20,716 matches
-
cele mai complexe evenimente care au afectat lumea comunistă, cel puțin la fel de important ca destalinizarea inițiată de către Nikita Hrușciov în februarie 1956. A avut o enormă influență negativă, prin amploarea și vehemența sa, asupra prestigiului, imaginii și în definitiv puterii comunismului internațional. Deși s-a desfășurat simultan pe mai multe paliere, dimensiunea ideologică (foarte greu de diferențiat în regimurile comuniste de cea politică) a conflictului rămâne fundamentală: atât China cât și Uniunea Sovietică au încercat fiecare să își impună propria accepțiune
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
în 1961, cu ocazia celui de al XXII-lea Congres al PCUS, conducătorii sovietici au catalogat China drept iresponsabilă și propensiunea ei pentru o abordare conflictuală a relațiilor internaționale în era nucleară profund dăunătoare pentru etapa prin care trecea atunci comunismul internațional. În acest punct, Mao și-a atras ostilitatea marii majorități a partidelor comuniste când a argumentat că, în eventualitatea unui conflict nuclear devastator între socialism și "imperialism", chiar dacă ar dispărea jumătatea din populația pământului, cealaltă jumătate ar prospera rapid
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
a atras ostilitatea marii majorități a partidelor comuniste când a argumentat că, în eventualitatea unui conflict nuclear devastator între socialism și "imperialism", chiar dacă ar dispărea jumătatea din populația pământului, cealaltă jumătate ar prospera rapid datorită extincției inamicului, iar avansarea înspre comunism ar fi fost astfel accelerată. Încă de anul trecut, cei peste 1300 de consilieri economici sovietici fuseseră retrași de pe teritoriul Chinei, fapt care antrenase un recul masiv al proiectelor de dezvoltare industrială a țării. Mai mult, Moscova nu oferise sprijin
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
de "stângism" (romantism și intransigență revoluționară care dăunează, prin absența compromisurilor văzute ca o adeziune la puritatea idealului revoluționar, intereselor mișcărilor comuniste în ansamblu), în timp ce ultimii îi acuzau pe primii, datorită acceptării recente a posibilității de a se ajunge la comunism și pe cale pașnică, parlamentară de "revizionism" și de "trădare" a principiilor marxist-leniniste clasice (Soulet: 1998, 138-146; Copilaș: 2009c, 97-111). Încă de la primele semne ale disputei între cei doi coloși ai lumii comuniste, RPR s-a plasat, din convingere, de partea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
în lagărul socialist" (DJTAN, fond Comitetul Regional al PCR Banat, dosar 9, 1964, f. 135). Deși se pronunța ferm pentru coexistența pașnică, părând că dă câștig de cauză argumentelor sovietice, RPR sprijinea China în ceea ce privește improbabilitatea tranziției nonviolente de la capitalism la comunism: În nici o țară socialistă nu a fost înfăptuită revoluția fără violență", avertizând însă în privința "absolutiz[ării] căii nepașnice". În definitiv, "Esențial pentru asigurarea revoluției proletare, este ca clasa muncitoare și partidul să știe să folosească toate mijloacele, să stăpânească toate
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
daune câte i-a adus polemica publică în acești ani. În polemica publică nu pot exista învinși sau învingători. Dacă e vorba să fie un învingător, apoi acela trebuie să fie marxism-leninismul, unitatea mișcării comuniste și muncitorești internaționale, socialismul și comunismul în lumea întreagă (DJTAN, fond Comitetul Regional al PCR Banat, dosar 9, 1964, f. 149). Speculând tensiunile apărute în mișcarea comunistă internațională între China și Uniunea Sovietică, RPR a câștigat o capacitate de manevră mai largă în vederea urmăririi propriilor interese
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
