20,716 matches
-
tranziția. În al treilea rând, se generalizează transformările fără a lua în considerare procesele concrete ce au loc în spații geografice concrete, influențate de istoria și geografia lor. Abordarea pleacă de la premisa că există o cale unică de trecere de la comunism la democrație și capitalism (Pavlinek, 2003) Există o serie de abordări alternative ale tranziției, ce întregesc cunoașterea acestui proces. Spre deosebire de abordarea clasică, acestea accentuează ideea că transformările postcomuniste au rezultate multiple și foarte variate. Astfel, David Stark consideră că fiecare
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
tânăr în sociologie. Analiza de rețea încearcă să explice comportamentele actorilor sociali prin apartenența acestora la diversele rețele sociale. Aplicând la procesul tranziției această teorie, s-au constatat trei modalități de evoluție a rețelelor economice, sociale și politice existente în timpul comunismului. Astfel, o parte din acestea au dispărut, ca urmare a sistemului politic centralizat (ca de exemplu cooperativele agricole de producție), o parte din ele au fost reconfigurate și și-au însușit noi modalități de acțiune, astfel încât au rămas funcționale, iar
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
mai mult timp transformărilor tranziției și impunerii unei noi raționalități economice (în cazul României, marile combinate industriale falimentare și fără șansă de redresare economică) (Pavlinek, 2003). Câțiva cercetători ce s-au aplecat asupra fenomenului tranziției spre postcomunism și asupra analizei comunismului ca sistem politic, sunt: David Stark, cu noțiunea lui de proprietate recombinantă (recombinant property), un tip de proprietate ce presupune acumularea diferitelor tipuri de capital și de resurse și care este caracteristică societăților în tranziție; Janos Kornai ce analizează partidul
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
sau constrângere (Sandu, 2000) Același autor remarcă, la începutul perioadei tranziției, faptul că anticipațiile și așteptările oamenilor legate de reformă nu erau foarte bine clarificate, iar aspectul lor contradictoriu indica mai degrabă un reformism de negație, adică de respingere a comunismului (Sandu, 1997). Atât tranziția cât și reforma presupun schimbări multiple: economice (privatizare, liberalizarea pieței), politice (democratizare, pluripartitism, integrarea în structuri globale), sociale (dezvoltarea societății civile, apariția organizațiilor neguvernamentale, combaterea corupției, consolidarea clasei de mijloc, politici sociale eficiente) și schimbări culturale
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
domenii, iar efectele întregului proces au fost analizate extrem de critic de specialiști (vezi de exemplu Pasti, Miroiu, Codiță, 1997). Procesul de reformă a însemnat de asemenea și transformare a elitelor, în două direcții principale: de la ierarhia centralizată a elitelor din comunism la o paletă a elitelor mult mai diferențiată politic, economic, militar, administrativ, acestea reprezentând grupuri puternice, competitive; și de la uniformitatea ideologică a comunismului la o politică mult mai deschisă reglementată prin norme și reguli democratice. Conform tipologiei prezentate în tabelul
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
însemnat de asemenea și transformare a elitelor, în două direcții principale: de la ierarhia centralizată a elitelor din comunism la o paletă a elitelor mult mai diferențiată politic, economic, militar, administrativ, acestea reprezentând grupuri puternice, competitive; și de la uniformitatea ideologică a comunismului la o politică mult mai deschisă reglementată prin norme și reguli democratice. Conform tipologiei prezentate în tabelul 2.4, elita comunistă a fost una de tip ideocratic, ea fiind singura în măsură să definească scopurile sociale, să legitimeze sistemul politic
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
4. Configurația elitelor naționale și regimurile politice asociate Diferențierea elitei (eterogenitate, diversitate) Unitatea elitei Puternică Slabă Largă Elită consensuală (democrația stabilă) Elită fragmentată (democrația instabilă) Restrânsă Elită ideocratică (regim totalitar) Elită divizată (regim autoritarian) Sursa: Higley, Pakulski, Wesolowski, 1998: 5 Comunismul a însemnat printre altele distrugerea elitelor anterioare (amenințare, descurajare, subminare și chiar teroare) și construirea unei noi elite prin îndoctrinare și educație specifică la școala de partid a regimului. Sistemul s-a îmbunătățit permanent și a devenit din ce în ce mai eficient, astfel
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
treceau prin tranziție. În același timp, suportul pentru regimul comunist anterior a crescut de la 26% în 1991 la 33% în 1998, arătând același lucru (Diamond, 2001) O altă schimbare socială impusă de tranziția spre postcomunism este cea a structurii sociale. Comunismul a debutat cu încercarea de distrugere a elitelor postbelice. Ulterior a încercat să impună ideea unei societăți fără clase (sau cu doar două clase sociale, țăranii și muncitorii Nee, 1989) și în care poporul reprezenta elita conducătoare. Modelul a fost
