20,716 matches
-
Matei Călinescu, în recenta sa corespondență, reluată cu Ion Vianu. Este vorba de generația optzecistă. Ea se caracterizează printr-o opoziție mută dar admirabil de dârză față de cultura oficială, față de paternalismul grotesc al partidului, față de întreaga farsă stridentă a național comunismului pe un fond social tragic, cu aproape toate caracteristicile unei situații concentraționare 10. Valorile morale supreme se numesc: rigoare, fermitate, consecvență, spirit de sacrificiu. Au fost rare, extrem de rare, într adevăr. Dar ele au definit nivelul maxim de exigență al
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
putem decide. Nu eliberăm nimănui certificate de bună purtare. Pot fi introduse în discuție, pe un plan mult mai înalt, și teze de tipul Della dissimulazione onesta de Torquato Accetto (1641) ? Ea are legitimitatea sa permanentă, morală și socială. Sub comunism, s-a trăit în regim de disimulare în proporții de masă. Dar cât de onestă ? Fenomenul este însă mult mai vechi, de ordin istoric. Poporul român are, s-ar spune, un adevărat geniu al salvării aparențelor și duplicității, al formelor
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
cât mai apăsat posibil mi se par total inoperante, neadecvate. Există la noi o tendință spre radicalism etic, pe care o cred și exagerată și neistorică. Stimabilă însă, deoarece ea reflectă aspirația spre regenerare morală a poporului român, ulcerată sub comunism. Analiza strict istorică operează însă cu alte criterii. De procurorii din afară, în toate sensurile cuvântului, ne dispensăm. Două cuvinte, în sfârșit pentru a încheia acest necesar preambul și despre esența naturii culturale a regimului Ceaușescu, mai ales în ultimele
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
noastre. Un răspuns în parte întemeiat, în parte nu integral la obiect, poate chiar ușor avocațial sofistic a dat Andrei Pleșu, cu abilitate, în dialogul amintit mai sus: Dacă un chirurg operează sub comuniști și în felul acesta el «cauționeazăă comunismul și se cheamă că face concesii, atunci și Noica a făcut concesii. Pentru că a înțeles să opereze sub condițiile date și să facă posibilă cultura, dialogul, publicarea de cărți, într-un moment în care lucrurile acestea erau prohibitive. A vedea
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
accepții și afirmații pot părea chiar scandaloase. Iată doar câteva exemple. într-un loc din Jurnalul de idei 8 se reproduce o confesiune făcută tot cu prilejul primei călătorii în Occident: Le spun că fericirea are mai multe gusturi și comunismul mi l-a dat pe cel mai bun. Să înțelegem de aici că... comunismul are gustul cel mai bun? Ceea ce ar fi o aberație. Sau că, dimpotrivă, prin contrast, prin confruntare, prin experiența directă a comunismului, Noica a aflat sensul
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
din Jurnalul de idei 8 se reproduce o confesiune făcută tot cu prilejul primei călătorii în Occident: Le spun că fericirea are mai multe gusturi și comunismul mi l-a dat pe cel mai bun. Să înțelegem de aici că... comunismul are gustul cel mai bun? Ceea ce ar fi o aberație. Sau că, dimpotrivă, prin contrast, prin confruntare, prin experiența directă a comunismului, Noica a aflat sensul adevăratei fericiri? Undeva la antipod? Este, credem, interpretarea cea justă. Dar cine stă să
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
mai multe gusturi și comunismul mi l-a dat pe cel mai bun. Să înțelegem de aici că... comunismul are gustul cel mai bun? Ceea ce ar fi o aberație. Sau că, dimpotrivă, prin contrast, prin confruntare, prin experiența directă a comunismului, Noica a aflat sensul adevăratei fericiri? Undeva la antipod? Este, credem, interpretarea cea justă. Dar cine stă să facă astfel de analize, să taie firul în patru? într-un alt loc, el recunoaște că a fost fericit chiar și în
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
să fie dezorientați. O aberație !... Căuta un punct dincolo de configurațiile occidentale și dincolo de neîmplinirile românescului... Dacă ar fi de luat o lecție de la el, la ora actuală, la nivelul filozofiei istoriei ar fi că noi trebuie să ieșim din infernul comunismului fără să intrăm în pseudo-paradisul Occidentului (super-sic !, n.n.). Utopia celei de a treia căi să recunoaștem, foarte tenace, dar rațional posibilă bate însă la ochi. Mișcarea lumii nealiniate a urmărit și ea același proiect himeric, realizabil cel mult pe mici
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
definitiv și pentru totdeauna, tăcerea totală, sinuciderea creatoare și culturală, intrarea voluntară în neant, în plină forță de creație, atunci când au, efectiv, ceva de spus? Extrem, extrem de puțini, să recunoaștem onest. Dacă se poate deci vorbi de un proces al comunismului în domeniul cultural, acest odios șantaj poate constitui unul din capetele sale esențiale de acuzare. Constantin Noica a avut curajul moral să recunoască deschis, în fața lui Andrei Pleșu, într-un acces de sinceritate: Dragă, în fond n-am mai multe
