2,910 matches
-
lexico-gramaticale sau prin grupuri de unități lexico-gramaticale în interiorul cărora se desfășoară alte relații sintactice, de rangul doi sau trei, sau prin propoziții. Devenind purtătoare ale unor funcții sintactice, unitățile lexicale sau grupurile de termeni (de diferite dezvoltări) primesc calitatea de constituenți sintactici ai unui enunț. Specificul dezvoltării planului semantic al funcției sintactice și/sau al relației sintactice în care își are originea funcția determină dezvoltarea și structura constituenților sintactici (infrapropozițională și propozițională): • simplu; Funcția sintactică se realizează printr-o singură unitate
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
funcția determină dezvoltarea și structura constituenților sintactici (infrapropozițională și propozițională): • simplu; Funcția sintactică se realizează printr-o singură unitate lexicală. În enunțul „Iubirea noastră a murit aici.” (T. Arghezi), toate funcțiile sintactice se realizează prin câte un singur termen lexical (constituent sintactic simplu): a murit - predicat; iubirea - subiect, noastră - atribut, aici - circumstanțial. • dezvoltat; Funcția sintactică se realizează printr-o sintagmă care dezvoltă în ansamblul ei planul semantic al constituentului sintactic. Între termenii sintagmei se poate institui o relație sintactică, de dependență
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Arghezi), toate funcțiile sintactice se realizează prin câte un singur termen lexical (constituent sintactic simplu): a murit - predicat; iubirea - subiect, noastră - atribut, aici - circumstanțial. • dezvoltat; Funcția sintactică se realizează printr-o sintagmă care dezvoltă în ansamblul ei planul semantic al constituentului sintactic. Între termenii sintagmei se poate institui o relație sintactică, de dependență sau de interdependență, în amândouă planurile (Mihnea s-a apucat de învățat.) sau numai în planul expresiei (De trei zile plânge și plânge...), sau se poate desfășura numai
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
institui o relație sintactică, de dependență sau de interdependență, în amândouă planurile (Mihnea s-a apucat de învățat.) sau numai în planul expresiei (De trei zile plânge și plânge...), sau se poate desfășura numai o complementaritate semantică. Au structură de constituenți sintactici dezvoltați funcțiile sintactice realizate prin: - construcții infinitivale relative; în enunțul „Ai să te duci în fundul iadului și n-are să aibă cine te scoate...” (I. Creangă), sintagma cine te scoate este subiectul predicatului n-are să aibă; în interiorul ei s-ar
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
un element nominal (pronominal); între cei doi termeni se instituie un raport de complementaritate semantică lexico-gramaticală. În enunțul „Fiind băiet păduri cutreieram.” (M. Eminescu), sintagma fiind băiet realizează ca atare funcția de circumstanțial temporal analitic. • complex; Este o variantă a constituentului sintactic analitic; cel de al doilea termen are un al doilea nucleu propozițional. Se realizează astfel mai cu seamă predicatul analitic, care are, în felul acesta, dezvoltarea unei propoziții complexe: „Eram atât de buimăcit de visul meu, încât, deschizând ochii
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
realizare concretă, sinonimă d.p.d.v. al sensului global, a atributivei unde am întârziat. Această a doua situație caracterizează și realizarea funcțiilor sintactice prin doi sau mai mulți termeni dezvoltând între ei relații de coordonare disjunctivă sau opozitivă. Realizarea funcțiilor sintactice prin constituenți multipli reprezintă multiplicarea planului semantic al funcției, asigurată de instituirea unei relații de coordonare copulativă sau adversativă, prin care se dezvoltă sensul de ‘pluralitate’ în simultaneitate: Andra și Cristina au plecat la Cernăuți Când termenii reprezentând aceeași funcție sintactică dezvoltă
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Creangă) sau dacă nearticularea lui este expresie a nedeterminării: „Cu sfetnici vechi de zile mă-întâmpinași în cale.” (M. Eminescu) b. Conjuncția realizează și exprimă relații sintactice în interiorul propoziției, între propoziții, între unități sintactice de diferite dezvoltări, precum și în interiorul unor constituenți sintactici (multiplu, complex): „Neturburat de bine și rău, privești destinul Și nu te mustră gândul că tu ești asasinul viteazul din munte, întins, învins și mort.” (T. Arghezi) Conjuncțiile prezintă trei tipuri structurale: • simple: și, deși, că, dacă, să etc.
