20,716 matches
-
Iorga a sugerat că pînă și Maniu trebuie să fi fost implicat, dar acest lucru nu a fost dovedit niciodată. Toate acestea se adăugau unui efect demoralizator care a spulberat pînă și acea slabă credință în democrație care mai rămăsese. Comunismul sovietic nu a fost niciodată atît de popular ca în anii '30. Aceasta ar putea fi adevărat pentru Occident, care era mult mai departe de stalinism decît România și Polonia. Este greu de crezut că pînă și un Lenin al
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
ar putea fi adevărat pentru Occident, care era mult mai departe de stalinism decît România și Polonia. Este greu de crezut că pînă și un Lenin al românilor ar fi putut contracara antipatia atît de larg răspîndită în România față de comunism. Geniul Anei Pauker cu siguranță că nu a făcut-o. Românii au tras concluziile în diverse moduri, dar puternicele resentimente împotriva regimului politic întreținut de problemele nerezolvate exacerbate de criză au dus la intensificarea fără precedent a radicalismului. Dezordini cu
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
cred pe Hitler, ci în Mein Kampf"111. Ascensiunea și atracția nazismului nu constituiau o problemă numai pentru România. O mare parte a Europei ieșite din Criză era zăpăcită de ademenirea (sau teama) ici a fascismului (de fascism), colo a comunismului (de comunism) și își pierduse răbdarea din cauza încetinelii cu care rezolva problemele Europei democrația, în multe cazuri avînd în frunte oameni în vîrstă, oferind acum dinamismului "tinerilor" lideri fasciști mai mult decît o ocazie prielnică. Hitler și Mussolini nu aveau
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Hitler, ci în Mein Kampf"111. Ascensiunea și atracția nazismului nu constituiau o problemă numai pentru România. O mare parte a Europei ieșite din Criză era zăpăcită de ademenirea (sau teama) ici a fascismului (de fascism), colo a comunismului (de comunism) și își pierduse răbdarea din cauza încetinelii cu care rezolva problemele Europei democrația, în multe cazuri avînd în frunte oameni în vîrstă, oferind acum dinamismului "tinerilor" lideri fasciști mai mult decît o ocazie prielnică. Hitler și Mussolini nu aveau de gînd
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
și a continuat să respingă orice pretenție a internaționalismului proletar ca o motivație a politicii de forță a rușilor. Vedea întotdeauna în aceasta un șovinism total. Mult înaintea multor contemporani (și chiar a multor comuniști), Iorga scria: Nu sînt împotriva comunismului, nici a poporului rus", ci a cruzimii asiatice și a "conducerii rusești, ale căror metode rămîn aceleași indiferent de regim"132. Iorga judeca întotdeauna Rusia din perspectivă istorică. Așa că s-a opus politicii lui Titulescu (animozitățile personale cîntăreau greu și
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
occidentale. Pentru Iorga nu exista însă nici un "dar" în atitudinea adoptată de el împotriva lui Hitler sau a lui Stalin. Putea accepta autonomia culturală a ungurilor (în cadrul României Mari, firește), putea fi de acord cu asimilarea evreilor, dar nazismul și comunismul sponsorizat de ruși erau pentru Iorga doctrine criminale îndreptate împotriva României și a restului omenirii. Iorga nu a oscilat niciodată nici în atitudinea sa îndreptată împotriva curentelor moderne din artă (mai ales din literatură). Aceste contradicții vor deveni cauza cîtorva
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
comuniste ale evreilor săraci lipiți pămîntului. În anii '30, au existat destule manifestări de sprijinire a URSSului și a stalinismului a unor astfel de evrei disperați, un sprijin cu atît mai prost orientat cu cît a fost trecător. Simpatia față de comunismul instaurat în Rusia (care era în continuare inamicul național numărul unu pentru majoritatea românilor) era în detrimentul relațiilor româno-evreiești. Nu trebuie să subestimăm ura, frica și suspiciunea românilor față de Rusia. Să ne amintim de ostilitatea inflexibilă a lui Iorga. Românii (inclusiv
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
evreii erau comuniști. (Acest lucru a fost sesizat chiar și de Antonescu. În 1941, atunci cînd birocrații i-au arestat pe milionarii evrei sub acuzația că erau comuniști, "Conducătorul" le-a amintit că evreii respectivi nu aveau nici un interes în comunism și a ordonat să fie eliberați). Pentru gheto-ul supraaglomerat, unde majoritatea evreilor trăiau într-o sărăcie lucie și erau permanent umiliți, lipsiți de orice perspectivă, sionismul, ba chiar și comunismul reprezentau în mai mare măsură decît sămănătorismul o soluție
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
