2,398 matches
-
care tinerii israelieni o au astăzi despre iudaitatea lor. Pe baza unei anchete efectuate în anii 1990 pe mai mult de cinci sute de fete și băieți care urmau cursurile unei școli pedagogice, Yair Auron ajunge la concluzia că predarea genocidului permite tragerea unor lecții, mesaje, semnificații și interpretări din trecut pentru a le folosi în prezent și viitor. Afirmația coroborează reflecțiile lui Yehuda Elkana. Aceste lecții sunt în primul rând sioniste: orice evreu ar trebui să emigreze în Israel, nu
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
antisemitism, pentru a-l combate de la primele semne. Din această perspectivă, viitorul nu aduce vreo speranță, nici în Israel, nici în diasporă, ci conține toate ingredientele susceptibile să provoace închiderea, izolarea defensivă, când, de fapt, concluziile universale de tras din genocid ar trebui să fie lupta pentru protejarea drepturilor minorităților în lumea întreagă, combaterea, pretutindeni, a oricărei forme de rasism (și de antisemitism), precum și a oricărei tendințe antidemocratice. Și mai ales ideea că natura umană este în esență rea, nu este
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
atunci noi înșine banalizăm Shoah-ul" și conchidea că Israelul este "prizonier al unei paranoia: memoria Shoah-ului"14. Societatea israeliană, dar și diaspora rămân sub puternica dominație a datoriei de memorie, a ramificațiilor și derivărilor ei. Dacă pentru mulți israelieni secularizați genocidul rămâne singura legătură păstrată cu iudaismul, iar ei sunt adesea tentați să recurgă la el ca suprem argument de autoritate pentru a justifica o poziție politică sau alta, mai ales în problema palestiniană, colonii din teritorii, inclusiv și în special
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
sanctificată, provocare ultimă, conferă aici semnificație unui prezent fără perspective și frământat zi de zi de suferințe 16. Un joc de oglinzi: victimitatea palestiniană Victimizarea cea mai apropiată de a israelienilor și evreilor rămâne cea a palestinienilor. În anii 1940, genocidul nu este ignorat de discursul public palestinian și se fac referiri frecvente la el în cadrul mișcărilor politico-ideologice, fără ca totuși să se facă o prezentare coerentă a subiectului. Dacă această catastrofă evreiască este recunoscută într-o primă fază de liderii arabi
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
arabi și palestinieni, după războiul de independență din 1948, înfrângerea palestiniană și expulzarea care urmează, palestinienii, considerându-se ei înșiși victime ale sionismului, resping victimitatea inamicului. Odată cu consolidarea OEP începând din anii 1970, începe să se elaboreze o prezentare a genocidului în publicațiile subvenționate de această organizație, prezentare în care se cristalizează denunțarea colaborării între sioniști și naziști. Textul cel mai important din acest punct de vedere este lucrarea de doctorat a lui Mahmud Abbas (pe numele său de război Abu
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
contra-imagine anunță paralelismul construirii reprezentărilor despre Holocaust și tragedia palestiniană Nakba. Cuvântul însuși, care evocă traumatismul major al fondării statului Israel, al exproprierii și expulzării masive a palestinienilor, înseamnă pur și simplu "catastrofă", coincizând cu una dintre primele denumiri ale genocidului evreiesc. Desigur, diferențele dintre cele două evenimente sunt substanțiale, dar utilizarea lor politică nu va ține cont de ele. Terminologia și discursul Shoah-ului au avut un impact puternic în formularea relatării palestiniene despre Nakba, iar asta încă de la început. Expresiilor
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
poate considerați negarea Holocaustului drept o expresie a sprijinului față de palestinieni? Și aici vă înșelați. Noi luptăm pentru existența și drepturile noastre și împotriva nedreptății istorice care ni s-a făcut în 1948. Nu vom obține victoria și independența negând genocidul comis împotriva poporului evreu, chiar dacă forțele care ocupă astăzi țara noastră și ne deposedează de ea fac parte din acest popor"19. Convertirea evreilor din Franța la religia Shoah-ului Pe 2 iunie 1967, într-un articol intitulat "Cinq intellectuels de
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
sunt asimilat, dar n-am încredere. Fără Israel, mă simt gol". Vom nota că Lanzmann nu folosea încă termenul Shoah, din care va face mai târziu titlul filmului său, pur și simplu fiindcă încă nu se intrase în era particularizării genocidului. În acest caz, se făcea întru câtva trimitere la felul în care evreii francezi interpretau conflictul israeliano-arab. Genocidul și Războiul de Șase Zile se întrepătrundeau atât de mult, încât nu putea fi înțeles unul fără celălalt. Unul îl implica obligatoriu
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