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
locuțiuni conjuncționale: cu toate că, de vreme ce, în timp ce, în caz că, dat fiind că, măcar că, de unde, pe când etc. Sub aspect funcțional, conjuncțiile se disting în două categorii principale: • coordonatoare • subordonatoare (și de complementaritate) Conjuncțiile coordonatoare realizează și exprimă relații de coordonare între componenți ai aceluiași constituent sintactic sau între constituenți sintactici (cu același grad de dezvoltare structurală sau de grade diferite). Între planul semantic-relațional al conjuncțiilor și planul semantic al relațiilor sintactice există un raport de interdependență; în consecință, clasele de conjuncții coordonatoare corespund, în mare
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
în timp ce, în caz că, dat fiind că, măcar că, de unde, pe când etc. Sub aspect funcțional, conjuncțiile se disting în două categorii principale: • coordonatoare • subordonatoare (și de complementaritate) Conjuncțiile coordonatoare realizează și exprimă relații de coordonare între componenți ai aceluiași constituent sintactic sau între constituenți sintactici (cu același grad de dezvoltare structurală sau de grade diferite). Între planul semantic-relațional al conjuncțiilor și planul semantic al relațiilor sintactice există un raport de interdependență; în consecință, clasele de conjuncții coordonatoare corespund, în mare, tipurilor de relații de
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
-ați somnul cel de veci, că v-am așternut eu bine!” (I. Creangă) OPOZIȚIA POZITIV - NEGATIVTC "OPOZI}IA POZITIV - NEGATIV" Din punct de vedere semantico-sintactic, modul specific de actualizare, prin predicație, a planului lor semantic global sau numai al unor constituenți sintactici determină dezvoltarea a două categorii de enunțuri: • enunțuri pozitive, caracterizate prin aspectul pozitiv al actualizării planului semantic: „- Ca un câine ai trăit, câinii să te mănânce! rosti unul din purtătorii coșciugului.” (E. Barbu) „Am fost pe străzi și la
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Cei care se tem n-au stele-n amintiri.” (A.E. Baconsky) „Cine nu mai poate să râdă nu mai poate nici să plângă.” (M. Codreanu) • enunțuri negative parțiale, dacă se actualizează în mod negativ numai planul semantic al unui constituent, purtător sau nu de funcție sintactică, sau al unui component al constituentului sintactic multiplu: „Vai de biet român săracul, / Îndărăt tot dă ca racul, Nici îi merge, nici se-ndeamnă / Nici îi este toamna toamnă, Nici e vară vara lui
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Cine nu mai poate să râdă nu mai poate nici să plângă.” (M. Codreanu) • enunțuri negative parțiale, dacă se actualizează în mod negativ numai planul semantic al unui constituent, purtător sau nu de funcție sintactică, sau al unui component al constituentului sintactic multiplu: „Vai de biet român săracul, / Îndărăt tot dă ca racul, Nici îi merge, nici se-ndeamnă / Nici îi este toamna toamnă, Nici e vară vara lui / Și-i străin în țara lui.” (M. Eminescu) „Dar... veți fi auzit
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
fi auzit voi că popa are mână de luat, nu de dat.” (I. Creangă), „MoșBodrângă se încurcase nu știu pe unde în seara aceea, și Pavăl, neavând lucru ca alte dăți, se culcase devreme.” (I. Creangă) În enunțurile negative parțiale, constituentul sintactic cu aspect negativ poate intra cu realizarea de aspect pozitiv a aceleiași funcții sintactice într-un raport de sinonimie, nu de opoziție semantică;fenomenul caracterizează mai ales circumstanțialul temporal de posterioritate: „Până să nu crape de ziuă, poate că
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
