7,832 matches
-
cer și atunci misterul infinitului nepătruns te cuprinde, ca dintr-un fund de mare se ridică în sufletul tău întrebări care te chinuiesc, te frământă și-ți umplu ochii de lacrimi..."38. Ei bine, din starea aceasta de prostrație autoscopică naratorul nu mai vrea să iasă decât în mod cu totul excepțional, când realitatea i se înfățișează în chipul unei femei frumoase, asemeni acelei "domnișoare triste" coborâtă parcă din tablourile "pe care pictorii Renașterii le-au zugrăvit așa de sublim". E
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
absolută, ci la un alt tip de "obiectivitate", care să nu excludă existența "subiectului" (și nici a autorului) de pe scena de teatru, dar să transforme subiectul (eul) într-o entitate impersonală, golită de fapt de "conținut" psihologic (ipostază familiară și naratorului, și eroului predilect al prozei lovinesciene). Pattern-ul teatrului (viziunea scenei) definește așadar și modelul originar al imaginației melodramatice, înțeleasă însă ca expresie a unui joc în care spectatorul nu e chemat să contemple impasibil, cu estetică detașare, comedia sentimentelor
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
truc al manuscrisului găsit, datorită căruia perspectiva narativă se dedublează și capătă adâncime, ca în exergă, teatralizând discursul. Prin urmare, în nuvela ce deschide volumul (O dragoste florentină, republicată în 1912 cu un alt titlu: Crinul), există mai întâi un narator "implicat" ("actor"), pe nume Leon, și acesta relatează prietenului său (naratorului propriu-zis al "nuvelei") o poveste sentimentală consemnată cândva în paginile unui jurnal de călătorie în Italia. O primă distorsiune se produce, așadar, chiar în relatarea participativ-empatică a povestitorului, înclinat
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
capătă adâncime, ca în exergă, teatralizând discursul. Prin urmare, în nuvela ce deschide volumul (O dragoste florentină, republicată în 1912 cu un alt titlu: Crinul), există mai întâi un narator "implicat" ("actor"), pe nume Leon, și acesta relatează prietenului său (naratorului propriu-zis al "nuvelei") o poveste sentimentală consemnată cândva în paginile unui jurnal de călătorie în Italia. O primă distorsiune se produce, așadar, chiar în relatarea participativ-empatică a povestitorului, înclinat prin natura lucrurilor să exagereze (deoarece tot el fusese "eroul" aventurii
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
impresiile" (asemeni criticului cu doctorat la Paris, convins prematur de relativitatea tuturor lucrurilor), povestitorul așteaptă să fie contrazis și imploră colaborarea unui auditoriu receptiv, dispus să caute împreună cu el "drama" din text, printr-o lectură "complice", tendențioasă. În acest scop, naratorul selectează din bogata recoltă a notelor de călătorie numai fragmentele legate, într-un fel sau altul, de povestea sentimentală și de împrejurările care au favorizat-o (resorturile interioare, psihice), lăsând deoparte impresiile convenționale, de turist obligat să se închine, după
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
frescurile" prerenascentiștilor de aici concluzia că arta primitivă e "sinceră" și mai "expresivă", deoarece ar reflecta direct "adevărul" sentimentelor 134. Ca în melodramă, de pildă, unde suferința îndrăgostiților își află până la urmă, din belșug, alinare. În orice caz, după credința naratorului (și a lui Lovinescu însuși), catharsis-ul nu e garantat de valoarea estetică a operei de artă, ci de predispozițiile psihice ale publicului care o receptează. Sau, cum afirmă într-un loc amărâtul Leon: " [...] arta nu te desrobește de nimic
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