afla lumea comunistă în prima jumătate a anilor '60 a determinat PMR să-și clarifice poziția deținută în cadrul acesteia și maniera în care considera că membrii ei ar trebui să interacționeze. 5.4. Semnificația simbolică a momentului aprilie 1964 pentru comunismul românesc. Premise, dimensiuni, consecințe "Dragă tovarășe Gheorghiu-Dej! Suntem amândoi comuniști și amândoi provenim din rândurile muncitorilor. Amândoi reprezentăm interesele popoarelor noastre, ale statelor noastre. Aceste interese cer în mod insistent ca U.R.S.S. și R.P.R. să stea întotdeauna ca frați
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
utilizând contextul existent la acea dată în cadrul mișcării comuniste internaționale pentru a își extinde cât mai mult posibil ponderea diplomatică și aria de acțiune, RPR va emite în anul următor un document care a rămas definitoriul pentru orientarea internațională a comunismului românesc pe întreaga durată a existenței sale. "Declarația cu privire la poziția Partidului Muncitoresc Român în problemele mișcării comuniste și muncitorești internaționale" sau simplu, dar inadecvat din punct de vedere istoric, "Declarația de independență" a PMR a consfințit respingerea pretențiilor tutelare ale
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
actualitate prin intermediul unor manuscrise inedite descoperite în arhivele olandeze și scrise de nimeni altul decât Karl Marx. Lovitura era cu adevărat abilă, Moscova neputându-și permite decât cu prețul unei masive discreditări ideologice să îl contrazică pe principalul teoretician al comunismului. Marx insistă asupra rolului nefast al absolutismului țarist, care se manifesta sistematic împotriva "drepturilor fundamentale ale poporului român de a reglementa afacerile interne ale țării după propria lui voință". Mai mult, continua Marx, " Aceste provincii "s-au veștejit la umbra
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
dezvoltării economice ale raioanelor dunărene din România, Bulgaria și U.R.S.S"., scris de economistul E.B. Valev, cadrul didactic al Universității din Moscova. Dezvoltarea economică a statelor socialiste era obstrucționată de încorsetările naționale, care periclitau în definitiv posibilitatea tranziției înspre comunism; pentru a surmonta acest neajuns, Valev propunea crearea unor "complexe economice interstatale" configurate pragmatic și de o importanță superioară vetustelor granițe naționale, devenite de acum ostile progresului. Pe cale de consecință, Valev afirma necesitatea constituirii unui "complex teritorial de producție al
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
păcii mondiale (Banu, Țăranu: 2004, 96; Shafir: 1985, 175-176). Se observă clar caracterul normativ și totodată programatic al Declarației, care va reprezenta de acum încolo principalul ghid teoretic al politicii externe a României comuniste. Catalogând-o drept un "credo" al comunismului românesc, celebrul politolog Ghiță Ionescu afirmă că Declarația a reprezentat "prima contribuție originală" de acest gen a PMR. Deși la nivel retoric documentul nu era atât de inflamant ca cele produse de către China sau Albania, acesta era produsul unei logici
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
vara anului 1964 că "dacă prezenta poziție a comuniștilor chinezi va prevala vreodată în mișcarea comunistă internațională, Gheorghiu-Dej ar putea să demonstreze cu ușurință că fusese dintotdeauna stalinist" (Braham: 1964, 16). Și într-adevăr așa și era. Disidența calculată a comunismului românesc, care urmărea, în termeni ideologici ortodocși, autoconsolidarea, indiferent de proveniența resurselor puse în slujba acestui deziderat, a devenit filigranul orientării internaționale a regimului până la finalul violent al acestuia, consumat în decembrie 1989. Acest capitol a fost centrat asupra procesului
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
acestuia, consumat în decembrie 1989. Acest capitol a fost centrat asupra procesului de autonomizarea a leninismului post-revoluționar românesc. Am operat o analiză sinoptică a cauzelor, componentelor și efectelor sale, urmărind demonstrarea inconsistenței tezelor care avansează ipoteza unei autentice independențe a comunismului românesc care ar fi demarat în această perioadă. În următoarea secțiune a lucrării voi încerca să demonstrez cum leninismul post-revoluționar a lăsat loc treptat leninismului romantic, o mixtură ideologică specifică "erei Ceaușescu", în care eșafodajul leninist a fost împănat progresiv
