707 matches
-
alegerile majore făcute în anumite perioade - și în anumite configurații de forțe politice - au fost contestate și schimbate, producând oscilații majore de traseu și direcție, imediat după modificarea raporturilor de forțe politice. Rezultatul a fost asemănător cu parcurgerea, pe perioada postcomunismului, a unui „șir de revoluții”, toate legitimate în revoluția principală - cea anticomunistă - și fiecare afirmându-se ca o schimbare radicală de direcție față de cea pe care, politic, o înlocuia la guvernare. Acest șir de „revoluții postcomuniste” a definit până la urmă
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
populația nu putea fi ignorată. De fapt, ea era principalul factor de legitimare a tuturor măsurilor de reformă și nici un fel de privatizare nu era posibilă fără acordul populației. Această situație s-a întins pe toată perioada primului deceniu de postcomunism și a condiționat orice altă reformă în domeniul privatizării. În consecință, cum orice succesiune la guvernare a avut drept consecință o nouă alegere cu privire la privatizare, fiecare dintre acestea a fost însoțită de o repartizare gratuită a proprietății de stat către
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mobilier de birou și capital de lucru care putea fi considerat un credit. Adevărata valoare transferată, contractele și contactele pe care le controla personalul fostelor întreprinderi de stat de comerț exterior, era nematerială și nu exista, în primii ani ai postcomunismului, deprinderea de a o evalua financiar. Valoarea acestora era însă mare, așa cum mare era și valoarea comisioanelor încasate de noile firme private de comerț exterior. Primii capitaliști români cu adevărat importanți - prin cifra de afaceri, venituri și capitalizare - au provenit
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
Ca urmare, o rețea de relații interpersonale, prin care circulau decizii politice și administrative, fluxuri financiare și servicii, s-a consolidat ca bază și model a ceea ce, mai târziu, va fi considerat fie corupție, fie clientelism politic și administrativ. Pe parcursul postcomunismului, această rețea a asigurat redistribuirea preferențială a miliarde de dolari, proces care mai continuă și astăzi. A fost nevoie de mai mult de jumătate de deceniu pentru ca privatizarea industrială să depășească sfera serviciilor oferite unui sistem încă socialist de întreprinderi
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
resurse pentru rezolvarea ei, nu era dispus să și-o asume. Ca urmare, privatizarea s-a desfășurat foarte lent. Până în 1997, FPS nu a privatizat în nici un an mai mult de 5% din portofoliul său inițial. După un deceniu de postcomunism, o estimare a volumului activelor privatizate din totalul celor deținute de stat la sfârșitul comunismului arăta că privatizarea abia depășise un sfert (28,3%) din totalul fostei avuții socialiste (Negrescu, 1999, p. 489). Merită menționat faptul că, pe parcursul acestui deceniu
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
o bună parte din avuția socialistă inițială fusese pur și simplu irosită sau se degradase, astfel încât acest procent putea reprezenta mai mult, raportat la totalul activelor existente în 1999. În orice caz, strategia de dezvoltare a clasei capitaliștilor români în postcomunism, așa cum a rezultat ea din compunerea strategiilor individuale, nu cuprindea ca o țintă strategică preluarea în proprietate a industriei producătoare. Strategia implica mai degrabă menținerea marii producții industriale în proprietatea statului, singurul care dispunea de fondurile necesare menținerii ei în
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
comunismului este dificil de evaluat. Totuși, merită ținut cont de faptul că simpla conjunctură economică negativă este insuficientă pentru a provoca protestul popular împotriva regimului politic sau chiar și al unei singure guvernări. Această concluzie este susținută de toată istoria postcomunismului românesc care, pentru mai bine de un deceniu, a fost o istorie a succesiunii crizelor economice și înrăutățirii nivelului de trai al populației. Cu toate acestea, mari proteste sociale nu au avut loc și, în nici un caz, populația nu s-
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
toate acestea, mari proteste sociale nu au avut loc și, în nici un caz, populația nu s-a revoltat pentru a determina căderea guvernelor sau schimbarea regimului politic. Între alte lucruri care deosebesc ultima perioadă a comunismului de primul deceniu al postcomunismului se află și tratamentul diferit la care a fost supusă, prin politicile guvernamentale, mica burghezie. În postcomunism, crizele economice au afectat mai puțin mica burghezie a noii societăți sau, dimpotrivă, au fost chiar perioade de ascensiune a acesteia și de
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
revoltat pentru a determina căderea guvernelor sau schimbarea regimului politic. Între alte lucruri care deosebesc ultima perioadă a comunismului de primul deceniu al postcomunismului se află și tratamentul diferit la care a fost supusă, prin politicile guvernamentale, mica burghezie. În postcomunism, crizele economice au afectat mai puțin mica burghezie a noii societăți sau, dimpotrivă, au fost chiar perioade de ascensiune a acesteia și de îmbunătățire a situației sale relative. După 1990, mica burghezie socialistă a avut o influență enormă asupra modului
