7,832 matches
-
mai multe despre situația narativă din acest roman în capitolul 7. 1.1. Intermediere și Point of View Termenii care au condus iarăși și iarăși naratologia către problema intermedierii de la sfîrșitul secolului al XIX-lea sînt "punctul de vedere" și "naratorul" sau "naratorul personalizat". Cel dintîi este un termen precis, însă nu a fost nicidecum aplicat în mod consecvent. În primul rînd, trebuie făcută distincția între sensul general de "punct de vedere", "atitudine față de o problemă" și cel particular de "perspectivă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
despre situația narativă din acest roman în capitolul 7. 1.1. Intermediere și Point of View Termenii care au condus iarăși și iarăși naratologia către problema intermedierii de la sfîrșitul secolului al XIX-lea sînt "punctul de vedere" și "naratorul" sau "naratorul personalizat". Cel dintîi este un termen precis, însă nu a fost nicidecum aplicat în mod consecvent. În primul rînd, trebuie făcută distincția între sensul general de "punct de vedere", "atitudine față de o problemă" și cel particular de "perspectivă din care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Asta se întîmplă deosebit de frecvent acolo unde elementele auctoriale și actoriale ale situației narative dintr-un roman apar în strînsă legătură. În acest caz, perceperea realității reprezentate are loc din punctul de vedere al unui mediu actorial, însă vocea unui narator auctorial încă mai poate fi auzită în procesul de transmitere a acestei percepții, iar punctul lui de vedere poate fi ulterior înregistrat și de către cititor, deși doar într-o formă destul de vagă. James oferă numeroase exemple în acest sens în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
senzația vieții; ca să ne facă să simțim lucrurile, să facă o piatră pietroasă"25 poate fi redată cel mai ușor prin transferarea punctului de vedere de la "cel care rostește cuvintele narative" către "cel care cunoaște povestea narativă", de la relatarea unui narator la percepția trăită de un personaj ficțional. Totuși, efectul de înstrăinare al experienței unor percepții nefamiliare nu mai poate să fie atins în romanul modern prin folosirea alegoriei sau a fabulei alegorice (Șklovski citează povestea lui Tolstoi Holstomer, în care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
de la normele de comportament așteptate sau presupuse în mod inconștient, trăsături pe care le întîlnim în reprezentarea limitată la perspectiva internă dintr-o situație narativă personală, par să favorizeze în mod deosebit efectul de insolitare. 1.2. Intermedierea și persoana naratorului O trăsătură fundamentală a modului în care percepem realitatea este valabilă și în cazul narațiunii ficționale: orice idee despre realitate depinde de presupoziții mai mult sau mai puțin corecte sau de o înțelegere apriorică a realității. Acest lucru este dezvăluit
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în cazul narațiunii ficționale: orice idee despre realitate depinde de presupoziții mai mult sau mai puțin corecte sau de o înțelegere apriorică a realității. Acest lucru este dezvăluit într-un mod deosebit de surprinzător atunci cînd percepțiile personajelor sau cele ale naratorilor personalizați sînt prezentate în întregime din perspectiva proprie și în toată subiectivitatea lor nealterată. Încă din anul 1910 K. Friedemann a surprins perfect acest lucru fundamental cînd a spus că tocmai naratorul este cel care, "în calitate de persoană care evaluează, care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
surprinzător atunci cînd percepțiile personajelor sau cele ale naratorilor personalizați sînt prezentate în întregime din perspectiva proprie și în toată subiectivitatea lor nealterată. Încă din anul 1910 K. Friedemann a surprins perfect acest lucru fundamental cînd a spus că tocmai naratorul este cel care, "în calitate de persoană care evaluează, care simte, care privește", ne transmite o imagine a lumii așa cum o trăiește el, nu așa cum este aceasta în realitate 27. Acest principiu esențial al narațiunii încă este oarecum neglijat în teoria contemporană
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
al narațiunii încă este oarecum neglijat în teoria contemporană. De pildă, în critica pe care o face operei lui Dickens, Philip Collins se plînge de faptul că Esther Summerson din romanul Casa umbrelor nu este destul de pătrunzătoare încît să devină naratorul la persoana întîi al unei jumătăți a acestui roman 28. Putem, desigur, să aducem o serie de obiecții calității de narator a lui Esther Summerson. Însă, dacă am dori să o înlocuim cu cineva precum Dickens însuși, nu am putea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Collins se plînge de faptul că Esther Summerson din romanul Casa umbrelor nu este destul de pătrunzătoare încît să devină naratorul la persoana întîi al unei jumătăți a acestui roman 28. Putem, desigur, să aducem o serie de obiecții calității de narator a lui Esther Summerson. Însă, dacă am dori să o înlocuim cu cineva precum Dickens însuși, nu am putea recunoaște trăsătura fundamentală a structurii romanului Casa umbrelor, și anume contrastul dintre o perspectivă omniscientă panoramică și una subiectiv limitată. Dacă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