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
treptat leninismului romantic, o mixtură ideologică specifică "erei Ceaușescu", în care eșafodajul leninist a fost împănat progresiv cu elemente specifice romantismului filosofic german, leninismului asianizat și chiar fascismului și care au fost consecințele acestei metamorfoze ideologice asupra orientării internaționale a comunismului românesc. Capitolul 6 Preferatul Occidentului: Ceaușescu, Republica Socialistă România și procesul configurării leninismului romantic (1965-1971) Odată cu trecerea de la "epoca Gheorghiu-Dej" la "epoca Ceaușescu", leninismul post-revoluționar românesc va suferi o transformare corelativă, cedând locul leninismului romantic. Acest capitol va urmări modul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
reformistă internă, concomitent cu o reafirmare tot mai extravagantă a necesității "democratizării ordinii internaționale" și a implementării unei "noi ordini internaționale" (ambele concepte vor fi analizate în capitolul următor al lucrării). Această discrepanță reprezintă pentru Vladimir Tismăneanu principala "ambiguitate" a comunismului românesc de după 1965 (1984, 65-79). Ipoteza de lucru avansată de Tismăneanu este corectă din perspectiva științei politice "burgheze" și a instrumentarului său conceptual. Dacă încercăm însă o analiză empatică a leninismului romantic și facem un efort pentru a percepe realitatea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
a Cambodgiei, leninismul romantic care a caracterizat România lui Ceaușescu a sfidat relaxarea ideologică globală a mișcării comuniste, devenind tot mai revoluționar pe măsură ce eșua atât în "construirea socialismului" la nivel intern, cât și în calibrarea la tendința de "îmburghezire" a comunismului global, tot mai contaminat, în optica lui Ceaușescu, de filosofia occidentală în plan extern. 6.1. De la leninismul post-revoluționar autonom la leninismul romantic: o metamorfoză sui-generis Așa cum am putut constata, leninismul post-revoluționar din perioada Gheorghiu-Dej a trecut printr-o metamorfoză
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
le confirmă, mai ales celui de al doilea, dar și primului, după cum vom vedea, filiația romantică. Leninismul diferă de romantism în ceea ce privește raportarea la trecut. În primul caz, este vorba despre instrumentarea trecutului pentru a servi prezentul (partidul) și implicit viitorul (comunismul), dar și pentru a stabili atât de necesara conexiune dialectică între trecut, prezent și viitor. Pentru romantici însă, "trecutul are valoare prin simplul fapt că este o negație a prezentului", ceea ce nu echivalează totuși cu o retragere în "neant, ci
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
și mai ales prezentul, mai exact, categoriile "burgheze", non-revoluționare, în care oamenii le gândesc, pentru a impune realitatea alternativă, pe care o consideră confirmată legic de către istorie, a "revoluției globale" urmată de construirea societății globale și lipsită de clase a comunismului. Observăm cum, în ciuda unei abordări care se vrea pozitivistă și rațională asupra istoriei, leninismul îi imprimă acesteia un suflu indubitabil romantic. În cazul leninismului clasic, acesta rămâne la nivel regulativ. În cazul leninismului romantic, așa cum sugerează și denumirea, romantismul, prin intermediul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
partidul încearcă, la fel ca în etapele precedente, dar mai intens, crearea "omului nou" și deci "leninizarea" societății în care dorește acum să se integreze, păstrându-și însă funcțiile de conducere, pentru a avansa împreună, tot mai indistinct, înspre înfăptuirea comunismului. În aceast moment al existenței sale, niciodată atins în practică, regimul leninist încearcă să insufle entuziasmul revoluționar-mobilizator întregii populații, întocmai ca fascismul. Sigur, demersuri în acest sens încep încă din faza consolidării, dar de abia acum obțin o pondere majoră
