postcomunism și au ieșit din circuitul elitist. Celelalte elite ale societății socialiste, de la cele militare la cele administrative, au fost tratate ca și cum, în evoluția lor ulterioară, nu au depins în nici un fel de legăturile lor anterioare cu elita politică a comunismului
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
să înfrunte sau să concureze proiecte de societate concurente. Modelul ideologic simplu al societății comuniste a fost elaborat în Occident și susținut prin relatările, la fel de simpliste, ale disidenților comuniști față de societatea socialistă și preluat apoi pe scară largă de intelectualii postcomunismului. Conform acestui model, societatea socialistă era alcătuită dintr-o mulțime amorfă, îndobitocită de propaganda oficială și ținută sub teroare de către o armată de represiune, ilustrată de regulă prin poliția politică a acelei societăți, în România aceasta fiind Securitatea. Securitatea și
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
a capitalismului românesc. Dar ei sunt vulnerabili prin trecutul lor, iar de această vulnerabilitate profită foștii angajați ai fostei Securități care, prin șantaj și manipulare, au reușit să ocupe poziții prioritare atât în economie, cât și în sistemul politic al postcomunismului. Această ideologie cotidiană mitologică a postcomunismului a fost teoretizată și i-a fost asociată toată greutatea academică a sistemului occidental de cunoaștere. În privința României, succesul de public al acestei ideologii teoretice a fost deplin, el penetrând nu numai mass-media, dar
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
vulnerabili prin trecutul lor, iar de această vulnerabilitate profită foștii angajați ai fostei Securități care, prin șantaj și manipulare, au reușit să ocupe poziții prioritare atât în economie, cât și în sistemul politic al postcomunismului. Această ideologie cotidiană mitologică a postcomunismului a fost teoretizată și i-a fost asociată toată greutatea academică a sistemului occidental de cunoaștere. În privința României, succesul de public al acestei ideologii teoretice a fost deplin, el penetrând nu numai mass-media, dar și discursul academic și, prin intermediul acestuia
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
care modelele ideologice o ignoră cu desăvârșire, dar pe care știința socială trebuie să o ia în considerare. De aici și până la ignorarea în modelul societății comuniste a celor două elite care joacă un rol special în modelul ideologic al postcomunismului - elita politică „secundară” a societății comuniste și angajații instituțiilor de represiune comunistă (Securitatea în primul rând) - nu mai este un drum lung. Aceste „elite” nu aparțin nici uneia dintre cele două structuri care pot fi luate în considerare de un model
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
că nu este adevărat nici în România și nici în alte țări foste comuniste -, chiar și acest lucru nu ar dovedi nimic, iar modelul ideologic de societate ar rămâne la fel de incorect, căci caracteristicile și practica politico-socială a noilor elite ale postcomunismului nu este în nici un fel întemeiată în biografia lor anterioară și, în loc de un transfer de elite de la o societate la alta, am avea de a face cu un simplu transfer de persoane - iar sociologia, ca și societățile, nu se interesează
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
interbelică este un specific al tranziției românești. În nici o altă societate postcomunistă partidele politice din perioada interbelică nu au avut o ascensiune mai semnificativă - preluând guvernarea -, asemănătoare celei din România. Ca în toate țările foste comuniste, problema politico-economică centrală a postcomunismului românesc a reprezentat-o privatizarea, adică transferul avuției naționale în proprietate privată. În oricare dintre aceste societăți, el a avut patru componente majore: (1) retrocedarea, ca proces invers al naționalizării comuniste de după cel de al doilea război mondial; (2) împroprietărirea
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mai lent. Dar, în momentul în care România a ajuns la o relativă stabilizare politică, numărul de mici întreprinzători care își căutau un viitor în noua economie de piață a societății românești a „explodat”. Dacă în aproape doi ani de postcomunism, din ianuarie 1990 și până în septembrie 1991, în România au fost înființate 70.611 de societăți comerciale, în următoarele 9 luni, până în iunie 1992, numărul acestora s-a dublat, ajungând la 147.000. În 1996, numărul lor se dublase din
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
primul rând ca pe o societate a proprietarilor, un soi de capitalism popular generalizat. Întâlnim acum a doua trăsătură culturală importantă a acestei culturi - separarea bogăției de muncă. Concepția cotidiană, construită pe evidențele experienței cotidiene, consacra o realitate - bogăția în postcomunism nu provine din rezultatele muncii, ci din redistribuirile efectuate pe orice altă cale. Cea mai importantă dintre ele era redistribuirea după criterii politice a avuției și veniturilor publice - dar cea mai mare parte a populației nu avea acces la această
