18,784 matches
-
pahlavi, pentru a fixa În scris texte transmise din memorie, grație unei lungi și acurate tradiții orale, fapt ce a fost bine pus În lumină de C. Salemann (1879). Tot ceea ce putem reconstrui despre transmiterea Avestei, mai ales pe baza mărturiilor din cărțile În pahlavi, demonstrează că, În orice caz, clerul sasanid era foarte conștient de ruptura tradiției cauzate de căderea primului imperiu persan. Figura lui Alexandru a fost demonizată: faima sa legendară din literatura persană medievală are, În realitate, origini
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
foc Avestei - după o versiune ad hoc care intenționa să atribuie textului sacru scris o vechime fictivă - și a masacrat clerul și credincioșii. Conform tradiției, pentru care cărțile a VIII-a și a IX-a din D¶nkard dau o mărturie autoritară, Avesta sasanidă era Împărțită În douăzeci și unu de secțiuni, grupate În trei părți, compuse fiecare din șapte secțiuni: secțiunea „gathică” compusă chiar din G³th³ și din câteva comentarii; secțiunea despre „ritual”, intermediară prin conținut și importantă atât pentru diferite aspecte
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
special cel din Persia propriu-zisă (Fars) a fost personajul principal În noua fază a dezvoltării zoroastrismului, care se deschide cu Întemeierea imperiului sasanid, În primul sfert al secolului al III-lea d.Hr. Documentația epigrafică furnizează În această direcție o mărturie clară prin opera preotului Kedșr (cf. infra, subcapitolul 3.3). În ciuda caracterului mai degrabă anonim, firesc pentru o literatură transmisă oral (cf. Boyce, 1968a, p. 32), cunoaștem totuși diferite nume de autori sau, mai ales, culegători sau Îngrijitori ale unor
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
la fel ca a VII-a carte din D¶nkard, cf. infra); fratele lui Z³dspram, Manușåihr, mare preot În Fars și În Kerman, autor a trei Scrisori (Namagșh³ ș Manușåihr), ultima dintre ele datată țn 881 d.Hr., importante ca mărturie a unui conservatorism tradiționalist În doctrină, morală și rit; tot Manușåihr este și autor al D³dest³n ș d¶nșg, care este alcătuită din nouăzeci și două de răspunsuri la diferite Întrebări legate de tot felul de subiecte de morală, drept
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
este un subiect care, În zoroastrism, a furnizat material pentru un gen literar cu rădăcini de netăgăduit În tradiția iraniană, de la G³th³ la Yașt 19 (cf. infra, subcapitolul 2.4), deși influențat de apocalipsa iudaică și creștină (Duchesne-Gillemin, 1982). Pe lângă mărturii Împrăștiate În literatura pahlavi, există două opere citate mai sus, care aparțin acestui gen: Ay³dg³r ș J³ms³pșg, păstrată doar parțial În pahlavi (versiunea principală este În pazand) și Zand ș Wahman Yasn, care adună tradiții mai vechi (cf. Cumont, 1931
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
sqq., Farkas, 1974; Bivar, 1975; Root, 1979; cf. Duchesne-Guillemin, 1974a). În unele cazuri, nu mai puțin importante decât izvoarele iraniene despre religia perșilor și a magilor, sunt izvoarele clasice, mai ales cele grecești. Herodot, Xenofon, Ctesias, Strabon, Plutarh, Damaschin (pentru mărturia lui Eudemos din Rodos despre doctrinele magilor) sunt, În diferite grade, de mare importanță pentru studiul religiei persane și al dezvoltării sale istorice. Acestea au fost, de multe ori, adunate și examinate critic (Clemen, 1920a, 1920b; Fox și Pemberton, 1928
