7,832 matches
-
Friedrich Spielhagen (1883-1967) este cel care a pledat pentru un roman obiectiv fără intruziuni ale personajului narator. Pentru Spielhagen, ca și pentru James, idealul îl constituia reprezentarea scenică romanul trebuia să-și prezinte povestea precum drama, fără intermedierea printr-un narator. Contemporanul lui Spielhagen, Otto Ludwig (autor al romanului Domnișoara de Scudéry [g. Das Fräulein von Scudéry]), a creat conceptul de reprezentare scenică pentru acest ideal. Stanzel se situează deci aici într-o tradiție germană, după care, în rama triadei goetheene
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
germană, după care, în rama triadei goetheene, romanul (epica) trebuie delimitat de dramă și de lirică (vezi și luările de poziție ale teoreticienei Käte Hamburger în privința acestor trei "genuri"). Totuși romanul se caracterizează prin intermediere (Mittelbarkeit), adică prin existența unui narator, care prezintă povestea nu direct sau nemediat (ca în dramă), ci indirect, transmis, intermediat. (În poezie vorbește, dimpotrivă, eul liric, care totuși în această tradiție teoretică nu povestește sau reprezintă nicio istorie.) Spielhagen și James încearcă, de asemenea, să diminueze
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
de asemenea, să diminueze intermedierea romanului, să-l apropie de dramă. Aceasta are legătură cu o serie de curente literare de la sfîrșitul secolului al XIX-lea, deci cu naturalismul și cu modernitatea literară pe cale de a se naște. Prejudecata împotriva naratorului intruziv va fi totuși curînd înlăturată de încercările de descriere și de analiză care constată că în romane pasajele de povestire alternează în mod obișnuit cu astfel de reprezentări scenice. Romanul combină deci telling cu showing (după cum le-a denumit
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiunea auctorială și narațiunea personală) și să deschidă astfel o perspectivă istorică, ilustrată de cercul tipologic. Cu aceasta Stanzel urmărește spre deosebire de ceea ce face Genette mai tîrziu un demers prototipic, holistic, morfologic în sensul lui Goethe (Darby 2001), în care iluzia naratorului absent din romanul cu narațiune personală trebuia pusă în acord cu intermedierea povestirii. În timp ce Genette descrie romanul cu narațiune personală numai ca rezultat al perspectivei narative, al unui point of view (Lubbock, Friedman), iar marea sa contribuție este noua concepție
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
romanul cu narațiune personală. După cum arată Stanzel în Teoria narațiunii de mai tîrziu, remodelată structuralist, astfel de incipituri narative sînt marcate de utilizarea etică (Harweg) a deicticelor și a pronumelor personale: modul reflector, în care un personaj reflector apare în locul naratorului care intermediază, organizează textul narativ în jurul conștiinței sau și mai bine: în jurul centrului deictic al reflectorului. De aceea modul lui de a cunoaște și punctul lui de orientare sînt centrul reprezentării verbale; spre deosebire de un narator auctorial sau la persoana întîi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
un personaj reflector apare în locul naratorului care intermediază, organizează textul narativ în jurul conștiinței sau și mai bine: în jurul centrului deictic al reflectorului. De aceea modul lui de a cunoaște și punctul lui de orientare sînt centrul reprezentării verbale; spre deosebire de un narator auctorial sau la persoana întîi, naratorul de aici nu trebuie să-i comunice unui naratar relații emice fundamentale (cine? unde? cînd?). Cititorul trebuie să înțeleagă mai întîi singur aceste coordonate, pentru că este într-o anumită măsură "prins" în lumea experienței
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
care intermediază, organizează textul narativ în jurul conștiinței sau și mai bine: în jurul centrului deictic al reflectorului. De aceea modul lui de a cunoaște și punctul lui de orientare sînt centrul reprezentării verbale; spre deosebire de un narator auctorial sau la persoana întîi, naratorul de aici nu trebuie să-i comunice unui naratar relații emice fundamentale (cine? unde? cînd?). Cititorul trebuie să înțeleagă mai întîi singur aceste coordonate, pentru că este într-o anumită măsură "prins" în lumea experienței eroilor. Așadar cititorul este confruntat cu
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
referă la categoria persoană, respectiv la folosirea pronumelor personale în povestire. Spielhagen făcuse deja distincția între romanul la persoana întîi și cel la persoana a treia, deci între texte în care protagonistul își spune propria poveste și are rolul de narator și acelea în care naratorul nu face parte din lumea ficțională, deci relatează despre persoane inventate și despre o lume străină. Este marele merit al lui Stanzel de a fi revelat că în modul reflector, așadar atunci cînd lumea ficțională