gustului pentru aventuri galante și a unei predispoziții psihice neobișnuite, exotic-excentrice în raport cu biografia pur "intelectuală" (id est: ca neantul, fără evenimente) a "eroului" lovinescian. Înainte de orice, teatralizarea narațiunii se realizează, la fel, tot prin procedeul povestirii "în ramă", datorită căruia naratorul își prezervă privilegiul de martor-spectator (pretins obiectiv, fiindcă neimplicat) al unui episod dramatic trăit (și povestit) de altcineva. 3.2. "Addenda" la un repertoriu de situații dramatice În Remușcarea, de pildă, scenariul e identic, cu diferența că prietenul naratorului propriu-zis
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
căruia naratorul își prezervă privilegiul de martor-spectator (pretins obiectiv, fiindcă neimplicat) al unui episod dramatic trăit (și povestit) de altcineva. 3.2. "Addenda" la un repertoriu de situații dramatice În Remușcarea, de pildă, scenariul e identic, cu diferența că prietenul naratorului propriu-zis (nemaifiind scriitor, ca Leon, ci pictor) nu "citește" dintr-un jurnal, dar relatează prin viu grai (cu o "străină gură") o poveste de dragoste petrecută cândva, în trecut, și revenită în memorie o dată cu revederea unei femei frumoase în care
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
altă modificare față de primele două texte constă în faptul că procedeul manuscrisului găsit/ al povestirii "în ramă" e înlocuit printr-un fragment cu rol de mise en abîme, care teatralizează mai subtil povestirea, chiar din "interiorul" său, fără medierea unui narator "implicat". Pentru aceasta, prozatorul utilizează referința livrescă și qui-pro-quo-ul, cu intenția de a sugera posibilitatea dramatizării "literare" a unei existențe altminteri banale și lipsite de orice "dramatism". Incipitul nuvelei o introduce în scenă pe Lucia DeLiguori, eroina poveștii de dragoste
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
parte, în dorința nobilă de slavă și putere, pe de alta, în cupiditatea josnică a locuitorilor săi. Eroismul și faima venețienilor își dezvăluie, astfel, mobilul meschin (setea de câștig), care aruncă asupra legendarei cetăți blamul moral, ceea ce-l determină pe narator să-și tempereze entuziasmul estetic, mai ales că strălucirea de odinioară (din tabloul celebrului pictor) contrastează violent cu aspectul deprimant al ruinelor scăldate de apele pestilențialei lagune. În realitate, Veneția rămâne o "necropolă a unei slave trecute", victimă (morală) a
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
ales că strălucirea de odinioară (din tabloul celebrului pictor) contrastează violent cu aspectul deprimant al ruinelor scăldate de apele pestilențialei lagune. În realitate, Veneția rămâne o "necropolă a unei slave trecute", victimă (morală) a superbiei sale nemăsurate de altădată, iar naratorul lovinescian se arată dezgustat de spectacolul decrepitudinii, cu farmecul morbid-decadent al obsolescenței, vădind o receptivitate mai curând "antiestetică", de burghez pragmatic (nu trebuie uitat că, în textul originar, impresiile sunt ale călătorului în căutare de confort și odihnă, după o
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
curând "antiestetică", de burghez pragmatic (nu trebuie uitat că, în textul originar, impresiile sunt ale călătorului în căutare de confort și odihnă, după o boală grea!). În concluzie, teatralizarea convențională a fragmentului memorialistic cu ajutorul personificării și al dialogului abstract dintre narator și Cetate (de care sunt legate și tradiția Carnavalului, și numele ilustrului Giaccomo Casanova, ilustrul doctor în arta iubirii) nu schimbă deloc miezul moral al reflecțiilor. Transformarea e nesemnificativă. Merită să reținem numai că interpretarea naratorului (Veneția, cetate a morții
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