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ori, adunate și examinate critic (Clemen, 1920a, 1920b; Fox și Pemberton, 1928; Benveniste 1929; Bidez și Cumont, 1938). De asemenea, importante, mai ales pentru perioada ahemenidă, sunt unele fragmente biblice, de la Deutero-Isaia la Cărțile Regilor, Ezra, Neemia, Ester și Daniel. Mărturiile ebraice dau informații semnificative despre relațiile bune care au existat Între poporul lui Israel și noii stăpânitori ai imperiului multinațional al Ahemenizilor, de la Cirus cel Mare la Darius I și, mai ales, despre influența exercitată de concepțiile religioase iraniene asupra
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
de asemenea, importante și ne oferă un cadru care clarifică starea de izolare și de slăbiciune a comunității zoroastriene din Iranul medieval. Izvoarele primare zoroastriene nu se limitează Însă la Avesta și la textele În limba pahlavi (nici În rarele mărturii epigrafice preislamice la care se pot adăuga cele arheologice legate de așa-numitele temple ale focului; cf. Shippmann, 1971; Boyce, 1975b), ci sunt de găsit și În Înflorirea literaturii de limbă pahlavi din Fars În secolele IX-X: acestea Însoțesc, de
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
zoroastrismului, este fundamentală, mai mult decât În alte cazuri, o perspectivă istorică. Aceasta se impune firesc din cauza caracterului extrem de problematic, fragmentar, eterogen și variat cronologic al izvoarelor. Religia zoroastriană, reprezentată astăzi În Avesta, literatura de limbă pahlavi și În ale mărturii iraniene sau non-iraniene, antice sau moderne, este un Întreg compozit de doctrine și practici, rod al unor variate amestecuri, sinteze și codificări, survenite În epoci diferite și provocate de diferiți stimuli și condiționări istorice și culturale, iar uneori chiar politice
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Hr.) a fost zoroastrian. În ciuda Îndoielilor sau a opiniilor contrare, acest fapt poate fi considerat, În mod rezonabil, sigur (cf. Duchesne-Guillemin, 1972; Herrenschmidt, 1980; Boyce, 1982; 1992, pp. 125 sqq.; Gnoli, 1985, pp. 53 sqq., 1989a, pp. 83 sqq.), datorită mărturiilor de pe inscripțiile suveranului, din care nu lipsesc referiri etico-religioase În deplină concordanță cu spiritul Învățăturii zoroastriene, mai ales, dar nu numai, În privința dualismului Artaxe "Arta"-Draugaxe "Drauga". În schimb, despre predecesorii săi, Cirus și Cambise, nu putem spune nimic sigur
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
secolului al III-lea d.Hr. Perioada partă, foarte fecundă pentru cultura iraniană și pentru Întâlnirea sa cu alte culturi din vechiul imperiu persan (Widengren, 1960), nu are mare relevanță În ceea ce privește izvoarele primare ale zoroastrismului. Acestea se reduc la câteva mărturii arheologice și epigrafice, care dovedesc, În mai multe cazuri, menținerea și continuitatea tradiției religioase (Unvala, 1952; Duchesne-Guillemin, 1962a, pp. 224-276; Widengren, 1968, pp. 201-272). În cadrul compozit al unei civilizații animate de impulsuri eterogene și caracterizate de tendințe sincretice puternice, se
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Mai mult, iranismul nu și-a pierdut vigoarea culturală și religioasă și nici forța de expansiune. Perioada partă a avut, printre altele, o mare importanță În alcătuirea ciclurilor epice și În transmiterea motivelor mitico-legendare (Boyce, 1954; 1955; 1957). Există multe mărturii ale fenomenelor sincretice. Hatra, Asur, Dura Europos nu sunt decât câteva dintre centrele În care cultura Iranului part - și religia sa - a lăsat o amprentă profundă la vest de lumea iraniană (Duchesne-Guillemin, 1962a, pp. 227 sqq.). În mod analog, la
