20,716 matches
-
Ceaușescu la început de drum / 310 6.3. Consolidarea afirmării internaționale: între disidența calculată și diplomația de prestigiu / 316 6.4. Leninismul sistemic împotriva "contrarevoluției" cehoslovace. Impactul "primăverii de la Praga" asupra "lagărului socialist" / 330 6.5. August 1968 sau zenitul comunismului românesc. Momentul simbolic al nașterii leninismului romantic / 348 6.6. "Gărzile patriotice" și "războiul popular". Securitatea națională în viziunea leninismului romantic / 356 6.7. De-a șoarecele și pisica: tatonând relațiile cu Uniunea Sovietică / 368 6.8. Leninismul asianizat și
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
fi ca și cum cineva ar tatona rezumarea tragediei prințului Hamlet la problema oedipală a acestuia. Desigur, și aceasta este una dintre problemele dramei shakespearine, dar multiciplitatea problemelor reflectate în ea ar transforma acest rezumat al tragediei într-o tragicomedie. Iar "tragicomedia comunismului românesc" (sintagma unui binecunoscut politilog de origine cartierprimăvăratecă) își are originile tocmai în convingerile de natură leninist romantică ale conducătorului acestuia. În cele din urmă, acesta (arată un alt capitol al volumului) va sfârși prin a deveni un paria pentru
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
sau alta, altundeva. Dar chiar dacă reușeau, succesul lor tot parțial rămânea. Pentru că acest Copilaș va crește. Și va deranja al naibii în Epigonia. Michael SHAFIR Introducere Miza prezentei lucrări constă în analiza ideologică și descifrarea teoretică a politicii internaționale a comunismului românesc în perioada în care s-a aflat la putere, 1948-1989. Au fost consultate cu această ocazie diverse surse bibliografice, începând cu documente de arhivă și materiale propagandistice și terminând cu lucrări și articole științifice, destul de divergente în privința interpretării orientării
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
teorii ale relațiilor internaționale (RI) realismul, pluralismul, marxismul și socio-constructivismul punându-se accent pe ideile structurante și metodele analitice ale fiecăreia. Premisa de la care pornesc este aceea că socio- constructivismul este cea mai indicată teorie pentru clarificarea orientării internaționale a comunismului românesc. Desigur, politica externă și internațională nu poate fi analizată izolat de politica internă și, în cazul regimurilor leniniste, de elementul ideologic subiacent, poate cea mai importantă dimensiune a acestora. Astfel că acestor două aspecte li s-a acordat o
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
europenizat, asianizat, sistemic și post-bolșevic. Acestea sunt utilizate în lucrare în funcție de perioadele supuse analizei și din punct de vedere al aportului ideologic pe care l-au adus la creionarea leninismului romantic, conceptul care consider că acoperă cel mai bine ideologia comunismului românesc după 1965, atât în plan intern cât și extern. În continuare se aduce în discuție procesul sovietizării Europei de Est, insistându-se cu precădere asupra cazului României. Analiza este centrată la nivel internațional, dar se insistă și asupra metamorfozelor
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
de vedere politic. După expunerea corpusului empiric al lucrării urmează analiza teoretică a materialului cu ajutorul celor patru teorii ale RI menționate anterior. Expun, în acest capitol, motivele pentru care consider socio-constructivismul o teorie mai bună pentru abordarea politicii internationale a comunismului românesc și a dimensiunii ideologice subiacente acestuia decât pluralismul, marxismul și chiar realismul, cu care are suficiente elemente în comun astfel încât să fi fost încadrată la acest capitol de către alți cercetători români. * * * Din punct de vedere metodologic, lucrarea de față
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
comunist (folosesc termenul în sens marxist, nu leninist): capitalismul trebuie depășit, nu doar recosmetizat, pentru abolirea verosimilă a distincției dintre subiect și obiect. Gramsci nu este și nu trebuie confundat deci cu un social-democrat, deși maniera în care a "democratizat" comunismul a creat o fertilă tradiție intelectuală occidentală care nu are nimic de-a face cu "ideologiile", cu atât mai puțin cu cele totalitare. Cel mai mare pericol care amenință filosofia practicii este acela al transformării, la rândul său, într-o
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
de sus", "paramodernă" (preluat din Matei: 2007) voi explica la timpul potrivit conceptul pe care regimul, în virtutea logicii sale ideologice, încerca să o impună societății omogenizând-o și mobilizând-o deopotrivă s-a reflectat în gândirea și activitatea internațională a comunismului românesc, în primul rând și, complementar, în raporturile regimului cu societatea. Pe cale de consecință, regulile și normele lui Onuf îmi sunt mai utile decât practicile sociale ale lui Hopf, pe care oricum le includ deși nu se centrează neapărat asupra
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
și Hobsbawm: 1999, 93). Dând dovadă, ocazional, de un anumit grad de responsabilitate politică, Hrușciov a înțeles că o confruntare violentă între socialism și capitalism, așa cum prevăzuse Lenin, ar fi catastrofică în noul context internațional nuclear, periclitând însăși ideea de comunism. Aceasta nu echivala însă cu o renunțare la confruntarea ideologică dintre cele două tabere ale Războiului Rece, ci mai degrabă cu extrapolarea conflictului de pe palierul politic și militar pe cel economic, social și cultural. Hrușciov, leninist convins, a crezut sincer