amintit că evreii respectivi nu aveau nici un interes în comunism și a ordonat să fie eliberați). Pentru gheto-ul supraaglomerat, unde majoritatea evreilor trăiau într-o sărăcie lucie și erau permanent umiliți, lipsiți de orice perspectivă, sionismul, ba chiar și comunismul reprezentau în mai mare măsură decît sămănătorismul o soluție salvatoare. Să adăugăm la toate acestea numeroasele apeluri încununate de succes făcute de comunitatea evreiască din România pe lîngă Liga Națiunilor (sau pe lîngă aliații francezi și englezi ai României). Ținînd
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
stat fascist (sau pseudofascist) sub conducerea unei clici favorabile industrializării; un regim modernizat cu regele jucînd rolul de dictator. Deoarece poporul nu accepta de bunăvoie sacrificiile industrializării forțate, libertățile politice trebuiau desființate. Dar democrația nu putea fi pusă în practică, comunismul nici nu intra în discuție, iar radicalismul de dreapta al Legiunii era inadmisibil. Ceea ce pare să fi fost cel mai trist este cît de greu era atunci să se găsească o soluție constructivă pentru problemele României. Iorga nu era nici
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
dar îl iubesc totuși". În aceleași numere de ziar erau incluse mesaje măgulitoare de loialitate (telegrame și scrisori) față de rege. Iorga dădea pe urmă o descriere a românașului, pierdut acum cu tristețe în secolul al XX-lea. El nu voia comunism, ci ceva nou pentru țara lui. Românașul acesta se simțea asuprit și inutil, "un obiect inert al unei vieți pe care nu o înțelege". Într-un asemenea vid, Ortodoxia ar fi putut avea un rol firesc, dar (după părerea lui
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
nou asupra problemei evreilor. Condiții care îi depășeau atît pe evrei cît și pe români dăduseră naștere unui conflict. Nu exista nici o soluție constructivă imediată pentru mult prea numeroasa comunitate evreiască. Prima opțiune pentru evrei n-ar fi fost nici comunismul, nici sămănătorismul lui Iorga, întrucît ei aveau o mentalitate occidentală, capitalistă. Deocamdată, sosirea sovieticilor părea să fie o binefacere pentru majoritatea maselor disperat de sărace de evrei față de teroarea în care trăiseră pînă atunci și față de cea care avea să
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
de evrei față de teroarea în care trăiseră pînă atunci și față de cea care avea să se dezlănțuie! Istoria joacă feste ciudate celor implicați în ea. În Europa central-răsăriteană, mulți dintre evreii persecutați, deși aveau o mentalitate profund capitalistă, optau pentru comunism nu de bunăvoie, ci din instinct de conservare. Ei erau aidoma arabilor din Nazaret, care îi aleg cu nonșalanță pe deputații comuniști sau negrilor din Africa de Sud, care sprijină Congresul Național African dominat de comuniști. Extrem de mulți evrei din zona aceasta
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
evreilor. Din unghiul de vedere al lui Iorga (atît de profund rănit în mîndria sa națională și de negarea dreptului la autodeterminare al majorității românești), totul se reducea la furia față de lipsa de loialitate a evreilor și de preferarea unui comunism instituit de inamicul național numărul unu. Iorga a susținut întotdeauna că românii au "drepturi organice", în timp ce evreii nu au "nici un drept organic". Orice minoritate are drepturi proporționale cu loialitatea ei. Astfel că, dat fiind temperamentul său, a condamnat nu o dată
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
aflau foarte mulți evrei. În cele din urmă, pe la sfîrșitul anilor '30, persecuțiile brutale din perioada aceasta au spulberat speranțele lui Iorga în privința asimilării evreilor. În disperarea lor, aceștia își căutau adesea salvarea peste graniță, în sionism (chiar și în comunism) și în intervențiile străine (occidentale) în favoarea lor. Iorga era împotriva sionismului, văzînd în el un obstacol în calea asimilării, nereușind să-și dea seama că aceasta nu era decît o consecință a încercărilor eșuate ale evreilor de a se asimila
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Încăpea Îndoială. Dar, odată cu apusul vechii ordini, multe dintre vechile premise urmau să fie puse sub semnul Întrebării. Ceea ce păruse cândva permanent și oarecum inevitabil urma să capete un aer trecător. Războiul Rece, schisma dintre Est și Vest, Întrecerea dintre „comunism” și „capitalism”, poveștile separate și necomunicante ale Occidentului prosper și statelor-satelit din blocul sovietic - toate acestea nu mai puteau fi Înțelese ca un produs al necesității ideologice sau al vieții politice, cu logica ei de fier. Erau rezultate accidentale ale
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
al lumii libere. Pentru foștii ei supuși (captivi acum În Cehoslovacia, Polonia, Ungaria, România și Iugoslavia), Viena era simbolul „Europei Centrale”: o comunitate imaginară a civilității cosmopolite, rătăcită, nu se știe cum, de europeni În cursul secolului. În anii agoniei comunismului, orașul a devenit un soi de frecvență radio a libertății, un spațiu Întinerit de Întâlnire și plecare pentru est-europenii care fugeau În Vest și pentru occidentalii care Întindeau o punte spre Est. Viena anului 1989 era așadar locul ideal din
