18,324 matches
-
pilule spirituale denotă o dată în plus apetența caragialiană pentru comic și abilitatea neîntrecută de a-l făuri din explorarea tuturor resurselor, nu doar a celor identificate în situații sau tipologii rizibile, ci și a celor oferite de discrepanțele de la nivel lingvistic. I. L. Caragiale are și incontestabilul merit de a fi realizat o primă ilustrare în literatura română a umorului negru. Povestirea orientală Pastramă trufanda bazată pe o întâmplare macabră, este admirabil prelucrată de creatorul român care știe să dozeze astfel informația
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
șefului unei gări, prin transferul interesului de pe situație asupra modalității de exprimare a ei, reacția umoristică rezultând ca medie între sentimentul de groază stârnit de știrea sinistră și cel de bucurie în fața depistării inferiorității comice, derivate din inabilitatea de ordin lingvistic: În noaptea de ... frânarul Ioan Popescu având serviciu de zi și fiind de ieri beat, care dormise la vagoanele încărcate cu vinuri și pesemne a abuzat prin efracțiune, sosind trenul de marfă 203, manevrând în stare de beție, a fost
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
denumirile franțuzești pompoase nu provin din intenția de a eclata impusă de snobism, ci par reminiscențele melancolice ale unei veritabile moșteniri culturale uzate și denaturate într-un mediu meschin sau sunt pur și simplu asumate autoamăgiri, palide recompense la nivel lingvistic pentru un destin ratat. Umorul, așadar, și nu comicul ironic sau satiric reiese din contrastul amar dintre aparența de sofisticat lux gastronomic și umila și derizoria realitate culinară: Doamna Renaud, fără să se scoale de pe scaun, întinse mâna pe pat
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
lui "Nenea Iancu", existând tendința asimilării stilului acestuia cu limbajul lui Mitică, al lui Cațavencu, al Ziței etc. Or, așa cum vom vedea, postcaragialismul de natură stilistică nu poate fi restrâns la inventarierea acelor reiterări ale unor formule emblematice pentru universul lingvistic al comediilor și al Momentelor. De exemplu, incidentele de tipul "mă'nțelegi", "carevasăzică", despre care G. Călinescu intuia că vor deveni "caragialisme care vor servi modernului care vrea să dea frazei o cădere bufon bucureșteană"114, sunt, într-adevăr, cele
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
valul optzecist, care îl vor acredita pe Caragiale drept precursor pe linia "textualismului" românesc 115. Motivată astfel prin diferențele sesizabile la nivelul receptării literare ulterioare, distincția propusă poate fi dezvoltată imaginând o grilă a dihotomiilor care acoperă mai toate aspectele lingvistice. Scrupulozitatea conștiinței artistice, datorată impecabilei însușiri a "gramaticii și a retoricii"116, ne îndreptățește să vedem în stilul caragialian un veritabil model căruia autorul Scrisorii pierdute pare că îi contrapune deliberat un antimodel, în modul de a vorbi și de
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
de logică și de stilistică. Pentru cel dintâi se pot folosi rezultatele câtorva studii de prestigiu. De exemplu, atât Iorgu Iordan în Limba "eroilor" lui Caragiale 117, cât și Ștefan Cazimir în Caragiale universul comic 118, au investigat riguros aspectul lingvistic al comicului caragialian, aspect predominant având ca surse fundamentale, după cum reiese din această din urmă analiză, specificitatea maximă focalizarea limbajului într-un anumit registru profesional, geografic, social etc. și interferența registrelor. Respectivii cercetători au constatat că gramatica stăpânită la perfecție
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
