2,647 matches
-
lor contrastant. Ținuturile otomane fuseseră dobîndite de sultanii victorioși aflați în fruntea unor armate cuceritoare. Nu fusese nevoie de concesii față de nobilii locali; aceștia erau anihilați dacă nu cedau și nu treceau la islamism, după care deveneau supușii sultanului. Teritoriile habsburgice au fost în schimb achiziționate în primul rînd prin alianțe și căsătorii; trebuiau adesea acordate garanții mai marilor locali că drepturile istorice și individualitatea lor vor fi respectate. Deși ținuturile originare ale familiei habsburgice se aflau în Elveția, pe cursul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
după care deveneau supușii sultanului. Teritoriile habsburgice au fost în schimb achiziționate în primul rînd prin alianțe și căsătorii; trebuiau adesea acordate garanții mai marilor locali că drepturile istorice și individualitatea lor vor fi respectate. Deși ținuturile originare ale familiei habsburgice se aflau în Elveția, pe cursul superior al Rinului și în Alsacia, principalele provincii austriece erau situate în Austria Superioară și Inferioară, în Stiria, Carintia, Carniola, Tirol și Vorarlberg. Alianțele dinastice au implicat teritorii întinse din Spania și din imperiul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
În 1526, la moartea regelui ungur Ludovic al II-lea în bătălia de la Mohács, au fost anexate teritoriile Boemiei și ale coroanei ungare. Chiar dacă imperiul a fost ulterior divizat, Spania și alte regiuni fiind atribuite unui alt membru al familiei habsburgice, diferențele dintre provinciile aflate sub controlul Vienei erau destul de mari ca să facă aplicarea oricărui sistem uniform greu de conceput. În secolul al șaptesprezecelea, ținuturile austriece habsburgice erau alcătuite din Austria Superioară și Inferioară, Stiria, Salzburgul, Carintia, Tirolul, Vorarlbergul, Carniola, Olanda
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
fost ulterior divizat, Spania și alte regiuni fiind atribuite unui alt membru al familiei habsburgice, diferențele dintre provinciile aflate sub controlul Vienei erau destul de mari ca să facă aplicarea oricărui sistem uniform greu de conceput. În secolul al șaptesprezecelea, ținuturile austriece habsburgice erau alcătuite din Austria Superioară și Inferioară, Stiria, Salzburgul, Carintia, Tirolul, Vorarlbergul, Carniola, Olanda, Boemia, Moravia și Silezia, plus posesiunile maghiare care nu erau sub ocupație otomană. Prin Tratatul de la Karlowitz au fost anexate Transilvania, Slavonia și o altă parte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
creștine și musulmane ajunseseră la o înțelegere; ele nu au declanșat un război religios deschis una împotriva celeilalte. Ura ortodocșilor avea în general drept țintă mai curînd interferența catolică din afară decît cea musulmană din interior. În schimb, în Imperiul Habsburgic, credința avea o influență dezbinatoare, deși catolicismul era religia oficială. Existau permanente tensiuni la vîrf între biserică și autoritățile civile asupra extinderii zonelor jurisdicției, un conflict care s-a intensificat în secolul al optsprezecelea. Situația era complicată și mai mult
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
acestora de către biserica catolică, s-a încercat recîștigarea populației printr-o continuă activitate îndreptată împotriva Reformei. Românii și sîrbii ortodocși au devenit și ei ținta convertirii. Religia nu a contribuit deci la întărirea statului sau la unirea locuitorilor lui. Imperiul Habsburgic nu era doar un amalgam de unități poltice cu caracter divers, dar avea și o poziție geografică dezavantajoasă. Înainte de eșuarea celui de al doilea asediu al Vienei, conducătorii Austriei se temeau vrînd-nevrînd de activitățile a două puteri expansioniste, Franța și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
din 800, însemna că deținătorul ei era principalul conducător laic al creștinătății apusene. Prin secolul al optsprezecelea, aceasta avea o semnificație doar ceva mai mare decît faptul că împăratul era primul prinț german. Oricît de ambiguă era poziția aceasta, interesele habsburgice, cel puțin pînă la 1871, au avut drept obiective în primul rînd Europa Occidentală și Centrală, inclusiv Italia. După stingerea elanului ofensivei majore a otomanilor și adoptarea unei poziții defensive de către imperiul lor, interesul Austriei față de ținuturile de graniță din
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
regiunea aceasta au fost purtate cu foarte puțină tragere de inimă. Guvernul dorea mai degrabă existența unui echilibru în Balcani decît anexarea unor noi teritorii. SITUAȚIA POLITICĂ ȘI SOCIALĂ A IMPERIULUI Pe parcursul secolului al șaptesprezecelea, principalele populații sud-slave ale monarhiei habsburgice erau croații și slovenii. În urma războaielor de la sfîrșitul secolului și mai ales după Tratatul de la Karlowitz, numărul lor a crescut considerabil prin includerea românilor nonslavi și a croaților și sîrbilor din Slavonia. În 1718, odată cu anexarea Banatului, s-au adăugat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
