20,716 matches
-
pe obrazul comunismului, care se pretindea superior capitalismului. și, chiar dacă nu stimula opoziția, era În orice caz o sursă de nemulțumire. Pentru majoritatea celor care au trăit În era Brejnev, de la sfârșitul anilor ’60 până la Începutul anilor ’80, viața În comunism nu mai era marcată de teroare sau represiune. Dar era anostă și cenușie. Adulții aveau din ce În ce mai puțini copii, beau mai mult (În acești ani, consumul anual de băuturi alcoolice În URSS pe cap de locuitor a crescut de patru ori
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
marfă ca să dovedim că ne Îndreptăm spre socialism și că avem socialism aici”13. Consumismul trebuia așadar Încurajat, fiindcă ilustra succesul socialismului. Trecuse momentul celebrei „dezbateri din bucătărie” (1959) În care Hrușciov Îl asigura pe Nixon că În viitorul apropiat comunismul va devansa capitalismul. Bil’ak, ca și Kádár În Ungaria, nu-și făcea astfel de iluzii. Câtă vreme bunurile oferite Îi calmau pe consumatori, el se mulțumea cu o imitație palidă a capitalismului. Est-germanul Erich Honecker, care În 1971 i-
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
ore la Moscova, În ciuda subvențiilor ridicate 14. În plus, cumpărătorul sovietic sau est-european pierdea mai multe ore pentru a găsi și achiziționa mâncare și alte bunuri. Măsurată În timp și efort, dacă nu În ruble, coroane sau forinți, viața În comunism era scumpă și extenuantă. E greu de măsurat succesul comunismului În gradul de satisfacție al consumatorilor particulari când toată economia era orientată, cum spuneam, spre producția masivă de echipamente industriale și materii prime. În afară de mâncare, economiile comuniste nu produceau bunuri
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
sovietic sau est-european pierdea mai multe ore pentru a găsi și achiziționa mâncare și alte bunuri. Măsurată În timp și efort, dacă nu În ruble, coroane sau forinți, viața În comunism era scumpă și extenuantă. E greu de măsurat succesul comunismului În gradul de satisfacție al consumatorilor particulari când toată economia era orientată, cum spuneam, spre producția masivă de echipamente industriale și materii prime. În afară de mâncare, economiile comuniste nu produceau bunuri dorite de consumatori (și nici la producția de alimente nu
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
că la sfârșitul anilor ’70 Înțelesese deja că RDG „n-o să țină” - și nu era singurul. Alți economiști, precum ungurul Tamás Bauer și polonezul Leszek Balcerowicz știau foarte bine cât de fragil era acest castel din cărți de joc. Dar comunismul avea să supraviețuiască atât timp cât capitalismul Îl sponsoriza. „Era stagnării” brejneviste (Mihail Gorbaciov) a generat multe iluzii, și nu doar În URSS. Prințul Potemkin trebuie să fi zâmbit În mormânt când un raport al Băncii Mondiale din 1978 a conchis că
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
ei respingătoare și, căzută În decrepitudine, se va nărui”. Dar n-a fost chiar așa. Violența sovietică se arătase de mult În toată goliciunea ei - și a fost expusă din nou În cumplita invazie a Afganistanului din 1979 -, iar minciuna comunismului s-a dispersat progresiv În anii de după 1968. Dar sistemul tot nu se prăbușise. Aceasta a fost contribuția distinctivă a lui Lenin la istoria europeană - felul În care a confiscat moștenirea politică centrifugă a radicalismului european, transformând-o În putere
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
transformând-o În putere printr-un sistem inovator de control total: concentrat fără șovăială și menținut cu forța Într-un singur loc. Oricât se eroda sistemul comunist la periferie, inițiativa colapsului final nu putea veni decât de la centru. Pentru decesul comunismului, noua opoziție coagulată la Praga sau Varșovia, oricât de remarcabilă, Însemna doar sfârșitul Începutului. La Moscova, În schimb, apariția unui nou tip de lider avea să fie Începutul sfârșitului. XIXtc "XIX" Sfârșitul vechii ordinitc "Sfârșitul vechii ordini" Așa nu se
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
intergermane Experiența istorică arată că, uneori, comuniștii au fost forțați de circumstanțe să se comporte rațional și să accepte compromisuri. Adam Michnik Popor, guvernul este din nou al tău! Václav Havel, discurs prezidențial (1 ianuarie 1990) În versiunea convențională, colapsul comunismului a Început În Polonia. La 16 octombrie 1978, Karol Wojty³a, cardinal de Cracovia, a devenit primul papă polonez: Ioan Paul al II-lea. Alegerea lui a creat așteptări fără precedent În epoca modernă. Unii ierarhi ai Bisericii Catolice vedeau În
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