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
realității "burgheze", încercând disperat să pună în locul ei propria realitatea fantasmagorică a fost contestat, la începutul anilor '60, de către un centru alternativ, Beijingul. Un alt regim leninist "autonom" se poziționa în competiție cu centrul clasic pentru a câștiga supremația asupra comunismului internațional. O situație cu adevărat unică și care va culmina cu implozia reminiscențelor revoluționare ale leninismului (Copilaș: 2009c, 89-111). Leninismul asianizat disprețuia leninismul europenizat ca o capitulare ideologică în confruntarea cu capitalismul global. Prefer conceptul de leninism asianizat în locul maoismului
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
ca o capitulare ideologică în confruntarea cu capitalismul global. Prefer conceptul de leninism asianizat în locul maoismului, cu care nu se confundă în ciuda faptului că împărtășește numeroase similarități deoarece beneficiază de două avantaje majore. Primul este că evidențiază filiația leninistă a comunismului chinez, tratat deseori ca o specie ideologică sui-generis, în ciuda eșafodajului conceptual comun tuturor acestor mișcări și/sau regimuri. În al doilea rând, amprenta personalității și gândirii lui Mao este circusmcrisă unui context mai larg, în care acesta din urmă reprezintă
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
cu inamicul și pretindea, cu cinism, că nu se teme de război, fie și nuclear: chiar dacă ar fi murit jumătate din populația globului, argumenta Mao Zedong, imperialismul ar fi fost înfrânt și supraviețuitorii ar fi putut avansa în siguranță înspre comunism. Mai mult, Uniunea Sovietică era acuzată vehement de renunțarea la lupta pentru revoluția globală, de boicotarea ei în interiorul altor regimuri leniniste (cel chinez) și de adoptarea unei posturi revizioniste datorită acceptării tezei eurocomuniste conform căreia în anumite condiții se poate
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
și inadmisibilă" (Gorbaciov: 1986, 15 subl. m.; vezi și Gorbaciov: 1987b, 110-121 și Documente și materiale...: 1988, 33). Așa cum subliniază Archie Brown, "Gorbaciov, cu noua sa amfază asupra problemelor globale și valorilor universale, abandona, de fapt, ideea victoriei finale a comunismului și legitima atât o diversitate politică și economică, cât și o cooperare internațională care transcendea diviziunile ideologice" (Brown: 1997, 223-224). Mai departe, leninismul post-bolșevic a renunțat la "cuceriri revoluționare ale socialismului" ca Germania de Est (Gorbaciov: 1994, 119-132; 249-252) și
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
rural împreună cu rezistența opusă de majoritatea populațiilor din regiune au obstrucționat în permanență planurile sovietice de a le înregimenta în cursa revoluției mondiale, chiar dacă raportul de forțe dintre cele două părți era, bineînțeles, unul profund dezechilibrat. Pe de altă parte, comunismul postbelic sau leninismul post-revoluționar, pentru a utiliza terminologia propusă în capitolul precedent, a beneficiat, în această inegală luptă, de câteva avantaje palpabile. Din punct de vedere economic, capitalismul era asociat în Europa de Est și în multe state vest-europene cu criza anilor
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
facilitată de existența unui stat puternic, apt să canalizeze și să supervizeze întregul proces, iar Uniunea Sovietică reprezenta un exemplu în acest sens. Ideologic apoi, programul comunist postbelic nu punea accent pe "dictatura proletariatului", intensificarea luptei de clasă sau edificarea comunismului, concentrându-se preponderent pe "nevoia de a face front comun împotriva fascismului, de a asigura pacea și de a reconstrui societatea, obiective ce puteau fi împărtășite de toți cei de bună credință". Nu în ultimul rând, aristocrațiile est- europene și
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
a asigura pacea și de a reconstrui societatea, obiective ce puteau fi împărtășite de toți cei de bună credință". Nu în ultimul rând, aristocrațiile est- europene și categoria micilor burghezi, "adesea compusă din evrei sau germani", principalii inamici ideologici ai comunismului, au reprezentat totodată palierele sociale cele mai afectate de război (Crampton: 2002, 241). Pe scurt, capitalul de imagine al Uniunii Sovietice se ameliorase considerabil în timpul celui de al Doilea Război Mondial și al participării acesteia la alianța împotriva nazismului (Soulet
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
direct, ca și lupta împotriva capitalismului mondial sau a implicării sovietice directe în dirijarea unei anumite țări, generează orientarea domestică la mulți comuniști locali. Dar odată ce scopul devine evident și prioritățile sunt din nou repuse pe tapet, acest tip de comunism ar trebui să se ajusteze la noile valori fără ezitare (Brezinski: 1971, 52). Ceea ce s-a și întâmplat începând cu anii 1948-1949. Democrațiile populare lăsau acum locul republicilor populare, în timp ce preeminența leninismului post-revoluționar anihila orice formă de alteritate politică, asociată
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