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la folosirea pronumelor personale în povestire. Spielhagen făcuse deja distincția între romanul la persoana întîi și cel la persoana a treia, deci între texte în care protagonistul își spune propria poveste și are rolul de narator și acelea în care naratorul nu face parte din lumea ficțională, deci relatează despre persoane inventate și despre o lume străină. Este marele merit al lui Stanzel de a fi revelat că în modul reflector, așadar atunci cînd lumea ficțională este reprezentată din perspectiva unuia
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Este marele merit al lui Stanzel de a fi revelat că în modul reflector, așadar atunci cînd lumea ficțională este reprezentată din perspectiva unuia sau a mai multor personaje, pronumele personale nu mai funcționează deictic: pentru că nu mai există un narator care să se refere la sine printr-un eu și pentru că prin dispariția unui nivel de comunicare extern (ceea ce Genette ar numi nivel extradiegetic) nu mai există nici naratar pentru un tu, în povestire se poate face referire la protagoniști
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
mai ales de Wayne C. Booth, care văzuse categoria persoană ca pe ceva desuet (1961: 150), Stanzel a tratat în detaliu funcțiile persoanei în textul narativ, iar cu precădere aparițiile marginale și cazurile particulare. Astfel el a creat conceptul de narator la persoana întîi periferic (vezi subcapitolul 7.2.2.), a luat în discuție apariția ulterioară a unui narator la persoana întîi în texte altminteri auctoriale (precum în Vanity Fair, de Thackeray, vezi subcapitolul 7.2.1.) sau a cercetat ipostazele
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
tratat în detaliu funcțiile persoanei în textul narativ, iar cu precădere aparițiile marginale și cazurile particulare. Astfel el a creat conceptul de narator la persoana întîi periferic (vezi subcapitolul 7.2.2.), a luat în discuție apariția ulterioară a unui narator la persoana întîi în texte altminteri auctoriale (precum în Vanity Fair, de Thackeray, vezi subcapitolul 7.2.1.) sau a cercetat ipostazele naratorului auctorial, în care acesta devine un "eu cu trup" (subcapitolul 4.6.). Alte contribuții ale modelului lui
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la persoana întîi periferic (vezi subcapitolul 7.2.2.), a luat în discuție apariția ulterioară a unui narator la persoana întîi în texte altminteri auctoriale (precum în Vanity Fair, de Thackeray, vezi subcapitolul 7.2.1.) sau a cercetat ipostazele naratorului auctorial, în care acesta devine un "eu cu trup" (subcapitolul 4.6.). Alte contribuții ale modelului lui Stanzel pot fi găsite în capitolul 2 al Teoriei narațiunii. Acolo Stanzel pune accentul pe utilizarea timpurilor în titluri și intertitluri, precum și în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în tablele de materii și deschide astfel calea diferitelor niveluri ale narativizării. În afară de aceasta, el se ocupă în subcapitolul 3.2 de dinamizarea procesului narativ și arată mai cu seamă că la începutul și adesea la sfîrșitul unui roman personajul narator și, o dată cu acesta, actul povestirii sînt mult mai clar profilate decît în mijlocul romanului. El leagă punerea în relief a personajului narator de raportul dintre pasajele narative sau non-narative (dialogurile) din text, relație pe care el o denumește profil narativ (3
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
de dinamizarea procesului narativ și arată mai cu seamă că la începutul și adesea la sfîrșitul unui roman personajul narator și, o dată cu acesta, actul povestirii sînt mult mai clar profilate decît în mijlocul romanului. El leagă punerea în relief a personajului narator de raportul dintre pasajele narative sau non-narative (dialogurile) din text, relație pe care el o denumește profil narativ (3.2.1). În afară de aceasta, el descrie "ritmul" textului narativ, care face parte din aceeași serie cu relatarea, comentariul, dialogul și descrierea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ei configurație (vezi diagrama de la finalul volumului), va constitui o bază pentru a face mai clare relațiile, corespondențele și contiguitățile motivate de structura narațiunii. 1. Intermedierea ca trăsătură generică a narațiunii Prin definiție arta narativă implică o poveste și un narator. (Scholes și Kellogg, The Nature of Narrative) Oricînd este transmisă o știre, oricînd se relatează ceva, există un intermediar se poate auzi vocea unui narator. Acest lucru a fost deja recunoscut de teoria mai veche a romanului drept trăsătură generică
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Intermedierea ca trăsătură generică a narațiunii Prin definiție arta narativă implică o poveste și un narator. (Scholes și Kellogg, The Nature of Narrative) Oricînd este transmisă o știre, oricînd se relatează ceva, există un intermediar se poate auzi vocea unui narator. Acest lucru a fost deja recunoscut de teoria mai veche a romanului drept trăsătură generică a narațiunii, care distinge înainte de toate opera narativă de cea dramatică. Prin compararea narațiunii (care poate fi intermediată) cu drama (care nu poate fi intermediată
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