înlocuim cu cineva precum Dickens însuși, nu am putea recunoaște trăsătura fundamentală a structurii romanului Casa umbrelor, și anume contrastul dintre o perspectivă omniscientă panoramică și una subiectiv limitată. Dacă am încerca să asimilăm personalității autorului personalitatea individuală a unui narator ficțional de dragul clarității și al credibilității narațiunii, am renunța la cea mai importantă utilitate pe care o are intermedierea narațiunii: aceea de a revela natura subiectivă a modului în care înțelegem realitatea. Nu rareori un astfel de narator devine un
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a unui narator ficțional de dragul clarității și al credibilității narațiunii, am renunța la cea mai importantă utilitate pe care o are intermedierea narațiunii: aceea de a revela natura subiectivă a modului în care înțelegem realitatea. Nu rareori un astfel de narator devine un simplu purtător de cuvînt al autorului. Romanul, precum și, într-o măsură mai mică, formele narative de dimensiuni mai reduse au fost întotdeauna nevoite să se apere de tendința către scrisul auctorial eseistic. Această tendință este deja evidentă în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
numai în roman, prin intermediul evenimentelor și personajelor"31. Spre deosebire de Orwell, Musil nu poate fi ținta acuzațiilor de "diletantism", prin care Anderegg înțelege eșecul unui autor în a transforma propria imagine a realității în cadrul fictiv de referință al unui personaj sau narator 32. Situațiilor de acest gen, în care romanul este folosit ca vehicul pentru propagarea directă a ideologiei autorului, le scapă funcția particulară a punctului de vedere și a naratorului personalizat de mijloace de compoziție narativă, pe care Friedman, făcînd referire
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
imagine a realității în cadrul fictiv de referință al unui personaj sau narator 32. Situațiilor de acest gen, în care romanul este folosit ca vehicul pentru propagarea directă a ideologiei autorului, le scapă funcția particulară a punctului de vedere și a naratorului personalizat de mijloace de compoziție narativă, pe care Friedman, făcînd referire la Mark Schorer, o descrie foarte exact după cum urmează: Dacă Lubbock era interesat de punctul de vedere ca mijloc de realizare a unei prezentări coerente și vii, Schorer duce
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ale personajelor sale și astfel să le evalueze pe acelea ale personajelor prinse dramatic unele în relație cu celelalte prin propriile cadre de referință 33. Este limpede că acest gen de definire a funcției punctului de vedere și a rolului naratorului personalizat are legătură mai mult cu romanul modern decît cu cel tradițional, din moment ce, aproximativ de la începutul secolului XX, cerințele autorilor, criticilor și cititorilor s-au schimbat fundamental sub aspectul gradului de perspectivizare și de intermediere din narațiune. Majoritatea romanelor din
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
o atenție redusă problemei perspectivei spațiale din descrierea unui interior sau a unui peisaj. În paralel cu aceasta, și perspectivizarea într-un sens mai larg delimitarea atitudinilor și a judecăților de valoare ale personajelor, îndeosebi ale protagoniștilor, de cele ale naratorului, în special ale naratorului auctorial este în general destul de ambiguă. Acest lucru nu mai este valabil în cazul celor mai multe dintre romanele moderne. Astfel, putem diferenția două stiluri în istoria romanului o manieră de narațiune perspectivală și una aperspectivală. Aceste stiluri
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
perspectivei spațiale din descrierea unui interior sau a unui peisaj. În paralel cu aceasta, și perspectivizarea într-un sens mai larg delimitarea atitudinilor și a judecăților de valoare ale personajelor, îndeosebi ale protagoniștilor, de cele ale naratorului, în special ale naratorului auctorial este în general destul de ambiguă. Acest lucru nu mai este valabil în cazul celor mai multe dintre romanele moderne. Astfel, putem diferenția două stiluri în istoria romanului o manieră de narațiune perspectivală și una aperspectivală. Aceste stiluri sînt probabil reprezentate cel
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
termenii "perspectivism" și "aperspectivism" în capitolul despre perspectivă. În timp ce unii angliști din Germania, precum și anumiți naratologi englezi și americani preferă să folosească în analiza intermedierii narațiunii conceptul de punct de vedere, vorbitorii de limbă germană și germaniștii preferă conceptul de narator personalizat. De aici derivă o serie de diferențe legate de accentuarea și de delimitarea acestui fenomen. Mai trebuie specificate cîteva lucruri în discuția despre narator. Distincția dintre figura naratorului auctorial și autor este însă o realizare relativ recentă în naratologie
