2,647 matches
-
soldaților țărani erau mult mai bune decît cele ale iobagilor și ale arendașilor de pe moșiile învecinate. Țăranii din partea locului făceau presiuni ca să devină membri ai localităților de pe graniță. Cei care aveau o situație privilegiată erau în primul rînd românii. Autoritățile habsburgice au încercat la început să colonizeze numai membri ai bisericii unite, dar au admis ulterior și soldați ortodocși. Românii din coloniile militare erau egali cu celelalte naționalități și nu trebuiau să plătească dări sau să presteze corvezi, care erau atît
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
împărat, rebelii au declarat că mișcarea era îndreptată împotriva moșierilor transilvăneni. Programul lor era extrem de radical pentru perioada respectivă: el pretindea nu numai abolirea iobăgiei și instituirea egalității sociale, ci și împărțirea pămîntului moșiilor. Cu toate declarațiile de loialitate, guvernul habsburgic trebuia să acționeze. Deoarece nu a reușit la început să înăbușe răscoala prin forță, el a început să negocieze cu căpeteniile rebelilor, după care a fost trimisă armata împotriva țăranilor, care au fost complet zdrobiți. Doi dintre capii răzvrătiților, Horea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
biserici și școli acolo unde existau mai mult de o sută de familii aparținînd unei anumite religii. Ortodocșii dețineau acum o poziție legală mult mai bună, putînd înălța mai multe biserici și acționa mai liber ca înainte. În plus, puterea habsburgică renunțase la încercarea de a-i trata pe toți românii drept membri ai bisericii unite. Au fost inițiate măsuri de alegere a unui alt cap al bisericii ortodoxe a Transilvaniei, care nu mai avusese un episcop din 1698, cînd Atanasie
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
nobilii nu aveau firește de gînd să cedeze în fața unei mișcări care avea implicații și mai periculoase atît pentru poziția lor socială cît și pentru puterea lor politică. Banatul Pe lîngă regiunile prezentate pînă acum, alte trei regiuni ale Imperiului Habsburgic sînt importante pentru relatarea de față. Două dintre acestea, Bucovina și ținuturile slovene vor fi analizate amănunțit mai tîrziu. Bucovina a devenit parte integrantă a monarhiei abia în 1775 și a fost apoi administrată împreună cu nou achiziționata provincie poloneză a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
frontieră și scenă a unor permanente lupte, teritoriul Banatului fusese în foarte mare parte depopulat, cu excepția cîtorva centre din jurul punctelor fortificate. Țăranii se ocupau cu creșterea vitelor, care puteau fi mutate cu ușurință în vremuri tulburi. În 1718, după ce ocîrmuirea habsburgică a luat în stăpînire provincia, s-a pus problema viitorului ei politic. În ciuda presiunii ungurilor, care se așteptau să îl anexeze, Banatul a devenit la început ținut al coroanei, fiind pus sub jurisdicția administrației militare. El a fost împărțit în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Banatul a devenit la început ținut al coroanei, fiind pus sub jurisdicția administrației militare. El a fost împărțit în unsprezece județe; conform sistemului în vigoare în teritoriile otomane și în cadrul Frontierei Militare, satele rămîneau sub controlul administrația cnezilor locali. Puterea habsburgică deținea controlul deplin asupra pămîntului, care era acum proprietatea statului. Scopul era transformarea regiunii într-un puternic bastion împotriva Imperiului Otoman și într-o zonă economică prosperă care să asigure în schimb mari venituri din impozite. A fost deci inițiată
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
liberi și au fost scutiți o vreme de taxe. Au fost introduse într-adevăr metode de cultivare mai bune și au fost obținute noi recolte, cum ar fi orezul și bumbacul. Din motive evident politice, guvernul descuraja imigrația maghiară. Autoritățile habsburgice au acordat și mari suprafețe de pămînt drept recompensă pentru unele servicii sau celor cu suficientă influență ca să obțină o astfel de donație. Biserica catolică și cea ortodoxă dețineau amîndouă moșii întinse. Din cauză că toate pămînturile acestea erau lucrate de iobagi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
regiunea lor să devină parte a Ungariei, dar ca provincie distinctă, rămînînd ulterior sub control maghiar. REVOLUȚIA FRANCEZĂ ȘI NAPOLEON De la urcarea pe tron a lui Leopold al II-lea în 1790 pînă la Congresul de la Viena din 1815, ocîrmuirea habsburgică a fost preocupat în primul rînd de relațiile lui cu Franța. Armatele lui Leopold aveau să fie curînd zdrobite de forțele militare, ale acestei puteri revoluționare. În această perioadă, Franța reprezenta o primejdie de moarte atît din cauza puterii ei militare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și Ludovic al XVI-lea, sora și respectiv cumnatul lui Leopold, au fost întemnițați, iar în 1793 ghilotinați. Conducătorii Europei și-au dat totodată seama că multe dintre situațiile care duseseră la izbucnirea revoluției existau peste tot. Țăranii din cadrul monarhiei habsburgice, încă împovărați de obligații grele, constituiau un motiv de neliniște. O parte a nobilimii, mai ales cea din Ungaria, apelase la vocabularul specific Iluminismului întru susținerea păstrării privilegiilor lor naționale și feudale. În aceste împrejurări, guvernul austriac nu-și putea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
