3,752 matches
-
cu domeniul propriu-zis, rezultatul este aproximativ același: fie că dezbaterea în jurul marilor teme promovate de discursul marxist s-a desfășurat într-un regim democratic, fie că aceasta a avut loc în spațiul instituțional-birocratic și intelectual al statelor comuniste, criza gândirii marxiste s-a adâncit, curios lucru, pe măsură ce inovațiile occidentale în domeniu au generat curente înrudite cu marxismul. Pe de altă parte, se poate remarca un fapt oarecum trecut cu vederea de autori care s-au preocupat de autopsia comunismului: respingerea, ca
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
slăbiciunea marxismului constând în însăși construcția sa inițială. Polarizând cele două spații, cel occidental și cel estic-european, și grupând grosso modo seturile de propoziții prin asimilarea primului cu o formă teoretic-abstractă de reflecție, de ajustare, actualizare și nuanțare a învățăturilor marxiste și a celui de-al doilea cu aplicarea acestora ad litterram, se poate spune că incapacitatea marxismului de a fi exact ceea ce trâmbițase a fost încă o dovadă a sa de inadecvare a abstractului cu concretul. După colapsul regimurilor comuniste
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
proletariatului. Cu atât mai mult în România, care nu a beneficiat de ceea ce a fost numit „marxism revizionist”, puterea politică a fost cea care a dat tonul în ceea ce privește studierea istoriei și a adaptării la contextul românesc a semnificațiilor ei. Intelectuali marxiști ca H.H. Stahl, pentru a cita numai pe cel mai cunoscut filosof marxist cu preocupări în aplicarea marxismului în cercetarea istorică, erau mai degrabă excepții decât regulă, iar prezența lor în agora dezbaterii marxismului ca teorie a istoriei a fost
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
a fost numit „marxism revizionist”, puterea politică a fost cea care a dat tonul în ceea ce privește studierea istoriei și a adaptării la contextul românesc a semnificațiilor ei. Intelectuali marxiști ca H.H. Stahl, pentru a cita numai pe cel mai cunoscut filosof marxist cu preocupări în aplicarea marxismului în cercetarea istorică, erau mai degrabă excepții decât regulă, iar prezența lor în agora dezbaterii marxismului ca teorie a istoriei a fost marginală. Mai activ decât alți confrați ai săi, Stahl a urmărit materializarea unei
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
prezentului cu trecutul, a sociologiei cu istoria, având ca ambiții „prezentul ca termen final al devenirii istorice” și „reconstituirea trecutului în lumina prezentului”. Majoritatea lucrărilor românești care au căutat să se introducă în discuția purtată în lumea intelectuală pe teme marxiste și să gloseze euristic pe acele teme au fost veritabile eșecuri, caracterizate printr-un penibil parti-pris cu direcțiile regimului politic național-stalinist al lui Nicolae Ceaușescu. O întrebare legitimă se poate pune: de ce ar fi legat pluralismul semantic al istoriei, cel
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
reflecție aparte. Să trecem la seducția pe care o exercită puterea exemplului, mult mai spectaculos decât dezbaterea teoretică, prin proporțiile efortului investit, cu adevărat personal, în a-și exercita vocația pedagogică a opinentului în materie de trecut național. în învățătura marxistă, pe care regimul politic a evocat-o ca autoritate științifică supremă, trecutul este important în măsura în care el folosește pentru a argumenta un proiect social prezent, întărit prin finalitatea sa paradiziacă („visul de aur al omenirii”). Această finalitate va fi anunțată, la
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