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
privatizării economiei pe scară largă. Soluția fericea pe toată lumea. Fosta mică burghezie socialistă reușea să se instituționalizeze în noua societate protocapitalistă a României înaintea altor grupuri sau categorii sociale care urmau să joace un rol ceva mai decisiv în evoluția postcomunismului, precum clasa noilor capitaliști. Și reușea să obțină, în favoarea ei, un foarte important transfer de resurse, prin intermediul statului, de la societate către ea însăși. Așa cum am văzut, privatizările în domeniu s-au făcut prin metode care ignorau valoarea economică a capitalului
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
nivelul micii burghezii. Nu toate editurile, nu toate firmele de avocați, nu toate cabinetele notariale, nu toate policlinicile etc. au avut succes de piață sau au fost capabile să-și asigure venituri din relațiile cu instituțiile statului. Mica burghezie a postcomunismului s-a separat, mai repede decât alte categorii sociale, într-o pătură cu venituri ridicate și una aflată, dacă nu în pragul sărăciei, în orice caz la un nivel de venituri și de trai asemănător celui al proletariatului. Lipsa de
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
politicienii și patronatele pentru înăbușirea libertății de expresie a jurnaliștilor. Conflictul a luat proporții internaționale mai ales datorită formulării politice care i-a fost asociată. În forma unei probleme a libertății mass-media în România, a devenit o componentă a evaluării postcomunismului românesc în documentele oficiale ale Departamentului de Stat (State Departament, 2004) și ale Uniunii Europene (Commission of the European Union, 2004). În realitate, el s-a purtat mai ales între patronatul străin al publicațiilor (care, în căutare de profit, era
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
revistelor - a fost asigurată, iar rezultatul a fost scăderea dramatică a tirajelor cotidienelor, de la milioane de exemplare pe zi, în primii ani de după revoluție, la doar zeci de mii de exemplare zilnic începând cu 1993-1994. Către sfârșitul primului deceniu de postcomunism, când capitalul străin începe să pătrundă semnificativ pe piața editorială românească, preluând publicațiile decăzute ale micii burghezii, tirajele încep din nou să crească, dar condiția este sacrificarea intereselor politice ale micii burghezii. Protestul acesteia s-a mutat în străinătate. În
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
internaționale. În final însă, patronatul își impune punctul de vedere și publicistica românească traversează o perioadă de transformări semnificative. Alte două procese au contribuit în proporție însemnată la restructurarea micii burghezii socialiste și la nașterea unei noi mici burghezii, proprie postcomunismului: separarea tot mai profundă a statului de noul sector privat și crearea de către marele capital a unei mici burghezii cu o bază economică și socială cu totul nouă în raport cu mica burghezie socialistă. Separarea statului de sectorul privat modifică radical poziția
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
totalul populației ocupate în administrație, plus apărare, plus „asistența socială obligatorie” este de numai 71.000 de persoane, reprezentând 0,7% din totalul populației ocupate. De aici încolo, tendința este de creștere lentă în socialism și de creștere explozivă în postcomunism. Până în 1990, populația ocupată în administrație plus cele două sectoare suplimentare (apărare și asistență socială obligatorie) crește la 88.000 de oameni. În 2003, avem de a face cu peste jumătate de milioan (503.000), reprezentând 5,8% din totalul
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
net lunar în administrație era ceva mai mare decât câștigul mediu pe economie (112%), în condițiile în care muncitorii din sistem câștigau doar 86% din salariul mediu net al muncitorilor și doar 81% din salariul mediu pe economie. La sfârșitul postcomunismului, în 2003, salariul mediu net în administrație și apărare era semnificativ mai mare decât media pe economie (143%), în vreme ce salariile muncitorilor din sistem continuau să rămână mai mici decât media pe economie (90%). Partea din administrație inclusă în mica burghezie
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
2003, salariul mediu net în administrație și apărare era semnificativ mai mare decât media pe economie (143%), în vreme ce salariile muncitorilor din sistem continuau să rămână mai mici decât media pe economie (90%). Partea din administrație inclusă în mica burghezie a postcomunismului este grupată statistic în categoria „membri ai corpului legislativ, ai executivului, înalți conducători ai administrației publice, conducători și funcționari din unitățile economico-sociale și politice” (Anuarul statistic al României, 2004). În 2003, erau 225.000 de astfel de persoane, care conduceau