universul stilistic al lui Caragiale și cel al personajelor sale, observăm preferința autorului Momentelor pentru "metalogisme" antifraza, ironia, parabola, paradoxul în timp ce "eroii" săi fac uz involuntar de acele figuri de sunet, de construcție și semantice care implică devieri de la uzul lingvistic normal, de fapt greșeli cu mare potențial comic. Astfel, dintre "metaplasme" sunt frecvente metatezele ("levorverul", "Galibardi" etc.), dintre metataxe, anacolutul ("N-ai fost tu [...] în strada Pacienții numărul 13; la madam Popescu, madam Lefter Popescu, o damă naltă, subțirică, frumoasă
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
Mușatescu. În piesa lui G. Ranetti, Romeo și Julieta la Mizil (apărută în volum în 1907), intertextualitatea cu opera caragialiană vizează, în primul rând similitudini de la nivelul expresiei verbale, explicabile și prin oglindirea aceluiași univers uman cu rele, necorectate deprinderi lingvistice. Hiperurbanismele de tipul "cremenal", "sicretu", "coraj" și franțuzismele "alivoar", "bonsoar", "musiu"129 etc. dau o notă caragialescă replicilor, recunoscută chiar și de cei care ar fi putut să pună aceste agramatisme pe seama tendințelor generale de epatare prin limbaj ale vorbitorilor
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
multe alte schițe, Gh. Brăescu se delimitează la fel de clar de modelul caragialian. În afară de frecvența termenilor incorect asimilați "inversiune" în loc de diversiune (Secret), "apelnicită" (Provinciale), "anfabet" în loc de analfabet și "beciuclist" în loc de biciclist (Specialități), "maiur a tilifonat" (Profilaxie) -, care ne mențin în atmosfera lingvistică zugrăvită pe aceste coordonate de Caragiale, pot fi descoperite și alte elemente care amintesc de stilul personajelor lui Nenea Iancu. Schița Conferencia, de pildă, înveselește prin intermediul aceluiași tip de conferențiar semidoct "rostogan" din ciclul Un pedagog de școală nouă. Așa cum
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
cărui lecție de încondeiere și arhivare a vorbirii "moftologice" și-a însușit-o temeinic, nu epigonic, ci în semn de prețuire și confirmare a validității modelului. Spre deosebire de situația din multe proze scurte ale lui Al. O. Teodoreanu, relativ puține aspecte lingvistice din scrierile impregnate de un suav umor patristic ale lui Damian Stănoiu amintesc de limbajul personajelor caragialiene. Unul dintre aceste aspecte ține de revalorificarea potențialului comic al stilului telegrafic. Generatoare de paralogisme derivate din concentrarea abuzivă responsabilă de lipsa de
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
au fost spuse ele, nealterate în acea reluare de această binecunoscută conștiință a scrisului care lasă să se vadă în aproape orice proză că niște vorbe puse pe seama unui om care vorbește au fost construite în scris, sub regimul dispoziției lingvistice a autorului. Această dublare a textului fonogramic prin metatext, ca procedeu folosit experimental de Caragiale în neterminata Poveste, de pildă, dar devenită, după cum se știe, o practică obișnuită în scrierile prozatorilor optzeciști, pune în relație termenii paradoxalei autenticități obținute prin
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
scoți? Scoate-o!" etc. Se remarcă două aspecte ale denaturării limbajului caragialian, aspecte unificate în cazul unor personaje. Primul vizează fantezia verbală cu atributul inutilității, vizibilă în arhitectura haotică a discursurilor, iar cel de-al doilea se referă la desfrânarea lingvistică în concordanță cu degradarea biologică și psihologică a personajelor. Mai pregnant în Schițe, cel dintâi aspect, asociabil cu acel tip de nonsens denumit coq-à-l'âne (vorbărie fără șir și sens), ține de brutalizarea limbajului, reflectând tendința de a-l forța
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
paralogismele din "caragialismele" Coanei Pipa din Ucigaș fără simbrie: Vom face pași îndărăt și vom fi în avangarda istoriei!", " Ca să schimbi totul nu trebuie să schimbi nimic" etc. Fantezia verbală asociată dereglării psihice și biologice a personajului duce la construcții lingvistice a căror dezaxare reflectă absurdul propagat de personaje ca Dandanache sau Leonida: "Ba încă i-a tras un tighel, de i-a plăcut și lui. Ce-a zis Papaiezuit, aminteri nu prost! -când a văzut că n-o scoate la