ales de cei din Ungaria. Datorită faptului că majoritatea populațiilor de care ne ocupăm, adică sîrbii, croații și românii, locuiau în teritorii aparținînd coroanei ungare, rezistența acestora a avut o importanță aparte. În ciuda controlului limitat deținut asupra problemelor interne, monarhia habsburgică avea autoritate deplină asupra politicii externe, inclusiv a relațiilor comerciale cu alte țări. Împăratul era cel care conducea negocierile cu alte națiuni: el îi numea și îi primea pe ambasadori, declara război, făcea pace și încheia alianțe. Desigur, aceste puteri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în ținuturile ungurilor, inclusiv în Transilvania și Croația. Aflate sub autoritatea nobilimii locale, aceste organisme încercau să contribuie cu cît mai puțin posibil și să pretindă favoruri în schimb. Limitele impuse perceperii impozitelor stînjeneau foarte mult activitățile guvernului central. Monarhii habsburgici erau nevoiți să apeleze la averea familiei lor și la veniturile ținuturilor imperiului. Ei puteau de asemenea strînge anumite taxe, cum erau cele vamale. În perioadele de criză națională sau în vreme de război, aceste sume erau cu totul insuficiente
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
sau în bani. Pe lîngă acestea, țăranul mai avea o mulțime de alte dări similare celor la care era supus și țăranul de pe moșiile din Principate, care aveau un sistem asemănător. Se pare că cele mai mari abuzuri din Imperiul Habsburgic erau cele legate de obligațiile sub formă de muncă. În schimbul sumelor de bani și al serviciilor, teoretic, nobilul avea și el anumite obligații față de supușii lui. El trebuia să administreze corect afacerile locale și să aibă grijă ca sistemul juridic
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
atît de țăran cît și de senior. Primele răscoale țărănești nu au avut drept țel obținerea unor noi drepturi, ci erau îndreptate împotriva seniorilor care nu-și îndeplineau obligațiile acestui acord tacit și încălcau în schimb prerogativele țăranului. RELAȚIILE EXTERNE HABSBURGICE ÎN SECOLUL AL XVIII-LEA Obstacolele și limitările cu care s-a confruntat puterea statului habsburgic pe plan internațional datorită acestui sistem social și politic au fost extrem de evidente de-a lungul întregului secol al optsprezecelea. Ocîrmuirea întîmpina tot timpul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
unor noi drepturi, ci erau îndreptate împotriva seniorilor care nu-și îndeplineau obligațiile acestui acord tacit și încălcau în schimb prerogativele țăranului. RELAȚIILE EXTERNE HABSBURGICE ÎN SECOLUL AL XVIII-LEA Obstacolele și limitările cu care s-a confruntat puterea statului habsburgic pe plan internațional datorită acestui sistem social și politic au fost extrem de evidente de-a lungul întregului secol al optsprezecelea. Ocîrmuirea întîmpina tot timpul dificultăți în strîngerea banilor pentru neîncetatele războaie și pentru plata soldelor recruților. Participarea Austriei la războaiele
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
fost imens ajutat de relativa slăbiciune militară a vecinei lui. Cu toate acestea, monarhia era stăpînă pe propriile ei teritorii răsăritene, anexînd și unele dintre cele aflate sub dominația Porții. Pericolul venea din altă parte, dinspre Franța și Prusia. Armatele habsburgice au fost nevoite în perioade cruciale să se retragă de pe cîmpurile de luptă din est ca să facă față provocărilor din vest. Singura perioadă mai îndelungată de pace de care s-a bucurat Poarta între 1739 și 1768 s-a datorat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Sileziei. În 1711, după urcarea sa pe tron, Carol al VI-lea s-a confruntat cu dificultatea creată de faptul că nu avea un moștenitor de sex masculin. În 1713, ca să mențină unitatea ținuturilor imperiului și să apere interesele familiei habsburgice, el a promulgat Sancțiunea Pragmatică, care prevedea ca succesiunea să continuie pe linie feminină pentru ca integritatea teritorială a imperiului să fie păstrată. Această modificare a regulilor moștenirii tronului avea nevoie de aprobarea mai multor diete și de sprijinul principalelor puteri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
al statului, el a încercat să constituie un front diplomatic împotriva acestei puteri. În acest scop, Kaunitz a făcut o tentativă de răsturnare a combinațiilor diplomatice din trecut și de a ajunge la o înțelegere cu inamica tradițională a Imperiului Habsburgic, Franța. O asemenea modificare radicală a aliniamentelor era greu de realizat pentru ambele puteri, dar în mai 1756 a fost încheiată o alianță defensivă. La curent cu negocierile îndreptate împotriva lui, în august 1756 Frederic al II-lea a invadat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
fost ajutat imens de moartea țarinei Elisabeta a Rusiei și de urcarea pe tron a lui Petru al III-lea. Noul țar era un admirator al regelui prusac, așa că pur și simplu a răsturnat situația, alăturîndu-i-se lui Frederic. În privința Imperiului Habsburgic, Tratatul de la Hubertusberg semnat în 1763 nu a făcut decît să confirme pierderea Sileziei. Deși monarhia nu suferise de fapt pagube ireparabile, războaiele demonstraseră slăbiciunea statului și necesitatea unor reforme radicale pentru ca acesta să poată face față viitorului. PERIOADA REFORMELOR