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
deziluzionării produse de transformările tranziției; și nu în ultimul rând, precarității resurselor, deoarece voluntariatul și apartenența în organizații și asociații este intim legată de resursele personale ale individului educație, religie, rețele sociale, venit și vârstă (Voicu, 2003, Howard, 2002). Totuși, comunismul nu a înăbușit total societatea civilă, expresii ale acesteia fiind cele câteva acte de împotrivire fățișă, individuală sau colectivă, în fața regimului, sau construirea unei sfere civile alternative prin biserica ortodoxă, sau actele de dizidență și susținerea celor din interiorul sistemului
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
cei din afară. Toate aceste forme de expresie al societății civile, s-au întâlnit în toate țările fost comuniste și au întreținut dincolo de suprafață, de nivelul vizibil, societatea civilă (Schöpflin, 1993). La acestea, un antropolog străin ce a studiat impactul comunismului și al revoluției în Țara Oltului, remarcă alte câteva forme de rezistență indirectă a oamenilor față de stat: deturnarea atenției interesului și preocupării spre familie și prieteni apropiați în detrimentul relațiilor sociale mai largi, manipularea relațiilor în muncă, instituții, economie secundară, disimularea
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
a avut loc între 1992-1996 și deși este un indicator care continuă să se mențină la cote îngrijorătoare, se anticipează o scădere a nivelului lui în viitor (Ghețău, 2004). * Rata de ruralizare (ponderea populației rurale) a scăzut mult în perioada comunismului, de la 76,6% în 1948, la 63,1% în 1970 și 45,7% în 1992. Explicația constă în politica regimului comunist defavorabilă ruralului și manifestată prin colectivizare și prin sistematizarea satelor. Acestea au fost motivele pentru care populația rurală a
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
tânăr, fie bătrân, toată lumea purta portul național. Acum s-o schimbat. Nu datorită satului nostru.... S-o schimbat mersul omenirii." (O.I., 75 de ani, Tălmăcel) O altă schimbare este percepută în legătură cu nivelul de trai al oamenilor în prezent față de perioada comunismului. Există în ambele sate atât oameni care trăiesc mai bine, cât și oameni care trăiesc mai rău. Cauzele sunt diferite: pentru cei ce trăiesc mai bine "au apucat să se privatizeze", "au plecat în străinătate și mai muncesc, dar nu
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
baze de date reprezentative la nivel național și urmărind și studiile existente deja în literatura de specialitate. Modernitatea socială, individuală sau de altă natură pe care o experimentăm azi cu toții a fost modelată într-un mod unic de anii de comunism. Dumitru Sandu consideră că, deși comunismul și-a propus să fie un proiect de modernizare, el nu a reușit decât o anti-modernizare, datorită crizei economice pe care a creat-o, a cultivării lipsei de transparență, a neîncrederii. Revoluția din 1989
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
național și urmărind și studiile existente deja în literatura de specialitate. Modernitatea socială, individuală sau de altă natură pe care o experimentăm azi cu toții a fost modelată într-un mod unic de anii de comunism. Dumitru Sandu consideră că, deși comunismul și-a propus să fie un proiect de modernizare, el nu a reușit decât o anti-modernizare, datorită crizei economice pe care a creat-o, a cultivării lipsei de transparență, a neîncrederii. Revoluția din 1989 a însemnat reluarea, de data asta
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
de data asta în mod real, a procesului de modernizare, câteva din țelurile acesteia fiind liberalizarea economică, democratizarea politică și dezvoltarea societății civile (Sandu, 1999: 23). Aceeași idee apare și la alți autori: Claude Karnoouh de exemplu pledează pentru înțelegerea comunismului ca un sistem politic creator de modernitate. O modernitate haotică, retardată și decalată față de Occident, dar totuși o modernitate. Printr-o serie de schimbări sociale, economice sau culturale pe care le-a impus, comunismul a favorizat spune autorul procesul de
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
Karnoouh de exemplu pledează pentru înțelegerea comunismului ca un sistem politic creator de modernitate. O modernitate haotică, retardată și decalată față de Occident, dar totuși o modernitate. Printr-o serie de schimbări sociale, economice sau culturale pe care le-a impus, comunismul a favorizat spune autorul procesul de modernizare al României: * a dezvoltat masiv industria grea, deși ulterior aceasta s-a dezvoltat fără a ține seama de cerințele pieței. Acest lucru a dus la răsturnarea raportului demografic sat-oraș și la o mobilitate
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
