20,716 matches
-
probabil ca acea persoană să valorizeze pozitiv fostul regim. Un caz special merită însă investigații suplimentare. Este vorba de categoria adolescenților născuți după prăbușirea sistemului dictatorial în decembrie 1989, al căror întreg traseu biografic se desfășoară în posteritatea socio-politică a comunismului. Pentru majoritatea populației României, chiar și la un sfert de veac de la momentul de cotitură ocazionat de Revoluția din 1989, regimul comunist a reprezentat o experiență trăită la persoana întâi. Pentru această majoritate, comunismul a constituit sistemul societal, realitatea instituțională
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
se desfășoară în posteritatea socio-politică a comunismului. Pentru majoritatea populației României, chiar și la un sfert de veac de la momentul de cotitură ocazionat de Revoluția din 1989, regimul comunist a reprezentat o experiență trăită la persoana întâi. Pentru această majoritate, comunismul a constituit sistemul societal, realitatea instituțională și cadrul general de referință în interiorul căruia indivizii și-au derulat activitățile cotidiene, și-au urmărit interesele personale și profesionale, și-au proiectat planuri de viață și și-au consumat iubirile. Viețile lor (și
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
în timp ce doar 35,8 la sută consideră că perioada comunistă este preferabilă. Deși minoritar, procentul de 35,8 la sută este unul surprinzător de mare pentru adolescenți care nu au luat pentru niciun moment contact direct cu realitatea pre-decembristă a comunismului românesc. Analizele statistice pe care le-am rulat pentru a explora factorii care structurează atitudinea față de comunism a populației de peste 18 ani (pe baza de date "New European Barometers") a relevat existența unui set de factori care au o puternică
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
8 la sută este unul surprinzător de mare pentru adolescenți care nu au luat pentru niciun moment contact direct cu realitatea pre-decembristă a comunismului românesc. Analizele statistice pe care le-am rulat pentru a explora factorii care structurează atitudinea față de comunism a populației de peste 18 ani (pe baza de date "New European Barometers") a relevat existența unui set de factori care au o puternică influență asupra modului în care indivizii se raportează retrospectiv față de trecutul comunist. Situația economică, nivelul educației, generația
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
întrebarea "Gândindu-te la nivelul de trai al familiei tale, adică lucrurile pe care familia ta le deține și își permite să le facă, ai spune că faci parte dintr-o familie...?") variază semnificativ statistic cu modul de apreciere a comunismului [X2(4, N=5.422)=19.20, p=.001]. Tabelul de mai jos reflectă modul în care este evaluată perioada comunistă comparativ cu perioada actuală în funcție de situația economică pe care respondenții și-o autoatribuie. Tabel 43. Aprecierea comunismului în funcție de situația
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
apreciere a comunismului [X2(4, N=5.422)=19.20, p=.001]. Tabelul de mai jos reflectă modul în care este evaluată perioada comunistă comparativ cu perioada actuală în funcție de situația economică pe care respondenții și-o autoatribuie. Tabel 43. Aprecierea comunismului în funcție de situația economică percepută Situația economică auto-percepută Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) (%) săracă 45,6 54,4 mai degrabă săracă 58,4 41,6 medie 61,2 38,8 mai degrabă înstărită 66
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
mai înstărită, cu atât mai puțin vor pozitiva trecutul comunist. Invers, indivizii care se consideră a avea o condiție economică precară apreciază într-un procent semnificativ superior perioada comunistă în comparație cu cea actuală. Concluzia că sărăcia favorizează o valorizare retrospectivă a comunismului este reliefată puternic de faptul că doar în rândul respondenților care și-au calificat propria situație economică drept "săracă" avem o opțiune majoritară pentru perioada comunistă (54.4 la sută dintre cei care și-au declarat condiția economică a familiei
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
minimă. Ceea ce poate fi măsurat este însă "capitalul educațional" al elevilor înțeles ca performanță școlară, reflectată de media generală a notelor obținute. Împărțind setul de date conținând mediile școlare declarate ale elevilor în quartile, obținem următoarea distribuție: Tabel 44. Evaluarea comunismului în funcție de media școlară Quartila Media școlară Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) %) Quartila 1 5,00-8,00 58,3 41,7 Quartila 2 8,01-8,80 61,2 38,8 Quartila 3 8,81-9
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