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
fac din personajele lui Caragiale, așa cum se va întâmpla cu cele ale literaturii absurdului, adevărate păpuși-marionete dependente de un mecanism identificat, în cazul celor din urmă mai pregnant, cu o societate acaparantă, strivitoare, dezumanizantă. O mostră a absurdității în plan lingvistic, ca expresie a noncomunicării, este schița Căldură mare, în care atmosfera caniculară justifică sterilitatea dialogului apropiat de absurd. Pentru sublinierea similitudinilor cu procedeele ionesciene pe care le-am analizat deja în capitolul consacrat parodiei, ne propunem să utilizăm aceleași instrumente
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
înșală pe ambii. Obiceiul "mutatului" în case identice, de sfântul Dumitru, poate fi dat ca exemplu de absurd comic al moravurilor, ca să nu mai vorbim de farsa electorală din O scrisoare pierdută, chintesență de nereguli inversate în regulamente. În plan lingvistic, comicul absurdului este reliefat prin frecvența nonsensurilor și prin gluma absurdă. Farfuridi sau Leonida sunt personajele caragialiene cu limbajul cel mai afectat de invazia paralogismelor devenite emblematice: precizări de tipul "la douăsprezece trecute fix", "o dăm anonimă", definițiile pentru "Republică
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
miticisme" sau "miticiene"8. Exact ca celebrul personaj caragialian, care "epatează"9 prin invenții denotative de tipul "vanilie sârbească" în loc de "usturoi" sau "flanelă de Drăgășani" în loc de "vin"10 (Mitică), Urmuz, poznașul rebel Mitică, substituia formulele considerate inutile prin propriul cod lingvistic 11, așa cum își amintea prietenul lui, Mihai Cruceanu: Într-un timp găsisem că e ridicol să spui vorbe convenționale, care nu înseamnă nimic în realitate, fiindcă nici nu te gândești la semnificația lor. Ni se părea nouă, mai în glumă
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
prezintă nici o importanță". Simpla alăturare irațională de termeni cu referenți din registre diferite dobândește, așadar, un scop în sine, făcând inutilă depistarea altui sens. Descoperit astfel în chiar primele rânduri ale scrierilor urmuziene, procedeul sfărâmării clișeelor mentale prin dezmembrarea structurilor lingvistice și literare osificate, poate fi cheia decriptării "paginilor bizare". În ciuda caracterului cooperant al textului narativ caragialian care, prin oralitate și dialogism ilustrează preocuparea pentru anticiparea și respectarea preferințelor cititorilor 122 interpelați, întotdeauna, reverențios, devierea sensului dinspre cel pretins înspre cel
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
pe fiecare în mod fatal..."157 În privința limbajului, nu doar jocul de-a absurdul din discursul auctorial îi marchează la Urmuz agonizarea, ci și privarea totală a personajelor de intervenții discursive proprii, substituite de mecanica gesturilor aberante. Aparent opus desfrânării lingvistice surprinse la personajele caragialiene stăpânite de morbul verbiajului, procedeul de insonorizare urmuzian, are, practic, același efect: "dialogul surzilor", întreținut de flecarii lui Caragiale, va fi doar mimat prin gesturi agresive de eroii lui Urmuz. Rămân multe lucruri de spus despre
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
2, Editura Universitară, București, 2010. Mihăilescu, Dan C., "Fascinația și comedia puterii", Revista de istorie și teorie literară, I, nr, 21, 1994. János, Szász, "Urmuz și Kafka", România literară, an XVI, nr. 32, joi, 11 august, 1983. Mladin, Constantin-Ioan, "Strategii lingvistice și perilingvistice în traductologie principii și analiză de caz", în Annales Universitas Apulensis, seria Philologica, Alba Iulia, 2002, pp. 5364. Noguez, Dominique, "Structure du langage humoristique", în Revue d'esthétique, Paris, PUF, t.2, fasc. 1, 1969. Pârvulescu, Ioana, "De ce