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Într-un context În care declară că i-a convertit pe necredincioși (anastaw³n), este semnificativ pentru tendința către o Închidere aproape endogamică a societății sasanide, mai ales prin sacerdoțiul ereditar care a dus la revalorizarea unui obicei despre care există mărturii În Iranul antic (Duchesne-Guillemin, 1962a, p. 127), considerat un instrument potrivit pentru salvarea credinței și a tradiției de periculoasele influențe străine, care ar fi fost favorizate de căsătoriile mixte: avem de-a face deci cu o segregare rasială care se
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
i-a determinat să-și creeze o istorie proprie, Înrădăcinată Într-o antichitate iraniană, pe care comunitatea celor care au trebuit să-și părăsească patria mamă o apără cu patimă și o moștenește cu mândrie. De-a lungul secolelor există mărturii semnificative: opere precum Qissa-i Sanj³n, În persană, de Bahman Kaikobad Hamjian Sanjan, din anul 1600 (Hodivala, 1920, pp. 94-117), Qissa-i Zaratuștș³n Hindust³n, tot În persană, de Shapurji Maneckji Sanjana, de la sfârșitul secolului al XVIII-lea (Cereti, 1991), Parsi Prakaș, În
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
munții, cu oasele sale, cu părul său, arborii, iar din craniul său, cerul. 41 Zeii cei buni au zidit din sprâncenele lui lumea de mijloc pentru fii oamenilor, iar din creierul său au făcut norii schimbători. Să mai adăugăm și mărturia unui cântec rus de tradiție populară (Schayer, 1935) care, În ciuda transformărilor sale din perioada creștină, păstrează ecoul mitului cosmogonic antic: Lumina cea strălucitoare ne vine de la Domnul, soarele roșu, de la fața Domnului, luna cea tânără și luminoas, din pieptul său
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
natura sa, are puterea de a Întări și păstra Întregul cosmic. Dar concepția implică obligatoriu faptul că jertfa sângeroasă, În forma sa inițială și mai coerentă din punct de vedere ideologic, este reprezentată de jertfa umană. În India, Încă de la mărturiile cele mai vechi jertfa umană nu mai apare ca fiind practicată. Însă teologii Îi cunoșteau bine semnificația sa deosebită, iar În Aitareya-Br³hmaña (II, 8) se amintește că prima și cea mai bună dintre victime este omul, față de care calul, boul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
șI A BALTICILOR" Enrico Campaniletc "Enrico Campanile" 1. RELIGIA SLAVILORTC "1. RELIGIA SLAVILOR" 1. Izvoaretc "1. Izvoare" La popoarele slave scrierea apare abia după creștinare, astfel Încât, spre deosebire de alte popoare vechi din Europa, din perioada anterioară convertirii, de la slavi ne lipsesc mărturiile indigene, iar cunoștințele noastre despre religia acestor popoare se bazează doar pe informații scurte și Întâmplătoare provenite de la autori bizantini, latini, islamici și germani. Acest tip e izvoare predomină chiar și după convertirea la creștinism, așa Încât cele indigene, nu foarte
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
fapt, doar În Chronica Slavorum de Helmold (secolul al XII-lea) este atestată informația că slavii din Holstein preamăreau doi zei, unul bun și unul rău, aceste din urmă numindu-se Zcernebochxe "Zcerneboch", „Zeul negru”. Dar este vorba despre o mărturie izolată care se referă la un singur ethnos slav (cf. Pisani, 1950a, p. 50). 2. Culte naturaliste?tc "2. Culte naturaliste ?" Există anumite mărturii care ar putea lăsa să se creadă că, la slavi, anumiți arbori și păduri erau obiect
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
unul rău, aceste din urmă numindu-se Zcernebochxe "Zcerneboch", „Zeul negru”. Dar este vorba despre o mărturie izolată care se referă la un singur ethnos slav (cf. Pisani, 1950a, p. 50). 2. Culte naturaliste?tc "2. Culte naturaliste ?" Există anumite mărturii care ar putea lăsa să se creadă că, la slavi, anumiți arbori și păduri erau obiect de cult și venerație: un cult care ar putea părea chiar adânc Înrădăcinat În credința populară, din moment ce, În secolul al XVI-lea, Macarius, arhiepiscop