permanentă în favoarea introducerii maghiarei ca limbă a administrației și a învățămîntului superior. Conflictele dintre habsburgi și Franța au dus la o lungă serie de înfrîngeri deprimante și nefavorabile încheierii tratatelor de pace. Aproape toate au dus la pierderi pentru teritoriul habsburgic, care implicau în general granița de sud-vest. Între 1792 și 1797, Austria a purtat lupte în Războiul Primei Coaliții, în alianță cu Prusia, Marea Britanie, Olanda și Spania. Prin Tratatul de la Campo Formio, imperiul ceda teritoriile lui din Belgia, primind în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
unit între ele, formînd Provinciile Ilire, zonă încorporată direct statului francez. Prin crearea acestei colonii în Balcani, Franța voia să dețină o puternică bază politică în regiune ca să-și apere pozițiile din Italia și să poată exercita presiuni asupra Imperiului Habsburgic. Noile frontiere ofereau totodată Franței accesul direct la teritoriul otoman. Instituind noua guvernare, oficialii francezi nu au ținut seama de obiceiurile locale, considerate de aceștia drept primitive și barbare, aplicînd întocmai sistemul administrativ francez. Țara a fost împărțită în două
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
care va constitui ulterior un obstacol major în calea unității iugoslave. Succesele militare ale habsburgilor au continuat să fie nesemnificative pînă în 1812, cînd Napoleon a lansat neinspiratul atac împotriva Rusiei. După aceea, sub conducere prințului Clemens von Metternich, ocîrmuirea habsburgică a fost unul dintre liderii coaliției care a dus la înfrîngerea lui Napoleon. În martie 1814, trupele aliate au intrat în Paris. La negocierile de pace care au urmat, desfășurate la Viena în 1814 și 1815, au fost discutate puține
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
au urmat, desfășurate la Viena în 1814 și 1815, au fost discutate puține probleme referitoare la regiunile care constituie obiectul studiului nostru. Marea controversă din cadrul acestor tratative a constituit-o soarta ținuturilor poloneze. Principala schimbare față de situația existentă la granița habsburgică de sud-est înainte de lunga perioadă a războaielor era încorporarea definitivă în teritoriile monarhiei a fostelor ținuturi venețiene. Au fost anexate Istria și Dalmația, iar partea de nord a Italiei a intrat în cadrul Regatului lombardo-venețian, pus sub jurisdicția unui arhiduce habsburg
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
de la București din 1812 rezolvase desigur chestiunile legate direct de Imperiul Otoman. Poarta nu a participat la Congresul de la Viena, unde problemele Balcanilor nu au fost puse în discuție. Tratatul de la Viena avea să aibă o mare importanță pentru Imperiul Habsburgic. Cu toate înfrîngerile repetate în războaie, prevederile acordului de pace plasau imperiul în postura de putere dominantă în peninsula italică și în cadrul statelor germane. Pe parcursul următorilor cincizeci și cinci de ani, pînă la înfrîngerea suferită față de Prusia din 1866, monarhia
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în cadrul statelor germane. Pe parcursul următorilor cincizeci și cinci de ani, pînă la înfrîngerea suferită față de Prusia din 1866, monarhia avea să se concentreze asupra menținerii influenței sale în aceste regiuni. Problema Balcanilor și chestiunea orientală trecuseră pe plan secund. Puterea habsburgică, care avea tot interesul în menținerea acestei situații favorabile, a intrat alături de Prusia și de Rusia în Sfînta Alianță, al cărei țel principal era păstrarea statu quo-ului și a ordinii politicii conservatoare existente. 3 Popoarele din Balcani sub otomani și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
se deosebeau radical. Firește, atît pentru conducătorii otomani cît și pentru cei habsburgi, principala chestiune politică în secolul al optsprezecelea era relativul echilibru de forțe dintre autoritățile centrale și cele provinciale, pe care o abordau însă din direcții diferite. Monarhia habsburgică căuta să dețină controlul asupra domeniilor feudale care nu se aflaseră niciodată în posesia ei pînă atunci; în schimb, sultanii otomani încercau să-și reafirme autoritatea de care se bucuraseră cîndva. Opoziția față de centralismul și absolutismul austriac avea la bază
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în posesia ei pînă atunci; în schimb, sultanii otomani încercau să-și reafirme autoritatea de care se bucuraseră cîndva. Opoziția față de centralismul și absolutismul austriac avea la bază o nobilime istorică a cărei ascendență putea rivaliza cu aceea a familiei habsburgice. Poarta era sfidată de un întreg alai pestriț de ayani, bei, căpetenii militare creștine și musulmane și bandiți sadea grupuri care nu aveau de secole tradiții de putere politică. Pentru ambele state, înfrîngerea militară, sau amenințarea acesteia, a jucat un