istoriei în ea au plasat istoria într-o puternică dependență față de timpul sacru, de utilitarismul etatist și activismul politic-cultural. Culmea raționalizării, secularizării și materializării timpului este atinsă în cea de-a doua jumătate a secolului al XIX-lea. O dată cu tradiția marxistă, timpul este puternic legat de noțiunea de spațiu, văzute ambele ca fiind obiectivitatea pură a lumii materiale, unica lume de altfel, în aceste determinări universale ale existenței. Unitatea indisolubilă a celor două reprezintă una dintre axiomele materialismului dialectic, „o existență
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
cei mai influenți filozofi ai istoriei contemporane și unul dintre teoreticienii filozofiei narativiste a istoriei, afirmă că narațiunile istorice sunt „interpretări ale trecutului” și nimic altceva. De aceea, pentru a lua ca exemplu cauzele și cauzalitatea, atât de dragi paradigmei marxiste a legilor obiective ale dezvoltării sociale și a trecerii de la o formațiune social-economică la alta, Ankersmit crede că nu are sens să ne întrebăm asupra cauzelor unei interpretări istorice; cine cercetează cauzele Războiului Rece, ca să luăm exemplul lui Ankersmit însuși
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
Alexandru Boboc afirma tranșant: „Fără a lua calea unei modernizări prin analiză logică, fenomenologie, hermeneutică, structuralism etc., marxismul oferă posibilitatea unei înțelegeri efective a valabilității și a limitelor de valabilitate ale diferitelor modele metodologice și complementaritatea acestora în perspectiva dialecticii marxiste [...]. Hermeneutica rămâne în esență o teorie a comprehensiunii - concept cardinal pentru un tip de demers teoretic ce se opune celui scientist (axat pe procedeul explicării numai sub specia cauzalului) și resemnifică tradiția gândirii dialecticii clasice într-un triplu proiect în
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
o serie de fraze-șablon, des întâlnite până atunci, precum și citate din Gorki, Engels (amintit de mai multe ori), Marx: „Din punct de vedere politic, Maiorescu a fost un reacționar inveterat, fruntaș al partidului conservator [...]. înainte de toate trebuie să aplicăm principiul marxist, care cere ca persoana studiată să fie privită în funcție de epoca în care s-a ivit și activat [...] lupta partidelor care se îmbulzeau la cârma țării și care - adăugăm noi - în fond, tindeau numai la exploatare [...]. [Maiorescu] era un adept înfocat
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
acela al respingerii «ân bloc» a activității acestora, considerată global, sub specia reacționarismului. O asemenea etapă de dogmatism în reevaluarea critică a moștenirii noastre culturale este, însă, urmată de o alta în care se inițiază, în spiritul constructiv al ideologiei marxiste etc., etc.”. Aprecierea la adresa lui L. Rusu este puțin ironică: „L. Rusu are, astfel, meritul de a redeschide «problema Maiorescu», argumentând [...] valabilitatea contribuției acestuia în cultura română, dar observațiile sale, pertinente și întemeiate, coexistă cu aprecieri insolite, ca acea apropiere stabilită
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
explicit, pentru ca apoi, după reabilitarea criticului, să apară deviza “înainte, cu Maiorescu” (E. Todoran). Avea dreptate L. Boia atunci când făcea constatarea că istoriografia burgheză a evoluat de la evenimențial la structuralism, în timp ce cea comunistă a parcurs un drum invers de la structuralismul marxist la evenimențial. Cunoaștem data când a murit Maiorescu, dar nu știm exact nici astăzi când a dispărut „Junimea”, dacă ea a dispărut cu adevărat sau încă a rămas o stare de spirit ce supraviețuiește prin oameni. Gabriel CATALAN Rezistență și
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
utilizeze atât instituțiile, cât și personalitățile culturale; între acestea au fost vizate și cele aparținând istoriografiei. încetul cu încetul, compromisurile s-au înmulțit, până când în 1947-1948 s-au generalizat, legitimând și în acest domeniu schimbarea impusă de comuniști: adoptarea ideologiei marxiste și a materialismului istoric. Până acum nu există un studiu temeinic al acestei chestiuni. în schimb, avem la dispoziție câteva contribuții importante referitoare la același fenomen, petrecut însă în domeniul literaturii, artelor plastice și cinematografiei. Este drept că există totuși