al dialogului abstract dintre narator și Cetate (de care sunt legate și tradiția Carnavalului, și numele ilustrului Giaccomo Casanova, ilustrul doctor în arta iubirii) nu schimbă deloc miezul moral al reflecțiilor. Transformarea e nesemnificativă. Merită să reținem numai că interpretarea naratorului (Veneția, cetate a morții) își arogă pretenția de a spulbera, de pe poziția unei gândiri realiste, "sănătoase", înșelătoarea percepție estetizantă. Contrastul dintre viață și moarte e surprins apoi, cu mijloacele anecdotei, în Hoțul de Zenon!, un text adaptat după memorialul călătoriei
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
Contrastul dintre viață și moarte e surprins apoi, cu mijloacele anecdotei, în Hoțul de Zenon!, un text adaptat după memorialul călătoriei în Grecia 140 pentru a scoate în evidență ideea că iubirea e mai puternică decât sentimentul compasiunii față de aproapele. Naratorul poposește la hanul unde servește un vechi prieten de-al său pe nume Zenon, și acolo întâlnește pe Aglae, femeie tânără și frumoasă, dar și pe bătrânul Plutarh, proprietarul cârciumei, care le povestește cumplita tragedie a morții propriului fiu. Bătrânul
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
față de niște obiecte fetiș și mai cu seamă față de portretul băiatului, tristețe ce așteaptă să fie curmată cât mai grabnic, o dată cu obștescul sfârșit. Copleșit de atmosfera apăsătoare ("simțeam alături de mine bătaia aripei morții ce mă lovise cu aringerea ei aspră"), naratorul observă totuși că hoțul de Zenon trăiește pe ascuns cu Aglae, trecând peste orice scrupul moral. Reflecția din final ("astfel aruncă viața pe țărmul ei când valuri tulburi, când spuma lor albă și nepătată") atrage din nou atenția asupra relativității
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
mîini subțiri cu degete străvezii; un chip de fecioară cu licăriri de opal și luminat de doi ochi mari negri de dedesubtul unei bolți încununate de suluri răzvrătite de păr strălucitor". Într-adevăr, ca "om al trecutului" (cum îl caracterizează naratorul încă din primele pagini ale romanului), Andrei nu percepe realitatea decât indirect, printre "lianele amintirilor", drept manifestare dinamică și contradictorie, inconsistentă în fond, a unei altfel de "realități", mai esențiale, la care doar ochiul minții are acces. Femeia, în schimb
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
se mută apoi firesc într-un cadru familiar criticului cu doctorat la Sorbona, pe străzile aglomerate ale Parisului, unde tânărul Andrei Lerian resimte încă mai dureros singurătatea decât, să zicem, scriitorul părăsit de muză. Așa se face că din prezent naratorul migrează iar în trecut, revizitat acum nu din dorința popasului afectiv în preajma iubirii de altădată, ci cu intenția clară de a descoperi un refugiu mai sigur și de a căuta un răspuns la chinuitoarea întrebare: Comment peut-on être cocu? Să
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
înșelat femeia iubită, dar și cu spaima că adevărul, odată aflat, i-ar distruge pofta de viață, și așa destul de anemică. Curajul îl părăsește însă imediat ("voia orice, numai adevărul nu. Îi trebuia o amăgire ca să poată trăi" ne avertizează naratorul), iar călătoria în timp își păstrează caracterul terapeutic, aducând cu sine doar o vagă prefacere la nivelul discursului, sortit să umple "golurile" narative din text cu pasaje mai mult analitice decât evocatoare. Schimbarea se datorează faptului că trecutul, prin trădarea
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
-i desluși naivului amant, într-o epistolă de adio, adevăratul resort al pasiunii erotice ("Te iubeam pentru că mă făceai să sufăr"). Dar evenimentele acestea nu mai au loc pe scenă, ci undeva, în culise, fiind relatate "din off" de către un narator impasibil și tern, fără simț dramatic, care proiectează biografia îndureratului erou lovinescian pe orbita unei existențe "fantomatice și convenționale"175, de comedie ieftină. 4.2. De la un text la altul. Romanul ca lectură a lecturii vieții Revenirea la teatru se