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
în decizia cu privire la managementul banilor publici și un prestigiu social limitat în raport cu opinia publică, dar ridicat (adică aducător de privilegii) în raport cu instituțiile statului, cu clientela proprie și cu restul micii burghezii. Problema micii burghezii provenite din administrație este că, în postcomunism, ea nu-și poate menține poziția decât prin corupție. Teoretic, există și o a doua posibilitate, aceea de a reprezenta o birocrație alternativă la birocrația corporațiilor. Dacă societatea capitalistă modernă este o societate cu două sisteme de distribuție - distribuția prin intermediul
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
de birocrația administrativă -, atunci mica burghezie a administrației ar reprezenta contraponderea „naturală” a micii burghezii subordonate marelui capital. Toate societățile capitaliste funcționează așa cum trebuie numai datorită unor sectoare sociale care nu sunt pătrunse și nici animate de spiritul de câștig. Postcomunismul românesc a încercat, sub presiune și cu îndrumare occidentală (mai ales prin programul SIGMA, organizat împreună cu OCDE, Paris), să instituie o asemenea birocrație autonomă în raport nu doar cu piața și marele capital, dar și cu politica și chiar cu
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
Cercetări (Mills, 1956) nu foarte frecvente, dar bogat ilustrate cu scandaluri de corupție, dovedesc că raporturile reale dintre managementul public și cel privat sunt departe de modelul ideal al paradigmelor ideologice. În orice caz, paradigma nu a fost confirmată în postcomunismul românesc, chiar dacă a fost masiv utilizată pentru a legitima continua creștere a salariilor la vârfurile administrației publice. În același scop a fost utilizată și o altă teză ideologică: concurența dintre sectorul public și cel privat pentru forța de muncă cu
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
micii burghezii din societățile capitaliste dezvoltate - de a fi inclusă într-o rețea de relații interpersonale. Existența uneia sau mai multor asemenea rețele, cu relațiile dintre ele, a fost puțin studiată în Occident, dar a fost pe larg dezvăluită de postcomunismul dominat de spaima teoriilor conspiraționiste. Marea diferență dintre conspiraționismul occidental, dominat de suspiciunea față de instituții, normală într-o societate puternic instituționalizată, și cel postcomunism este concentrarea acestuia din urmă asupra relațiilor interpersonale, mai evidente într-o societate mult mai puțin
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
relațiile dintre ele, a fost puțin studiată în Occident, dar a fost pe larg dezvăluită de postcomunismul dominat de spaima teoriilor conspiraționiste. Marea diferență dintre conspiraționismul occidental, dominat de suspiciunea față de instituții, normală într-o societate puternic instituționalizată, și cel postcomunism este concentrarea acestuia din urmă asupra relațiilor interpersonale, mai evidente într-o societate mult mai puțin instituționalizată decât cea occidentală. În realitate, avem de a face cu același tip de rețea, ale cărei „noduri” sunt mai degrabă persoanele decât instituțiile
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
mult mai puțin instituționalizată decât cea occidentală. În realitate, avem de a face cu același tip de rețea, ale cărei „noduri” sunt mai degrabă persoanele decât instituțiile, și care asigură unitatea micii burghezii în aproape orice tip de societate. În postcomunismul românesc, această unitate este asigurată prin corupție, adică prin alocarea de resurse ale statului, prin decizie administrativă, în favoarea unor clienți care fac parte din rețeaua de relații care unește mica burghezie. Dacă ar fi vreodată să dăm crezare teoriilor conspiraționiste
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
de o forță de constrângere net superioară, nu a putut fi evitat. Avem de a face, în această privință, cu o strategie de combatere a rețelelor de relații interpersonale prin intermediul instituțiilor impersonale. Pentru România, asta nu înseamnă decât prelungirea în postcomunism a unor politici inițiate încă în timpul socialismului, ele însele preluate din perioada interbelică. Instituția „concursului” pentru ocuparea unor posturi în administrație este una dintre aceste invenții impersonale. Ea a fost ușor depășită încă din socialism, iar rețetele valabile atunci funcționează
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]
-
privilegii în relațiile cu autoritățile și instituțiile statului, exprimat printr-un tratament special din partea acestora. Toți indicatorii sociologici îi afirmă ca pe o elită neîndoielnică și, ca urmare, o bună parte din confruntarea socială și politică a grupurilor sociale ale postcomunismului a constat în obținerea accesului la această elită. În societatea postcomunistă, membrii micii burghezii angajate de marele capital internațional își afirmă granițele. Locuiesc în spații puternic diferențiate - inclusiv fizic, prin ziduri sau obstacole, și chiar prin jurisdicții speciale - de restul
[Corola-publishinghouse/Science/2089_a_3414]