o eră nouă: un pastor, nu un birocrat curial. Catolicii conservatori, pe de altă parte, se consolau cu reputația lui Wojty³a de fermitate teologică neclintită și de absolutism politic și moral născut din experiența sa de preot și prelat sub comunism. Deși cunoscut ca „papă al ideilor”, deschis pentru schimburi intelectuale și dezbateri savante, nu va face compromisuri cu dușmanii Bisericii. Ca și cardinalului Joseph Ratzinger, puternicul șef al Congregației pentru Doctrina Credinței (și succesorul său În funcția papală), lui Karol
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
În primul dintre cele trei „pelerinaje” spectaculoase În Polonia comunistă. A fost Întâmpinat de mulțimi uriașe, extaziate. Prezența lui afirma și consolida influența Bisericii Catolice În Polonia, dar papa nu s-a limitat să susțină supraviețuirea pasivă a creștinismului sub comunism. El a Început, spre disconfortul trecător al propriilor episcopi, să descurajeze explicit catolicii din Polonia și restul Europei de Est de la orice compromis cu marxismul, propunând Biserica nu doar ca pe un sanctuar tăcut, ci ca pe un pol alternativ
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
altă parte, din cauza personalității lui Ioan Paul al II-lea. Dar nu puteau face mai nimic - să-i interzici papei să vină sau să cuvânteze În Polonia nu ar fi făcut decât să-i amplifice succesul și să Întoarcă Împotriva comunismului milioane de admiratori ai suveranului pontif. Chiar după decretarea legii marțiale, când papa a vizitat Polonia În iunie 1983 și le-a vorbit „compatrioților” din Catedrala Sf. Ioan din Varșovia despre „dezamăgirea și umilința lor, suferința și lipsa de libertate
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
alături de conducerea catolică recent revitalizată), formând sindicate locale și consilii muncitorești În uzine, promovând autonomia la locul de muncă și drepturile sociale (acestea din urmă preluate ad litteram din convențiile Organizației Internaționale a Muncii cu sediul la Geneva). Dar, În comunism, până și aceste tactici prudent „apolitice” s-au lovit de refuzul partidului de a ceda vreun dram de autoritate sau autonomie reală. Între timp, economia continua să se surpe din interior. Productivitatea industrială s-a prăbușit În decursul anului 1981
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
consilierii Solidarității au fost aruncați În Închisoare (deși sindicatul nu a fost interzis oficial decât anul următor, moment din care a devenit clandestin 3). În lumina evenimentelor de după 1989, apariția Solidarității pare prima salvă de tun În bătălia finală Împotriva comunismului. Dar „revoluția” poloneză din 1980-1981 e mai degrabă ultima notă dintr-un crescendo de proteste muncitorești care au Început În 1970 și care vizau managementul represiv și iresponsabil al economiei de către partid. Carierismul, incompetența cinică, viețile irosite; creșterea prețurilor, grevele
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
cinematografice didactice ale iluziilor pierdute și speranțelor renăscute În Polonia comunistă. Dar nu erau mai mult de atât. Ele singure nu vesteau căderea puterii comuniste. Cum au continuat să susțină Michnik, Kuroñ și alții, Înainte și după impunerea legii marțiale, comunismul putea fi erodat de jos și dinăuntru, dar nu putea fi răsturnat. Confruntarea deschisă ar fi fost catastrofală, după cum demonstrase convingător istoria. Da, prin legea marțială (care a rămas În vigoare până În iulie 1983) și prin „starea de război” care
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
autoritățile Își recunoșteau Întru câtva eșecul - În nici o altă țară comunistă nu se ajunsese la asemenea măsuri, pe care Michnik le-a numit un „dezastru pentru statul totalitar” (recunoscând În același timp că erau „o lovitură pentru societatea independentă”). Dar comunismul ținea de putere, iar puterea nu era la Varșovia, ci la Moscova. Evenimentele din Polonia erau un prolog mișcător la povestea colapsului comunist, dar ele nu au avut un rol decisiv. Adevărata poveste era În altă parte. Represiunea din Polonia
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
americanii au falimentat și, În cele din urmă, distrus sistemul sovietic. Ceea ce nu e foarte exact. Uniunea Sovietică nu-și putea permite cursa Înarmărilor În care intrase Încă din 1974, dar falimentul economic nu era de ajuns pentru a Îngenunchea comunismul. Fără Îndoială că al doilea Război Rece și beligeranța fățișă a Americii au mărit presiunea asupra unui sistem șubred și inoperant. URSS construise o mașină militară care l-a Înfrânt pe Hitler, a ocupat jumătate din Europa și a ținut
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
nu se afla nici În Europa, nici la Washington, ci la Kabul. Cu tot respectul pentru revelația tardivă a lui Jimmy Carter privind ambițiile strategice sovietice, invazia din Afganistan din 1979 nu era un nou front În lupta strategică dintre comunism și Lumea Liberă. Ea s-a datorat mai degrabă unor temeri legate de probleme interne. Recensământul sovietic din 1979 indica o creștere fără precedent a populației musulmane din Asia Centrală sovietică. În Kazahstanul sovietic și În republicile adiacente frontierei afgane - Turkmenistan