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
individului prin factorul rasial (numai un fanariot degenerat poate "simți" atât de "enorm"!). Fascinată de înflăcărata perorație a pasionalului bărbat, modelat pe tiparul lui Pașadia Măgureanu, "craiul" matein, Artemiza Vardali (dublul feminin al lui Diomo, întruchipând același tip meridional, grecesc naratorul subliniază că își irosise tinerețea în aventuri meschine, fără parteneri pe măsură) se arată la fel de necruțătoare și vorbește de "comedia milei" ca despre adevărata "rațiune a duplicității". "Iubirea din milă" n-ar fi, în consecință, decât "încă una din minciunile
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
Dar poate fi redus romanul lovinescian doar la "fabulă"? Nu cumva Comedia dragostei conține și altceva decât o banală "comedie"? Desigur, numai că al doilea roman, care "îl citește" pe primul, vrea să rețină doar "povestea" în sine, fără comentariile naratorului și fără elementele de context (psihologic, moral) ce au declanșat-o în mod fatal (admirația față de străini, copilăria nefericită, relația triunghiulară, hazardul etc.). Un singur lucru contează în rezolvarea ecuației comic-tragic: că naivul Andrei, în pofida chinuitoriului travaliu autoanalitic, nu înțelege
by Antonio Patraş [Corola-publishinghouse/Science/1052_a_2560]
-
nu numai În sensul Încifrărilor autobiografice, dar chiar al materiei Înseși cu care se construiește. Tărâmul nevăzuttc "Tărâmul nevăzut" Prin urmare, nu ne rămâne decât să căutăm nu tărâmul nevăzut 1, așa cum face Zerlendi și cum caută să-l urmeze naratorul, ci geografia tărâmurilor Între care el apare 2. În Secretul doctorului Honigberger apar primele trei mărturii ale fantasticului menționate de Culianu aici, și toate sunt instrumente de cunoaștere și mai ales de realizare 3. Dar, „mai târziu, uitând ce Învățase
[Corola-publishinghouse/Science/2270_a_3595]
-
sprijină pe evidența colectivă a unei demitologizări pe care literatul, individual, o reînființează. Ruinarea acestor vase comunicante Începe din momentul În care exegetul descoperă În ele numai o altă versiune a penitenței Danaidelor, totodată penitență a cititorilor și a postumității naratorului. Articularea aritmetică sau, În fine, vectorială a diferitelor tradiții religioase, magice și oculte are un sens În sine? La această Întrebare Eliade nu răspunde, deși el, aproape pretutindeni, bine camuflat, folosește premisa destul de teozofică a unei philosophia perennis pentru care
[Corola-publishinghouse/Science/2270_a_3595]
-
descrie lui Comarnescu planurile inconsecvente și eșuate de a intra În Tibet, adaugă: „Voi rămâne aici, poate, patru ani. Bursa maharajahului Bengalului șsic!ț e dată pe cinci ani. Numai passeport-ul și milităria mă Încurcă”4. Dar Eliade, ca și naratorul, se desparte de ceea ce a căutat Înainte de vreme; ca și naratorul, nu se mai poate reîntoarce pentru că anumitor greșeli În peisajul căutat le va corespunde refuzul sau Închiderea. Ca și casa din strada S., la numărul 17, acea Indie din
[Corola-publishinghouse/Science/2270_a_3595]
-
Tibet, adaugă: „Voi rămâne aici, poate, patru ani. Bursa maharajahului Bengalului șsic!ț e dată pe cinci ani. Numai passeport-ul și milităria mă Încurcă”4. Dar Eliade, ca și naratorul, se desparte de ceea ce a căutat Înainte de vreme; ca și naratorul, nu se mai poate reîntoarce pentru că anumitor greșeli În peisajul căutat le va corespunde refuzul sau Închiderea. Ca și casa din strada S., la numărul 17, acea Indie din 1930 a lui Eliade devine treptat un loc inaccesibil sau un
[Corola-publishinghouse/Science/2270_a_3595]