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
istoriografice: gruparea de la Revista istorică română (Școala Nouă de Istorie se divizase după moartea lui Nicolae Iorga) condusă de Dumitru Bodin/C.C. Giurescu, gruparea de la Revista istorică (școala lui N. Iorga) condusă de Gheorghe I. Brătianu/Mihai Berza și gruparea marxistă (reprezentată anterior numai de câțiva publiciști) condusă de Petre Constantinescu-Iași și Mihail Roller. Trebuie adăugat că atât la Cluj, cât și la Iași majoritatea istoricilor continuau să scrie după concepția, stilul și metoda lui N. Iorga (de exemplu, Alexandru Lapedatu
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
Iași majoritatea istoricilor continuau să scrie după concepția, stilul și metoda lui N. Iorga (de exemplu, Alexandru Lapedatu, Ioan Lupaș, Silviu Dragomir, Ioan Moga, Alexandru Boldur, Nicolae Grigoraș, Nicolae Corivan). De asemenea, existau doi istorici care, fără a se declara marxiști, erau foarte apropiați de concepția materialistă a istoriei și chiar au produs studii și contribuții teoretice în această privință: Andrei Oțetea (Iași) și Petre P. Panaitescu (București). Unele persoane au trecut de la rezistența tacită sau fățișă la colaborare, altele au
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
și că „materialismul istoric, aplicând la studiul societății principiile materialismului dialectic, ridică istoria la rang de știință pozitivă”. în aceeași Revistă istorică română din 1945, Racoviță publica o serie de „notițe bibliografice” semnificative pentru concepția sa și pentru descifrarea influenței marxiste în istoriografie. Prima notiță se referă la volumul lui Stalin, Marxismul și chestiunea națională, Editura PCR, București, 1944, 76 p., pe care-l prezintă ca fiind „un studiu de punere la punct a teoriilor greșite și nefaste cu privire la problema naționalităților
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
1946, se înființa revista săptămânală de orientare comunistă Contemporanul, care va completa în plan cultural directivele difuzate de presa centrală comunistă: Scânteia, România Liberă ș.a. Aici va publica constant M. Roller, încercând să dinamizeze și să mărească influența școlii istoriografice marxiste. Articolele sale vor forma ulterior culegerile succesiv editate sub titlul Probleme de istorie (trei ediții între 1947 și 1951). Pentru perioada 1946-1947 putem sesiza compromisul atât prin participarea la viața politică, cât și prin temele istoriografice abordate. în ultima privință
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
Pentru perioada 1946-1947 putem sesiza compromisul atât prin participarea la viața politică, cât și prin temele istoriografice abordate. în ultima privință distingem următoarele subiecte: teoria istoriei, critica istoriografică, relațiile româno-sovietice (ruse), accentuarea socialului și economicului, a mișcărilor sociale, prezentarea concepției marxiste (sovietice) a istoriei și a noutăților istoriografice din URSS. Teoria istoriei. A. Oțetea se hotărăște să treacă total de partea materialismului istoric. în articolul „Ce e istoria?”, el trece în revistă concepțiile care stau la baza explicării faptelor istorice fără
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
nu arată „ce trăsături sunt comune istoriei noastre naționale și celei universale”. Ei „neglijează completamente metoda comparativă și astfel zac într-un perfect izolaționism”. Concluzia acestor rânduri nu este decât una: istoricii români trebuie să aplice metoda comparativă după exemplul marxistului P. Constantinescu-Iași, deci să se apropie de istoriografia sovietică. Relațiile româno-ruse. A. Boldur este cel care dă primul exemplu, aplicând ceea ce anunța în broșura amintită. Astfel, revista Studii și cercetări istorice (SCI), vol. XIX (1946), își face din „studierea obiectivă
