2,647 matches
-
1 Divergențele privind problema limbii literare standard avea să devină și să rămînă subiectul unor îndîrjite controverse și să aibă repercusiuni nefericite asupra vieții politice grecești. Alegerea făcută de sîrbi a fost diferită. Mitropolia de la Sremski Karlovci de pe teritoriul monarhiei habsburgice a fost primul centru cultural modern, iar biserica a jucat un rol major în evoluția literaturii. Pe parcursul secolului al optsprezecelea, s-a menținut o strînsă legătură cu Kievul și cu instituțiile lui ortodoxe rusești. Rusia, încă singurul stat ortodox neaflat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
a acordat statutul de unul dintre atributele fundamentale ale naționalității. Importanța ortodoxismului în menținerea identității creștine a fost de asemenea scoasă în evidență. Pe viitor, biserica ortodoxă va juca un rol important, mai ales în lupta împotriva imperiilor otoman și habsburgic, și în definirea și delimitarea naționalităților sîrbă și croată. În ciuda acestui fapt, organizarea revoluțiilor naționale avea să se afle în primul rînd în mîinile conducerii laice, mai ales în ținuturile otomane. Unele elemente ale bisericii vor lupta împotriva acestor mișcări
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
constituit atît baza înființării unor state naționale cît și cauza cîtorva conflicte între acestea. Faptul că secolul al nouăsprezecelea a fost o epocă a dezvoltării națiunilor din Europa Centrală și din Italia a insuflat firește forță acestor curente în cadrul imperiilor habsburgic și otoman. Unele instituții politice aveau să fie realmente importate din alte părți ale Europei. Revoluțiile naționale ca atare și-au avut însă rădăcinile în special în condițiile locale și în trecutul istoric al Balcanilor. Ideologia europeană a fost utilizată
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
special renașterea economică din secolul al optsprezecelea. În ciuda anarhiei și a lipsei controlului legii din unele regiuni, comerțul dintre Imperiul Otoman și Europa a crescut repede, atît pe rutele terestre balcanice cît și pe cele maritime. Politica dusă de Imperiul Habsburgic și de Rusia a dus la crearea unor condiții favorabile pentru negustorii și navigatorii din Balcani. La sfîrșitul secolului al șaptesprezecelea, la inițiativa habsburgilor, Tratatul de la Karlowitz nu numai că a stabilit configurația granițelor dintre Austria și Imperiul Otoman, dar
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
mare parte să fie aceleași ca și în antichitate, extinzîndu-se atît de la est la vest cît și de la nord la sud. Marele drum rămînea cel care pornea de la Constantinopol și ducea la Plovdiv, Sofia, Niš, Belgrad și apoi în ținuturile habsburgice, cu o ramificație pornind de la Niš spre marele port Thessaloniki (Salonic) (vezi harta 16). Se făcea comerț și de pe coasta Adriaticii, din porturi ca Split (Spalato), Durrës și Dubrovnik, spre orașele din interiorul uscatului ca Sarajevo, Novi Pazar și Belgrad
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Orașele situate pe aceste linii de comunicație erau bine pregătite să-i primească pe negustori și animalele lor; localuri specifice, numite hanuri, erau plasate la intervale regulate de-a lungul drumurilor. Negustorii creștini dominau și comerțul cu Balcanii din Imperiul Habsburgic. După semnarea Tratatului de la Karlowitz, cea mai mare parte a acestuia era concentrat pe rutele terestre. Abia spre sfîrșitul secolului al optsprezecelea și începutul celui de al nouăsprezecelea a putut monarhia să exploateze nou-achiziționatul teritoriu dalmat sau să înceapă să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
cea mai mare parte a acestuia era concentrat pe rutele terestre. Abia spre sfîrșitul secolului al optsprezecelea și începutul celui de al nouăsprezecelea a putut monarhia să exploateze nou-achiziționatul teritoriu dalmat sau să înceapă să dezvolte portul Triest. Deși ocîrmuirea habsburgică a încercat să adopte politici mercantile, care necesitau un surplus de exporturi față de importuri, aceste principii nu au putut fi aplicate zonei balcanice. S-a apreciat că raportul dintre importurile și exporturile efectuate pe uscat era în 1779 de 5
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
efectuate pe uscat era în 1779 de 5:1. Problema esențială consta în faptul că sărăcita regiune a Balcanilor reprezenta o piață minoră pentru mărfurile manufacturiere de lux ale Austriei și nici nu avea nevoie de grînele exportate de Imperiul Habsburgic. În schimb, exista o cerere permanentă pe piața habsburgică de materii prime balcanice, ca bumbac, lînă, tutun, cherestea și vite. Negustorii angajați în aceste afaceri comerciale, de obicei ortodocși, erau supuși ai monarhiei și în cea mai mare parte de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Problema esențială consta în faptul că sărăcita regiune a Balcanilor reprezenta o piață minoră pentru mărfurile manufacturiere de lux ale Austriei și nici nu avea nevoie de grînele exportate de Imperiul Habsburgic. În schimb, exista o cerere permanentă pe piața habsburgică de materii prime balcanice, ca bumbac, lînă, tutun, cherestea și vite. Negustorii angajați în aceste afaceri comerciale, de obicei ortodocși, erau supuși ai monarhiei și în cea mai mare parte de naționalitate sîrbă sau greacă. Ca și omologii lor din