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
facă - și un comunist a fost cel care a făcut-o. Premisa fundamentală a proiectului comunist era credința sa În legile istoriei și interesele colectivității, care primau invariabil asupra motivelor și acțiunilor indivizilor. Ironia sorții este că În final, soarta comunismului a fost pecetluită de destinul unor indivizi. Pe 10 noiembrie 1982, la vârsta de 76 de ani, Leonid Brejnev, care semăna de mult cu o fantomă, a trecut În sfârșit În lumea umbrelor. Andropov, succesorul lui, avea deja 68 de
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Praga din 1968. Dar, ca toți comuniștii reformiști din generația sa, Gorbaciov era În primul rând un comunist și abia după aceea un reformator. Într-un interviu din februarie 1986 acordat ziarului comunist francez L’Humanité, declara că, pentru el, comunismul lui Lenin rămâne un ideal splendid și fără pată. Stalinismul? „Un concept născocit de dușmanii comunismului și folosit pe scară largă pentru a denigra Uniunea Sovietică și socialismul În general.”9 Chiar și În 1986, așa trebuia să se exprime
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
un comunist și abia după aceea un reformator. Într-un interviu din februarie 1986 acordat ziarului comunist francez L’Humanité, declara că, pentru el, comunismul lui Lenin rămâne un ideal splendid și fără pată. Stalinismul? „Un concept născocit de dușmanii comunismului și folosit pe scară largă pentru a denigra Uniunea Sovietică și socialismul În general.”9 Chiar și În 1986, așa trebuia să se exprime un secretar general al Partidului Comunist al Uniunii Sovietice. Însă Gorbaciov era sincer și a inițiat
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
suflul din același motive. O reformă economică profundă Însemna implicit slăbirea sau abandonarea pârghiilor de control. Nu numai că ea exacerba În faza inițială problemele pe care era menită să le rezolve, ci Însemna realmente o pierdere a controlului. Iar comunismul se baza pe control - mai exact, comunismul era control: control asupra economiei, control asupra informației, control asupra mișcării, asupra opiniilor și asupra oamenilor. Restul era dialectică, iar dialectica - așa cum Îi explicase un veteran comunist lui Jorge Semprún la Buchenwald - „este
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
profundă Însemna implicit slăbirea sau abandonarea pârghiilor de control. Nu numai că ea exacerba În faza inițială problemele pe care era menită să le rezolve, ci Însemna realmente o pierdere a controlului. Iar comunismul se baza pe control - mai exact, comunismul era control: control asupra economiei, control asupra informației, control asupra mișcării, asupra opiniilor și asupra oamenilor. Restul era dialectică, iar dialectica - așa cum Îi explicase un veteran comunist lui Jorge Semprún la Buchenwald - „este arta și metoda de a cădea Întotdeauna
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
tonul inimitabil al noii toleranțe oficiale față de muzica pop: cum scria Pravda În octombrie 1986, „rock’n’roll-ul are dreptul să existe, dar numai dacă este melodios, plin de Înțelesuri și bine executat”. Exact asta Își dorea Mihail Gorbaciov: un comunism melodios, plin de Înțelesuri și bine executat. Se vor face reformele necesare și se vor acorda libertățile corespunzătoare, dar numai Într-un cadru reglementat - nu mai departe de februarie 1988, guvernul nu Îngăduia edituri și tipografii independente. Una dintre ciudățeniile
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
limitele intențiilor mele”. Însă intențiile și limitele intențiilor erau incompatibile. Fără reazemul oferit de cenzură, control și represiune, esența sistemului sovietic - economia planificată, retorica publică, monopolul partidului - s-a prăbușit pur și simplu. Gorbaciov nu și-a atins obiectivul - un comunism reformat și eficient, curățat de disfuncții. Ba chiar a eșuat spectaculos. Cu toate acestea, realizările lui sunt impresionante. În URSS nu existau instituții independente sau măcar semiautonome pe care criticii și reformiștii să le mobilizeze În sprijinul lor: sistemul sovietic
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
toate părțile au ajuns la un acord privind intrarea În legalitate a sindicatelor independente, elaborarea unei legislații economice avansate și, cel mai important, alegerea unei noi Adunări Naționale. La o analiză ulterioară, rezultatul convorbirilor de la masa rotundă a fost pentru comunismul polonez o ieșire negociată de la guvernare - cel puțin o parte dintre participanții la discuții Înțeleseseră deja acest lucru. Dar nimeni nu anticipase viteza dezondământului. Deși le acordau votanților o libertate fără precedent, alegerile parlamentare planificate pentru 4 iunie au fost
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]