sintactici, simpli sau propoziționali: „Și în farmecul vieți-mi / Nu știam că-i tot aceea De te razimi de o umbră / Sau de crezi ce-a zis femeia.” (M. Eminescu) sau parțiale, dacă nucleul predicațional central este afirmativ iar un constituent sintactic sau mai mulți prezintă aspect negativ: „Icoana stelei ce-a murit / Încet pe cer se suie; Era pe când nu s-a zărit, / Azi o vedem și nu e.” (M. Eminescu) „I-am spus că vreau să caut un mormânt
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
persoană-număr, diateză) mijloc al actualizării primare, a planului semantic al verbului-predicat și secundare, a planului semantic al termenului-subiect: ne...em, să ne... im: „Ne pierdem ca să ne-mplinim.” (L. Blaga) Predicatul verbal (sintetic) își poate realiza conținutul funcțional semantic prin constituent simplu, dezvoltat, multiplu. Predicatul verbal simplu realizează conținutul semantic al predicației printr-un singur termen lexical, care poate fi: • un verb, simplu sau compus: „La sfinți-n zugrăveală amurgu-ngenunchea.” (I. Pillat) „Potop, cad stele albe de cristal Și ninge-n
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
prezent sufixul -esc: „Căci trebuiesc luptate războaiele aprinse.” (M. Eminescu) Tu trebuiești trimis cât mai departe. Predicat verbal multiplu Gramatica Academiei și, de fapt, mai toate gramaticile curente (sau studiile de gramatică) au în vedere problema realizării funcțiilor sintactice prin constituenți multipli numai la Sintaxa propoziției, recurgând, cele mai multe, la termenul „consacrat”: părți de propoziție multiple. În mod curent se neagă existența predicatului multiplu. „Poate fi multiplă - se scrie în Gramatica Academiei - orice parte de propoziție cu excepția predicatului. Coordonarea între două predicate
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
se discută (în aproape totalitatea studiilor de sintaxă). Noua ediție a Gramaticii Academiei nu admite existența predicatului multiplu, întrucât „ orice predicat "coordonat" are drept efect crearea unei noi organizări sintactico-propoziționale, depășind limitele organizării primare. ” (vol.II, p.243-244) Discutarea problemei constituentului multiplu numai în legătură cu predicatul/predicatul verbal nu este în măsură să asigure o interpretare coerentă cu alte soluții date problemei realizării altor funcții sintactice ca „părți de propoziție multiple” - ca să rămânem în termenii gramaticii curente - subiectul, înainte de toate. Prin planul
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
un adăpost sigur pentru la noapte. Premiul nu l-a primit cine a descoperit cabana ci cine a pregătit adăpostul pentru noapte. b. Predicatul analitictc "b. Predicatul analitic" Sub aspect structural, pentru predicatul analitic este definitorie realizarea predicației printr-un constituent analitic, cu organizare bipolară: un component verbal - un verb copulativ și un complement nominal (nume: substantiv/adjectiv/pronume, adverb sau propoziție - dezvoltare a planului semantic al unui nume): verb copulativ + nume predicativ. Sub aspect funcțional-semantic, predicatul analitic se realizează în
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
La primul nivel, predicatul analitic simplu se organizează în baza unui singur verb copulativ - instrument sintactic al predicației: „Viața noastră e o ironie, / Minciuna-i rădăcina ei.” (M. Eminescu) „- Las’ să vie, să culeagă, / Vara mea rămâne-ntreagă.” (L. Blaga) Constituentul predicatului dezvoltat se organizează pe baza unei relații de coordonare între două sau mai multe variante gramaticale (timp-mod) ale aceluiași verb copulativ; prin coordonare copulativă se introduc, în planul semantic al predicației, dimensiuni aspectuale (continuitatea etc.) sau dimensiuni modale: El