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
sau greacă. Ca și omologii lor din teritoriile otomane, ei dețineau o poziție care le permitea să poată studia condițiile locale și aveau agenți în Balcani. Acești negustori ortodocși alcătuiau o parte importantă a populației Vienei și a altor orașe habsburgice. S-a estimat că pe la mijlocul secolului al optsprezecelea existau optsprezece mii de negustori sîrbi, greci și țînțari pe teritoriul monarhiei, cele mai mari concentrații putînd fi întîlnite de-a lungul graniței dintre cele două imperii.3 Astfel, atît în cadrul statului
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
S-a estimat că pe la mijlocul secolului al optsprezecelea existau optsprezece mii de negustori sîrbi, greci și țînțari pe teritoriul monarhiei, cele mai mari concentrații putînd fi întîlnite de-a lungul graniței dintre cele două imperii.3 Astfel, atît în cadrul statului habsburgic cît și al celui otoman, controlul comerțului internațional era deținut de anumite grupuri restrînse ale populației; în Imperiul Otoman, aproape tot comerțul exterior se afla în mîinile nemusulmanilor. Cu toate că era o oarecare preocupare în Austria privind această situație, nu exista
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
ale populației; în Imperiul Otoman, aproape tot comerțul exterior se afla în mîinile nemusulmanilor. Cu toate că era o oarecare preocupare în Austria privind această situație, nu exista de fapt nici o alternativă practică. Comerțul cu Orientul era profitabil și necesar. În Imperiul Habsburgic, nici țărănimea înrobită, nici nobilimea funciară nu aveau talentul sau înclinația de a intra în lumea afacerilor. Ca și în Imperiul Otoman, aceste grupuri preferau să investească în pămînt. Într-adevăr, în Balcani, populația musulmană era angajată în comerț, dar
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Franța susținea în general menținerea integrității imperiului, întrucît acest fapt îi asigura cea mai mare influență la Constantinopol; la început, Marea Britanie nu a jucat un rol important în conflict. Prima putere care și-a schimbat radical atitudinea a fost Imperiul Habsburgic. După cum am menționat, prin Tratatul de la Viena, guvernul austriac anexa coasta dalmată, dobîndind și o poziție dominantă în peninsula italică și în cadrul statelor germane. Ulterior, oamenii de stat habsburgi au încetat să mai ducă o politică activă în direcția încorporării
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
germane. Ulterior, oamenii de stat habsburgi au încetat să mai ducă o politică activă în direcția încorporării oricărui alt popor balcanic în cadrul imperiului, dat fiind că aveau suficiente dificultăți în controlarea populației multinaționale deja existentă între granițele acestuia. Cu toate că puterea habsburgică rămînea aliată cu Rusia, ea căuta să împiedice orice înaintare a partenerului său spre răsărit, din cauză că nu putea obține nici un beneficiu compensator. Conducătorii Austriei erau perfect conștienți de avantajele de care se bucura Rusia în rîndul ortodocșilor și se temeau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Austriei erau perfect conștienți de avantajele de care se bucura Rusia în rîndul ortodocșilor și se temeau ca nu cumva o nouă extindere a teritoriului rusesc sau a influenței rusești să pericliteze securitatea frontierelor estice și sud-estice ale Austriei. Diplomația habsburgică avea deci să devină pasivă în a doua jumătate a secolului al nouăsprezecelea. Acolo unde era posibil, se puneau piedici în calea activităților altor puteri, dar diplomații austrieci nu se mai aflau în frunte în cadrul negocierilor. Fosta poziție deținută de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
să provoace dezbinare în problemele internaționale. Au avut loc revolte în cîteva state germane, în Italia, în Spania și în posesiunile coloniale ale acesteia. Evenimentele din Europa Centrală și din Italia au adus pagube deosebit de mari intereselor Austriei. Politica externă habsburgică se afla sub conducerea unuia dintre cei mai abili diplomați ai vremii, Clemens von Metternich. Cîștigîndu-l pe țar de partea opiniilor sale, el a putut implementa o politică care reclama intervenția militară oriunde un monarh legitim fusese detronat sau era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
era angajat permanent în tot felul de intrigi și acțiuni agitatoare. Atît baza națională cît și cea liberală a majorității revoltelor constituiau practic o amenințare reală și directă la adresa celor trei regimuri conservatoare. Putem deci înțelege de ce Rusia și Imperiul Habsburgic, cele două state imediat adiacente provinciilor otomane din Balcani, erau împotriva schimbărilor pe cale revoluționară sau violentă și motivul pentru care ele erau decise să apere statu-quo-ul în relațiile internaționale. Situația revoluționară din Balcani În paginile de mai sus a fost