mai mare, cu atât acesta va tinde să evalueze pozitiv perioada actuală și să devalueze trecutul comunist. În schimb, elevii cu note mici prezintă cea mai mare probabilitate statistică pentru a idealiza perioada comunistă. Totuși, deși în mod vizibil aprecierea comunismului variază în funcție de performanța școlară, trebuie de asemenea observat că majoritatea elevilor (chiar cei a căror medii școlare intră în prima quartilă) consideră că perioada actuală este preferabilă celei comuniste. Adițional capitalului educațional personal (i.e., performanța școlară redată de media generală
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
medii școlare intră în prima quartilă) consideră că perioada actuală este preferabilă celei comuniste. Adițional capitalului educațional personal (i.e., performanța școlară redată de media generală a notelor pe ultimul an), un alt factor important care influențează modul de percepere a comunismului este capitalul educațional parental (i.e., nivelul de educație al tatălui) [X2(1, N=4.543)=34.98, p=.000]. Tabelul de mai jos prezintă distribuția răspunsurilor în funcție de statutul educațional al tatălui respondentului. Tabel 45. Aprecierea comunismului în funcție de educația tatălui Educația
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
modul de percepere a comunismului este capitalul educațional parental (i.e., nivelul de educație al tatălui) [X2(1, N=4.543)=34.98, p=.000]. Tabelul de mai jos prezintă distribuția răspunsurilor în funcție de statutul educațional al tatălui respondentului. Tabel 45. Aprecierea comunismului în funcție de educația tatălui Educația tatălui Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) (%) studii medii 60,0 40,0 studii superioare 69,3 30,7 Sursa: baza de date "Elevii și cultura civică", SOROS, 2010 Regula
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
40,0 studii superioare 69,3 30,7 Sursa: baza de date "Elevii și cultura civică", SOROS, 2010 Regula generațională pe care am constatat-o în cazul populației adulte, conform căreia cu cât individul a trăit mai mulți ani în comunism cu atât tinde să valorizeze mai pozitiv fostul regim, își găsește un corespondent în categoria populațională a adolescenților care nu au trăit nicio secundă în sistemul comunist: cu cât biografia individului începe mai târziu de punctul de referință 1989, cu
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
pozitiv fostul regim, își găsește un corespondent în categoria populațională a adolescenților care nu au trăit nicio secundă în sistemul comunist: cu cât biografia individului începe mai târziu de punctul de referință 1989, cu atât va tinde să de-valorizeze comunismul. Tabel 46. Aprecierea regimului comunist în comparație cu regimul actual în funcție de clasa școlară Clasa Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) (%) a VIII-a 62,4 37,6 a IX-a 64,6 35,4 a X
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
4 a X-a 62,6 37,4 a XI-a 62,4 37,6 a XII-a 58,2 41,8 Sursa: baza de date "Elevii și cultura civică", SOROS, 2010 Procentul cel mai mare de adolescenți "nostalgici" după comunism se găsește în rândul elevilor din clasa a XII-a (41,8 la sută), aprecierea comunismului ca superior regimului actual tinzând apoi să scadă, până la 35,4 la sută în cazul elevilor din clasa a IX-a. Invers, generațiile mai
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
XII-a 58,2 41,8 Sursa: baza de date "Elevii și cultura civică", SOROS, 2010 Procentul cel mai mare de adolescenți "nostalgici" după comunism se găsește în rândul elevilor din clasa a XII-a (41,8 la sută), aprecierea comunismului ca superior regimului actual tinzând apoi să scadă, până la 35,4 la sută în cazul elevilor din clasa a IX-a. Invers, generațiile mai tinere de elevi, născute la o depărtare mai mare de momentul 1989, evaluează din ce în ce mai pozitiv prezentul
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
tinere de elevi, născute la o depărtare mai mare de momentul 1989, evaluează din ce în ce mai pozitiv prezentul comparativ cu ordinea socio-politică trecută. Datele indică astfel o elongare a regulii pe care am constatat-o în rândul generațiilor care au trăit în comunism în rândul generațiilor care nu au experiențiat direct realitatea fostului regim: cu cât indivizii au trăit mai puțin în comunism, sau cu cât s-au născut mai târziu de prăbușirea comunismului, cu atât aceștia vor aprecia mai negativ regimul comunist
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
trecută. Datele indică astfel o elongare a regulii pe care am constatat-o în rândul generațiilor care au trăit în comunism în rândul generațiilor care nu au experiențiat direct realitatea fostului regim: cu cât indivizii au trăit mai puțin în comunism, sau cu cât s-au născut mai târziu de prăbușirea comunismului, cu atât aceștia vor aprecia mai negativ regimul comunist în comparație cu sistemul socio-politic actual. Testul Pearson Hi-Pătrat arată că între anul de studiu al elevilor și evaluarea comunismului există o