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
demonstrează că anul 1945 nu a Însemnat nici o clipă un nou Început, așa cum pare uneori... În Europa de Est, o transformare radicală de o factură sau alta era inevitabilă. Întoarcerea la trecutul discreditat era imposibilă. Atunci ce urma să-i ia locul? Comunismul s-ar putea să fi fost soluția greșită, dar dilema căreia Îi răspundea era cum nu se poate mai reală. În Occident, perspectiva schimbării radicale a fost depășită pe neobservate, nu În ultimul rând datorită ajutorului (și presiunii) Statelor Unite. Atracția
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
soluția greșită, dar dilema căreia Îi răspundea era cum nu se poate mai reală. În Occident, perspectiva schimbării radicale a fost depășită pe neobservate, nu În ultimul rând datorită ajutorului (și presiunii) Statelor Unite. Atracția platformelor de front popular - și a comunismului - a pălit: ambele erau rețete pentru vremuri grele, iar În Occident, cel puțin după 1952, dificultățile nu mai erau chiar atât de mari. și așa, În deceniile care au urmat, incertitudinile primilor ani de după război au fost uitate. Dar posibilitatea
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
europene și, oricum, la sfârșitul perioadei evocate aici, erau ele Însele mult diminuate. Mai tot restul Europei continentale fusese umilită de Înfrângere și ocupație. Nu reușise să se elibereze de fascism prin forțe proprii și nu era capabilă să țină comunismul la distanță fără ajutor din exterior. Europa postbelică a fost eliberată - sau securizată - de străini. Europenii și-au luat din nou soarta În mâini abia după zeci de ani și cu un efort considerabil. Deposedate de teritoriile de peste mări, imperiile
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
al lui Stalin și al autorităților de ocupație sovietice din teritoriile controlate de Armata Roșie, pedepsirea colaboraționiștilor, a fasciștilor și nemților reprezenta În primul rând un mod de a curăța peisajul social și politic local de posibile impedimente În calea comunismului. La fel și În cazul Iugoslaviei lui Tito. Numeroase persoane au fost acuzate de crime fasciste, când singura lor vină era apartenența la un grup social sau național nedorit, afilierea la un partid politic ori la un cult religios incomod
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
nemților. În Germania trebuia găsită altă tactică. La alegerile din Austria, la sfârșitul anului 1945, partidul comunist local a comis greșeala de a respinge sprijinul potențial al naziștilor de rând și al foștilor membri de partid, ceea ce a năruit șansele comunismului În Austria postbelică. Berlinul și-a Învățat lecția: Partidul Comunist German (KPD) a hotărât să-și deschidă larg porțile, oferind ajutor și protecție milioanelor de foști naziști. Cele două perspective - doctrina și calculul - nu sunt neapărat incompatibile. Ulbricht și colegii
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
naziști, interogate de judecători foști naziști și păzite de gardieni foști naziști În Închisori și tabere de concentrare din era nazistă, preluate În bloc de noile autorități. Ușurința cu care oamenii și instituțiile au trecut de la nazism sau fascism la comunism nu era apanajul exclusiv al Germaniei de Est, unde fenomenul a avut totuși o amploare aparte. În Italia, mișcarea de rezistență din timpul războiului includea un procent destul de ridicat de foști fasciști de varii orientări, iar moderația postbelică a Partidului
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
bază, fabricile de oțel și produse chimice, industria alimentară și toate Întreprinderile de proporții fuseseră preluate: 2.119 firme, care totalizau 75% din producția industrială. În cazul Cehoslovaciei, naționalizarea și planificarea economiei au Început, prin urmare, cu mult Înainte de impunerea comunismului și reprezentau preferința politică a majorității electoratului - abia În februarie 1949, la un an după puciul comunist, Comisia de Planificare a fost epurată și redenumită Oficiul Planificării de Stat, cu un mandat foarte diferit. În restul regiunii, naționalizările de amploare
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
stat la baza creării statului asistențial modern În Europa. Opinia că polarizările politice din ultimul deceniu al perioadei interbelice fuseseră efectul direct al crizei economice și a costurilor ei sociale era general acceptată În anii ’40. Atât fascismul, cât și comunismul Își trăgeau seva din disperarea socială și din prăpastia imensă care Îi separa pe bogați de săraci. Pentru ca democrațiile să-și revină, trebuia ridicată problema „condiției poporului”. Cum spunea Thomas Carlyle cu o sută de ani mai devreme, „dacă nu
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]