trăsătură generică a narațiunii, care distinge înainte de toate opera narativă de cea dramatică. Prin compararea narațiunii (care poate fi intermediată) cu drama (care nu poate fi intermediată), punctul central al discuției despre acest aspect a devenit întrebarea dacă absența unui narator personal(izat) mai cu seamă acestuia i-a fost recunoscută intermedierea narației tulbură iluzia cititorului. Cerinței unui Friedrich Spielhagen și a susținătorilor săi legate de obiectivitatea, mai precis de nemedierea reprezentării inclusiv în roman, i s-a opus Käte Friedemann
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
s-a opus Käte Friedemann încă din 1910, prin observația că intermedierea narațiunii nu este în niciun caz (în comparație cu drama 5) un proces de rangul al doilea, ci constituie un fel de corespondent al experienței noastre privind realitatea în general: ""naratorul" este cel care evaluează, cel care simte, cel care observă. El simbolizează perspectiva epistemologică, devenită curentă pentru noi încă de la Kant, conform căreia noi nu percepem lumea așa cum este, ci mai degrabă așa cum a trecut aceasta prin mediul unei conștiințe
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
înțelese înainte de toate ca descrieri schematice ale celor trei posibilități fundamentale de reprezentare a intermedierii în narațiune. Este o trăsătură a situației narative la persoana întîi faptul că intermedierea ține în totalitate de tărîmul ficțional al personajelor romanului: mediatorul, adică naratorul la persoana întîi, este un personaj asemenea celorlalte din cadrul acestei lumi. Universul personajelor este perfect identic cu lumea naratorului. Consecințele pe care acest lucru le are asupra interpretării narațiunii la persoana întîi vor fi discutate în capitolul referitor la persoană
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
trăsătură a situației narative la persoana întîi faptul că intermedierea ține în totalitate de tărîmul ficțional al personajelor romanului: mediatorul, adică naratorul la persoana întîi, este un personaj asemenea celorlalte din cadrul acestei lumi. Universul personajelor este perfect identic cu lumea naratorului. Consecințele pe care acest lucru le are asupra interpretării narațiunii la persoana întîi vor fi discutate în capitolul referitor la persoană. Pentru situația narativă auctorială este caracteristic faptul că naratorul se află în afara lumii personajelor. Lumea naratorului este separată de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
din cadrul acestei lumi. Universul personajelor este perfect identic cu lumea naratorului. Consecințele pe care acest lucru le are asupra interpretării narațiunii la persoana întîi vor fi discutate în capitolul referitor la persoană. Pentru situația narativă auctorială este caracteristic faptul că naratorul se află în afara lumii personajelor. Lumea naratorului este separată de cea a personajelor printr-o graniță ontică. Aici procesul de transmitere se realizează din poziția perspectivei externe, ceea ce are consecințe însemnate pentru interpretarea celor povestite, în comparație cu o narațiune la persoana
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
identic cu lumea naratorului. Consecințele pe care acest lucru le are asupra interpretării narațiunii la persoana întîi vor fi discutate în capitolul referitor la persoană. Pentru situația narativă auctorială este caracteristic faptul că naratorul se află în afara lumii personajelor. Lumea naratorului este separată de cea a personajelor printr-o graniță ontică. Aici procesul de transmitere se realizează din poziția perspectivei externe, ceea ce are consecințe însemnate pentru interpretarea celor povestite, în comparație cu o narațiune la persoana întîi. În sfîrșit, în situația narativă personală
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
însemnate pentru interpretarea celor povestite, în comparație cu o narațiune la persoana întîi. În sfîrșit, în situația narativă personală naratorul-mediator este înlocuit de un mediator: un personaj din roman care gîndește, simte și percepe, însă nu-i vorbește cititorului, cum face un narator. Cititorul privește celelalte personaje ale narațiunii prin ochii acestui personaj-reflector. Din moment ce în acest caz nimeni nu "narează", prezentarea pare să fie directă. Astfel, trăsătura distinctivă a situației narative personale este faptul că iluzia non-intermedierii se suprapune intermedierii. În multe dintre
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
scrierii și asta determină în cele din urmă forma unică a acestui roman, prin descrierea amănunțită a aparentei dificultăți pe care Tristram o întîmpină în actul narativ, un act care pare să fie subminat deopotrivă de asocierea liberă a conștiinței naratorului și de bunăstarea sau disconfortul fizic ale acestuia 14. Romanul Ulise al lui James Joyce aparține, la rîndul său, acestei tradiții a defamiliarizării actului narației. Acest lucru este subliniat mai cu seamă în interpretarea structuralistă pe care Robert Scholes o
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]