termenul Shoah, din care va face mai târziu titlul filmului său, pur și simplu fiindcă încă nu se intrase în era particularizării genocidului. În acest caz, se făcea întru câtva trimitere la felul în care evreii francezi interpretau conflictul israeliano-arab. Genocidul și Războiul de Șase Zile se întrepătrundeau atât de mult, încât nu putea fi înțeles unul fără celălalt. Unul îl implica obligatoriu pe celălalt. Israelul ca salvare și protecție în vremuri rele, temă recurentă a anilor următori, era deja prezent
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
înțeles unul fără celălalt. Unul îl implica obligatoriu pe celălalt. Israelul ca salvare și protecție în vremuri rele, temă recurentă a anilor următori, era deja prezent. Și, în același timp, în filigran, se impunea ideea că ruptura fatală care fusese genocidul afectase profund încrederea evreilor în țările lor de reședință. Identificându-se cu israelienii și Israelul, evreii francezi urmăresc desfășurarea războiului cu cea mai mare emoție. Raymond Aron exprimă temerea de o eventuală distrugere a statului, folosind cuvântul "staticid", creat după
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
încrederea evreilor în țările lor de reședință. Identificându-se cu israelienii și Israelul, evreii francezi urmăresc desfășurarea războiului cu cea mai mare emoție. Raymond Aron exprimă temerea de o eventuală distrugere a statului, folosind cuvântul "staticid", creat după modelul lui "genocid" și reluat în cartea sa De Gaulle, Israël et les Juifs 20. Wladimir Rabi, intelectual evreu, de astă dată de stânga, evocă în revista Esprit imposibilitatea de a concepe un al doilea Auschwitz în aceeași generație 21. De acum genocidul
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
genocid" și reluat în cartea sa De Gaulle, Israël et les Juifs 20. Wladimir Rabi, intelectual evreu, de astă dată de stânga, evocă în revista Esprit imposibilitatea de a concepe un al doilea Auschwitz în aceeași generație 21. De acum genocidul cântărește tot mai mult în conștiința iudaităților franceză și americană. Pe acest plan, anul 1973, care este și cel al războiului de Kippur, marchează o cotitură decisivă în Statele Unite. Se creează un consens asupra necesității de a prezerva memoria Holocaustului
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
evreu necunoscut și în continuitate cu acesta și cu CDJC. Iar președintele Consiliului, Éric de Rothschild, vărul precedentului, îl numea "muzeu al vigilenței" și "redută împotriva uitării". Istoria acestei instituții arată ea însăși modul în care politica de comemorare a genocidului s-a adaptat în final la exigențele datoriei de memorie, metamorfozând muzeele care-i erau consacrate în cvasi-temple, în noi locuri de cult ale unei religii civile. Memorialul Shoah-ului din 2005, cu zidul său de nume, aceleași nume care sunt
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
alte "datorii" de aceeași natură. Chiar și înaintea Războiului de Șase Zile, încă din 1961, reacția iudaității franceze la procesul Eichmann anunța amploarea și tonalitatea pe care le va căpăta identificarea ei cu Israelul. Acestei puneri la contribuție a amintirii genocidului, în Franța, pentru apărarea statului evreu, îi putem găsi diverse motive. Pentru început, apelurile repetate ale lui Nasser la distrugerea și anihilarea Israelului provocau cele mai rele temeri pentru acest tânăr stat pe care evreii îl percepeau în acea epocă
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
mâinile arabilor. Din acel moment, evreii își concep raportul cu națiunea franceză ca supraviețuitori ai Holocaustului și, deci, ca evrei. Ei își exprimă, într-o retorică încărcată de emoție, temerea ca în Orientul Mijlociu să nu se producă un al doilea genocid și consideră că oroarea extraordinară și incomprehensibilă a unei asemenea catastrofe cere o manifestare publică a iudaității lor și, dincolo de asta, sprijinul necondiționat al poporului francez pentru Israel 25. Ceva inedit în Franța iacobină. Între 1956 și 1967, aproximativ 235000
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
din Franța încearcă să articuleze această identitate plurală, care, pe de altă parte, va dobândi ulterior statutul de paradigmă pentru diverse alte construcții identitare. Cealaltă idee persistentă care decurge din acest război ține de relația directă stabilită între Israel și genocid. Acesta din urmă constituia dovada că un stat evreu trebuia să existe, să fie apărat cu orice preț și că orice atingere adusă integrității morale și teritoriale a Israelului cerea să fie combătură, inclusiv în diasporă. Ignorând geneza sionismului, care
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
se formează încă din secolul al XIX-lea în elanul marilor mișcări naționaliste europene din epocă și care lucrează pe termen lung (mai multe decenii) la crearea unui stat evreu, mulți percep Israelul ca pe o victorie asupra Holocaustului. Chiar dacă genocidul i-a grăbit într-adevăr fondarea, statul nu este nicidecum prelungirea lui directă. Și totuși amândouă alcătuiesc de acum un ansamblu și sunt tratate la fel în memoria evreilor din diaspora. Ceea ce facilitează sarcina oamenilor de stat israelieni, care se