comunist în România. Ca peste tot în Europa de Est în acei ani, ambițiile hegemonice ale partidelor comuniste erau camuflate prin intermediul "fronturilor naționale" orientate împotriva "fascismului" (termen generic sub cupola căruia erau incluși toți anticomuniștii sau non-comuniștii potențial ostili). Finanțat de Moscova, comunismul românesc începe o campanie mediatică de amploare pentru denigrarea guvernului și în vederea sporirii rândurilor "Blocului Național Democrat". Vizat era în primul rând grupul social care alcătuia laitmotivul ideologiei marxist-leniniste, proletariatul industrial. Activiștii PCdR încep de îndată mobilizarea lucrătorilor din fabrici
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
Comitetul Județean al PMR Timiș făcea tot posibilul pentru a se asigura că evenimentul "se va desfășura sub semnul dragostei nețărmurite a oamenilor muncii din țara noastră pentru I.V. Stalin, marele geniu al omenirii muncitoare, conducătorul poporului sovietic care construiește comunismul, învățătorul oamenilor muncii din întreaga lume, eliberatorul și prietenul poporului nostru". La fel, o comisie specială fusese însărcinată cu gestionarea "sărbătorii". Aflăm astfel că intensa activitate propagandistică depusă cu această ocazie consta, pe lângă mediatizarea în presă sau emisiuni radiofonice, într-
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
această ocazie consta, pe lângă mediatizarea în presă sau emisiuni radiofonice, într-o serie de conferințe eșalonate tematic pentru "orașele mai mari", "toate orașele", respectiv localitățile rurale. În primul caz putea fi audiată conferința "I.V. Stalin conduce URSS pe drumul construirii comunismului", în al doilea caz "I.V. Stalin, învățătorul și conducătorul popoarelor în lupta pentru pace, libertate și socialism, prieten al poporului nostru", iar în al treilea caz "I.V. Stalin, îndrumătorul țărănimii muncitoare pe calea vieții îmbelșugate și fericite", respectiv conferința care
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
externe Viaceslav Molotov, catalogându-l drept "imperialism al dolarului". Perceput ca o continuare agresivă pe filieră economică a anticomunistei "doctrine Truman" prin care fuseseră puse bazele politicii de "containment" care echivala cu neprecupețirea nici unui efort în vederea limitării extinderii globale a comunismului planul ar fi reprezentat astfel "un document programatic al expansionismului american" a cărui emergență ar fi oglindit "tendința oligarhiei financiare din S.U.A. de a soluționa dificultățile economice și politice care au apărut în fața imperialismului american după ce-l de-al Doilea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
așa cum observase și Occidentul, rezidă în necesitatea readucerii partidelor și mișcărilor comuniste sub autoritatea Uniunii Sovietice, întreruptă sau considerabil slăbită în urma războiului mondial. A doua, aflată în directă continuitate cu prima, constă în afirmarea și consolidarea unui front ideologic al comunismului internațional care să contracareze amenințările și presiunile a căror sursă o constituia "lagărul imperialist". După deteriorarea relațiilor sovieto-iugoslave și expulzarea Iugoslaviei din organizație, sediul Cominformului a fost mutat de la Belgrad la București. Aici apărea și publicația oficială a organizației, Pentru
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
socialist se bazează pe comunitatea orânduirii social-economice și de stat caracterizată prin deținerea puterii de stat de către clasa muncitoare în frunte cu partidul ei revoluționar și prin proprietatea socialistă asupra mijloacelor de producție, pe comunitatea țelului final construirea socialismului și comunismului și pe comunitatea ideologică, întemeiată pe învățătura marxist-leninistă, pe ideile atotbiruitoare ale internaționalismului proletar (Canja: 1959, 12-13; sbl. în text). 3.4. Conflictul sovieto-iugoslav și Republica Populară România Comparativ cu celelalte state est-europene, Iugoslavia a devenit comunistă utilizând un traseu
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
practicile sovietice de pe teritoriul statului pe care îl conducea. Atitudinea sovietică, intruzivă și condescendentă, va fi reproșată în scurt timp de către Tito liderului de la Kremlin și va constitui totodată factorul declanșator al conflictului sovieto-iugoslav, încheiat cu excluderea Iugoslaviei din familia comunismului internațional. Printre nemulțumirile conducerii iugoslave la adresa Moscovei, atât ideologice cât și politice, se numărau extrema birocratizare a PCUS (acuză pe care și Troțki o formulase la adresa leninismului post-revoluționar cu două decenii mai devreme) și eterna tentație imperială a Moscovei, deși
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
o percepea ca pe o viitoare republică federativă membră a unei Iugoslavii extinse, ultimul se raporta la ea ca o "conlucrare între egali". Pentru a nu părea totuși atât de tranșant în respingerea propunerii făcută de cele două mari nume comunismului internațional, Stalin a avansat o contraofertă: alcătuirea a trei federații în loc de una singură. Acestea ar fi fost, în ordine, federația bulgaro-iugoslavă (care ar fi inclus Albania), federația ungaro-română, respectiv federația cehoslovaco-poloneză. La momentul potrivit, constructele politice mai sus menționate ar
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]