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
constatat-o în rândul generațiilor care au trăit în comunism în rândul generațiilor care nu au experiențiat direct realitatea fostului regim: cu cât indivizii au trăit mai puțin în comunism, sau cu cât s-au născut mai târziu de prăbușirea comunismului, cu atât aceștia vor aprecia mai negativ regimul comunist în comparație cu sistemul socio-politic actual. Testul Pearson Hi-Pătrat arată că între anul de studiu al elevilor și evaluarea comunismului există o relație semnificativă statistic, X2(4, N=5.598)=10.84, p
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
puțin în comunism, sau cu cât s-au născut mai târziu de prăbușirea comunismului, cu atât aceștia vor aprecia mai negativ regimul comunist în comparație cu sistemul socio-politic actual. Testul Pearson Hi-Pătrat arată că între anul de studiu al elevilor și evaluarea comunismului există o relație semnificativă statistic, X2(4, N=5.598)=10.84, p=.028 (<0.05). Mediul de rezidență al elevului constituie un factor adițional care influențează reprezentarea și evaluarea trecutului comunist, X2(1, N=5.534)=17.70, p
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
comunist, X2(1, N=5.534)=17.70, p=.000. Tabelul de mai jos indică distribuția răspunsurilor la întrebarea dacă actualul regim este mai bun sau mai rău decât regimul comunist în funcție de mediul de rezidență al respondenților. Tabel 47. Aprecierea comunismului în funcție de mediul de rezidență Mediul de rezidență Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) (%) urban 64,8 35,2 rural 59,2 40,8 Sursa: baza de date "Elevii și cultura civică", SOROS, 2010 Elevii
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
că sexul (gender-ul) respondentului nu are efect asupra atitudinii sale cu privire la fostul regim comunist. Contrar așteptărilor de a găsi aceleași rezultate în rândul populației de adolescenți, datele indică faptul că sexul elevului contează în privința evaluării fostului regim. Tabel 48. Evaluarea comunismului în funcție de sexul respondentului Sexul Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) (%) masculin 59,8 40,2 feminin 65,0 35,0 Sursa: baza de date "Elevii și cultura civică", SOROS, 2010 Elevii de sex masculin
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
există o relație semnificativă statistic între etnia respondentului și modul în care evaluează prezentul prin prisma trecutului, X2(3, N=5.541)=8.77, p=.032 (< 0.05). Sub formă tabelară, datele se prezintă în modul următor. Tabel 50. Aprecierea comunismului în funcție de originea etnică Originea etnică Față de perioada comunistă, perioada actuală este mai bună (prezentiști) (%) mai rea (nostalgici) (%) român 61,9 38,1 maghiar 67,3 32,7 rrom 57,9 42,1 alta 70,2 29,8 Sursa: baza de
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
rromă (42 la sută apreciază trecutul comunist ca fiind superior prezentului postcomunist), în timp ce minimumul nostalgic îl regăsim în categoria formată din indivizii care nu aparțin etniilor română, maghiară și rromă (cel mai probabil germani) (29,8 la sută apreciază pozitiv comunismul). Între aceste două extreme, românii tind să fie mai nostalgici decât maghiarii. Reprezentările pe care adolescenții le dețin despre fostul regim comunist sunt necesarmente, după cum am amintit deja, formate pe baza unor cunoștințe non-experențiale, de mâna a doua, preluate din
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
nostalgici decât maghiarii. Reprezentările pe care adolescenții le dețin despre fostul regim comunist sunt necesarmente, după cum am amintit deja, formate pe baza unor cunoștințe non-experențiale, de mâna a doua, preluate din mediul socio-cultural. Cele mai plauzibile surse de informație despre comunism pe care adolescenții le pot accesa pentru a-și forma reprezentări sociale și evaluări axiologice despre trecutul comunist pe care nu l-au experiențiat biografic sunt familia, școala și mass-media. Din păcate, chestionarul utilizat în studiul "Elevii și cultura civică
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]
-
axiologice despre trecutul comunist pe care nu l-au experiențiat biografic sunt familia, școala și mass-media. Din păcate, chestionarul utilizat în studiul "Elevii și cultura civică" nu conține întrebări care să permită examinarea rolului mass-media în configurarea atitudinilor referitoare la comunism. În schimb, studiul cuprinde suficiente date pe baza cărora să poată fi determinată influența școlii și a familiei ca agenți de socializare mnemonică. De exemplu, întrebarea " Ai discutat vreodată despre perioada comunistă în România cu... (a. părinți, rude apropiate; b
Memoria naţională românească. Facerea şi prefacerile discursive ale trecutului naţional by MIHAI STELIAN RUSU () [Corola-publishinghouse/Science/1000_a_2508]