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
a "neutraliza" rolul Israelului în războiul israeliano-palestinian, palestinienii apărând asemenea unui călău ce acționează fără milă împotriva unui popor care a fost dintotdeauna victimă, cu Auschwitz-ul în fundal. Astfel, în 1967, în ciuda angajamentelor lor politice diferite, numeroși evrei au invocat genocidul pentru a-și explica susținerea necondiționată față de statul evreilor. Când, în 1973, guvernul francez îi susține pe arabi, când publicul francez nu se raliază cauzei israeliene și, în 1982, presa critică această țară cu ocazia invadării Libanului și a masacrelor
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
discursului public evreiesc, în ciuda unor voci disonante ici și colo. În anii 1970, în timp ce evreii caută să dea un conținut iudaismului lor, Franța își înfruntă trecutul vichyst și colaborarea cu naziștii, contrazicând mitul unei Franțe rezistente. Memoria în formare a genocidului împinge, totodată, la reevaluarea regimului de la Vichy și a rolului jucat de antisemitismul francez în anii 1930-1940. În acest context este realizat un film ca Le Chagrin et la Pitié (1971) de Marcel Ophüls și apare în franceză, în 1973
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
pentru un sondaj efectuat de IFOP și hebdomadarul L'Événement du jeudi. Această recunoaștere la nivel înalt permitea de acum consolidarea unei memorii rănite, introducând-o totodată, treptat, în memoria colectivă franceză, și astfel îmbogățirea unei identități evreiești pentru care genocidul era de acum una dintre componentele principale. Extrema dreaptă l-a acuzat pe președinte că "pângărește națiunea". Iar procesul Papon a reaprins dezbaterea, punându-se problema valorii lui pedagogice, problemă care a făcut să curgă multă cerneală. În sfârșit, pe
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
căzuseră victime evreii în timpul ocupației și adaugă că susține amenajarea la Paris a unui "Muzeu al Shoah-ului". Odată cu despăgubirile pentru deposedări este creată Fundația pentru Memoria Shoah-ului, în 2000. Aceste evenimente și declarații capătă valoare de reparație morală pentru victimele genocidului, făcând totodată colectivitatea națională să conștientizeze, treptat, responsabilitatea guvernului francez de atunci în această catastrofă. Aceasta ajunge să devină o componentă esențială a identității evreilor din Franța, inclusiv a celor care n-au trăit-o, tinerele generații sau evreii din
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
catastrofă. Aceasta ajunge să devină o componentă esențială a identității evreilor din Franța, inclusiv a celor care n-au trăit-o, tinerele generații sau evreii din Africa de Nord. Se poate vorbi chiar, în ultimii ani, de o veritabilă cristalizare identitară în jurul genocidului, mai ales la tineri. Însă în anii 1970-1980 căutarea de către evreii din Franța a identității se manifestase și printr-o solicitare culturală, mergând de la învățarea limbilor evreiești la fondarea de reviste culturale sau organizarea de colocvii. Dar datoria memoriei, distilată
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
a treia: ani fericiți și volubili, când mă agățam cu toată inocența de originile mele. Acum nu se mai poate. Resortul dramaturgic s-a stricat. [...] Nici măcar nu mai pot afirma: "sunt evreu" fără să am imediat impresia penibilă că trag genocidul spre mine și că-mi însușesc supliciul altora"27. Într-o vale a plângerii se construiește această memorie care contabilizează treptat toate nenorocirile și toate suferințele poporului evreu, rezumate în exterminarea finală, capăt ineluctabil al unei succesiuni neîntrerupte de persecuții
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
singurul eveniment fondator al istoriei evreilor și că a fi evreu se rezumă la a te considera victimă a ne-evreilor. Nicio identitate individuală sau de grup nu poate rezista mult timp pe un asemenea soclu 28. Dacă admitem că genocidul este fundamentul și capătul istoriei evreilor, iudaismul este inexorabil sortit dispariției. "Holocaustomania", cum o numește Jacob Neusner, este pe cale să sărăcească viața spirituală evreiască. După război, Holocaustul ocupa puțin loc în viața evreilor americani, și la fel se întâmpla în
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]
-
în Franța. Cartea marelui sociolog american Nathan Glazer, scrisă în acea epocă, nu face decât în treacăt referire la distrugerea iudaismului european 29. Contrastul cu anii 1970, mai ales în Statele Unite, țară unde evreii nu au fost confruntați direct cu genocidul, este evident. Astăzi nu te poți adresa lumii evreiești fără să te raportezi la genocid. Nu face asta, mai ales în Europa, ca tinerele generații să acceadă la cunoașterea evreilor numai prin intermediul genocidului, al exterminării lor, și nu al îndelungatei
Suferinţa ca identitate by Esther Benbassa [Corola-publishinghouse/Science/1430_a_2672]