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
să-și consacre domniile îmbunătățirii vieții supușilor și întăririi statelor lor. Convinși de faptul că puterea statului trebuie folosită în vederea realizării progresului social, ei au încurajat intervenția agenților și a instituțiilor lor în multe aspecte ale vieții națiunii. În cadrul Imperiului Habsburgic, atitudinea lor era revoluționară prin aceea că intenționau să facă din autoritatea guvernului central un scut între nobilimea feudală și marea masă a țărănimii înfeudate împovărată de taxe. Statul urma deci să joace rolul unui moderator și al unui judecător
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
aveau să fie cele mai importante. Ele sînt analizate aici în primul rînd pentru că aveau în vedere întregul imperiu (vezi harta 13), iar în al doilea rînd pentru că afectau regiunile de care ne ocupăm în mod special. Harta 13. Imperiul Habsburgic în 1780 Era firesc ca situația grea a țărănimii să constituie prima preocupare a unei ocîrmuiri reformatoare care urmărea creșterea puterii statului. Țărănimea era sursa principală a veniturilor provenite din impozite și a recrutărilor. Autoritatea centrală nu-și putea permite
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
ÎN PRACTICĂ A REFORMELOR. NAȚIONALITĂȚILE BALCANICE ÎN SECOLUL AL XVIII-LEA Evenimentele pe care tocmai le-am relatat au afectat direct sau indirect toate regiunile imperiului. Așa cum am văzut, cea mai mare parte a croaților, românilor și sîrbilor din Imperiul Habsburgic trăiau în ținuturi aparținînd coroanei Sfîntului Ștefan. Soarta lor era deci strîns legată de cea a ungurilor și de hotărîrile luate de dietele din Ungaria, Croația și Transilvania. O populație numeroasă locuia și în zona Frontierei Militare, o fîșie de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
organism, întrunit la Pozsony (Bratislava), l-a acceptat pe împăratul habsburg Leopold I ca rege ereditar al Ungariei, dar numai cu condiția ca acesta să asigure menținerea drepturilor și privilegiilor istorice ale nobilimii maghiare. Să observăm că titlul de conducător habsburgic era cel de rege în această parte a domeniilor lui; cel de împărat se aplica teritoriilor incluse în Sfîntul Imperiu Roman, din care Ungaria nu făcea parte. Ulterior, dieta maghiară a continuat să se opună presiunilor de centralizare ale Vienei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
delegați ai orașelor regale și din oficialii inferiori ai bisericii și justiției. În principiu, legislația se afla în sarcina camerei inferioare, dar ambele camere trebuiau să fie de acord cu măsurile luate înainte ca acestea să fie adoptate. Pentru ocîrmuirea habsburgică, care administra afacerile ungurilor prin birourile Cancelariei Curții Maghiare de la Viena, controlul asupra dietei în privința perceperii impozitelor, mai ales a veniturilor suplimentare necesare în vreme de război și a recrutărilor era extrem de frustrant. În ciuda consimțămîntului dietei, instituirea dominației habsburgice în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
ocîrmuirea habsburgică, care administra afacerile ungurilor prin birourile Cancelariei Curții Maghiare de la Viena, controlul asupra dietei în privința perceperii impozitelor, mai ales a veniturilor suplimentare necesare în vreme de război și a recrutărilor era extrem de frustrant. În ciuda consimțămîntului dietei, instituirea dominației habsburgice în regatul ungar a fost un proces dificil. Diferențele religioase provocau multe fricțiuni. Cea mai mare parte a nobililor maghiari se alăturaseră reformaților, fiind deci calviniști sau unitarieni, și se opuneau eforturilor pline de rîvnă ale catolicilor din regiunile recucerite
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
de la otomani. Condițiile cumplite de trai cauzate de războaie în mediul sătesc au provocat multe răscoale țărănești. Situația aceasta, alături de opoziția permanentă a unei părți din nobilii unguri, a dus la izbucnirea în 1703 a unei revolte majore împotriva dominației habsburgice. Condusă de Ferenc Rákoczy, mișcarea avea drept obiective rezolvarea problemelor evident conflictuale ale opoziției nobilimii față de Viena și dorința țărănimii de a-și îmbunătăți statutul și eventual de a pune capăt iobăgiei. Nobilul și țăranul erau deci uniți împotriva dominației
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Condusă de Ferenc Rákoczy, mișcarea avea drept obiective rezolvarea problemelor evident conflictuale ale opoziției nobilimii față de Viena și dorința țărănimii de a-și îmbunătăți statutul și eventual de a pune capăt iobăgiei. Nobilul și țăranul erau deci uniți împotriva dominației habsburgice. În ciuda faptului că armata habsburgică putea învinge forțele rebelilor, prin Pacea de la Szatmár (Satu-Mare), Carol al VI-lea a fost obligat în 1711 să accepte ceea ce constituia de fapt o soluție de compromis. În schimbul recunoașterii dominației imperiale, Viena trebuia să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]