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
revoluții naționale balcanice încununate de succes (vezi harta 19). Provincia aceasta de graniță avea înainte de 18044 o populație de aproximativ 368000 de locuitori, un mare număr din rîndurile ei fiind luptători experimentați. Să ne amintim că în timpul războiului dintre imperiile habsburgic și otoman, care s-a încheiat în 1791 prin Tratatul de la Sistova, trupele neregulate sîrbești (Freicorps) conduse de proprii lor ofițeri luptaseră de partea austriecilor. În ciuda acestor servicii, sîrbii nu au primit nimic în urma acordului de pace. Deziluzia generală a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
stabilită în zonele respective, oficialii guvernamentali, negustorii și spahiii. În 1791, ca parte integrantă a programului de reforme care urma să fie implementat în pașalîc, ocîrmuirea otomană a decis ca ienicerii să fie împiedicați să se întoarcă la Belgrad. Armata habsburgică ocupase orașul pînă la sfîrșitul războiului, astfel că nu exista firește nici un ienicer rezident aici. Ei erau însă hotărîți să nu respecte decizia și se aflau într-o postură excelentă ca să-l sfideze pe sultan. Aliatul lor era Pasvanoglu, pașa
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
din afară, liderii sîrbi se străduiau să obțină și sprijinul altor creștini din Balcani, mai ales al fraților lor sîrbi din Bosnia, Muntenegru și Herțegovina. Evenimentele din pașalîc erau bineînțeles urmărite cu un interes deosebit de sîrbii de peste graniță din ținuturile habsburgice. Așa cum se întîmplase frecvent în trecut, tulburările din pașalîc i-au făcut pe mii de refugiați să fugă în Austria. Cu toate eforturile autorităților monarhiei de a împiedica trecerea frontierei, grupurile de sîrbi întîmpinau puține obstacole în a se mișca
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
pornit spre Belgrad. Concomitent cu această răsturnare a situației, a apărut un exod în masă al sîrbilor peste Dunăre, printre care se afla și agentul rus Rodofinikin. Pus în fața perspectivei unui dezastru, Karagheorghe a apelat încă o dată atît la Imperiul Habsburgic cît și la Napoleon, dar tot fără succes. În ciuda faptului că trupele otomane nu erau în stare să recucerească întreaga Serbie, prima revoluție sîrbă ajunsese la un punct de cotitură. Armatele rebele se apărau acum, scopul lor fiind să mențină
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
bineînțeles nici o armată națională, dar domnitorii aveau la dispoziție gărzi personale și forțe polițienești. Pe lîngă aceasta, în timpul războaielor din 1768-1774 și 1787-1792, au apărut și alte grupuri înarmate. Ca și în Serbia, voluntarii locali s-au alăturat fie armatei habsburgice, fie celei rusești. Pe vremea lui Pasvanoglu, a fost necesar să fie organizate și unități pentru apărarea Valahiei împotriva incursiunilor cîrjalilor. Oltenia a devenit centrul unei miliții legal constituite, pandurii. Aceștia erau recrutați din rîndul țăranilor liberi și, ca și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Pe vremea lui Pasvanoglu, a fost necesar să fie organizate și unități pentru apărarea Valahiei împotriva incursiunilor cîrjalilor. Oltenia a devenit centrul unei miliții legal constituite, pandurii. Aceștia erau recrutați din rîndul țăranilor liberi și, ca și soldații Frontierei Militare habsburgice, îmbinau îndatoririle de cultivatori cu cele militare. Pandurii primeau salariu și aveau privilegii privind scutirea de impozite. Ei au jucat un rol important în timpul războaielor napoleoniene, au luptat împotriva lui Pasvanoglu și au colaborat cu armata rusă împotriva Porții. Pe la
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
boiernaș. Încheindu-și cariera militară în 1812, el va deveni cu timpul un om de afaceri prosper, ajungînd să dețină propriile lui case, pămînturi și vii. Asemeni omologului său sîrb, Tudor s-a implicat în exportul de vite în Imperiul Habsburgic. În timpul diverselor lui afaceri, el a avut ocazia să călătorescă foarte mult, vizitînd printre altele Banatul, Transilvania și Buda. A locuit în capitala habsburgică timp de circa două sute de zile în 1814, în vremea Congresului de la Viena. Cu toate că avea o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și vii. Asemeni omologului său sîrb, Tudor s-a implicat în exportul de vite în Imperiul Habsburgic. În timpul diverselor lui afaceri, el a avut ocazia să călătorescă foarte mult, vizitînd printre altele Banatul, Transilvania și Buda. A locuit în capitala habsburgică timp de circa două sute de zile în 1814, în vremea Congresului de la Viena. Cu toate că avea o educație sumară, el era așadar un om cu experiență vastă. După cum am menționat, în 1820, Ipsilanti elabora în Basarabia planurile rebeliunii. El îl alesese
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]