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
doilea rând, o asemenea organizare a circuitelor financiare și de capital nu ar fi fost posibilă dacă, cu mult timp înainte, piața „gri” a socialismului nu ar fi construit logistica necesară organizării unor astfel de fluxuri. Cum era și normal, postcomunismul s-a bazat pe construcțiile comunismului pe care îl depășea. Nu se știe exact care a fost dimensiunea volumului achizițiilor făcute pe această cale, și probabil că nu va putea fi niciodată măcar estimat cu un grad de încredere acceptabilă
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
de bani și de piață - organizând-o în unități autonome - doar pentru a menține deciziile esențiale ale coordonării acestor activități la nivel politic. Prin transformarea unităților autonome existente în societăți comerciale autonome și prin desființarea coordonării politice a economiei, reformatorii postcomunismului au consacrat separarea funcțiilor economice într-o rețea de instituții în care fiecare funcție se străduia să trăiască pe seama exploatării celorlalte, în loc să coopereze pentru exploatarea pieței. Consecințele au fost imediate și extrem de importante. În primul rând, unitățile de producție s-
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
clienți, în comparație cu rata inflației. Indicele mediu anual al creșterii prețurilor produselor la consumator (consumer prices) a fost, în perioada 1990-1995, de 5,1% în 1990, 170% în 1991, 210% (!) în 1992, 256% (!) în 1993 - acesta a fost vârful hiperinflației în postcomunismul românesc -, 137% în 1994 și de numai 32% (!) în 1995 (primul vârf al deflației). În aceeași perioadă, rata medie a dobânzilor bancare la creditele pentru clienții non-guvernamentali ai băncilor românești a fost de 3,8% în 1990, 14,8% în
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
Acest mecanism esențial alcătuit dintr-o triadă formată din arierate, firme-căpușă și capitaliști-politicieni a mai avut o consecință importantă. A definit spațiul de formare a noii clase de capitaliști români. Invers decât era de așteptat după primele reforme politice ale postcomunismului, noua clasă de capitaliști autohtoni nu urma să se constituie din rândurile conducătorilor finanțelor țării, ci din rândul conducătorilor industriei. Chiar dacă într-o primă etapă tehnocrația financiar-bancară a câștigat confruntarea cu tehnocrația industrială atât politic, cât și economic, victoria pe
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
de simplă, încât eficiența ei pare asigurată din start. În loc să se ferească de bănci, întreprinderile industriale încep să apeleze la ele. Instrumentul prin care capitalul industrial își poate subordona sistemul bancar ales de capitalul industrial românesc în prima parte a postcomunismului este acumularea de credite neperformante. Instrumentul prin care băncile și capitalul financiar își pot asigura dominația asupra industriei este instituția falimentului. Dispunând de sprijin politic substanțial, industriașii reușesc două performanțe. Prima se referă la presiunea politică exercitată asupra băncilor pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
ani de comunism conduseseră, din motive care rămân obscure și care țin mai puțin de producție, cât de distribuție, la crize alimentare constante în mediul urban. Agricultura și mediul ruralul au constituit prima civilizație pe care s-au testat, în postcomunism, tezele ideologice și teoretice ale tranziției și privatizării. Se confruntau aici toate opțiunile politice posibile, și modul în care s-a realizat privatizarea în agricultură și în mediul rural, precum și evoluția ulterioară a satului și a gospodăriei țărănești sunt reprezentative
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mai ales german. Slovacia, multă vreme acuzată de „naționalism excesiv”, a făcut acest lucru cu întârziere. Țările Baltice ale fostei URSS au procedat asemenea Cehiei. Polonia a avut o situație specială, căci ea și-a „exportat” clasa politică conducătoare a postcomunismului (Buttiglione, 1997) în perioada de dinainte și de după instalarea dictaturii militare. Față de toate aceste țări, România a avut o trăsătură care a reprezentat un avantaj și, totodată, un dezavantaj competitiv: a rămas esențial comunistă - atât de comunistă, încât deseori a
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
nivelul opțiunilor politicienilor aflați în funcții. El mai însemna - iar acest aspect este extrem de important - libertatea actorilor sociali de a se manifesta politic, influențând deciziile politice luate la nivelul clasei conducătoare. Gradul de libertate de care România beneficia la începuturile postcomunismului însemna, pe de o parte, că societatea, în ansamblul său, putea alege între diferitele variante posibile de reconstrucție socială, economică și politică, dar mai însemna și că alegerea cu privire la varianta aleasă nu aparținea unui singur grup sau unei componente dominante
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]