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
său cu Gabriel Liiceanu, Gabriela Adameșteanu are onestitatea să recunoască, deschis, realitatea generalizată a compromisului și indiferenței față de orice posibilă răspundere: îmi spuneam că un astfel de scrupul moral (înscrierea în partid, n.n.) e deja demodat pentru generația mea, căreia comunismul i se părea instalat pentru eternitate 1. Acestui mit azi atât de evident dezmințit nu i putem însă opune un altul: al poporului de eroi, intransigent, care s-a bătut până la unul (pui de lei, viteji au fost, viteji sunt
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
și ireversibilă de evenimente singulare. Lucrul acesta îl știa la noi încă A.D. Xenopol când distingea între fapte de repetiție și de succesiune. Din care cauză, în treacăt fie spus, nu cred deloc într-o restaurare integrală, de esență, a comunismului. Niciodată istoria nu vine total la loc. Faptul că se organizează febril un partid personal clientelar (de altfel de cea mai pură tradiție românească), preocupat doar de menținerea puterii, stă ideologic vorbind pe o iluzie și o himeră. Comunismul este
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
a comunismului. Niciodată istoria nu vine total la loc. Faptul că se organizează febril un partid personal clientelar (de altfel de cea mai pură tradiție românească), preocupat doar de menținerea puterii, stă ideologic vorbind pe o iluzie și o himeră. Comunismul este mort în esență. Restaurația, aparent oricât de dură, nu poate organiza decât structuri hibride, improvizate, neviabile. Totul se va prăbuși. Haosul în gândirea oficială este de altfel evident. Peste tot numai cârpeli, improvizații, adaptări formale la exigențe externe. Nimic
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
jucat și lipsa unor mari exemple culturale, intelectuale, de rezistență sau măcar de independență spirituală fermă. Toată vechea generație intelectuală, după 1944, cu puține excepții, a crezut că situația este definitivă, ireversibilă și a trecut cu arme și bagaje la comunism. Tineretul a fost deci lipsit de reperul fermității și consecvenței. Maeștrii generației mele au jucat o perioadă rolul de tovarăși de drum. Apoi au fost aruncați la coș sau puși, mulți dintre ei, în situații penibile, umilitoare. Personal am trăit
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
Și, să recunoaștem, plătește bine. Unii scriitori mai avizați, antrenați în oportunisme, au prins la timp mișcarea. A învinge această forță socială negativă nu este deloc o întreprindere ușoară. Rămâne mitul de care vorbim invincibil? Situația este într-adevăr ireversibilă? Comunismul, cu față umană sau nu, poate părăsi efectiv puterea, scena istoriei? Să reținem încă un aspect, foarte important, al mitului nostru: persistența și vitalitatea clișeelor și a ticurilor sale ideologice specifice. Și, mai ales, eliminarea aproape completă din vocabularul politic
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
adeziunea la un partid oarecare și cu atât mai puțin cu militantismul în rândurile sale. Ea implică, în mare, două categorii de opțiuni esențiale: 1. O situare precisă față de alternativa fundamentală a sistemului politic: dictatură sau democrație? Totalitarism sau pluralism? Comunism sau liberalism? într-o altă terminologie, destul de vagă: stânga, centru sau dreapta? 2. Preocuparea și angajamentul, practic sau de principiu, față de problemele societății și vieții politice românești, adeziunea la una sau alta dintre soluțiile și programele organizării prezente și viitoare
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
prudență, comoditate și uneori chiar lene, egocentrism și narcisism frecvent. O astfel de stare de spirit nu se împacă în mod evident cu disciplina încadrării într-un partid politic. Să nu uităm, pe de altă parte, că după decenii de comunism, ideea însăși de partid politic a fost grav compromisă. Ea se confundă încă pentru foarte mulți subconștient sau nu cu aceea de P.C.R. A veni la ședințe, a asculta discursuri prefabricate, lozinci și limbaj de lemn, o adevărată oroare ! Și
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
un teren enorm de defrișat, începând cu ultima jumătate de veac: perioada totalitar comunistă. Foarte puțini au studiat-o, de fapt, la un nivel internațional și de reală sinteză. Două nume și titluri se cer neapărat deocamdată citate. Ghiță Ionescu (Comunismul în România) 2 și C. Dumitrescu (Cetatea totală) 3. De unde importanța fundamentală a acestui tip nou de analiză: modern, perfect sincronizat, dar cu adresă românească precisă. De aici și semnificația remarcabilă a trei noi sectoare publicistice românești, de neimaginat înainte de
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