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiunii conceptul de punct de vedere, vorbitorii de limbă germană și germaniștii preferă conceptul de narator personalizat. De aici derivă o serie de diferențe legate de accentuarea și de delimitarea acestui fenomen. Mai trebuie specificate cîteva lucruri în discuția despre narator. Distincția dintre figura naratorului auctorial și autor este însă o realizare relativ recentă în naratologie a ajuns să fie acceptată cam la sfîrșitul primei jumătăți a secolului XX34 -: naratorul auctorial, în forma în care îl întîlnim în Tom Jones sau
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
de vedere, vorbitorii de limbă germană și germaniștii preferă conceptul de narator personalizat. De aici derivă o serie de diferențe legate de accentuarea și de delimitarea acestui fenomen. Mai trebuie specificate cîteva lucruri în discuția despre narator. Distincția dintre figura naratorului auctorial și autor este însă o realizare relativ recentă în naratologie a ajuns să fie acceptată cam la sfîrșitul primei jumătăți a secolului XX34 -: naratorul auctorial, în forma în care îl întîlnim în Tom Jones sau în Muntele vrăjit, de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
delimitarea acestui fenomen. Mai trebuie specificate cîteva lucruri în discuția despre narator. Distincția dintre figura naratorului auctorial și autor este însă o realizare relativ recentă în naratologie a ajuns să fie acceptată cam la sfîrșitul primei jumătăți a secolului XX34 -: naratorul auctorial, în forma în care îl întîlnim în Tom Jones sau în Muntele vrăjit, de pildă, este într-o anumită măsură un personaj independent care a fost creat de autor (așa cum au fost create celelalte personaje din roman), cu a
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
personaj independent care a fost creat de autor (așa cum au fost create celelalte personaje din roman), cu a cărui personalitate stranie cititorii și naratologii trebuie să se confrunte. Numai în condițiile în care o încercare de a face diferența între naratorul auctorial și autor s-a dovedit a fi imposibilă pot aceste două entități să fie considerate identice. Totuși, chiar și astăzi un narator auctorial va fi identificat pur și simplu cu autorul, mai ales în istoriile literare. (Acestea păstrează adesea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
naratologii trebuie să se confrunte. Numai în condițiile în care o încercare de a face diferența între naratorul auctorial și autor s-a dovedit a fi imposibilă pot aceste două entități să fie considerate identice. Totuși, chiar și astăzi un narator auctorial va fi identificat pur și simplu cu autorul, mai ales în istoriile literare. (Acestea păstrează adesea termeni desueți din teoria literară și în alte privințe.) Distincția dintre autor și naratorul auctorial a pus la dispoziția romanului un foarte important
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
să fie considerate identice. Totuși, chiar și astăzi un narator auctorial va fi identificat pur și simplu cu autorul, mai ales în istoriile literare. (Acestea păstrează adesea termeni desueți din teoria literară și în alte privințe.) Distincția dintre autor și naratorul auctorial a pus la dispoziția romanului un foarte important nivel de semnificații, în care naratorul funcționează ca mediator între autor și cititor și între poveste și cititor. Cine este acest narator și cum își îndeplinește el funcția de intermediere? "Cine
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și simplu cu autorul, mai ales în istoriile literare. (Acestea păstrează adesea termeni desueți din teoria literară și în alte privințe.) Distincția dintre autor și naratorul auctorial a pus la dispoziția romanului un foarte important nivel de semnificații, în care naratorul funcționează ca mediator între autor și cititor și între poveste și cititor. Cine este acest narator și cum își îndeplinește el funcția de intermediere? "Cine povestește romanul?"35. Studiile naratologice scrise în limba germană s-au ocupat intensiv de această
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
literară și în alte privințe.) Distincția dintre autor și naratorul auctorial a pus la dispoziția romanului un foarte important nivel de semnificații, în care naratorul funcționează ca mediator între autor și cititor și între poveste și cititor. Cine este acest narator și cum își îndeplinește el funcția de intermediere? "Cine povestește romanul?"35. Studiile naratologice scrise în limba germană s-au ocupat intensiv de această problemă și au oferit numeroase răspunsuri la această întrebare, unele dintre ele fiind contradictorii. În cadrul acestei
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]