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
Seria Istorie și filosofie, tomul II, nr. 3, Moscova, 1945, pp. 191-200 (M.P. Dan - Revista istorică română); „Vizantiiskij Sbornic” - 1945 (V. Costăchel - RHSEE). în aceste note sunt prezentate teoriile istoriografiei sovietice, sunt lăudate rezultatele medievisticii și bizantinisticii (Levtchenko - prima prezentare marxistă a Bizanțului, 1940), sunt propagate dogmele sovietice (V. Costăchel scrie în acest sens: „punctul de vedere al școlii istorice a lui Pokrovskij, a cărui influență a fost atât de nefastă pentru studiile bizantine, este în mod definitiv condamnat”); în schimb
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
1917), Editura PCR, 1947, 867 p.. Cunoscutul director al Arhivelor Statului nu uita să amintească astfel că din comitetul de redacție a făcut parte „marele Stalin” și că la scrierea lucrării s-a folosit „pana talentată a lui Gorki”. Concepția marxistă a istoriei. Pe lângă contribuțiile teoretice ale marxiștilor M. Roller, P. Constantinescu-Iași, A. Oțetea, Constantin Ionescu-Gulian, Miron Constantinescu, Vasile Liveanu etc., se înregistrează un mare apetit marxist la A. Sacerdoțeanu, reputat specialist în științele auxiliare ale istoriei. Acesta îl recenzează extrem de
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
director al Arhivelor Statului nu uita să amintească astfel că din comitetul de redacție a făcut parte „marele Stalin” și că la scrierea lucrării s-a folosit „pana talentată a lui Gorki”. Concepția marxistă a istoriei. Pe lângă contribuțiile teoretice ale marxiștilor M. Roller, P. Constantinescu-Iași, A. Oțetea, Constantin Ionescu-Gulian, Miron Constantinescu, Vasile Liveanu etc., se înregistrează un mare apetit marxist la A. Sacerdoțeanu, reputat specialist în științele auxiliare ale istoriei. Acesta îl recenzează extrem de elogios pe G. Plehanov, Concepția materialistă a
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
și că la scrierea lucrării s-a folosit „pana talentată a lui Gorki”. Concepția marxistă a istoriei. Pe lângă contribuțiile teoretice ale marxiștilor M. Roller, P. Constantinescu-Iași, A. Oțetea, Constantin Ionescu-Gulian, Miron Constantinescu, Vasile Liveanu etc., se înregistrează un mare apetit marxist la A. Sacerdoțeanu, reputat specialist în științele auxiliare ale istoriei. Acesta îl recenzează extrem de elogios pe G. Plehanov, Concepția materialistă a istoriei, București, 1946, 36 p., făcându-i apoi o excelentă propagandă în rândul cercetătorilor și studenților prin abundente citate
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
inclusiv istorică, existând bineînțeles și articole politico-ideologice propriu-zise. Cei mai des traduși autori sovietici sunt: Pancratova, Grecov, Tarle, Rubinstein, Volghin, Artihovski, Ravdonicas, Gukovski. Dar iată câteva exemple de articole și studii ce tratează istoria relațiilor româno-ruse, istoriografia sovietică sau teoria marxistă a istoriei: Damian P. Bogdan, “între Români și Ruși: I. Legături și influențe până la jumătatea veacului XVII și II. Legături și influențe din veacul XVII și până la 1721”; Idem, „Legăturile serdarului Anastasă Lupu cu Rușii în anii 1721-1751” (toate aceste
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]
-
cel al unui activist comunist: „Și atunci se aflau față în față două lagăre, cel socialist și cel capitalist”). Al. Grecu s-a afirmat și la Studii, unde s-a preocupat, cu o singură excepție, de relațiile ruso-române și istoriografia marxistă. Astfel, a publicat recenzia „Două reviste de istorie sovietice” și articolul „O scrisoare inedită - Mihai Viteazul și legăturile cu Rusia (iunie 1596)”, arătând importanța corespondenței respective pentru relațiile cu Polonia, care refuza în 1600 trecerea solilor munteni prin teritoriul ei
[Corola-publishinghouse/Science/1865_a_3190]