dus la răsturnarea raportului demografic sat-oraș și la o mobilitate socială masivă. * a realizat electrificarea și alfabetizarea, a modernizat infrastructura multor comunități rurale, deși uneori cu prețul deteriorării elementelor tradiționale. * a dezvoltat nivelul consumului. Deși a înfăptuit o modernitate reală, comunismul ca sistem nu a putut evolua așa cum ar fi fost firesc spre postmodernitate, datorită resurselor financiare limitate, și a incapacității puterii comuniste de a gestiona o dinamică tehnico-economică pe care ea a inițiat-o (Karnoouh, 2000: 37-42). În ce măsură se mai
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
așa cum ar fi fost firesc spre postmodernitate, datorită resurselor financiare limitate, și a incapacității puterii comuniste de a gestiona o dinamică tehnico-economică pe care ea a inițiat-o (Karnoouh, 2000: 37-42). În ce măsură se mai poate vorbi astăzi, după anii de comunism, de modernitate în România? Dar de postmodernitate? Urmând modelul lui R. Inglehart (realizat pentru a măsura tradiționalismul, modernitatea și postmodernitatea la nivel de societate) și adaptându-l la realitatea românească și la bazele de date disponibile (European Values Survey 13
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
180) Probabil că da, pentru că subminarea încrederii între oameni a fost principalul efect la nivel social care a apărut în perioada comunistă, pe fondul unei precarități economice și insecurități politice. Este de presupus că în Ludoș, tot ceea ce a însemnat comunism a pătruns mai profund și mai vizibil decât în Tălmăcel unde nu a existat colectivizare și deci nici o elită administrativă și politică care să se ocupe de "bunul mers" al comunei. Interesant este că în ciuda anilor de comunism, caracterizați prin
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
a însemnat comunism a pătruns mai profund și mai vizibil decât în Tălmăcel unde nu a existat colectivizare și deci nici o elită administrativă și politică care să se ocupe de "bunul mers" al comunei. Interesant este că în ciuda anilor de comunism, caracterizați prin lipsuri, prin absența motivației muncii, sătenii din Ludoș afirmă că nivelul de viață al țăranului era mai bun pe vremea colectivizării; de altfel această tendință este raportată și de alte cercetări care au atins această problematică și poate
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
au nevoie de reguli rigide, predictibile, cum sunt cele oferite de sancțiunile religioase" (Inglehart, 1997: 40) În ambele comunități oamenii identifică cu ușurință elementele-cheie care susțin comunitatea. În Ludoș oamenii mărturisesc că ceea ce i-a ajutat să treacă peste anii comunismului, care a distrus profund valorile comunitare, a fost credința și atașamentul pentru comunitatea lor. În mod similar, în Tălmăcel, forța comunității și unicitatea ei, este dată de asemenea de religie și de tradițiile specifice. Într-o lume care a trecut
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
valorile comunitare, a fost credința și atașamentul pentru comunitatea lor. În mod similar, în Tălmăcel, forța comunității și unicitatea ei, este dată de asemenea de religie și de tradițiile specifice. Într-o lume care a trecut prin testul dur al comunismului și care acum trebuie să facă față exigențelor globalizării, două sate își legitimează identitatea și existența ca și comunități, prin cultură tradițională și religie. 4. MODURI DE RAPORTARE LA COMUNITATE ÎN RURALUL ROMÂNESC După ce am analizat modurile de raportare la
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
a producătorilor agricoli? 0,731 0,534 Variația explicată de factor 49,15% Sursa: prelucrări pe date din Barometrul Rural 2007; Modelul este adecvat datelor: KMO=0,764. O posibilă explicație poate fi persistența modelului de comportament imprimat în anii comunismului, când angajarea civică era descurajată, la fel ca și apartenența în diverse forme de asociere (Rose, 1999). Un argument în favoarea ideii că persistă și azi modelele de comportament asociativ imprimate în anii comunismului este acela că satele care au fost
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
persistența modelului de comportament imprimat în anii comunismului, când angajarea civică era descurajată, la fel ca și apartenența în diverse forme de asociere (Rose, 1999). Un argument în favoarea ideii că persistă și azi modelele de comportament asociativ imprimate în anii comunismului este acela că satele care au fost cooperativizate se caracterizează prin nivele mai scăzute ale apartenenței în diverse tipuri de rețele, spre deosebire de satele care nu au fost cooperativizate, așa cum arată tabelul 4.6. Care este profilul celor ce au o
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]
-
președintele Oltenia Primăria Guvernul, președintele Dobrogea Primăria Guvernul Crișana-Maramureș Primăria și primarul Consiliul Local, Primăria Banat Primăria Guvernul Sursa: prelucrări după Eurobarometrul Rural 2005 Toate aceste rezultate susțin ideea că se menține încă în ruralul românesc mentalitatea specifică anilor de comunism, aceea de a vedea statul, instituțiile și reprezentanții acestuia (în speță primăria și primarul) ca entități protectoare, care trebuie să se implice în viața socială a comunităților, respectiv să inițieze, coordoneze și să ducă la îndeplinire proiectele acestor comunități. Datele
by Adela Elena Popa [Corola-publishinghouse/Science/1048_a_2556]