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ușor analogie cu alți cai albi despre care vorbea Tacitus (Germania, X), cu ajutorul cărora germanii prevesteau viitorul folosindu-se de nechezatul și săriturile lor. 3. Zeii principalitc "3. Zeii principali" a) Perunúxe "Perunu^" Oricare ar fi semnificația ce poate atribuită mărturiilor despre cultele naturaliste, este clar că, În cele mai bun caz este vorba despre relicve culturale, deoarece slavii cunoșteau și cinsteau divinități personale. Să le analizăm acum pe cele mai importante. Perunúxe "Perunu^", pe care Procopius Îl definea ca pe
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
religia slavilor sunt puține, cele legate de religia balticilor sunt și mai puține. În afară de câteva aluzii scurte prezente la autorii clasici (Herodot, Ptolemeu, Tacitus etc.), avem de-a face esențialmente cu două tipuri de izvoare. Pe de o parte, există mărturii directe, Însă de fiecare dată externe culturii baltice, prezente În relatările primilor evanghelizatori, În cronicile despre expedițiile militare purtate Împotriva balticilor, În rapoartele periodice ale iezuiților către superiorii lor, În directivele bisericești adresate episcopilor și călugărilor locali, precum și În prima
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
În directivele bisericești adresate episcopilor și călugărilor locali, precum și În prima și unica lucrare etnografică, Cronica prusacă a lui Simon Grunau. Cea mai mare parte a acestor atestări istorice a fost culeasă și studiată de Mannhardt (1936). De cealaltă parte, mărturiile foarte importante (dar și acestea indirecte) despre religia baltică sunt furnizate de patrimoniul folcloric indigen, care a fost cules și analizat Într-un efort susținut, Începând din secolul al XIX-lea și care cuprinde În primul rând o cantitate enormă
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
și Raganaxe "Ragana", divinități malefice, Înclinate mereu spre distrugere. 3. Preoții și jertfele. Locuri de culttc "3. Preoții și jertfele. Locuri de cult" Avem văzut deja felul În care a fost atestată În Prusia prezența unui mare preot; lipsesc Însă mărturii despre o clasă socială amplă și structurată organic. Explicația cea mai verosimilă (Dumézil, 1977) este că - la fel ca În cazul germanilor - și la baltici sacerdoțiul era puțin dezvoltat și că, astfel, multe activități de competență sacerdotală capii familiilor sau
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
perioada istorică: Biantizii și Melapizii din Argos se lăudau că se trag din iubirea lui Zeusxe "Zeus" cu Ioxe "Io". Credința În originea divină a monarhilor (este vorba evident despre divinități păgâne) nu este atestată explicit În Irlanda, unde toate mărturiile scrise sunt posterioare creștinării. Însă o direcție corectă pentru cercetare este dată de faptul că multe familii princiare irlandeze se lăudau că descind dintr-un suveran mitic și glorios, pe nume Nuaduxe "Nuadu": acest Nuadu irlandez este, de fapt, chiar
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
reconstitui cu ușurință o filieră prețioasă pentru cunoașterea religiei precreștine: indo-europeană *h2eus½s „Aurora” › celtă *Brigantș (nume propriu derivat dintr-un epitet) › irlandeză (Sfânta) Brigit. Reconstruirea religiei celtice antice necesită deci o folosire conjugată a unui ansamblu de izvoare eterogene: a) mărturii ale autorilor greci și romani; b) materiale figurative indigene; c) mărturii epigrafice indigene și romane; d) materiale de origine precreștină În texte din perioada creștină. 2. PANTEONUL GALIC ANTICTC "2. PANTEONUL GALIC ANTIC" Atunci când scriitorii latini și greci scriu despre
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]