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
libertate. Existau peste tot păduri întinse, munți inaccesibili și mări unde familiile sau indivizii excesiv de împovărați își puteau găsi scăparea. Imperiul Otoman nu a deținut niciodată un control ferm asupra teritoriilor din jurul mărilor. Cu totul alta era situația din ținuturile habsburgice. Aici funcționa un sistem seniorial, iar nobilimea domina pretutindeni conducerile locale și menținea majoritatea populației rurale în stare de servitudine. Statutul depindea mai mult de clasa socială decît de religie sau naționalitate. Din rîndul popoarelor balcanice, croații beneficiau de o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
aveau. Țărani fiind, ei nu se bucurau de nici un drept politic și de nici o instituție de autoguvernare recunoscută. Chestiuni ca dreptatea și strîngerea impozitelor se aflau în mîinile stăpînului domeniului. Excepțiile puteau fi întîlnite în special în zonele unde statul habsburgic adoptase ceea ce erau în fond instituții otomane. În Frontiera Militară a fost instituit un sistem de guvernare rurală similar celui din regiunile otomane; imigranților sîrbi li s-a permis înființarea în cadrul monarhiei a unei organizații care avea multe trăsături comune
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
În plus, orașele otomane erau murdare, aglomerate și primitive în comparație cu cele din Occident. O etalare pe față a opulenței era periculoasă; luxul și bogăția erau ascunse în case, unde nu puteau fi văzute de ochi străini. Comparativ, în ceea ce privește stilul, Imperiul Habsburgic era unul dintre marile centre ale Europei. Într-o epocă dominată de cultura barocă, civilizația habsburgică era superbă. Nobilimea își putea permite să întrețină reședințe magnifice și să înzestreze artele. Exista de asemenea o burghezie destul de avută. Legea și ordinea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
față a opulenței era periculoasă; luxul și bogăția erau ascunse în case, unde nu puteau fi văzute de ochi străini. Comparativ, în ceea ce privește stilul, Imperiul Habsburgic era unul dintre marile centre ale Europei. Într-o epocă dominată de cultura barocă, civilizația habsburgică era superbă. Nobilimea își putea permite să întrețină reședințe magnifice și să înzestreze artele. Exista de asemenea o burghezie destul de avută. Legea și ordinea erau asigurate, bandele de tîlhari nemaiacționînd după plac. Era de așteptat ca funcționarii publici să se
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
sîrbi, locuia în orașe, dar pentru cea mai mare parte a românilor, sîrbilor, croaților și slovenilor problemele economice esențiale erau cele referitoare la pămînt și la producția agricolă. După cum am văzut, la începutul secolului al optsprezecelea, majoritatea țăranilor din Imperiul Habsburgic și din Principatele Dunărene erau înrobiți sau dependenți, cu un statut legal inferior și doar drepturi tradiționale de a lucra o bucată de pămînt. Ei suportau povara principală a taxelor cuvenite statului și bisericii și plăteau pentru permisiunea de a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
sus au eșuat. Spre sfîrșitul războaielor napoleoniene, forțele conservatoare își reafirmaseră dominația. Problemele majore erau tot nerezolvate. Poarta încă se confrunta cu pericolul unor agresiuni externe și cu cel al prăbușiri interne; dificultățile cărora trebuia să le facă față monarhia habsburgică în strădaniile ei de a menține unitatea unui imperiu alcătuit din provincii atît de diferite rămîneau în picioare. Iar noile probleme create de schimbările economice ale epocii aveau să complice și mai mult situația. PARTEA II Anii revoluționari, 1804-1887 4
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
se unească. Așa cum vom vedea, aceștia au compromis adesea propriile lor principii politice liberale după ce au pus mîna pe putere, dar entuziasmul lor național a oscilat rareori. Implicațiile ideologiei liberale și naționale pentru Europa de sud-est erau clare: atît Imperiul Habsburgic cît și cel Otoman trebuiau dizolvate și înlocuite prin state naționale cu guverne constituționale. Lăsînd la o parte teoria, încă în secolul al optsprezecelea avuseseră loc o serie de evenimente care au avut drept rezultat orientarea popoarelor balcanice în această
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
culturală și interesul tot mai mare față de limbă, erau exact pe linia doctrinei naționale. Renașterea culturală: istorie și limbă Într-o analiză a epocii naționalismului din Balcani, este important să scoatem în primul rînd în evidență faptul că nici dominația habsburgică, nici cea otomană nu distruseseră complet un oarecare sentiment de unitate din cadrul fiecărei naționalități și nici nu provocaseră o pierdere totală a amintirii unui trecut mai glorios. Existaseră la urma urmei statele bizantin, sîrb, croat, bosniac, bulgar, valah și moldovenesc
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]