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
mai multe variante gramaticale (timp-mod) ale aceluiași verb copulativ; prin coordonare copulativă se introduc, în planul semantic al predicației, dimensiuni aspectuale (continuitatea etc.) sau dimensiuni modale: El a fost, este și va fi în orice situație un om de cuvânt. Constituentul predicatului multiplu se organizează pe baza unei relații de coordonare copulativă sau adversativă între două verbe copulative; numele predicativ poate fi același sau poate fi diferit. Omul acesta a fost și a rămas cinstit. Cine a fost și a rămas
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
negativă: Toți am fost atunci solidari dar nu mai suntem de mult. Nu-i încă destul de înțelept dar cu timpul va fi. 2. La cel de-al doilea nivel, numele predicativ se poate realiza - în structura predicatului analitic - prin: (a) constituent simplu, (b) constituent dezvoltat, (c) sintagmă analitică, (d) structură analitică cu dezvoltare complexă, poate avea (e) dezvoltare propozițională sau poate fi (f) multiplu. a. Numele predicativ simplu se realizează prin: • adjectiv (locuțiune adjectivală): „Codrul pare tot mai mare, parcă vine
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
fost atunci solidari dar nu mai suntem de mult. Nu-i încă destul de înțelept dar cu timpul va fi. 2. La cel de-al doilea nivel, numele predicativ se poate realiza - în structura predicatului analitic - prin: (a) constituent simplu, (b) constituent dezvoltat, (c) sintagmă analitică, (d) structură analitică cu dezvoltare complexă, poate avea (e) dezvoltare propozițională sau poate fi (f) multiplu. a. Numele predicativ simplu se realizează prin: • adjectiv (locuțiune adjectivală): „Codrul pare tot mai mare, parcă vine mai aproape Dimpreună
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
un verb semiauxiliar, expresie a perspectivei enunțării, și un verb predicativ (sau o formă verbală absolută), expresie a semanticii enunțului: Mihai trebuie să fi pierdut trenul, de n-a venit. vb. semiauxiliar + vb. predicativ Predicatul nominal compus are în structura constituentului prin care se realizează un verb semiauxiliar, un verb copulativ și un nume (unitate lexicală sau unitate propozițională) Verbele semiauxiliare exprimă: • modalitatea: „Măi tartorule, nu mânca haram și spune drept, tu ești Gerilă... Tu trebuie să fii, pentru că și focul
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
de aspect: „Căci este sara-n asfințit / Și noaptea o să-nceapă.” (M. Eminescu) „Un cântec îmbătrânește (..) El începe tânăr, luminos, plin de încredere și de speranță. Se maturizează, continuă îngândurat.” (O. Paler) Ca predicat analitic, predicatul narativ se realizează prin constituenți în care verbul copulativ este un verb de devenire: a deveni, a ajunge, a se face, a ieși, a rămâne etc.: „Dar atuncea greieri, șoareci / Cu ușor măruntul mers, Readuc melancolia-mi / Iară ea se face vers.” (M. Eminescu) Prin
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
de brutală, încât se trezi din somn și aprinse lumina.” (M. Eliade, 562) Marcarea identității specificetc "Marcarea identit\]ii specifice" Relația de dependență în care își are originea circumstanțialul consecutiv se exprimă numai prin elemente relaționale. Când se realizează prin constituenți simpli sau dezvoltați, intervin prepozițiile de și pentru: „Un lucru avem însă de observat, care ni se pare destul de însemnat pentru a reveni și altădată asupra lui.” (M. Eminescu, Despre cultură, 196) Circumstanțiala consecutivă se introduce în frază prin conjuncții
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]