ultima jumătate de veac. Concluzia finală ar fi, după Vladimir Tismăneanu, că marxism-leninismul românesc a fost cel mai rău din Est (în acest sens am aminti și de o altă lucrare a sa, Condamnați la fericire 9). Dar că acest comunism se află în același timp în situația istorică paradoxală de a fi irepetabil (în definitiv, am adăuga noi, toate evenimentele istorice sunt irepetabile, fapte de succesiune, cum spunea și bătrânul A.D. Xenopol) și de a supraviețui sub diferite forme. Altfel
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
și bătrânul A.D. Xenopol) și de a supraviețui sub diferite forme. Altfel spus, marxismul a eșuat 10, reușind, totuși, să se camufleze, să se metamorfozeze, să se regenereze chiar (toate formulele au o parte oarecare de adevăr) sub forma național comunismului. Despărțirea de trecut și continuitatea sa politică formează, în orice caz, un fir roșu în demonstrațiile politologului nostru. în acest punct intervine obiectivitatea și chiar obiectivismul de tip american. V. T. vede și de aproape și de departe, reglându-și
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
executat de Dej. Vorbind oarecum și din interior, prin experiență directă, poate cele mai bune pagini ale lui V. T. în acest domeniu se referă la problema capitală a aparatului de partid. Este chiar cheia problemei acaparării, continuității și supraviețuirii comunismului în România. Tot ce ni se spune despre oligarhia birocratică, metamorfozele, suplețea, bunele sale reflexe defensive, solidaritatea sa de tip tot mai evident mafiot, este de prim ordin. Sunt pagini politologice de referință, de acum încolo, am spune, obligatorie. Modul
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
Perspectivele politologiei românești în stare incipientă se lărgesc și mai mult prin analizele și sugestiile referitoare la ideologia și psihologia materialului uman care au făcut și fac posibile legitimarea, supraviețuirea și dominarea acestei clase nomenclaturiste. în esență, este vorba de comunismul național, pe un fond permanent de tentație ideologică etnocentristă. Triumful acestei mentalități au fost accesele șovine ale lui Ceaușescu, romantizarea trecutului arhaic al țării, identificarea pătimașă cu conducătorii mitologici traco-geți și cu domnitorii feudali setoși de putere, fascinația «corporatismului organică
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
ales, existența era oricum asigurată, chiar dacă la un nivel extrem de scăzut. Azi, obsesia prețurilor este generală, pentru a nu mai aminti și de infinitul tupeu al lacheilor 15, atât de evident și în neocolaboraționismul cultural actual. Un text concis precum Comunismul ca formă mentală 16 ar merita singur un întreg comentariu. Ce forme generale a luat el în România? în parte comune, generale, în parte specific-naționale? Toate, lamentabile... Din perspectivă diametral opusă, alte câteva probleme cer, de asemenea, aceeași atenție. Nu
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
este, de multe ori, exact. Ion Cristoiu știe, de pildă, de influența nefastă a balcanismului asupra democrației de tip occidental, de marea, enorma diferență, dintre neocomunismul de tip Gorbaciov și revoluția anticomunistă de la noi. De faptul, mai ales, că fundamentele comunismului au rămas intacte. Ceea ce este însăși esența situației politice românești. Stilul este direct, cursiv, lizibil, fără mari pretenții eseistice sau, și mai nepotrivit, literare. Culegerea de articole a lui Ion Cristoiu este reprezentativă și sub alt aspect. Ea ilustrează trecerea
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
epocă, în treacăt fie spus, la nici un lider politic brevetat. Preocupările centrale ale lui Nicolae Manolescu fixează foarte bine cadrul reflexiei politologice actuale: Revoluție și restaurație, Cadavrul securității, Problema națională, Ideologie extremistă și joc politic, Europa nu e cu noi, comunismul este politic și urmărește să câștige și să păstreze puterea. A-l reforma constituie O iluzie primejdioasă. Bune pagini sunt scrise și în legătură cu stalinismul lui N. Ceaușescu, precum și despre necesitatea suprimării radicale a comunismului (capitalism malignizat) printr-o terapie de
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]
-
politic, Europa nu e cu noi, comunismul este politic și urmărește să câștige și să păstreze puterea. A-l reforma constituie O iluzie primejdioasă. Bune pagini sunt scrise și în legătură cu stalinismul lui N. Ceaușescu, precum și despre necesitatea suprimării radicale a comunismului (capitalism malignizat) printr-o terapie de șoc. Tonul calm, analitic proiectează aceste idei și constatări în spațiul tot mai abstract al ideilor generale. La Nicolae Manolescu, tonul pamfletar, vindicativ, recriminator a dispărut. Unele idei sunt controversabile, mai bine spus susceptibile
POLITICĂ ŞI CULTURĂ by ADRIAN MARINO () [Corola-publishinghouse/Science/873_a_1589]