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
1985), deoarece statele est-europene, cu atât mai puțin RSR, nu aveau de gând să implementeze aceste principii, cel puțin nu în accepțiunea lor burgheză. Din punctul lor de vedere, ideologia burgheză trebuia combătută, așa cum afirmase Lenin în Stângismul, boala copilăriei comunismului (1954, 571-646) prin toate mijloacele, acestea incluzând desigur și simularea unor concepte proprii filosofiei politice occidentale. Orientarea leninismului este, așa cum acesta însuși afirmă, proiectivă; legitimitatea sa derivă întotdeauna din viitor, care nu poate fi mai devreme sau mai târziu decât
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
târziu decât comunist. Regimurile liberale pun însă la baza legitimității lor prezentul, realitatea empirică: viitorul se poate construi numai pornind de la prezent. Pentru leninism însă, ordinea trebuie inversată, astfel că prezentul nu poate fi edificat decât în conformitate cu fundamentarea viitoare a comunismului. În sfârșit, o altă distincție între fascism și leninism apare atunci când analizăm raportarea lor la modernitate. Ambele sunt, după cum voi încerca să demonstrez, fenomene moderne. Din rațiuni tehnologice și (pseudo)științifice, apariția lor ar fi fost imposibilă înaintea Revoluției Franceze
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
În plus, elitismul fascist este exclusivist, tratând condescendent "masele" lipsite de ideal și de eroism. Leninismul, pe de altă parte, poate fi considerat un tip de elitism inclusivist. Masele trebuie îndoctrinate, nu doar constrânse să accepte ideologia oficială. Avansând înspre comunism, partidul se va topi gradual în societatea căreia i-a imprimat deja propriul Weltanschauung. Spre deosebire de fascism, leninismul acceptă atât modernitatea materială, cât și filosofică, imprimându-le însă un sens radical. Revoluția Franceză a promis "libertate, egalitate și fraternitate", dar nu
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
însă diferențe "semnificative" (Shafir: 1985, 53). Mai mult, cele două sunt parte ale aceluiași proces ideologic prin care leninismul romantic a asaltat societatea română, urmărind, fără succes, să îi exorcizeze înclinațiile "mic-burgheze" și să o ghideze înspre ceea ce înțelegea prin comunism. Nicolae Ceaușescu a reprezentat desigur principala sursă ideologică a leninismului romantic. Formarea sa intelectuală devine astfel un instrument indispensabil înțelegerii felului în care a gândit și a condus România timp de un sfert de secol. În linii mari, mentalitatea sa
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
excelenta lucrare a lui Georgescu: 2008). Leninismul este însă un fenomen ideologic nou, de o noutate de-a dreptul înspăimântătoare. Raportarea sa la trecut se face numai pentru legitimarea prezentului (partidul) și, a fortiori, a viitorului ("construirea socialismului" și a comunismului). De obicei, regimurile leniniste atribuie trecutului o funcție propagandistică și "educațională": articularea entuziasmului mobilizator și a creării prin îndoctrinare a "omului nou", ambele aflate sub spectrul inconturnabil al comunismului. Filosofând, Ceaușescu distingea între un naționalism "burghez" și "reacționar" și unul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
prezentului (partidul) și, a fortiori, a viitorului ("construirea socialismului" și a comunismului). De obicei, regimurile leniniste atribuie trecutului o funcție propagandistică și "educațională": articularea entuziasmului mobilizator și a creării prin îndoctrinare a "omului nou", ambele aflate sub spectrul inconturnabil al comunismului. Filosofând, Ceaușescu distingea între un naționalism "burghez" și "reacționar" și unul "progresist". Numai înspre acesta din urmă trebuia canalizată activitatea ideologică a partidului, și nu pentru el în sine, ci pentru "educarea" cetățenilor în spirit leninist. "Acest trecut glorios stă
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]