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
neutralizate și secătuite prin echivalarea cu termeni corecți, dar lipsiți de savoarea imprimată de contextul românesc. Un inventar al dificultăților de transpunere din română în franceză a unor heteronime din opera lui Caragiale, descoperim în articolul lui Constantin-Ioan Mladin, Strategii lingvistice și perilingvistice în traductologie principii și analiză de caz, în Annales Universitas Apulensis, seria Philologica, Alba Iulia, 2002, pp. 5364. 44 Henri Bergson, op. cit., pp. 9-40 45 Idem., p. 120. 46 Jean-Marc Defays, op. cit., pp. 67-71. 47 Idem, p. 15
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
7 Eliza Vorvoreanu, apud Balotă, Nicolae, op. cit., p. 456, 467. 8 Idem, p. 450. 9 I. L. Caragiale, Opere, I, Proză literară, ed. cit., p. 495. 10 Idem, p. 498. 11 Chiar dacă se baza pe o motivație contestatară a arbitrariului semnelor lingvistice și viza persiflarea vorbirii clișeizate, această recodificare lingvistică este, de altfel, tot de natura "logosului parazitar" analizat de C. Amăriuței în articolul Mitică sau logosul parazitar din " Caete de dor", vol. 2., București, Editura "Jurnalul literar", 2002. 12 Mihai Cruceanu
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
456, 467. 8 Idem, p. 450. 9 I. L. Caragiale, Opere, I, Proză literară, ed. cit., p. 495. 10 Idem, p. 498. 11 Chiar dacă se baza pe o motivație contestatară a arbitrariului semnelor lingvistice și viza persiflarea vorbirii clișeizate, această recodificare lingvistică este, de altfel, tot de natura "logosului parazitar" analizat de C. Amăriuței în articolul Mitică sau logosul parazitar din " Caete de dor", vol. 2., București, Editura "Jurnalul literar", 2002. 12 Mihai Cruceanu, Rătăciri într-un târg, Luceafărul, XIV, nr. 47
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
191 H.Matei, op. cit, p. 47. 88 polineziene, papuașe și melaneziene - ceea ce a constituit un argument În favoarea originii comune și independente a celor mai vechi locuitori ai continentului 192. Diversificarea limbilor (500 de limbi, grupate În 31 de familii lingvistice) a fost un proces lent și Îndelungat, desfășurat În cadrul procesului de răspândire a grupurilor pe Întregul continent. După alte estimări, astăzi 10% dintre aborigeni mai folosesc limba lor, iar dintre cele existente În trecut, două treimi au dispărut sau sunt
Asaltul tigrilor by Oltea Răşcanu Gramaticu () [Corola-publishinghouse/Science/320_a_1259]
-
la 17 august când se aniversează proclamarea republicii (1945)514. Cu un trecut fascinant și tumultos, peisaje unice, vulcani activi, dotări turistice la cele mai performante standarde, cu festivaluri pline de culoare mistică, tradiții păstrate de mii de ani, mozaic lingvistic și cultural (literatură, muzică, dansuri, gastronomie), Indonezia satisface toate gusturile, fiind o locație de vis pentru toți cei care-i trec pragul. Popor vesel, harnic, ospitalier, plurietnic și religios, tolerant pulsând ca o singură inimă Într-un perimetru național. 514
Asaltul tigrilor by Oltea Răşcanu Gramaticu () [Corola-publishinghouse/Science/320_a_1259]
-
literați, suferind o puternică influență de indienizare (secolele V-XIV), iar apoi de islamizare (secolele XV-XVI), mai mult sau mai puțin profundă 552. Deși majoritatea au adoptat religia musulmană Într-o mică măsură sunt creștini, budiști, hinduiști. Javarezii aparțin grupului lingvistic malaio-polineziene de vest, integrând numeroase Împrumuturi din sanscrită. O principală trăsătură o constituie existența a patru niveluri de limbă, cu aceeași gramatică, Însă cu vocabular adesea diferit, utilizat În funcție de propriul rang social și de rangul interlocutorului (inferior, egal, superior sau
Asaltul tigrilor by Oltea Răşcanu Gramaticu () [Corola-publishinghouse/Science/320_a_1259]